"Je moet ze eerst laten uitpraten
TE GEK OM
LOS'TE LOPEN
Ds. De Wit bij afscheid: "Het gesticht is ziekenhuis geworden
°>r>
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 12 JUNI 1976
LEIDEN - "Als iemand zegt: d'r zit een vent onder het bed, dan moetje
niet meteen gaan kijken om te kunnen bewijzen dat het niet waar is,
maar moet je hem de tijd gunnen zich uit te spreken. Zijn angst te
verwoorden. Ik vermoed, dat zoiets iemand een geweldige opluchting
geeft. Zulke mensen zijn werkelijk blij als ze zich eens kunnen uiten".
Met dominee J. de Wit (75) heb
ik zitten praten over zijn pasto
rale zorg in het psychiatrisch
ziekenhuis "Endegeest". Mor
gen houdt hij daar officieel mee
op. Hij heeft dit werk niet min
der dan 35 jaar gedaan. Dat is
nog opmerkelijker als men weet
dat hij vele jaren naast dit bij
zondere pastoraat gewoon stad
spredikant is geweest (van de
wijk rond het Rapenburg, met
"Rehoboth" als centrum) en de
laatste jaren voor zijn emeritaat
- nu tien jaar geleden - pastor
van het Diaconessenhuis.
Om half 10 morgenochtend is er
in de grote zaal van het ont
spanningsgebouw van "Ende
geest" een afscheidsdienst. Na
afloop kan ieder in de koffie
kamer persoonlijk afscheid van
hem r
Tijd nemen
"Je moet ervan uitgaan, dat
deze mensen iets kwijt willen.
Bij een dokter kunnen ze daar
voor niet zo gemakkelijk te
recht. Hij heeft zoveel patiënten
en het ontbreekt hem vaak aan
tijd om zich met iemand uit en
te na bezig te houden.
Als pastor moetje dan ook in de
eerste plaats de tijd nemen om
te luisteren. Meteen praten is
niks. En iemand onmiddellijk
gaan tegenspreken om 'm bij
voorbeeld van een waange-
dachte te verlossen, is ook niet
aan te bevelen. Je moet ze eerst
eens helemaal laten uitpraten.
Dan komt er later misschien
een moment waarop je een ope
ning ziet om ook iets te zeggen".
In de maatschappij is de be
reidheid tot aandachtig luiste
ren minder geworden. Ds. De
Wit noemt dat een "verarming".
"Er zijn te veel dingen die ons
opeisen. Aan diepe intermense
lijke ervaringen komen we
nauwelijks meer toe.
Ik kan wel zeggen dat ik met de
meeste patiënten contact heb
kunnen leggen. Vaak gaat het
gesprek over de doodgewone
dingen van het leven. Soms kun
je iets uit het evangelie aan ze
doorgeven. Maar mijn ervaring
is wel, datje dat spaarzamelijk
moet doen. Zo kun je bepaalde
patiënten na een inleidend ge
sprek wel op Jezus wijzen. Im
mers, Hij heeft beloofd, dat Hij
vermoeiden rust zal geven. Dat
horen ze wel, en ze pakken het
ook wel, maar het moet je niet
verbazen als ze het de andere
dag weer kwijt zijn. Hun ge
dachten dwalen zo ver weg.
Toch kan het geloof ook in dit
ziek-zijn een steun betekenen.
Een factor in het proces om de
weg terug te vinden.
De meesten zijn alleraardigste
mensen, met wie je gewoon
kunt omgaan. Ik heb nooit ge
probeerd, de psychiater uit te
hangen. Daar heb ik gewoon
geen verstand van. Als je dat
gaat doen, sla je gemakkelijk
een flater. Het was ook mijn
taak niet. Wel heb ik als evange
liedienaar getracht, de mensen
iets mee te geven. Soms lukte
het, een andere keer weer niet.
Ik heb me er meermalen over
verbaasd, hoe patiënten lange
tijd onthielden wat ik in een
preek had gezegd".
Over de hond
"Een groot aantal patiënten is er
maar kort. Zij worden polikli
nisch behandeld en gaan zo
gauw mogelijk terug naar huis.
Ik heb vooral met de blijvenden
te maken gehad. Ze zijn aan je
gewend geraakt en soms ook
aan je gehecht. Ik weet allerlei
dingen van ze. Van hun verle
den, hun spanningen, hun rela
ties en verwachtingen. Je bent
hun vertrouwensman. Ze heb
ben je dingen verteld, waarover
ze met anderen zwijgen. Ik
praat ook met ze over m'n hond
en over de dieren die zomaar bij
ons komen aanlopen omdat m'n
vrouw zo goed voor ze zorgt.
over de tuin en over de krant.
Hiér, in het ziekenhuis, kunnen
deze mensen zich handhaven.
