J
Bob ten Hope:
gedreven werk
TMJUFilL
LAATSTE EXPOSITIE BU "DE BINK"
KUKEN
NAAR KUNST
(Sud
De
Generaal:
Trnos
Willem Brandt is een bejaarde
dichter die een column heeft in
de Telegraaf, waarin hij rooie
vrouwen afschildert als mo
derne kenau's van wie nauwe
lijks te geloven valt dat zij tegen
haar wil naar een harem ge
sleept zijn om daar wellustig te
worden overmeesterd, dus zal
hij ook wel denken dat alle Hol
landers op klompen (en dat
rooie vrouwen niet lesbisch
zijn). In een stuk dat hij woens
dag tegen de Bloemenhove-
kliniek schreef, scoorde hij in
tussen een aardig punt door ons
een Duits gezin af te schilderen
waarvan de moeder teringach
tig was, de vader alcoholist,
dom en tiranniek was en aan
geslachtsziekte leed, terwijl van
hun zeven kinderen er een blind
geboren werd, een tweede idioöt
was, en vier door armoe, ziekte
en verwaarlozing op zeer jeug
dige leeftijd stierven. "Ziehier
een samenstel van sociale en
medische indicaties die voor
vandaag meer dan voldoende
zouden zijn om een nieuw kind
"niet"geboren te laten worden",
vervolgt hij dan. "Maar in die
dagen was men nog niet zo slim
als nu, en dus aanschouwde het
kind het levenslicht. Dat ge
beurde op 16 december 1770 en
het kind heette Ludwig van Bee
thoven. Als er toen zoiets als een
Bloemenhove-kliniek had be
staan, zou de wereld een groot
genie armer geworden zijn, dat
ons voor de eeuwen schoonheid,
troost, ontroering en vreugde
verschaft heeft".
Zo, die zit hoewel, dat zit nog,
want als deze redenering juist
is, moet hij ook in omkeerbare
richting juist zijnStel dat er in
1889 in Braunau-am-Inn een
Bloemenhove-kliniek was ge
weest, dan was het heel goed
denkbaar dat Alois en Klara
Schicklgruber hun derde zoon
bijtijds hadden laten aborteren.
Of stel dat Gori in 1879 over een
Bloemenhove-kliniek had be
schikt, dan was de zoon van de
heer en mevrouw Dzjoegasjwili
wellicht nooit geboren. De we
reld zou dan verstoken zijn ge
bleven van de massamoorde
naars Hitler en Stalin, en hoe
veel miljoenen mensenlevens,
inclusief de muziek, de litera
tuur, de beeldende kunst etce
tera die zij hadden kunnep
voortbrengen, daardoor gesp
aard zouden zijn gebleven, is
moeilijk te schatten. In ieder ge
val een veelveelveelvoud van
wat Beethoven wel geprodu
ceerd heeft dank zij het ontbre
ken van een Bloemenhove-
kliniek in het Bonn van 1770.
De redenering loopt ook nog om
andere redenen mank. Ludwig
was niet het "nieuwe"zevende
kind, zoals Brandt suggereert,
maar hij was de eerste van drie
zonen van Johann en Magdale-
na: Ludwig, Johann-Nicolaus
en KarLCasper. Ludwigs ou
ders waren drie jaar getrouwd
toen hij geboren werd. Moeders
die na drie jaar getrouwd te
zijn hun eerste kind verwachten
zullen de deur niet plat lopen bij
de Bloemenhove-kliniek. Dat
zijn vader dronk, klopt. Dat zijn
moeder aan de tering stierf,
klopt ook, maar toen was Lud
wig al 17 jaar - een wat late in
dicatie dus voor Bloemen hove.
Uit de levensbeschrijvingen die
ik er op heb nageslagen ("Bee
thoven, een mensenleven" van
Andre de Hevesy, "Het leven
van Beethoven" van Romain
Rolland, "De jeugd van Beetho
ven" van Is. Querido) blijkt
niets van zeven kinderen, van
•wie er vier op jeugdige léeftijd
zouden zijn gestorven. Ook kan
ik me niet voorstellen dat
Karl-Casper blind geboren
werd (hij werd kassier bij de
Nationale Bank), en dat Johann
Nicolaus idioot was (hij werd
apotheker en wordt beschreven
als "een grote mooie jongen").
