VLAMMEN EN PROTESTEN
Kuifje voor
het kerkraam
BOEK VAN DE MAAND:
NU AL80.000VERKOCHT!
Leiden heslist vandaag
over beroep Winkelhof
Kerken en Zuid-Af rika
H. Jonker
was vijf
weken in
Z.-Afrika
(e)AL-r^>7sn^/A
s*-
Turfmarkt-
brug op
2 pijlers
Voor mishandeling en
verkrachting: drie jaar
VRIJDAG 25 JUNI
Wiens achterhoofd is daar onder aan de Zuiderzeedijk in
Schardam duidelijk zichtbaar door het kerkraam? Voor de
stripliefhebber geen vraag: daar zit niemand minder dan
Kuifje. Althans een levensgrote pop die beeld en gelijkenis
van de legendarische repotter-in-pofbroek vertoont. Niet dat
in dit Noordhollandse mini-dorpje het oude vroegere her
vormde kerk/je is gewijd aan een nieuwe religie: St. Kuifje
en Gezellen, of zo. In het naburige Etersheim is men de kerk
wel kwijtgeraakt aan een bizarre sekte. Maar in Schardam
iconen mensen met kinderen in de kerk. En dan ga je Kuifje
voor het kerkraam krijgen.
Er hebben in Schardam nooit veel mensen gewoond: In 1906
waren het er al minder dan honderd. Wel wat weinig voor
een kerk.
De verwoesting in Soweto van een Nederduits-gereformeerd
kerkgebouw illustreert de bijzonder moeilijke positie van de
zwarte NG-kerk in Zuid-Afrika. Volkswoede tegen de symbolen
van het huidige bewind richt zich blijkbaar ook tegen gebou
wen van organisaties die zich van dat bewind trachten los te
maken.
Het staat buiten kijf dat de grote
blanke NG-kerk in verband ge-
braoht wordt met de in Zuid-Afrika
regerende partij. De rol die de broer
van eerste minister Vorster in die
kerk speelt is illustratief.
Tot niet zo lang geleden beheerste
die blanke NG-kerk haar dochter
kerken volkomen. Die dochterkerken
zijn voortgekomen uit zendingswerk
van de bïanken. Het zijn er drie:
een zwarte voor de negers, een
bruine voor de kleurlingen «nakome
lingen van verbintenissen tussen
mensen met verschillende huids
kleur» en een hindostaanse voor
nakomelingen van uit het vroegere
Brits-Indie aangevoerde koelies.
De financiële en personele afhanke
lijkheid van de moederkerk heeft
tot voor kort geleid tot een weinig
zelfstandige houding van de doch
terkerken.
Van twee kanten
De laatste tijd komt daar verande
ring in. Inspelen op die veranderin
gen wordt echter al snel gezien als
een „poging om een wig te drijven"'.
Het gaat daarom allemaal zo subtiel
dat het geen wonder mag heten, dat
in Soweto een zwart NG-kerkge-
bouw wordt aangezien voor een
semi-overheidsgebouw.
De zwarte NG-kerk wordt nu van
twee kanten het vuur na aan de
schenen gelegd. Vanuit de blanke
kerk wordt de groeiende nieuwe
mondigheid met wantrouwen beke
ken. Bij de bevolking echter zijn de
symptomen van die nieuwe mondig
heid nog niet onderkend.
In het afgelopen weekeinde is de
Zuidafrikaanse raad van kerken
(SARK) bijeengeweest. De raad
omvat niet de r.k. Kerk en de
NG-familie en evenmin twee
kleinere boerenkerken.
De SARK heeft voorstellen gedaan
ter vermindering van de spannin
gen. Hij bepleit toewijzing van
radiozendtijd aan zwarte leiders,
afschaffing van het Afrikaans «een
blanke groepstaal van Nederduitse
origine) als verplicht leervak,
opneming van negers in de
onderzoekcommissie en het instellen
van een soort niemandsland tussen
politie- en legereenheden en de
negerbevolking.
Zwijgplicht
zwijgplicht van zijn secretaris-gene
raal John Rees en aan dr. C. F.
Beyers Naude, directeur van het
Christelijk Instituut. Beide heren
zijn offcieel gewaarschuwd, dat zij
zich op geen enkele manier mogen
mengen in de onlusten.
