Las Vegas en
Nixon onder
invloed Hughes
dl
Cs@<glhi'u"
Ontslag vertrouwensman
leidt tot Watergate
<SÉ®§
©Ifi)
ZATERDAG 24 JULI 1976
tfiïï)(§I[fi)
Howard Hughes
Nixoii en zijn echtgenote Pat
Toen Howard Hughes in de nacht
van 25 november 1966 om 4 uur
aan boord van een privétrein in
het geheim aankwam in de gok-
stad Las Vegas, was hij in het bezit
van een bankwissel van
546.549.771 - waarschijnlijk het
grootste bedrag dat ooit iemand
op één dag in handen was geval
len. Het kwam voort uit de ver
koop van Trans World Airlines
eerder dat jaar toen het luchtver
voer bloeide, en hij was hierdoor,
in baar geld, de rijkste man van de
Verenigde Staten geworden. Om
aan een ingrijpende belastin
gaanslag te ontkomen besefte hij
dat hij het geld snel moest her
investeren en dat was de reden
waarom hij in Las Vegas was.
Hughes had zich altijd aangetrok
ken gevoeld door de zekere winsten
en flexibele boekhouding van een
casino. Voor de revolutie van Ca
stro was hij van plan geweest naar
Cuba te gaan, toen in Havana nog
alles mogelijk was. De assistenten
van Hughes waren in contact ge
treden met Mafiabaas Meyer Lans-
ky, die de gokhuizen en bordelen
van Havana leidde en door de CIA
werd gebruikt om wapens en geld
te sturen naar bevriende groepen in
Latijns Amerika.
Een kale, blozende ex-FBI agent,
Robert Aimé Maheu, bewoog ach
soepel tussen beide kampen en
leidde een particuliere inlichtin
gendienst vanuit Washington. Ma
heu kon zich beroepen op klanten
als Stavros Niarchos en de Rocke
fellers, maar zijn beste klant was
Howard Hughes die hem gebruikte
als zijn politieke'betaalmeester
Maheu was een van de plannenma
kers geweest van de rampzalige
CIA-invasie in de Varkensbaai die
de regering-Kennedy zo in verle
genheid bracht. Het succes van Ca
stro betekende het einde van Ha
vana als profijtelijke stad voor de
Mafia, daarom verplaatste Maheu's
relatie Meyer Lansky zijn hoofd
kwartier naar Las Vegas. Hughes
volgde hem er, met zijn half miljard
in de zak, zeven jaar later, nadat
Maheu tevoren het terrein had ver
kend.
Mormonen
Las Vegas leek gereed te zijn om
veroverd te worden. De bende van
Lansky had de stad een slechte
naam verschaft. Het gokken was
afgenomen en de prijzen van on
roerend goed waren gedaald. De
Mafia, die onder druk stond van de
minister van Justitie, Robert Ken
nedy, en FBI-agenten was bereid te
verkopen.
De nieuwe machtsbasis van Hug
hes was het dakhuis op de negende
verdieping van de Desert Inn. De
ramen werden verduisterd omdat
hij leed - althans meende te lijden -
aan een zeldzame ziekte daardoor
de huid gevoelig werd voor licht,
De groep Mormonen die dienst de
den als secretarissen, verplegers,
koks en koeriers, waren geposteerd
achter een afscheiding met een
venster - op die manier kon Hughes
zijn opdrachten op een bloknoot
schrijven en die voor het raam hou
den.
Terwijl zijn baas zat opgesloten in
zijn ondoordringbare arendnest,
begon Maheu aan zijn dagtaak als
vertrouweling, vertegenwoordiger
en ambassadeur. Zijn eerste taak
was het kopen van de Strip, het op
zichtige centrum van de economie
van Nevada. Voor een bedrag van
300 miljoen kocht hij binnen twee
jaar zes casino-hotels, een vlieg
veld, twee luchtvaartmaatschap
pijen, enorme stukken land, hon
derden mijnclaims en tientallen
plaatselijke politici.
