"Je moet je spontaniteit niet verliezen"
Stelling stapt
in claire
obscure van
de Gouden Eeuw
LEIDSE STUDENTE AYA GIL IN NIEUWE FILM VAN STELLING:
Ontspanning in actuele film
"French blue" in
openbare vertoning
Realistische dramatiek
in Operation: Daybreak
Films
deze week
VRIJDAG 25 JUNI 1976
PAGINA 17
MAARSSEN - "Nee, het is leuk
voor een keertje, maar ik ga er
beslist niet mee door, hoor. Ik
ben er echt niet voor in de wieg
gelegd". Aya Gil antwoordt zeer
gedecideerd op de vraag of haar
optreden in de film "Rembrandt"
van Jos Stelling het begin zal
worden van een carrière als actri
ce. De eerstejaars studente cultu
rele antropologie in Leiden,
speelt in deze, momenteel in pro-
duktie zijnde film van cineast
Stelling de belangrijke bijrol van
Hendrickje Stoffels, de huis
houdster van Rembrandt van
Rijn, die bij hem inwoonde en
een kind van hem kreeg. Over
igens niet de eerste keer dat Ava
Gil meewerkt aan een produkt
van het fenomeen Stelling. "In
zijn eerste grote bioscoopfilm
Mariken van Nieumwegen figu
reerde ik. Op de première merkte
ik dat die scene er nog uit geknipt
was ook".
Het was in ieder geval wel de di
recte aanleiding voor haar rol in
Stellings's Rembrandt". Aya Gil:
"Iedereen die mee wil spelen in
een film van hem, moet een for
mulier met daarop zijn of haar
pasfoto insturen. ALdie formulie
ren worden keurig gerangschikt
in kaartenbakken. Wanneer Jos
Stelling dan mensen zoekt voor
een nieuwe film, loopt hij door
die kaartenbakken heen en kiest
zo de acteurs en actrices. Meestal
als je gekozen wordt voor een be
langrijke rol zal hij je in een vol
gende film niet kiezen. Je gezicht
is te bekend. Uitzondering is Lu
cie Singeling die nu de rol van
Saskia (de tweede vrouw van
Rembrandt) en die in de vorige
Stelling-produktie Elckerlyc de
rol van Marije speelde".
Met de figuur van Hendrickje Stof
fels voelt Aya weinig affiniteit.
"Ze was een vrouw die zich vol
ledig in dienst stelde van Rem
brandt. En dat is iets wat ik me
zelf nog niet direct zie doen. Over
igens is weinig van haar bekend.
Men weet niet hoe ze bij de schil
der terecht gekomen is; of Saskia
of Rembrandt haar in dienst heeft
genomen of dat ze er al was toen
Saskia nog leefde. Hendrickje en
Rembrandt zijn in ieder geval
nooit getrouwd. Dat kwam om
dat Saskia, die erg rijk was, in
haar testament had laten opne
men dat Rembrandt het geld niet
mocht krijgen als hij zou her
trouwen".
Maken die verschillen in karakter
het dan niet moeilijk om Hend
rickje te spelen? De vrouw die de
rol van Geertje Dirkx (de eerste
vrouw van Rembrandt) speelt zei
me dat ik steeds moet denken
(Ava begint te lachen): "wat houd
ik toch veel van die man". Bo
vendien mag je eigenlijk hele
maal niet spreken van Spelen.
Jos Stelling zegt datje alleen iets
moet uitdrukken. Je moet er
steeds op letten dat je je spontani
teit niet verliest".
De naam van regisseur Stelling valt
vaak, hoe is hij?
"Hij weet je op een bepaalde ma
nier thuis te doen voelen en je en-
Door
Bart Jungmann
thousiast te maken voor het
werk. Ook als je figurant bent
weet hij je een bepaald gevoel van
onmisbaarheid te geven. Hij
spreekt ook altijd van "zijn me
dewerkers". Er is natuurlijk toch
een soort hiërachie, maar Stelling
overtuigt je ervan dat je het met
zijn allen moet doen.