Tevergeefs heeft de raad minister
Vorster gevraagd om uitstel van zijn
reis naar Europa. Die reis vond de
SARK (andere kerken sloten zich
daarbij aan) ongewenst met het oog
op de binnenlandse situatie. Ook
vond men dat de eerste minister
thuis moest blijven uit respect voor
de slachtoffers.
Reactoren
In Europa was al voordat politie
mannen op schoolkinderen begonnen
te schieten internationale kerkelijke
aotiviteit met betrekking tot Zuid-
Afrika aan de gang.
Namens de Raad van Kerken in
Nederland waren dr. A. H. van den
Heuvel, scriba van de hervormde
synode, en mevrouw dr. M. A. M.
Klompe, lid van de r.k. bisschoppe
lijke beheerscommissie, naar Parijs
gegaan voor een beraad met
vertegenwoordigers van de Franse
kerken. Aanleiding was de Zuidafri
kaanse bestelling van kernreactoren.
1 Apartheid is gebaseerd op uit
gangspunten die in tegenspraak met
het evangelie zijn.
2. Het Zuidafrikaanse apartheidsre
giem wordt eveneens veroordeeld
door de Verenigde Naties.
3. Gewaarschuwd door de kerken
van Zuidelijk Afrika benadrukken
vertegenwoordigers van Franse en
Nederlandse kerken hun solidariteit
met de Afrikanen in hun actie voor
erkenning en eerbiediging van hun
rechten.
4. Elke hulp die in belangrijke mate
de natuurwetenschappelijke en tech
nische mogelijkheden van Zuid-
Afrika versterkt, moet onder kritiek
worden gesteld."
5 Betreurd wordt dat zakelijke
belangen en prestige de argumenten
voor de Franse beslissing hebben
gevormd en dat niet in de eerste
plaats is rekening gehouden met de
betekenis die zo'n stap kan hebben
voor de volken van Zuid-Afrika die
daar direct bij betrokken zijn.
6. De opstellers verbinden zich in de
toekomst (die soortgelijke situaties
kan opleveren) waakzaam te zijn.
Transkei
Reeds nu waarschuwen ze tegen
erkenning van Transkei, dit najaar.
Dat wordt volgens de opstellers een
staat die geschapen wordt om de
facto het apartheidsregiem te
handhaven.
Jeugdraad
De landelijke Hervormde Jeugdraad
heeft zijn collega's van de Jeugdafde
ling van de (blanke) Nederdduitse
Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika
geschreven over de gebeurtenissen in
Soweto en andere aan zwarte zuid
afrikanen aangewezen woongebieden.
De Zuidafrikaan wordt gevraagd wat
hun reactie is op met name de afkeer
van zwarte scholieren om in het ka
der van de apartheidspolitiek nu ook
Afrikaans te moeten leren naast het
meer algemene Engels en hun eigen
(stam) taal. Ook wordt gevraagd wat
de Jeugdzorgmensen de eigen rege
ring hebben gezegd na de gebeurte
nissen van de afgelopen week en wat
zij voor de slachtoffers hebben kun
nen doen.
Ook biedt de Hervormde Jeugdraad
hulp aan. Hij eindigt met: „Wij zou
den Soweto gaarne bezoeken en onze
kontakten met de organisaties van
uw zwarte medeburgers versterken."
De oecumenische werkgroep Haar
lem, de oecumenische basisgroep ,.De
Opperzaal" en de leef- en werkge
meenschap „Rosenstock-Huessy-huis"
in Haarlem hebben samen in brieven
aan de chr. kloostergemeenschap in
Taizé. Frankrijk, en aan de socialis-
tenvorman Francois Mitterand hun
grote verontrusting geuit over de
Franse levering van reactorvaten aan
Zuid-Afrika Gezegd wordt, „dat hier
door uw land Zuid-Afrika helpt, alle
schone woorden ten spijt, om zich
op een gemakkelijke manier te ont
wikkelen tot kernmacht". De brieven
besluiten met de oproep om „uit naam
van onze gemeenschappelijke cultuur
en opdracht, u te wenden tot uw re
gering om die alsnog te bewegen af
*e zien van haar onwaardige voor
nemen en om het geweten van het
Franse volk wakker te schudden".
„Je vraagt je af. of een rede
lijke discussie over de situatie in
Zuid-Afrika in Nederland nog mo
gelijk is".