Als alter ego van Hughes deed Ma
heu zijn best om een atmosfeer van
vooruitgang en fatsoen te versprei
den door voorzitter van de plaatse
lijke padvinders te worden en op
zondag met zijn gezin een kerk
bank te vullen. De gouverneur van
de staat jubelde dat door de over
name van Hughes Nevada het pre-
dicaat van de Vereniging van Huis
vrouwen had ontvangen. Hughes
was "een Titaan van de industrie",
schreef de Las Vegas Sun die van
Hughes een lening van 4 miljoen
plus 500.000 aan vooruit betaalde
advertentiekosten had ontvangen.
Maheu werd geïnstalleerd in een
"Frans kasteel" van 600.000, met
bijpassende hondenkennel
Hij had een jacht, een salaris
van 520.000 per jaar (tweemaal zo
veel als de president van de Ver
enigde Staten), en ogenschijnlijk
een baan voor het leven met waar
schijnlijk een plekje in het testa
ment van Hughes. Niettemin was
hij de slaaf van zijn meester wiens
stem door de telefoon hem tussen
de 12 en 18 uur per dag op de been
hield.
orde waren. Maar Nixon wilde
meer. Maheu zegt dat toen hij in
1968 werd benaderd door Nixons
vriend Bebe Rebozo om een meer
persoonlijk bijdrage te leveren,
Hughes hem opdracht gaf in abso
lute geheimhouding 100.000 aan
Nixon af te dragen. "Op die manier
kun je er meer uit halen", zegt hij.
Wat wilde Hughes v^n het Witte
Huis? In de eerste plaats wilde hij
dat de oorlog in Vietnam werd
voortgezet terwille van de militaire
contracten van Hughes Aircraft.
Maheu heeft een memo uit 1969 in
zijn bezit waarin hij deze opdracht
kreeg:
"Ga naar onze nieuwe vrienden in
Washington en zie wat er gedaan
Rebozo beweerde, tijdens het
Watergate-onderzoek, dat hij de
bankbiljetten een jaar of drie later
had teruggebracht zonder ze te
hebben aangeraakt; maar een ge
deelte van het geld kon worden te
ruggevonden in enkele aankopen
van Nixon - een zwembad van
18.000 en een paar platina oorbellen
met diamanten van 4600 voor zijn
echtgenote.
Zorgen
Genoeg
Er daalde ook een regen van met de
hand geschreven memo's uit het
dakhuis neer. Op een bescheiden
voorstel om meer zwarte mensen in
dienst te nemen, antwoordde Hug
hes: De negers hebben al genoeg
vooruitgang geboekt om het de
komende 100 jaar uitte houden. Je
kunt de dingen ook overdrijven".
Toen er problemen ontstonden
over het opkopen van de media in
Nevada schreef hij: "Ik ben niet be
reid het onderhandelen over de
aankoop van de kranten ook maar
vijf minuten uit te stellen. Doe dit
alsjeblieft voor het einde van de
Nixon
Tydens de aanloop tot de presi
dentiële verkiezingen van 1968
werd Maheu er op uitgestuurd om
Nixon, die zeven jaar geen officiële
functie had bekleed, volledig steun
te beloven voor een Republikeinse
zege, aldus verwoord in een memo
van Hughes: "Onder ons sponsor
schap en onze supervisie, tot het
einde toe". Hughes gaf gulle bij
dragen aan decampagne van Nixon
die volgens de kieswet volkomen in
Maheu neemt wraak
kan worden om de oorlog gaande te
houden. Maheu reisde gehoorzaam
paar de hoofdstad om "deze onge
looflijke boodschap" over te bren
gen. Maheu gaat er niet van uit dat
Hughes' grootheidswaanzinnige
eisen Nixon hoe dan ook hebben
beïnvloed bij het voortzetten van
de oorlog.
Maar we weten dat Nixon bij drie
andere belangrijke zaken wel te
gemoet kwam aan de magnaat.