Ze hebben er hun vaste gang, in
hun opstaan en eten, hun wer
ken en in bad gaan, hun conver
satie en ontspanning. Buitens
huis missen ze dat leidende pa
troon. Daar voelen ze zich alleen
en worden ze soms de oorzaak
van onoplosbare moeilijkhe
den.
Waarom gaat u nou weg?, heb
ben ze me gevraagd. Ik wil eer
lijk bekennen dat ik het daar
mee moeilijk heb gehad. Ik ben
erg van dit werk gaan houden.
Maar naar mijn besef doe ik er
nu te weinig aan. Dat komt na
tuurlijk door mijn leeftijd en
gezondheid - ik heb een zware
longoperatie achter de rug-,
maar ik vind het niet langer ver
antwoord. Je moet er ook geen
drama van maken. Goed be
schouwd is er alleen maar
plaats voor dankbaarheid dat ik
het nog zo lang na m'n emeritaat
heb kunnen volhouden.
Geen gekken
Dominee De Wit volgde op
"Endegeest" in 1941 ds. M. J.
Punselie op. In 1933 was hij uit
Leidschendam naar Leiden
gekomen.
Toen de gemeenteraad hem be
noemde - de pastorale mede
werker van "Endegeest" had
geen kerkelijke opdracht-, wist
hij van de geestelijke verzor
ging in een psychiatrische in
richting, naar hij zelf zegt, "geen
klap" af.
"Wel had ik er een paar indivi
duele gemeenteleden bezocht.
Het leek me maar het beste, er
niet te veel over na te denken. Je
moest eenvoudig zwemmen, al
kon je het niet".
Psychiatrische patiënten zijn
mensen van gelijke beweging
als ieder ander. Dat is ds. De Wit
door zoveel jaren ervaring wel
duidelijk geworden.
"In de buitenwereld is dat nog
lang niet overal doorgedrongen,
Ds. De Wit: "Je bent hun vertrouwensman.'
al moet ik wel zeggen dat de we
reld van de psychiatrie door de
publikaties van de laatste tijd
wel een stuk dichter bij het ge
wone leven is gekomen.
Het zijn geen gekken en idioten
die hier zijn opgenomen, maar
zieke mensen. Met hebbelijk
heden en eigenaardigheden die
een beetje sterker uitkomen
dan bij andere mensen, waar
ook heel wat wonderlijke
exemplaren tussen lopen. Nee,
ik ben ook dominee van het
Diaconessenhuis geweest,
maar zie in mijn pastorale prak
tijk werkelijk niet zoveel ver
schil. En ook wat mijn wij-
kwerk betreft lag "Endegeest"
gewoon in het verlengde daar-
Je moet proberen iets te begrij
pen van de ideeën, angsten en
beroerdigheden van andere
mensen. Raadsels worden je als
dominee nergens bespaard. Op
"Endegeest" niet, maar op an
dere plaatsen evenmin".
Griezelig
"Ik heb vele malen een jonge
vrouw met zelfmoordneigingen
bezocht die wel naar mij luis
terde, maar geen stom woord
zei. Dat heeft zo wel een jaar ge
duurd. Toen ze eenmaal weer
thuis was, kreeg ik na enkele
maanden een brief waarin ze me
bedankte voor de aandacht die
ik aan haar besteed had. Ze had
wat ik op m'n bezoeken over
mezelf vertelde heel fijn gevon
den.
Zoiets is moeilijk te verklaren.
Een vrouwelijke jurist kon de
eerste tijd van het contact geen
woord over de lippen krijgen.
Ze prevelde alleen maar wat, en
ik meende daarin iets van
"schuld" te horen. Het geduld
moet je dan steeds weer bij
zulke mensen terugbrengen. In
de hoop dat ze, zoals deze vrouw
later, toch nog een opening bie
den om met ze verder te gaan.
Ja, die moeilijke ervaringen zijn
er ook. In de buitenwereld ver
sterken ze de griezelige indruk
die men van de psychiatrische
patient heeft. Ik weet van een
professor die in zo'n inrichting
niet durft te komen omdat hij
het allemaal zo akelig en grieze
lig vindt. Die mensen met dat
verwarde denken kan hij geen
plaats geven in zijn logische re
deneringen. Hij beseft niet, dat
ze alleen mentaal ziek zijn.
Zoals een ander een ziek been
kan hebben".
Ds. De Wit geeft toe, dat niet
iedereen op deze plaats pastor
kan zijn. Er zijn wel een paar
voorwaarden.
"Je moet er zelf wel wat in zien.
Er moet ook een zekere rust van
je uitgaan. Je mag niet geagi
teerd zijn. De patiënten moeten
kunnen merken dat je er echt
bij bent en dat je tijd voor ze
hebt. Dan komen ze misschien
los. En dan mag je ook nog pro
beren, iets van het evangelie bij
deze mensen te brengen.