Het kan er bij mij ook niet in dat
beiden die posities wisten te
verwerven terwijl zij "op zeer
jeugdige leeftijd stierven".
Dat armoe en ziekte troef wa
ren, zoals Willem Brandt
schrijft, klopt wel. Het is een van
de redenen waarom ouders, die
al enkele kinderen hebben, naar
de Bloemenhove-kliniek gaan.
Zij vrezen dat een ongepland
vierde of vijfde kind het gezin
zal ontwrichten, waardoor het
kind zelf en ook de andere kin
deren, niet de aandacht en ver
zorging zullen krijgen die zij
verdienen. Dat vader Jqhann
tiranniek was, klopt ook. Zo be
schrijft Is. Querido hoe het
kleine kind Ludwig door zijn
vader muzikaal gedrild werd:
"Tot den morgen liet de oefen-
beul hem dan spelen, het kereltje
blind-geveegd de oogen van
slaap, in droom en duizel afjak
kerend zijn gamma's en oefe
ningen, tot de handjes in kramp
niet meer konden". Even verder
zegt Querido: "Vader Johann
heeft Ludwig zijn zonnige
jeugd, zijn spel en zijn vrijheid
gestolen, hij heeft het kind Bee
thoven neergeslagen".
U ziet, het ontbreken van een
Bloemenhove-kliniek in Bonn in
1770 heeft zowel een winst- als
een verliesrekening achtergela-
NICO SCHEEPMAKER
LEIDEN - Galerie "De Bink" heeft
haar laatste tentoonstelling geor
ganiseerd. Tot 26 juni is er werk te
zien van de bekende kunstenaar
Bob ten Hope. Vooral in Leiden,
een stad die zonder meer arm te
an kunst-centra, is het
jammer als er een galerie op moet
houden te bestaan. "De Bink" heeft
over het algemeen werk van kwali
teit getoond. Er hangt nu werk van
de al wat oudere kunstenaar Bob
ten Hope, een kunstenaar uit Bus-
sum. Deze volgde van 1942 tot 1949
zijn opleiding aan de Academie
voor Beeldende Kunsten in Am
sterdam, waar hij datzelfde jaar zijn
eerste expositie had. Hij maakte
veel reizen naar België en Frank
rijk. Zyn werk draagt duidelijk het
stempel van het Franse leven. Het
werk dat hier te zien is bestaat uit
een aantal olieverven, aquarellen
en potloodschetsen. Het hele oeu
vre van Bob ten Hope heeft het ka
rakter van bijna onbeheerste
woestheid met een duidelijk ex
pressionistische inslag. In tegen
stelling tot de felle kleuren die hij in
zijn olieverven gebruikt neigen de
kleuren in zijn aquarellen naar de
oker-gelen en de bruinen van de
herfst van de donkere binnenka
mertjes en de ouderdom. In de wa
terverven geeft hij aan vormen en
gestalten een extra kracht door ze
te accentueren met potlood. Het
zijn notities van ontmoetingen,
landschappen: alles vrij ruw neer
gezet. De potloodtekeningen die hij
gemaakt heeft van diverse jonge
zijn_ ondanks dezelfde
Bob ten Hope, die bij "De
Bink" zijn te zien.
krachtige halen teer en mooi uit
gewerkt. De onderwerpen zijn ook
zoals we ze alleen maar aan kunnen
treffen in kleine Franse dorpjes
zoals "De nptaris vertelt of "De be-
grafenisdronk", "De wijnboer".
Het kenmerkende van het vroege
expressionisme: de innerlijke
kracht is duidelijk in dit werk aan
wezig. Dat gedrevene is wat aan zijn
werk de meeste charme meegeeft.
MARIJKE VAN DER STOEP.
Galerie Van der Vlist Vorrjaarstentoon-
stelling Günther Borst (lino's), Frederik
van Batenburg (grafiek), Jetty Wery (ke
ramiek) en Judith Vermeeren.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
nam. zondag 1-5 uur nam.
Pulchri Studio Oegstgeest (Passage 10):
tekeningen van Els Hogendoorn en
beeldhouwwerk van Frits Stapel (t/m 23
juni).