Hughes wilde dat er een einde
kwam aan de atoomproeven in de
woestijn van Nevada. Hij wilde een
nieuwe luchtvaartmaatschappij,
Air West, met een staatssuvsidie
waar de presidentiële goedkeuring
voor nodig was. En hij wilde op
nieuw een hotel met 1000 kamers in
Las Vegas kopen, tegen de wens in
de afdeling anti-kartels van het mi
nisterie van Justitie.
Maheu had er geen behoefte aan om
het klandestiene geld persoonlijk
naar Nixon te brengen. Als tussen
persoon gebruikte hij Richard
Danner (58), een FBI-advocaat die,
nadat hij in de Nixon-campagne
van 1968 had gewerkt, bedrijfslei
der in een casino van Hughes was
geworden. (Het was Danner die 20
jaar tevoren Nixon had voorgesteld
aan de handelaar in tweedehands
autobanden, Charles "Bebe" Re
bozo uit Miami).
Na elk verzoek van Hughes bracht
Danner een aktentas met 50.000 in
biljetten van 100 van een kassa
van het casino naar Rebozo in een
van de twee privéhuizen van
Nixon. De eerste werd afgeleverd
in Key Biscayne, de tweede in San
Clemente.
Howard Hughes maakte zich vooral
ongerust over de atoombom in zijn
achtertuintje. Kort nadat hij in Las
Vegas was aangekomen was op
ongeveer 100 kilometer afstand in de
woestyn een atoomproefprogramma
begonnen. Door de ontploffingen
gingen de kroonluchters in hét
casino schommelen en Hughes was
bang dat de klandizie er door
verjaagd zou worden.
Naarmate de ondergrondse dreunen
voortgingen werd Maheu overstelpt
met verwijten. Waarom was hij er
niet in geslaagd het op een
akkoordje te gooien met de Atoom
Energiecommissie? „Begin de
onderhandelingen met ze zoals je
een hotel zou kopen", luidde een
memorandum. „Versier ze". Op den
duur kwam Hughes tot de conclusie
dat alleen Lyndon Johnson, net als
hij een Texaan, die nog enige
maanden in het Witte Huis zou
zetelen, zijn probleem kon oplossen.
Maheu ontving een geschreven
opdracht ga onmiddellijk naar de
boerderij van Johnson en biedt hem
ronduit 1 miljoen om een eind
aan de proeven te maken. Enigszins
geschokt liet hij het memo lezen
aan Raymond Holliday, een
directeur van een van de
maatschappijen van Hughes in
Houston.
„Holliday las de opdracht om de
president van de Verenigde Staten
smeergeld tot een bedrag van 1
miljoen aan te bieden en viel flauw",
zegt Maheu. „Toen hij weer
bijkwam liet hij het papier op de
grond vallen en vroeg of zijn
vingerafdrukken er afgehaald
konden worden." Maheu had i
lef om de zaak verder door te
het
Dan Nixon
Nadat Nixon president was
geworden kreeg Maheu opdracht
van Hughes om naar Key Biscayne
te vliegen waar de Nixons en
Rebozo met vakantie waren met een
aanbod van een miljoen dollar om
de atoomproeven stop te zetten.
Voordat hij vertrok ging Maheu
naar Frank Gay, de directeur die de
leiding had over de Mormoonse
lijfwacht, om te ontkomen aan deze
schrikbarende missie. Zoals zo vaak
antwoordde Hughes: „Bob, vergeet
niet dat ik, Howard Hughes,
iedereen kan kopen of kapot maken."
Maheu zegt dat hij naar Key
Biscayne is gegaan, met Rebozo
heeft gesproken, er een week of tien
dagen is gebleven, maar zich er niet
toe kon brengen het aanbod te
doen. Maar enkele maanden later
werd, onder protesten van
milieubewuste groepen, de laatste
van de reeks proeven verplaatst van
Nevada naar de Aleoeten voor een
bedrag van 100 miljoen. Canada,
Rusland en Japan protesteerden.
Maar Hughes was tevreden.