Tegenwoordig is er op een aan
tal plaatsen een driemaande
lijkse cursus waar belangstel
lenden een gespecialiseerde
scholing kunnen krijgen. Voor
predikanten die deze richting
niet uit willen, is zo'n cursus
ook aan te bevelen, omdat ze in
hun gewone gemeentewerk
mensen met dezelfde moeilijk
heden tegenkomen, die nog net
niet aan het ziekenhuis toe
zijn".
Het is de bedoeling, dat de op
volger van ds. De Wit in volle
dige dienst komt en dat hij
wordt opgenomen in de staf.
"Ik heb nooit een stafvergader
ing bijgewoond. Ben daar maar
zo'n beetje m'n eigen weg ge
gaan. Maar onbelangrijk is het
niet, noch voor de geestelijke
verzorger, noch voor de staf
zelf. Je zult je toch beter kunnen
oriënteren. Je krijgt door de
uitwisseling van gegevens niet
alleen meer informatie over pa
tiënten, maar leert ook ver
schijnselen - zowel nieuwe als
bekende, maar dan in andere
vormen - analyseren. Wat zijn er
de oorzaken van, dat er de laat
ste tijd meer jonge mensen on
der behandeling komen? Na
tuurlijk: sociale en geestelijke
spanningen, op het werk en in
andere relaties, maar waardoor
ontstaan die, wat werken ze uit
en hoe moet je ze onschadelijk
maken?
De pastor behoudt zijn geheel
eigen taak, maar hij moet ook
kunnen functioneren in een ge
heel. dat erop gericht is, het
welzijn en de genezing van de
patiënten te bevorderen".
Ds. De Wit, die elke zondag
morgen vroeg een dienst
leidde en die zijn catechisaties
verluchtte met fraaie kleuren
dia's van het Bijbelgenoot
schap en de rk Bijbelstichting
- "je moet het zichtbaar ma
ken"-, heeft ook het neerhalen
van de hoge hekken rond de
psychiatrische inrichtingen
meegemaakt.
"Ondanks veel onbegrip zien
wij deze mensen niet meer zo
als gestichtsmensen. Het ge
sticht is ziekenhuis geworden,
waarin de mensen niet opgeslo
ten maar behandeld worden. Er
zijn ook geen kale zalen meer.
Alles ziet er veel leuker uit. Met
gemakkelijke stoelen, bloemen
op de tafeltjes en schilderijen
aan de wanden. De mensen voe
len zich in zo'n sfeer veel meer
thuis. Al moet ik wel zeggen, dat
de vermenselijking in de prak
tijk van de psychiatrische ver
zorging niet overal even'snel
gaat.
Maar, zegt de onwetende bui
tenstaander argwanend. alsje al
die gewone dingen van het le
ven nu binnen het bereik van
deze mensen brengt, wordt er
dan niet veel vernield?
Dan heb ik altijd de neiging
meewarig te glimlachen. Er
wordt in de maatschappij heel
wat meer vernield
S. J. DE GROOT
LEIDEN - Herv. Hoogl. kerk 10 ds.
Bruinsma Den Haag. 11.45 oec. stud,
dienst; Marekerk 10 ds. De Ruiter Erme-
lo, 5 ook ds. De Ruiter; Maranathakerk
10 ds. PieterseGorinchem; Koningskerk
10 ds. Aalbers Oegstgeest, open-deur-
dienst; Bethl. kerk 10 ds. Pannekoek;
Bevr. kerk 9 ds. Boogert; Vredeskerk 10
dr. Lamping; Waalse kerk 10.30 ds. Ribs;
Acad Ziekenhuis 10 ds. Bakker; Diac.
huis 10.30 ds Hemmes; Oec. werkplaats
Plantage 16 5 nam jeugdkapel Vredes
kerk 10; G. Herder jeugdkapel O Vest
10.30 hr. v. d. Ploeg; Merenwyk 10 ds.
Hortensius. Geref. Kerk Zuiderkerk 10
ds Hofman. 5 dr Vlijm; Petrakerk 10 ds.
Elgersma Noordwijk, 5 ds. Hortensius;
O. Vest 10 dr. Vlijm, 5 ds. v d. Meulen
Leidschendam; Mar.kerk 10 ds Pieterse
Gorinchem, 5 dr. Wind; Bevr. kerk 10.30
en 5 ds. Bovenberg; Groenhoven 10 dr.
Wind; De Mirt 10 hr. Spijker; Mierennest
10 hr Kromhout; Breehuys Breestr. 10
jeugddienst. Geref. K. Vryg. 10 en 5 ds.
Hoff. Dolerende Geref. Noodgem. Groot
Leiden. Herengr 70. 8.30 en 3 hr. Maas
kant. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Carlier.
Geref. Gem. N. Rijn, 10 en 4.30 ds. Boog
aard. Geref. Gem. in Ned.. Koningsk.,
11.30 en 5.30 dienst. Evang.-Luth. Gem.