Iedereen is zo onder de indruk van
Stellings capaciteiten dat er ook
nooit over de manier van werken
gesproken wordt. Bijvoorbeeld
dat nasynchroniseren wat hij
doet, je zult er niemand over ho
ren, gewoon omdat allen op zijn
kunnen vertrouwen".
Voor de film Mariken van Nieum
wegen werkte hij voornamelijk in
het weekeinde omdat er ama
teurs in mee speelden.
"Daar houdt hij nu ook rekening
mee. Het zijn tenslotte weer ama
teurs. Scenes met figuranten
draait hij ook nu in het wee
keinde af. Alleen als je een hoofd
rol of een belangrijk bijrol heb
moet je dan wel eens door de
week komen opdraven. Ik kom
dan rond half negen binnen.
Meestal zijn er dan nog maar
weinig mensen, zeker niet wan
neer er de avond daarvoor laat is
doorgewerkt. Ik zet koffie en
thee. Langzamerhand komen er
meer mensen binnendruppelen.
En als dan de dames van de aan
kleding komen gaat het pas echt
beginnen. Als aan die aankleding
wordt gewerkt komt Jos Stelling.
Dan wordt er doorgaans nog niet
begonnen want het decor moet
nog veranderd worden, een
blauw deurtje wordt groen gever
fd. Soms help ik daarmee, soms
lees ik dan m'n tekst door. Pas na
een paar uur kan er "geschoten"
worden".
Of Ava aan haar rol veel geld zal
overhouden hangt van het pu
bliek af. Ze zegt: "Stelling heeft,
net als bij de vorige films, een
heel systeem uitgedacht waarbij
de salarissen en de uitbetalingen
aan de participanten (mensen die
geld in de film staken) van de re
cettes afhangen".
Ton de Koff als de oude Rembrandt en Aya Gil als Hendrickje Stoffels tijdens een scène van de speelfilm
"Rembrandt" die met Pasen volgend jaar in première moet gaan. De film wordt geproduceerd en geregisseerd
door Jos Stelling. Veel Nederlandse rijksmusea hebben hun medewerking bij de opnamen verleend.
Frans Stelling als de jonge Rembrandt. Het feit, dat hij zélf schilder i
draagt ongetwijfeld bij ami kei inleven in zijn rol.
"Operation: Daybreak"; hoofdrol
len: Tomothy Bottoms, Joss Ack-
land en Martin Shaw; regie: Lewis
Gilbert; theater: Luxor; leeftijd:
18 jaar.
De Tweede Wereldoorlog blijft stof
opleveren voor de internationale
filmindustrie. Het vat met allerlei
"waar gebeurde verhalen" uit de
oorlogsjaren lijkt onuitputtelijk.
Maar al te vaak echter worden de
oorlogsfilms ontsierd door onwaar
schijnlijke heldenrollen. Films als
Patton en Kanonnen van Navarone
verloren daar een deel van hun aan
trekkelijkheid door. Spannend ja,
maar volledig "waar gebeurd", daar
valt een vraagteken achter te plaat
sen. In "Operation Daybreak"
daarentegen lijkt de ware geschei-
denis vrijwel volledig gevolgd te
zijn. Eindelijk eens een oorlogsfilm
zonder een happy-end. Maar niet al-
leeen dat maakt deze film boeien
der en waarschijnlijker dan de
doorsnee oorlogsfilm. Er wordt
zeer sober en natuurlijk in geac
teerd en de hele film ademt een
haast documentaire-achtig karak
ter uit. Het draait allemaal om drie,
naar Engeland gevluchte, Tsje
chen. Ze worden in hun vaderland
gedropt met de opdracht om de
"Reichsprotektor" van
Bohcmen-Moravië (zoals Tsjechos-
lowakije in de jaren '39-'45 door de
Titel: "Adieu Poulet"; regie:
Pierre Granier-Deferre; hoofdrol-
Jen: Lino Ventura en Patrick De-
waere; theater: Studio; 14 jaar.
Gijzelingen, omkoperijen tijdens
verkiezingscampagnes en andere
duistere praktijken zinnen com
missaris Poulet (Lino Ventura) niet
zo erg. Op zijn eigen, onconventio
nele manier gaat hij te werk om
moordenaars te pakken te krijgen
en uiteindelijk omkopingspraktij
ken aan de kaak te stellen.