Aldus de hervormde kerkelijke
hoogleraar H. Jonker in het eerste
van een serie artikelen van zijn hand
in het blad De Waarheidsvriend over
Zuid-Afrika waar hy vijf weken was.
Twintig jaar geleden was hij er ook.
zodat hij kon vergelijken. Hij bezocht
er nu een groot aantal steden, waar
onder Soweto, waar zich de laatste
onlusten voordeden, voerde zestig
gesprekken met blanken, zwarten,
kleurlingen en indiërs, gaf er gast
colleges, ging er voor in kerkdien
sten en woonde ook een Bantoe-
kerkdienst bij. Prof. Jonker, die ver
klaart geen zakelijke en familiale
banden met dit land te hebben en
neutraal te staan tegenover de rela
tie tussen Nederland en Zuid-Afrika,
wil als onafhankelijk hoogleraar
„objectieve informatie" verschaffen.
Deze weken in Zuid-Afrika leer
den hem, dat er een diepe kloof in
nieuwsvoorziening bestaat tussen
Zuid-Afrika en ons land. Het enige
nieuws uit ons ons land dat hij via
radio en pers hoorde was de drei
gende kabinetscrisis wegens de kern
reactor en de abortus en het syno
dale besluit van de Geref. Kerken
«om de steun aan het anti-racisme-
fonds van de Wereldraad van Ker
ken op te schorten). Op dezelfde ma
nier ontvangen wij in Nederland, al
dus prof. Jonker, geen directe in
formatie over Zuid-Afrika. Een groot
deel van de pers hier put uit secun
daire Engelse bronnen.
Prof. Jonker vermoedt, dat vele
schrijvers nog een verouderd beeld
van de „apartheid" huldigen. Som
migen menen dat het helemaal niet
nodig is, in Zuid-Afrika geweest te
zijn om een oordeel te vellen. Er is,
zo schrijft de hoogleraar, sinds twin
tig jaar wel wat veranderd! Prof.
Jonker zal in zijn artikelenreeks kri
tische opmerkingen, bijvoorbeeld over
een bepaalde afkeurenswaardige men
taliteit tegenover zwarten die hy
hier en daar waarnam, niet vermij-
den, maar hy vindt het onverant
woord, aan die feiten de hele situatie
en de bedoelingen van de regering
op te hangen, „een regering die on
der Vorster de weg van de dialoog is
opgegaan met de educatieve verhef
fing van de gekleurde bevolkingen".
Bij al zijn contacten en werkzaam
heden kwam hy onder de indruk van
de geestelijke verbondenheid die men
nog koestert voor het „stamland"
Nederland. Alleen begreep men de
negatieve houding van Nederland
niet. De Nederlandse emigranten rea
geerden verontwaardigd, want het
was toch de Nederlandse regering
die hen stimuleerde naar Zuid-Afri
ka te emigreren in een tijd van een
veel strakker apartheidsbeleid (na
1948) dan nu.
Prof. Jonker acht zich aan zijn
geweten gebonden om iets van de
waarheid van „het andere Zuid-Afri
ka" in het licht te stellen tegenover
wat hij noemt eenzijdige, onvolledige
en vaak tendentieuze berichtgeving.
Zondagavond 7 uur concerteert
de Bredase organist Tijn van Eijk
in de Dorpskerk te Wassenaar.
Het BUMA (bureau voor muziek-
auteursrecht) wil weer f. 25 van de
plaatselijke kerken en gemeenten
ontvangen voor het gebruik van werk
van hedendaagse componisten en
dichters in het Liedboek voor de
Kerken. Het aantal bijdragende kerk
besturen neemt toe. Andere wordt
gevraagd, hun negatieve beslissing te
herzien. In Maarn hebben her
vormden, gereformeerden en rooms-
katholieken een commissie ingesteld
voor de pastorale begeleiding van
gemengd-gehuwden.
c Christopher Firn-1"»
Van Mickey Motise to» D's,ie> 1,1 jl
LEIDEN Het college van B en W heeft vandaag besloten,
of zij al dan niet bij Gedeputeerde Staten in beroep zal gaan
tegen het bestemmingsplan "Winkelhof", dat de gemeenteraad
van Leiderdorp onlangs heeft vastgesteld. Vanmiddag was nog
niet bekend hoe de beslissing van het Leidse college is uitge
vallen.
Walt Disney: een magische
naam die de wereld veroverde.