10.15 ds. Happee. Remonstr.-Doopsgez.
Gem. 10.15 ds. Luikinga Beverwijk.
Baptistengemeente, O Rijn 3. 10 ds. v.
Mameren Pinkstergem O. Run 3. 3
"nam. hr. Eikerbout. Evang Chr. Ge
meenschap. Middelstegr. 3, 10 hr. Dik-
kes. Zendingswerk Middernachtsgroep,
Zoeterw.singel 21, 6 nam. hr. Hoogew-
aard R.dam. Evangeliecentrum Zijlsin
gel 2: zond. 10 en dinsd. 8 hr Zulstra.
Nieuw-Apost Kerk H Ryndijk 24. 9 30
en 4 woensd 8. Christian Science,
Steenschuur 6, 10.30 Kerk van J. C v d.
H. d. L. Dagen. Steenschuur 6. 10.15.
Oud-Kath. Kerk 10 h.mis. Vru-Kath.
Kerk, Vreewukstr. 19. 10.30 h. mis. Rk
kerken: Haagweg zat. 7. zond. 9,10.45, 12
en 6.30; Steenschuur zat 7, zond. 10.
11.30. 6 en 7; Lammenschansweg zat 7,
zond. 9. 10.30, 12 en 6. Haarlemmerstr.
zat. 7. zond. 9.30. 10.45, 12 en 6.30; Rijn
dijk 281: zat. 7. zond. 9.30 en 11.30; kerk
Boshuizerlaan zat. 7, zond. 9.30, 11 en
12.15; kerk Herensingel zat. 7, zond. 8.30,
9 30 en 11.
AARLANDERVEEN - Herv 10 ds. Wol-
thaus. 7 dr. v. Vliet Hoogmade. Geref. 10
kand Den Braber, 7 hr. Tenyenhuis.
Chr. Geref. 9.30 dienst, 7 ds. Madern
Schepenzeel. Rk zat. 7, zond. 7.30 en
10.30; afd. Ter Aar zond. 9 en 12.
ABBENES - Herv 9.30 ds. Den Harder
Doopsgez. (Dorpshuis) 10 prof. Kossen
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ad-
ventskerk 9.30 ds. Hanemaayer, 6.30 ds.
Bogers. Kruiskerk 9 30 ds. Hoogenduk;
Opst. kerk 9.45 ds. Bogers. 6 30 ds.
Hoogenduk; Opst. kerk 9.30 jeugdkapel;
G Herderkerk 9 dr. v. Santen. De Bron
10.30 en 5 dr. v. Santen; Driehoomse 7
nam.; Oudsh.weg 10 ds. Oort; Sionskerk
9.30 ds. Verploeg. 6.30 ds. v. Vliet Pa-
pendrecht. Geref. Kerk: Mar. kerk 9.30
ds. v. Harmeien, 6.30 ds. Bezemer Ter
Aar. Salv. kerk 9.30 hr Tenyenhuis, 6 30
kand. Den Braber; De Bron Noord 10.30
en 6.30 ds. De Ruiter, G. Herderkerk 9 en
6.30 hr. Kraan R.dam Geref. K. Vrug.
(Onderweg) 10.30 ds. Wesseling. 6.30 ds.
Veefkind. Geref. K. Vrijg Buiten Ver
band (kantine Binnenhaven) 9.30 hr.
Siesling, 4.30 hr Woensdrecht. Chr. Ge
ref. 9.30 en 4 30 ds Pronk Dordrecht. Le
ger des H 10 en 7.30. Baptistengemeen
te: 10 ds. Koekkoek, 6.30 ds. Koekkoek
(in Bonifaciuskerk mmv Alphens Man
nenkoor); Noord (Sportlaan) 10 hr. v. d.
Brink. Oud-Geref. Gem. Hoofdstraat 240;
9.30 en 4 leesdienst. maandag 21 juni 7.15
ds. De Waard Volle-Evang Gem. (Kin
dervreugd) 10 hr. Kranendonk. Mol.
Prot. Kerk 9.30 ds. Nussy. Mol. Evang.
Kerk 11 ds. Sitanala Rk kerken: Bonifa-
cius zat. 7, zond 8.30, 10 en 11.30; Pius
zat. 7. zond. 9. 10.30. 11.45 en 5.30; H.
Geest zat. 6.30, zond. 9 en 11.
BENTHUIZEN - Herv. 9.30 ds. Van der
Kamp Lopik, 6 ds Van Eijk Gouda. Ge
ref. Gem. 9.30 leesdienst, 7 ds. Boogaard
Leiden, 16juni 7.30 ds. Blok Capelle a. d.
IJssel.
BODEGRAVEN - Herv Dorpskerk 9.30
ds. De Vreugd. 6.30 ds. Droogers; Salv.
kerk 9 30 ds Droogers. 6 30 ds. v Emb-
den; Bethl. kerk 9 30 kand. Schipper
Zeist, 6.30 kand. Boer Utrecht. Geref.