Helaas heeft hij geen rekening ge
houden met de macht van een rijke
machtswellusteling, die zich in de
politiek wil werken. Vóór hij het
onderzoek heeft afgesloten, wordt
hij weggepromoveerd, een mid
deltje dat oh zo werkzaam is. Bijge
staan door zijn assistent, die hem
niet wil missen, verzint hij een list
om toch zijn zaakjes af te handelen.
Wanneer zijn meerderen hier ach
ter komen, wordt hij niettemin
weggestuurd. Op het kritieke mo
ment komt dit hun duur te
staanEen aardige politiefilm
vooreen warme zomeravond (in de
bioscoop kan het best koel zijn).
Lino Ventura is een meester in het
spelen met zijn gezicht en de regis
seur heeft bepaalde wendingen in
het verhaal verrassend genoeg aan
gebracht om het vijf kwartier b(j
deze produktie uit te kunnen hou
den.
Nemen we daarbij nog de vrij ac
tuele zaken, die hier een grote rol in
Duitsers werd genoemd) om te
brengen. Nadat de eerste poging
mislukt is weten ze bij de tweede
aanslag Heydrich zodanig te bles
seren dat hij aan zijn verwondingen
overlijdt. De dood van de kroon
prins binnen het Nazi-dom (hij
werd gezien als de opvolger van
Adolf Hitler) moest hoe dan ook
door de Duitsers gewroken wor
den. Een van de drie slaat door,
waarna een ongelijk vuurgevecht
begint. Jammer is het dat regisseur
Gilbert eén van de vreselijkste
moordpartijen uit de geschiedenis
van de tweede wereldoorlog weinig
heeft uitgediept. Namelijk het uit
moorden en vernietigen van het
Tsjechische dorpje Lidice. Over
igens het enige "maar" aan "Opera
tion: Daybreak".
BART JUNGMAN
spelen, dan is in "Vaarwel
saris", zoals de Nederlandse verta
ling van deze film luidt, een aardig
kijkspel ontstaan. Geen hoogvlie
ger, maar wèl ontspannend.
ANNEMIEK RUYGROK
AMSTERDAM (ANP) - Voor de
eerste maal in Nederland wordt in
een gewone bioscoop een porno
film vertoond. Het is de film
"French blue", van de in Nederland
wonende en werkende Italiaanse
regisseur Alberto Ferro. die zich
Lasse Braun noemt. De film draait
sinds gisteren in het Amsterdamse
City-theater.
"French blue" is niet aangeboden
aan de filmkeuring, en loopt daar
door het risico in beslag te worden
genomen. De distributiemaat
schappij van French Blue, Luton
films in Amsterdam, meent echter
d at de overheid de vertoning van de
film zal tolereren, mede gezien de
steeds verdergaande verruiming
van de censuurwetten.
French blue is in Nederland opge
nomen met voor het merendeel
buitenlandse acteurs. Het was de
eerste harde pornofilm die in 1974
op het filmfestival in Cannes werd
gepresenteerd. Een jaar later ver
wierf de film de speciale prijs van
de jury op het pornofilmfestival
van Parijs. In datzelfde jaar brak de
film records in vijf bioscopen in
New York door in ëèn week 90.000
dollar op te brengen. Uiteindelijk
bracht "French blue" in Amerika
twee miljoen dollar op. waardoor
het enkele weken tot de tien best
lopende films in de Verenigde Sta
ten behoorde.
French blue is het verhaal van een
regisseur, zelf gespeeld door Lasse
Braun, die een pornofilm aan het
maken is. De camera laat daarbij
opnamen in de "keuken" van de
pornofilm zien. Daartussen door
zijn enkele korte films van Braun
gemonteerd.
r Regisseur en hoofdrolspeler
Lasse Braun met Brigitte Maier,
die in zijn pornofilm "French
Blue" zijn tegenspedster is.