Wie was hij? Hoe werkte hij? Hoe
ontstonden zijn beroemde figuren
Mickev Mouse.Donald Duck, Pluto,
Dumbo.de grote Boze Wolf?
Hoe maakte hij zijn fantastische
teken-,speel- en natuurfilms?
Al deze vragen worden beant
woord in het rijk geïllustreerde
boek: Walt Disney - van Mickey
Mouse tot Disneyland.
Een kompleet overzicht van
Walt Disney's werk. Van de eerste aar
zelende schets tot de werkelijkheid
van Disneyland en Walt
Disney World. Een
Amerikaanse bestseller
als Europese primeur.
Nu als boek van de
maand bij de boekhandel
WAIT DfSNFYVAN MICKEY MOUSE
TOT DISNEYLAND. IN SPECIALE BOEK VAN DE
MAAND OPLAGE: F13,50. DAARNA F2Z5G.
De aanbieding is geldig t/m 3 juli.
Echter zolang de voorraad strekt.
Maar wanneer wethouder Van Aken
zijn zin krygt. zullen B en W zeker
besluiten tegen het Leiderdorpse plan
in beroep te gaan. Dat bleek gister
avond tijdens een vergadering van de
raadscommissie voor economische
aangelegenheden, waarin Van Aken
stevig vasthield aan zyn bezwaren te
gen „Winkelhof". Dit ondanks het
LEIDEN De nieuwe Turfmarkt-
brug zail in ieder geval op twee pijlers
rusten. Gisteravond bij de presenta
tie van enkele voorlopige schetsen in
de commissie voor ruimtelijke orde
ning werd verteld dat uit berekenin
gen gebleken was dat een overspan
ning van het water in één keer niet
mogelijk was De v«x>rkeur van de
commissie ging uit naar een brug die
met geaccentueerde bogen, rustend
op twee pijlers, de oevers zou ver
binden. De middelste boog zou in ie
der geval zodanig van afmetingen
zijn, dat er een rondvaartboot onder
door zou kunnen.
Discussiepunt was een eventueel
verschuiven van de brug in de rich
ting van de Beestenmarkt. Er zou dan
twintig meter kademuur bijgebouwd
moeten worden op anderhalve meter
afstand van de huidige kade van de
Turfmarkt, maar het tracé van de
brug zou beter aansluiten bij de Turf
markt. en Nieuwe Beestenmarkt.
Hoogste punt ijshal
LEIDEN Vandaag wapperde de
vlag aan de Vondellaan. Dat gebeur
de omdat het hoogste punt was be
reikt bij de bouw van de nieuwe ijs
hal van Menken. De „top" werd be
reikt na 25 werkdagen.
pleidooi van de confessioneel Blyie
en de liberaal Wessels om tegen het
bestemmingsplan geen beroep aan te
tekenen.
De wethouder gaf toe, dat Leiderdorp
voor een deel aan de bezwaren van
de gemeente Leiden is tegemoetgeko
men. Hij liet echter duidelijk blijken,
dat hy de tegemoetkoming niet vol
doende vond. Met name de bezwaren
die Leiden heeft tegen het grote aan
tal parkeerplaatsen, dat by het Lei
derdorpse winkelcentrum is gepland,
en de bezwaren tegen de bouw van
kantoren in hetzelfde gebied zijn
recht overeind blijven staan.
Bovendien hield Van Aken vol, dat
„Winkelhof" «ondanks het feit dat
o.m. het geplande zelfbedienings
warenhuis tot kleine proporties is
teruggebracht) boven het voor Lei
derdorp benodigde winkelniveau uit-
styft en aantrekkingskracht zal uit
oefenen op de hele regio.
„Het Winkelhof-plan is in strijd met
datgene, wat wij in de Leidse binnen
stad willen", aldiis Van Aken. „In
Leiden kunnen we nu eenmaal niet
in het wilde weg afbreken of grach
ten dempen. Bovendien is er in de
binnenstad niet voldoende ruimte
om bijvoorbeeld parkeergarages te
bouwen. Hoe wil- Je in zo'n situatie
gaan concurreren met een dergelyk
splinternieuw winkelcentrum?"