9.30 en 6.30 ds. Buitenhuis.
BOSKOOP - Herv. 9.30 ds. Heümans,
6.30 hr. Christ Gouda, jeugddienst, me-
dew. kerkkoor. Geref. 9.30 en 5 ds. Den
Hengst Hoofddorp, De Stek 9.30 ds. Om-
ta. Opwekkingsgem. Concordia 9 30
Verg. v. Gelovigen Nieuwstraat 9 30 en 5
Geref. Gem. 9.30 en 6 Chr. Geref.
Nieuwstraat 9 30 en 4.30 ds. Leendertse
Middelburg Rk kerk zat. 7. zond. 8.45.10
en 11.30; Ontmoeting zat. 5.30, zond.
10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. 9 30 en 6 30
ds. Geertsema HA. Geref. 9.30 en 5 kand.
Kuiper A.dam. Rk Michael zat 7, zond. 9;
Bemardus zat 7. zond. 10.30; Ridderhof
10.30; dorp zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv 10 ds. Boonstra. 7
ds. v Bruggen Geref. 10 en 7 ds. Pou-
wels HA. Chr. Geref. 10 en 7 ds. v d.
Kamp Rk Martinus zat. 7, zond 8 30, 10,
11.30 en 12.45; Jozef zat. 7, zond. 8.30, 10
en 11.30.
HOOGMADE - Herv. 10 dr. v. Vliet Rk
zat. 7, zond. 8 en 10.30.
DE KAAG - Herv. 9.30 ds. Carstens. Rk
zat. 7, zond. 8, 10 en 7.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv
Open Hof 10.30 ds. Koelman; Dorpshuis
6 ds. Kortleve Driebergen; Ontm. kerk
10 ds. v. d. Broeck te Bodegraven, 6.30
ds. Boogert Leiden. Geref. 9 ds De Vries,
5 ds. Vroluk. Rk zat. 7, zond. 9.30 en
11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv N. Kerk 10
ds. De Vos, 6 ds. Hovius; O. Kerk 10 ds.
Catsburg, 6 ds. Boer; Ichthus 10 ds. Ho
vius, 5 ds. Koelman; Pniélkerk 9.30 ds.
Boer, 6 ds. Catsburg; Gr. v Pr. school 10
ds. Vroegindewey; Hoeksteen 10 do-
vendienst; Overduin 2 ds. Baas. Geref.
Vredeskerk 9.30 ds. Vroluk; Triurnfa-
torkerk 9.30ds. v. Halsema, 5ds Pulman
afscheid. Chr Geref. 10 en 5 ds. Tams
Sliedrecht. Geref. K. Vrug- 8.30 en 3
leesdienst. Geref. K. Vrug Buiten V. 10
en 7 ds. Roukema. Geref. Gem. 10 en 5
leesdienst, woensdag 7.30 ds. Baayens
R.dam. Volle Evang. Gem Voorstr. 100,
9.45 Soefie-bew. 4 nam.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN-Herv.
10 hr. Stroo, 7 ds. Runsburger Amers
foort. Geref. 10 en 7 ds Swierts.
LEIDERDORP - Dorpskerk 10 ds.
Geursen HA; Hcofdstr. 10 en 6.30 ds. v.
Loenen HA; Scheppingskerk 9 en 10.30
meyT. Sysling, 5 ds. Geursen, varianten-
dienst mmv kindercantory uit Dnel.
Bapt. gem. 10 en 5 Rk zat. 7, zond. 8.30,10
en 11.30.
LEIMUIDEN - Herv 9.30 gez. avond
maalsdienst in Oostenkerk, ds De Vree
en ds. Hoornstra, 7 gez. avondmaals
dienst in Dorpskerk, ds. Hoomstra en
ds. De Vree. Geref zie herv Rk kerk:
zat. 7. zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. grote k. 10.30 ds. v. d.
Velden: Pauluskerk 9 en 7 ds. v. d. Vel
den. Geref. 10 en 7 kand. Westmaas Uit
geest. Chr Geref. 10 en 4.30 ds. Biesma
Veenendaal. Geref Gem 10 en 4 ds.
Hakkenberg. Geref. K. Vrug- 8.30 ds
Kamer Loenen, 5 ds. Simpelaar. Geref.
Kerk Vrijg. Buiten V. 1045 en 5 ds.
Schuurman. Oud-Geref. 9.30 en 3 lees
dienst, maand. 7.30 ds Du Marchie van
Voorthuysen. Aktie Kruist, ma. 8 ds.
Gravendeel, in Mariênburcht Rk Aga
tha zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30; Poel
huis zat. 7, zond. 9 en 11.30; Maria zat. 7,
zond. 8 30, 10 en 5.30; Engelbew. zat. 7,
zond. 7.30, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv 9.30 DS. Brons
geest, 6 30 ds. Bronsgeest Haarlem. Ge
ref. 9.30 dienst. 7 ds. Damsma Runsburg.