Inmiddels begon Maheu zich af te
vragen of zelfs zijn salaris van
10.000 per week dit alles waard
was. Hughes stelde het soms 52 uur
zonder slaap of voedsel en bestookte
hem daarbij voortdurend met
telefoontjes, om vervolgens te
vervallen in een op een coma
lijkende toestand.
Door
Charles Foley
en
William Scobie
„De Man werkt niet", zeiden zijn
lijfwachten dan wanneer er
dringend besluiten moesten worden
genomen. Koekjes, zuurtjes en
biscuits vormden zijn enige voedsel
en de koekjes moeten - aldus de
opdracht aan de koks - precies
vierkant zijn. Verzwakt door dit
dieet maar er van overtuigd dat hij
aan bloedarmoede leed, vroeg h(j om
bloedtransfusies. Deze schenen zijn
energie te herstellen.
Tijdens zo'n bui van hernieuwde
kracht verdween Hughes in
november 1970, precies vier jaar na
zijn komst, uit Las Vegas door met
zijn Mormoonse lijfwacht de
brandtrap af te glippen. De
Mormoonse chefs, Frank Gay en
Chester Davis, hadden Maheu op
een zijspoor gemanouvreerd. Ze
gaven hem de schuld van verliezen
in het casino (Hughes' bondgenoten
van de Mafia roomden de winsten
af); en ze hadden een handel
bedacht waar Hughes zelfs niet van
had durven dromen.
Onderzeeër
Een jaar eerder was Maheu naar de
Bahama's gestuurd om daar te
praten over de overname van het
Paradise Island-casino, met de
opdracht „die regering in te pakken.
Ik heb een makkelijk land nodig".
Maheu adviseerde het niet te doen:
de atmosfeer was onvriendelijk. Nu
beweerden de Mormonen het
geregeld te hebben, met behulp van
contacten in de CIA die machtiger
waren dan Maheu's vriendjes.
Niet alleen zou de CIA zorgen voor
de verkoop van Paradise Island en
ander onroerend goed voor de
spotprijs van 85 miljoen, maar de
geheime dienst was ook nog bereid
Hughes te laten deelnemen aan een
zaak van Goldfinger-formaat - zijn
maatschappijen zouden dienen als
dekmantel voor een 350 miljoen
kostende operatie om een gezonken
Russische onderzeeer te lichten en
er de geheimen uit te stelen.
Ogenschijnlijk zou het schip dat
voor dit karwei was ontworpen deel
uitmaken van een plan van Hughes
om mineralen uit de zeebodem te
De overname van het casino werd
verijdeld door zwarte
nationalistische oppositie. Maar de
CIA had een andere basis voor
Hughes in het nabije Nicaragua,
welks heerser, Anastasio Somoza
(46) Hughes met open armen
opwachtte. Generaal Somoza, die
het grootste deel van de
rijkdommen van zijn land al
verzameld had, was verrukt van het
idee om een lucratieve havenbasis te
leveren voor het winnen van
miljoenen tonnen koper en andere
waardevolle metalen.
Intussen werd Nixon zich er van
bewust dat Hughes een vijand had
gemaakt van de man die alle details
van hun geheime transacties kende.
En toen de New York Times op 3
februari 1972 meldde dat een
wraakzuchtige Maheu kopieen van
memo's van Hughes ter bewaring
had gegeven aan Hank Greenspun,
wiens Las Vegas Sun Maheu steun
bood in een wetsprocedure tegen
zijn ex-baas, raakte het Witte Huis
Inbraak
Volgens de getuigenverklaring voor
de commissie-Ervin van
Watergate-inbreker James McCord
werd er op 4 februari 1972 overleg
gepleegd in Washington. Minister
van Justitie John Mitchell riep
Howard Hunt, Gordon Liddy en
andere „loodgieters" van het Witte
Huis by zich om een „inbraak bij
Greenspun" te bespreken. Het
gebouw van de Las Vegas Sun, waar
•de documenten werden bewaard in
een grote groene brandkast, werd
verkend door agenten van Hughes
die er mee had ingestemd om
„grondsteun" te bieden en een
vliegtuig beschikbaar te stellen om
de loodgieters en de gestolen
documenten naar het Caraibische
gebied te vliegen.