De Lakenhal: schilderijen van Ben Ak
kerman en fotowerken van Jan Dibbets
(t/m 20 juni).
'MWÏ
- Uit Bosnië wordt gemeld, dat
prins Karageorgewitsj de Turketi
bij Carkorico heeft verslagen. De
Turken vluchtten met achterla
ting van 160 dooden. Den volgen
den dag (4 Juni) capituleerden
2300 Turksche soldaten. De op
standelingen verzochten daarop
aan Oosteni-ijk den Turkschen
gevangenen onderkomen te ge
ven, daar zij anders gevaar zou
den loopen zelf van honger om te
komen. Geruchten in Londen.dat
Servië aan Turkije den oorlog zou
hebben verklaard, zijn door geen
enkel in Parijs ontvangen tele
gram bevestigd. Men gelooft in-
tegendeel, dat Servië gehoor heeft
gegeven aan de vermaningen van
RuslandOostenrijk en Frankrijk
om gematigdheid in dcht te ne-
Vijftig jaar geleden:
- In Elandsputte, 200 kilometer
ten Westen van Johannesburg en
ten N.W. van Lichtenburg, heeft
de grootste "run" naar een dia
mantveld plaats gehad, dien
Zuid-Afrika nog ooit gezien heeft.
Voor den "run" was het land over
een oppervlakte van 12 vierkante
mijlen door bereden politie
schoongeveegd. Een menigte van
naar schatting tienduizend del
vers in de meest verschillende
kleederdrachten verdrong zich
over een afstand van anderhalve
mijl voor het afgezette terrein.
Duizenden woonden het span
nende schouwspel bij
- De politie te Chicago heeft zes
studenten gearresteerd, die be
schuldigd worden van roof en
diefstallen, op groote schaal ge
pleegd. Een der studenten, zoon
van een Presbyteraansch geeste
lijke, verklaarde dat zij geen geld
noodig hadden, doch de diefstal
len als een soort sport hadden ge
pleegd.
KLEINE VAART
Cemark 10 t h.v. Majorca
Clarissa 10 v Vlaardingen nr Karlshamn
Coenraad Kulhlman 13 te Mantyluoto
Cornelia Bosma 9 te Rotterdam
Comelis Broere pass 9 Schiermonni
koog nr Bilbao
Corrie Broere 10 60 z Nice nr Tarragona
Devon Express pass 9 Borkumnr Tripoli
Dubhe pass 10 Gris Nez nr Amsterdam
Dutch Faith 10 v Rotterdam nr Imming-
ham
Dutch Glory 10 80 o Gibraltar nr Barce
lona
Dutch Sailor 10 50 w Hanstholm nr Hel-
smgborg
Edda pass 10 Kp. De Fer nr Rotterdam
Elisabeth Broere 9 v Rotterdam nrTees
Mare Iratum 9 v Rotterdam nr Antwer
pen
Nerlandia 10 te Rotterdam verw.
Pallas 10 te Piraeus verw.
Philip Broere pass 10 Gris Nez nr Dord
recht
Poolster pass 10 Kreta nr Lattakia
Seven Seas 26 te Tripoli verw.
Valkenburg 9 te Dordrecht
GROTE VAART
Abida 9 660 no Barbados nr Curacao
Achilles 21 te Rotterdam verw.
Alkmaar 10 te Santa Cruz
Amersfoort 10 te Piraeus verw.
Archimedes 9 te Laguaira verw.
Banggai 9 v Beira nr Tanga
Batjan 10 v Rotterdam nr Bremen
Begonia 9 v Marseille nr Djeddah
Breda 9 v Bremen nr Hamburg
Bussum 9 165 zw Ibiza nr Damman
Ceres 9 v Amsterdam nr Rotterdam
Chevron The Hague 9 70 w Sylt nr Ko
penhagen
Diogenes 9 te Guayaquil
Hercules 10 te Amsterdam
Kapelle 10 te Houston verw.
Neptunus 10 v Rotterdam nr Hamburg
Palamedes 10 te New York verw.
Putten 8 te New Orleans
Salland 10 te Wilmington verw.