Chr Geref. 9.30 en 6 30 dienst. Rk zat. 7.
zond. 7 30, 9. 10.45 en 7.
NIEUWVEEN - Herv. 9.30 ds. Kaai, 6.30
kand. Vos jeugddienst. Geref. 9.30 en 7
ds Post O geest. Rk kerk zat. 7, 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. 9.30 hr. Van
Berkum Amsterdam, 7 ds. Den Harder.
Geref. 9.30 en 6 30 ds. Rang. Chr. Geref.
9 30 en 3 ds. Den Boer te Rijswuk. Rk zat.
7. zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv 9 30 kand Kommers
Groenekan,7 ds Kievit Gouda Geref. 10
en 7 ds Nooteboom. Rk zat. 7.30, zond.
7.30, 9 en 10.30.
NOORDWIJK AAN ZEE - Herv. Hoofd-
str 10 ds. Keuning; De Rank 10 prof. dr.
Graafland Gouda, 3.30 ds. v. Vliet Pa-
pendrecht, 5.30 ds De Vos Katwuk aan
Zee. Geref. 10 ds. Bosman, 7 ds. War-
nink; Sole Mio 9 ds. Bosman NPB 10 30
ds. Werner Wassenaar. Rk zat. 7, zond. 9,
11 en 7.
NOORDWIJK-BINNEN - Herv. Gr.
Kerk 10 ds. Meulenduk R.dam, 7 dr. Jan
sen. Geref. Kerk 9.30 ds. Warnink, 7 ds.
Bosman; v. d. Bergh-st. 11 ds. Warnink.
Rk zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. 10 ds.
Streefland. Rk Jozef zat 7, zond. 8,10 en
11.30; Viktor zat. 7, zond. 8. 9.30 en 11; S.
Maria zat. 7.15, zond. 10; St. Bavo 9.30.
OEGSTGEEST - Herv Gr Kerk 9.30
prof. dr. Rasker; Pauluskerk 10 ds. Sas-
se; Gem. centr. 10 30 ds. Hubeek Eefde, 7
ds. Brokerhof Voorhout; gem. centr
10.30 hr. Wolthaus jeugdkerk. Geref. 10
ds. Vegter, 7 in gem centr. ds. Broker
hof. Geref K. Vrug 9.30 en 3 ds Simpe
laar Geref. K. Vrug Buiten Verband
8 45 en 4 ds v. d. Berg Rk. Willibrordus
zat. 7, zond 10 en 12; Bonaventura zat.
6.30, zond. 9 en 11.
OUD ADE- Rk zat. 7, zond. 8.30en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv 9.30 ds. Oost te Leiderdorp. Geref
9 30 ds. Cziria, 6.30 ds. Warner, gezamen-
luke jeugddienst. Rk zat. 7, zond. 8, 9.30
ROELOFARENDSVEEN - Rk kerk Pe
trus Banden zat. 7. zond. 8, 9.30, 11 en
12.15; M. Presentatie zat. 7, zond. 8, 9.30
RIJNSATERWOUDE - Herv. 9.30 ds.
Lalleman O. Wetering, 7.30 ds. Bul
Krimpen a. d. IJssel. Chr. Geref. 9.30
dienst, 2.15 ds. Bouw Scheveningen.
RIJNSBURG - Herv. Grote Kerk 9.30
ds. Bouman Heerde, 5 ds. Driebergen
Westerhaar; Bethelkerk 9.30 en 5 ds. v.
Niel HA Geref K Petra 9.30 ds. Huis
man, 5 ds. Huisman; Immanuel 9 30 ds.
Damsma, 5 ds. Baayen; Mar kerk 9.30
ds. Baaven, 5 ds. Damsma. G Kerk Vrijg.
10 en 5 15 ds. De Wegen. Chr. Geref. K.
9.30 en 5 dienst. Chr. Evang. Gem. (ma
vo) 10 dienst. Rk gemeenschap (tuin-
bouwsch.) zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rk kerk zat, 7. zond.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv 9 cn 10 30 ds. We-
stra, 6.30 hr. Goedhart Nieuwkoop. Ge
ref. 9.30 ds. Gesink, 7 ds. v. Santen HA-
Chr. Geref. 10 en 5 ds. Rebel HA. Rk zat
7, zond. 8, 9.30 en 11.
TER AAR - Herv 9 30 hr Kattenburg
Voorschoten, 6.30 ds. Lindenburg. Ge
ref 9.30 ds. Bezemer. 6 30 ds. v. Harme
ien Alphen. Rk kerk Langeraar zat. 7,
zond 8. 9.30, 11 en 12.15; Ter Aar dorp
zond. 9 en 12.