Op de vraag van Houtman (SGP/
GPV» waarom Leiden ook bezwaar
maakt tegen de bouw van kantoren
in „Winkelhof", antwoordde de wet
houder dat het streven in Leiden er
op gericht is Juist de tertiare sector
(de kantoorfunctie) te versterken. Hy
vroeg zich af of een buurgemeente
kantoren moet gaan bouwen, wan
neer Leiden zyn best doet om kan
toorvestigingen aan te trekken.
De tegenwerping van Bleijie, dat Lei
den op dat gebied dan ook initiatie
ven moet ontplooien, wees Van Aken
van de hand door te wijzen op de
plannen voor het Schuttersveld,
waarvan een belangrijk deel met kan
toren bebouwd zal worden.
Van Aken's partijgenoot Van Baaren
voelde ook niet veel voor een beroeps
procedure by GS. Hij was van me
ning dat de geschilpunten tussen de
beide gemeenten beter in goed over
leg kunnen worden opgelost.
Pastor A.F.J.L.
van de Boog
onderscheiden
LEIDEN Ter gelegenheid van
zijn 40-jarig priesterfeest is de pas
tor van het St. Elisabeth Ziekenhuis,
A. F. J. L. van de Boog. gisteren be
noemd tot ridder in de orde van
Oranje Nassau. De versierselen, be
horend bij de onderscheiding, werden
hem gisteren door de burgemeester
van Leiderdorp M. A. van der Have
opgespeld.
In verband met het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd zal pastor
v d. Bcog zijn werkzaamheden in het
ziekenhuis op 30 Juni beëindigen. Als
zijn opvolger is door het bestuur van
het ziekenhuis benoemd pastor A. C.
M. Vijftigschild, voorheen werkzaam
in 't St. Jozef Ziekenhuis in Gouda.
Onrust onder
personeel van
W ernink-Leiden
LEIDEN De bespreking van
het structuurplan Leiden-west.
dinsdagavond in de raadscom
missie voor economische aange
legenheden, en de verslagen van
die bespreking in de pers heb
ben onder het personeel vaJi
Wernink aan de Lage Morsweg
in Leiden nogal wat onrust ver
wekt. In een andere Leidse krant
werd gesuggereerd dat het be
drijf binnenkort zou worden op
geheven. De ondernemingsraad
van het bedrijf is zelfs in een
spoedvergadering bijeen ge
weest.
De heer Van Aken wees er
gisteravond in een extra bijeen
komst van diezelfde commissie
op, dat er ook volgens het col
lege geen sprake is van een
eventuele sluiting van Wernink.
Hij onderstreepte daarmee het
communiqué, dat de directie van
Van der Vliet-Wernink Beheer
gisteren heeft uitgegeven, en
waarin deze verklaart dat van
een eventuele opheffing van het
bedrijf haar totaal niets bekend
Houtman (SGP/GPV) merkte
op, dat met name wethouder
Verboom (huisvesting) bij an
dere gelegenheden wel degelijk
had gesuggereerd dat Wernink
zou sluiten "met zyn mooie ver
halen over de bouw van een be-
tonmortelcentrale op het Wer-
nink-terrein".
Bleijie (CDA) wees het struc
tuurplan zelf aan als een der
oorzaken, waardoor sommige
raadsleden een verkeerde con
clusie hadden getrokken. „In
het plan wordt een variant ge
noemd waarby het terrein waar
nu Wernink is gevestigd, wordt
afgebeeld als een aangeharkte
tuin. Het ene woord haalt het
andere uit, en zo'n variant gaat
gemakkelijk een eigen leven lei
den", aldus Bleyie. „Bovendien
zijn er berichten geweest dat
Van der Vliet-Wernink verlies
heeft geleden", oz vervolgde hy,
„en als Je dat combineert met
zo'n variant, dan trek Je snel
een bepaalde conclusie.
LEIDEN/DEN HAAG Drie jaar gevangenisstraf met aftrek van het
voorarrest, luidde donderdag het vonnis van de Haagse rechtbank voor
een 27-jarige loswerkman uit Leiden, wegens verkrachting, bedreiging en
mishandeling van een meisje. Verdachte had haar op 14 augustus van het
vorig jaar gedwongen met hem mee te gaan. „Ik was genoodzaakt
haar te vermoorden", had verdachte later verklaard. Zover is het niet
gekomen, doch wel bracht hij het meisje enkele steken toe met een stiletto,
drukte een brandende sigaret uit op haar lichaam en mishandelde het
meisje, waarna hy haar verkrachtte.