De inbraak vond plaats. Hoewel
Greenspun ontkent dat de memo's
werden meegenomen, verzekerde
John Ehrlichman later op de
Watergate-bandopnamen: „£e zijn
er naar toe gevlogen, hebben de
brandkast opengebroken en er iets
uitgehaald."
Wie kon er nog meer kopieen
hebben? Een voor de hand liggende
verdachte was Larry O'Brien, de
campagneleider van de
Democratische partij die - tussen
verkiezingen in - tegen 15.000 per
maand door Maheu was aangesteld
om het filiaal van Hughes in
Washington te leiden: de magnaat
had altijd in beide politieke kampen
voet aan de grond.
Schandaal
Als bondgenoot van Maheu was
O'Brien op hetzelfde tijdstip
ontslagen bij de Hughes-organisatie.
Nu, in 1972, leidde hij de
Democratische verkiezingscampagne
en wat was waarschijnlijker dan
dat hij door Maheu was bewapend
met nog meer kopieen van de
memo's die hij zou vasthouden
te samen met ander materiaal met
betrekking tot de connectie
Hughes-Nixon in zijn brandkast in
het Watergate-gebouw?
Drie weken na de inbraak in Las
Vegas - lang genoeg om het nieuwe
doelwit te verkennen - pleegde
dezelfde ploeg een verbroddelde
inbraak in het kantoor van O'Brien.
Er zijn aanwijzingen dat dit een
laatste poging was om Maheu's
tijdbom onschadelijk te maken.
Inplaats daarvan leidde het tot de
arrestatie van de loodgieters en
explodeerde het tenslotte in het
schandaal dat een einde maakte aan
de carrière van Nixon.
Het politieke debacle veranderde
nauwelijks iets aan de levenswijze
van Hughes die van het ene
bewaakte dakhuis naar het andere
verhuisde. Londen, Vancouver,
opnieuw de Bahama's, Acapulco: het
bleef voor Hughes hetzelfde. En
hoewel de magnaat nu officieel
gezocht werd door de Amerikaanse
justitie, aan de ene kant door de
belastingdienst, aan de andere kant
door waakhonden van de
effectenbeurs, bleef hij dagelijks
1.7 miljoen - voorriamelijk
belastingvrij - aan de Amerikaanse
schatkist onttrekken.
Zijn contacten met de staat voor
wapens en elektronische apparatuur
brachten hem in de laatste tien jaar
van zijn leven 6.000 miljoen op.
Droom
De magnaat vestigde zich, in zyn
gebruikelijke afzondering, in de Inn
on the Park in Londen. Daar brak
hij in 1973 bij een val zijn heup. Na
een geheime operatie bleef hij niet
lang meer op de been. Vanaf zijn
achtenzestigste verjaardag af moest
hij vrijwel constant het bed houden.
Verzorgd door drie artsen en
voorzien van een batterij medische
apparatuur, lag hij op zijn
verhoogde bed waar hij met
lange-afstandsbediening twee
projectoren liet draaien. De ene was
bestemd voor oude films, de andere
voor technische films, waaronder
scenes over de vorderingen van het
spionageschip van de CIA.
In de laatste weken in Acapulco
bezorgden een niet-geconstateerde
nierkwaal en zijn gewonde heup
Hughes onverdraaglijke pijn. Hij
schreeuwde het vaak uit, maar
weigerde niettemin behandeld te
worden. Pas toen hij in een coma
was gegleden durfde een van de
artsen een bloedmonster te nemen
waarna hij de moeilijkheden
ontdekte. Toen was het al te laat.
Het was alsof Hughes zijn manier
van sterven had gekozen terwijl hij
in zijn laatste dagen tuurde naar de
flikkerende beelden van Westerns,
misschien om zichzelf er van te
overtuigen dat de Amerikaanse
droom, en zijn plaats daarin, nog
leefden.
Meyer Lansky