VALKENBURG - Herv 10 en 6 30 ds.
üvergaauw HA Geref. 9 30 en 6.30 ds.
Rooze. Geref. K. Vrug. 9.30 en 5 lees
dienst
VOORHOUT - Herv. 10 ds Brokerhof.
Rk kerk zat. 7, zond. 9. 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. dorpskerk 10
ds De Jong Leiden, 7 ds. Van der
Schoot; Hulp en Heil 10 dr. Janse Den
Haag; aula Noord-Hofland 9.30 ds. Mev-
nen Den Haag; kapel Runduk, 10ds. Van
der Schoot; P. Johannesschool 10 jonge-
rendienst.
Geref. Kerk: 8.30. 10.30 en 5 ds. De
Zeeuw. HA- aula NH 9 30 ds. Mevnen
Den Haag. Geref. K. Vrijg 10.15 en 5 ds.
Kamer Loenen aan de Vecht, HA Rk
kerk Laurentius zat. 7, zond. 8.30, 10.30
en 12- M. Godskerk zat. 7, zond. 8, 10 en
11.30.
WARMOND - Herv. 10 ds Den Tonke-
laar Rk kerk zat. 7, zond. 8 30. 10 en
.30
WASSENAAR - Herv. Dorpskerk 10 ds.
Van Veen te Wassenaar, 4 ds. Hovius
Katwuk aan Zee; Kievietkerk 10 hr.
Taal. Messiaskerk 10 ds. v. Zanten;
Dorpscentrum 9 30 ds. Evsenga Scher-
penzeel. Geref. Kerk 10 ds. v. Santen
Sassenheim, 7 ds. Vroluk Katwijk aan
den Run; Zuid 10 ds. Bech, 7 ds. Bolwijn
Rijswuk, jeugddienst. Ned. Prot. Bond:
10.30 ds. Roos Woubrugge.
WOUBRUGGE - Herv 9 30 ds. Blenk,
6 30 ds. Westra Sassenheim. Geref. 9.30
ds. Korenhoff Heemstede, 6 30 ds.
Koekkoek Waddinxveen. Rk kerk zat. 7,
zond. 10
ZEVENHOVEN - Herv Gem. 9.30 hr
Goedhart Nieuwkoop. Geref. 9.30 ds. v.
Andel Amsterdam, 7 hr. Schoenmaker
Oude Wetering. Rk kerk zat. 7, zond. 9 en
10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. 10 ds Schoch.
Rk kerken St. Janskerk zat. 7.30, zond.
7.30 9 30 en 1130; Chr. Dienaarkerk zat
7. zond. 8 30, 10. 11.30 en 6; Meerburg-
kerk R(jnduk zat. 7, zond. 10, 12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. 9.30 en 6.30 ds.
Mostert. HA. Geref. Kerk 10.30 en 6.30
hr. Knotters Oudewater.
Op maandag 14 juni zullen drie
vooraanstaande Nederlandse
christenen in Parijs een gesprek
hebben met vertegenwoordigers
van de Franse kerken om hen te in
formeren over wat zich in Neder
land heeft afgespeeld rond het niet
doorgaan van de leverantie van on
derdelen voor kerncentrales aan
Zuid-Afrika. De delegatie uit Ne
derland zal bestaan uit dr. A. van
den Heuvel en prof. H. Fiolet na
mens de Nederlandse Raad van
Kerken en dr. Marga Klompé na
mens de sectie internationale zaken
van de Raad van Kerken en de Ne
derlandse commissie Gerechtig
heid en Vrede.
Het aantal gereformeerde stu
denten aan de Leidse universiteit
neemt steeds toe en bedraagt nu
ongeveer 650. Dat deelt de studen
tenpredikant dr. J. H. Vlijm mee in
een rapport aan de Leidse geref.
kerkeraad.
Er waren dit jaar 18 belijdeniscate
chisanten.
Soms voelt een studentenpredi
kant zich meer welzijnswerker dan
pastor, zo schrijft dr. Vlijm. In sa
menwerking met artsen en deka-
nen werd getracht problemen op te
lossen. De aankomende studenten
zijn vaak innerlijk van de kerk ver
vreemd. Dan wordt het moeilijk
hen weer voor het evangelie te inte
resseren. Sommige synodebeslui
ten werken de vervreemding in de
hand.
Vanavond (zaterdag) geven Joop
Brons orgel en Han Kapaan hobo
een concert in de Sint Agathakerk
in Lisse. Brons is organist van de
Hooglandse kerk in Leiden. Ka-
paan, die gestudeerd heeft bij Jaap
Stotijn, heeft onlangs een concer
treis door Canada en Amerika ge
maakt. Vrijdagavond 18 juni con
certeert het Amsterdams Kame
rorkest, olv. Mannus Voorberg, in
de hervormde kerk te Woubrugge,
met de jeugdige Robert Waterman
als vioolsolist. De jongerengroep
The Lord's Folks verleent morge
nochtend (zondag) om kwart voor
11 medewerking aan de eucharis
tieviering in de Leonarduskerk aan
de Haagweg in Leiden. Het thema
is: "Drievuldigheid".