UTRECHT (SP)-De Utrechtse filmregisseur Jos Stelling is
vermetel van de middeleeuwen in het clair obscur van
Rembrandt gestapt, midden in de zeventiende eeuw. De
tierende, razende, zuipende en vrijende landgenoten, die
hij door zijn films als "Mariken van Nieumeghen" en "Elc-
kerlijc" liet trekken verwisselde hij voor de wat meer geci
viliseerde tijdgenoten van de grote schilder.
Stelling is met liefhebbers blijven
werken, de opnamedagen voor
deze derde film zijn voornamelijk
om de weekends heen gegroe
peerd. Over een tijdspanne van en
kele maanden is hij ruim dertig da
gen in touw en dat is aanmerkelijk
geringer dan voor "Mariken" toen
het Stelling vijfjaar kostte om zijn
film (en dan nog zonder dialogen) in
het vat te gieten.
Wat er ook intussen allemaal mocht
veranderen, Utrecht blijft wel zijn
stad. Rembrandt mag dan het aller
grootste deel van zijn leven in Am
sterdam gewerkt hebben, de film,
die zijn leven zal beschrijven wordt
wel degelijk in Utrecht gemaakt.
In het huis Oudaen uit de zeven
tiende eeuw, gelegen aan de Oude
gracht, heeft Stelling chef-
dekorbouwer Aad van Berkel met
enthousiaste helpers drie maanden
zijn gang laten gaan. De ruïne, die
een vroeger Grieks restaurant er
onder meer achter de historische
gevel liet, werd omgebouwd tot het
interieur van de Amsterdamse
schouwburg in vroeger tijd, zij het
op kleinere schaal.
Een film van Jos Stelling blijft er
toch één van paradoxen.
Want Bredero's "Spaansche Bra
bander" doet ook in het verhaal
mee en daar koos Stelling dan juist
weer beroepstonelisten voor. Ron
nie Bierman, Dirk Celis, Els van
Rooden en Cees Linnenbank wor
den voor die scène, waarin een
zuidelijk sinjeur twee Amster
damse lichtekooien ontdekt, geleid
door Chiem van Houweninge.
De camera richt zich over de kop
pen van goudeneeuws publiek
heen op de kruidige confrontatie.
In het Utrechtse huis is het een ko
men en gaan van figuranten De po
seurs voor "De Nachtwacht" heb
ben er onbewogen gestaan en
Rembrandt heeft er zelf zijn wo
ning gevonden, meer een tafe
reeltje van Pieter de Hoogh trou-
Wie speelt de schilder zelf? De
broer van Jos en het is een bof dat
die zelf schilder is, want nu heeft hij
mèt zijn grote fysieke overeen
komst ook nog voor het doek van
"De Staalmeesters" in verschil
lende fasen kunnen zorgen.
Een mooiere manier van inleven is
er eigenlijk niet. "Door hem te ko
piëren, krijgt hij voor mij meer
diepgang" zegt Frans Stelling, die
de jongere Van Rijn doet eri daarna
wordt opgevolgd door Ton de Koff
in de oudere jaren.
"Rembrandt" als film werkt vanuit
een belangrijk moment in het leven
van de molenaarszoon, 1642, naar
diens verleden terug zowel als de
toekomst tegemoet.
Het onderwerp vormt een stevige
uitdaging, die ooit ook eens door
Alexander Norda met Charles
Laughton is aangegaan. Volgend
jaar zullen we weten hoe Stellings
overstapje van de Middeleeuwen
naar onze Gouden Eeuw uitpakte.
Blijvers
TRIANON - "Eiland aan het
einde van de wereld", een fan
tastisch verhaal uit de Walt
Disney-stal.
CAMERA - "De tien geboden
monsterproduktie naar gege
vens uit het Oude Testament.
Met Charlton Heston als een gi
gantische volksmenner.
LIDO - "One flew over the cuc
koo's nest", waarin Jack Ni-
Jack Nicholson
cholson zichzelf overtreft. Een
psychiatrische inrichting niet
op z'n flatteust geschilderd met
Louise Fletcher als een onbuig
zame hoofdverpleegster.
Kindermatinee
CAMERA - "Tarzan's jungle
boy".
REX - „Sneeuwwitje en de ze
ven dwergen".