Serooskerk 10 te Nacala
Straat Agulhas 10 v Papeete nr Noumea
Straat Nagasaki 10 te Hongkong
Trident Amsterdam 10 v Bilbao nr
Guanta
Trident Rotterdam 10 v Laguaira nr Ma-
racaibo
Westerkerk 9 te Lissabon
Wissekerk 9 v Singapore nr Bangkok
PANDA EN DE MEESTER-FLINKERD
"Stop!" riep Pam, terwijl hij krachtig tegen het raampje bonsde dat
hem van de chauffeur scheidde. "Omkeren! Ik moet.m'n pet terug
hebben!"
Of het nu kwam dat de auto zo hard reed en de motor zo raasde, of
omdat de ruit géluiddicht was - de bestuurder schonk geen aandacht
aan zijn geschreeuw en gebonk. Hij stuurde zijn wagen de stad uit en
een bosachtig gebied in zonder vaart te verminderen. En Panda ont
dekte intussen, dat hij de portieren niet open kon krijgen.
"Ze zitten op slot", zei hij. "Dat is toch vreemd? Het lijkt wel, alsof we
opgesloten zijn!" En toch ging er iets open. Een gedeelte van het dak
boven hun hoofden schoof namelijk naar achteren; en meteen daarop
schoot de zetel onder Panda met zóveel kracht omhoog, dat hij door de
opening de frisse lucht in vloog
Braad een boe re kip in
boter snel aan alle zijden
goudbruin. Temper na
20 minuten het vuur,
neem der kip uit de pan
en voeg wat verse boter
aan het braadvocht toe.
Fruit hierin een eetlepel
geraspte ui heel licht
goudgeel en roer er dan
een volle eetlepel bloem
door. Wacht tot de
bloem wat kleur heeft
gekregen en meng er
dan een eetlepel kap
pertjes, een eetlepel
mosterd en daarna ge
leidelijk ll* fles witte
wün door. Blijf daarbij
steeds roeren, tot de
saus bindt Leg de kip er
bij, leg een deksel op de
pan en laat het geheel zo
ruim een half uur zach
tjes sudderen.
WINA BORN
FRED BASSET
>ilc vreet zeker dat
het niets ergs is!
Een boomtak cF
Copyright
OberonyHaarlem.
Tekenaar Peter de Smet.
Leidse Bioscopen
LUXOR "Lepke", dag. 2.30,7.00 en 9.15
uur, zo. 2.15,4.30,7.00en 9.15 uur, 18 jaar.
CAMERA "The way of the dragon",
dag. 7.00 en 9.15 uur, 18 jaar. Kinderma
tinee: "Poppeye's grote lachparade", za.
11.30 i
LIDO: "One flew over the cuckoo's
nest", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur. 18 jaar.
STUDIO: "Tarzoon, de schande van de
jungle", dag. 2.30. 7.00 en 9.15 uur, zo.
ook 4.45 uur, 18 jaar.
TRIANON: "Drie dagen van de Con
dor". dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. 2.30,
4 45 uur enz. 18 jaar.
REX: "Het beest in de vrouw dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, 18 jr. Kindermatinee:
"Sneeuwwitje en de zeven dwergen", za.
en woe. 2.30 uur. Nachtvoorstelling:
"Flossie", za. en vr. 11.30 uur, 18 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoekuur.
13.45-14.30 uur. Avond bezoekuur.
18.30-19.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur alleen voor ou
ders zondag 14.00-15.00 uur voor overige
ling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 14.00-14.45 uur en van
18.30 tot 19.30 uur; klasse-afdelingen ook
11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voor echt-
gen. )v. 15.00 tot 16.00 uuren van 18 30tot
19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek babyshow. Kinderafde
ling dag. 15.00 tot 18.30 uur. CCU (hart-
bewaking) dag. van 14.15 tot 14.45 uur
van 19.00 tot 19.30.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur ma. en do. 19.30-20.30 uur in het-6t.
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
18.30 tot 20.00 u
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uur en 18.30-19.30 uur.
Kinderzaal: van 13.00-14.00 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag
14.15-15.00 uur.
18.30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders):
Maandag tlm vrijdag:
18.30-18.45 uur.
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15 00-15.45 uur.
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18.30-19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; 3e klas 13.30-
14 15 en 18.30-19.30 uur: Kraamafdeling
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
'iZAAK/V/A/h JE Y"