De 75 bij de Unie aangesloten
baptistengemeenten telden, blij
kens het nieuwe adressenboekje,
per 1 januari jl. 10.958 leden. Dat is
een groei van 411 leden in 1975. De
groei was vorig jaar 3,89 procent,
tegen 3,22 in 1974. Ongeveer drie
kwart van de baptisten woont in het
noordoosten van ons land. Het we-
reldcijfer van de baptisten is: bijna
33 miljoen.
Op een vergadering van Geref.
Zendingsbond in de Hervormde
Kerk deelde ds. C. J. P. Lam, secre
taris binnenland en financiën mee,
dat de bond is uitgenodigd om in
Peru (Zuid-Amerika) te komen
helpen. De inkomsten van de bond
bedroegen vorig jaar tegen de 4 mil
joen gulden. Het grootste bedrag
werd aan het zendingswerk in Ke
nia besteed.
Te gek
"Te gek om los te lopen" is de
speelse titel van een gespreks-
werkboek voor hervormden en ge
reformeerden, dat is samengesteld
met het oog op de gemeenschappe
lijke vergadering van de beide sy
noden in september. Het Toerus
tingscentrum van de Geref. Kerken
te Leusden en de Centrale voor
Vormingswerk-Hervormde Vrou
wendienst te Driebergen, die ver
antwoordelijk zijn voor deze uitga
ve, meldden met trots, dat nu al
ruim 14.000 exemplaren de deur
uitgingen. Het ziet ernaar uit, dat
ook na de synodenvergadering het
boekje nog druk gebruikt zal wor
den. Het is te bestellen bij de Cen
trale voor Vormingswerk, De Horst
5, Driebergen. Kosten: f3,95; giro
nummer. 42618; bestelnummer AK
235.
Herv. Kerk: aangenomen naar
Delft (buitengewone wykgemeen-
te) mr. L. H. v. d. Bilt te Zeist; be
dankt voor Rijssen B. M. Meyndert
Lunteren. Geref. Kerken: aange
nomen naar Soest D. Land Ruin-
erwold, naar Diemen L. Steenstra
Eerbeek, het beroep tot dovenprc-
dikant J. J. Lamme Delft. Geref. K.
Vrijgemaakt: beroepen te R.dam
W. Wierenga Berkel. Evang.-Luth.
Kerk: aangenomen naaar Arnhem
A. Burghoorn Apeldoorn. Geref.
Gemeenten in Nederland: toegela
ten tot de evangeliebediening A.
van Straalen 's Gravenzande.
Na het feest
Bijna een week na Pinksteren
al. De tijd gaat vlug, zegt ie
mand. We moeten het nu weer
een hele tijd zonder feesten
doen, meent m'n kerkelijk
meelevende vriend. Zo beke
ken lijkt het Pinksterfeest wel
een soort grens te wezen. Vóór
en na het feest van Gods
Geest. Is dat de juiste kijk op
wat de Here God heeft be
doeld?
En toch moest Petrus voor dat
wondere pinkstergebeuren
vechten met zijn liefde voor de
Meester en tegen zijn lafhar
tigheid. Na Pinksteren stond
hij als een rots van betrouw
baar getuigenis voor de zaak
van zijn Heer.
Een moderne Petrus, gewoon
Piet geheten, zag het met meer
zitten. Geen enkel uitzicht
voor zijn zaak. Noch voor zijn
gezin. Wel - kerkelijk gespro
ken - "meelevend" geweest,
maar allengs meegedreven op
de stroom van ontgoocheling
en teleurstelling. Arts, predi
kant en psychiater waren
klaarblijkelijk onmachtig.
Vrouw en kinderen dreigden
te worden meegesleurd.
Een strijd van vele lange
maanden.
Totdat de vuurstroom van
Gods Geest Piet aanraakte.
Een andere man, zonder zelf
beklag. Een vernieuwd men
senkind, met een open oog
voor de nood van zijn naaste.
Een machtige vnend. Een
fijne christen.
Piet heeft zijn Pinksterfeest
beleefd. Hij houdt nu stand.
Nee, Gods feest laat hem stand
.houden.
Dus toch een vóór en een na?
Denkt u er eens verder op
door.
De Here Jezus Christus zei:
Wanneer de Heilige Geest
over jullie komt, zul je kracht
krijgen. En jullie zult van Mij
getuigenis afleggen.
Nu we na Pinksteren leven,
vraag ik: hebt u, heb jy die
kracht al beleefd?
De Heer zei ook: Wie bidt, die
ontvangt.
G. VAN MAMEREN,
Baptisten predikant,
Merelstraat 41,
Leiden.