Nachtfilms
CAMERA - "Two thousand mo
tels" van en met Frank Zappa.
REX - "De dertien zonen van de
gele draak".
REX
„Meisjes die geen kleintjes
willen". Een nogal dubbelzin
nige titel voor een even dubbel
zinnige sexfilm.
Goede films in an
dere steden
"American Graffity" van Fran
cis Ford Coppola, Cine "D",
Amsterdam.
"Fantasia" van Walt Disney,
Leidsepleintheater, Amster
dam.
"Satyricon" van Federico Fel-
lini, Cinema Oscar, Rotterdam.
"The Blance" van Krzvsztoe
Zanussi, Lumière the Movies,
Rotterdam.
Haagse Bioscopen
APOLLO 1: "Grizzly", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. 2.00, 4.15,
7.00 en 9.15 uur. 18 jaar.
APOLLO 2: "Azen zijn troef'.
dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur. zo.
2.30, 4.45, 7.30 en 9.45 uur. 14
jaar.
ASTA: "Het vergeten conti
nent", dag. 2.30,7.15 en 9.30 uur,
zo. 1.30,4.30,7.15 en 9.30 uur. 14
jaar.
BIJOU: "Dorothea's lusten",
dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur, zo.
1.45, 4.15, 7.30 en 9.45 uur. 18
jaar.
CALYPSO: "Fantasia", dag.
2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo. 1.45,
4.15, 7.15 en 9.30 uur. AL.
CAMERA: "Sherlock Jones",
dag. 2.00, 7.00 en 9.15 uur. zo.
ook 4.15 uur. AL.
CINEAC: "Cleopatra Jones en
het gouden casino", dag. 5.30,
7.30 en 9.30 uur. 14 jaar.
CORSO: "One flew over the
cuckoo's nest", dag. 2.15,6.45 en
9.15 uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en
9.30 uur. 18 jaar.
DU MIDI: "The Poseidon ad-
venture", dag. 8.15 uur, vr., za.
en zo. 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar.
EURO: "Aardbeving", dag. 1.30
en 7.45 uur, za.. zo. en woe. 3.45
en 7.45 uur. AL.
METROPOLE: "The Hinden
burg", dag. 2.00,7.00 en 9.30 uur.
14 jaar.
ODEON 1: "Airport 1975", dag.
1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo. ook
4.15 uur. 14 jaar.
ODEON 2: „Don't look now",
dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo.
ook 4.30 uur. 18 jaar.
ODEON 3: "Paniek in het
Grand Restaurant", dag. 2.15,
7.15 en 9.45 uur, zo. ook 4.45 uur.
AL.
ODEON/THE MOVIES: "A day
at the races", dag. 2.15, 7.15 en
9.45 uur, zo. ook 4.45 uur. AL
OLYMPIA: "M.A.S.H", dag.
2.00 en 8.00 uur. 18 jaar.
PASSAGE: "One flew over the
cuckoo's nest", dag. 2.00,6.45 en
9.30 uur, za. en zo. 1.15,4.00,6.45
en 9.30 uur. 18 jaar.
REX: "Diamonds are forever",
dag. 11.30,1.45,4.30,7.00 en 9.30
uur. 14 jaar.
ROYAL '70: "Lustoord voor
wilde meisjes", do.- za. en zo.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, vr. 2.00 en
6.45 uur, ma. 2.15 en 8.00 uur, di.
en woe. 2.15 uur. 18 jaar.
ROYAL. "Kung-Fu terreur in
Amsterdam", ma., di. en woe.
2.15 en 8.00 uur, do., vr. en za.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo. 1.45,
7.00 en 9.30 uur. 18 jaar.
STUDIO: "Sexplezier - uw -Ti-
roler is hier", dag. 2.15, 7.15 en
9.30 uur, zo. 1.30, 4.00, 7.15 en
9.30 uur. 18 jaar.
STUDIO 2000: "King Kong",
dag. 7.00 en 9.30 uur, do. vr., ma.
en di. ook 2.00 uur. 14 jaar.
DE UITKIJK "De laatste
vrouw", dag. 2.00. 7.00 en 9.30
uur. 18 jaar.
