Het glazen
boomkweker
huisje van
Heemrood
Legendarische verzetsstrijder
Dourlein in Katwijk begraven
DONDERDAG 10 JUNI 1976
Het glazen huisje
door
Jan West er laken
BOSKOOP Die woensdagmiddag
stopten er twee autobussen aan het
Rijneveld. Honderd passagiers kwa
men doodgemoedereerd het paadje
opgelopen. Eerst werd het glazen
huisje aan de buitenkant bewonderd.
Toen klingelde de bel: de reizigers
wilden nu ook wel eens even binnen
kijken hoe de bewoonde plantenkas
er uit zag.
Helemaal geen punt. Mevrouw Heem-
rood, samen met haar man en twee
kinderen bewoonster van het glazen
huis, zette de deur wagenwijd open
en iedereen, die daaraan behoefte had.
kon zijn nieuwsgierigheid bevredigen.
Vooral de weelderige planten, daar
hadden ze allemaal wel zin in.
Nog nooit heeft iemand tevergeefs
aangebeld. Spontaan werd een bezoe
ker aan huize Heemrood uitgenodigd
over de drempel te stappen. Op wat
voor tijdstip dat ook was.
Maar één keer was de familie toch
wel stomverbaasd. Dat was toen zij
's middags juist warm zat te eten. Een
vreemde stapte, zonder te groeten of
iets te vragen, zo naar binnen. ,,Hij
liep maar wat rond", vertelt mevrouw
Heemrood. ..Toen we vroegen wat hij
precies zocht en vertelden, dat wij
daar woonden, stond hij wel vreemd
te kijken. De man dacht namelijk,
dat hij in een winkel was waar hij
planten kon kopen.
Verhuizen
Die drukte raakt de familie binnen
een paar- maanden kwijt. Ze gaat ver
huizen. Waarschijnlijk wordt in ok
tober een nieuwbouwwoning betrok-
ken in de Boskoopse Sn ij delwij k. „En
daar zitten we ook mooi", weet kwe
ker Heemrood. „Het uitzicht is vrij,
er lopen koeien vlak voor het huis en
verkeer is er niet. Dus
Maar toch zal het de familie niet
gemakkelijk vallen de weelderige
plantenkas te verlaten. „Het onder
houd werd me te zwaar", zegt me
vrouw Heemrood. „Ik ben veel te pre
cies. Geregeld wil ik ramen zemen. En
dat is niet te doen zeg"
Ramen zemen wordt één keer per
twee, soms drie weken gedaan. „Daar
ben ik dan toch mooi een paar uur
mee bezig. En dan praat ik nog maar
niet over de pijn in m'n arm. Want die
voel ik goed als de ramen een beurt
hebben gehad".
Begrijpelijk want er ls zo'n honderd
vierkante meter glas. dat moet wor
de,*! gelapt. „Je moet zo'n huis schoon
houden", meept wievrouw Heemrood
oprecht, „anders toont het niet".
Zelf gebouwd
Drie jaar geleden zette een kassen-
bouwer het geraamte neer. De Bos
koopse kunstenaar Toon Hendriksen
maakte de bouwtekeningen en de ge
meente verstrekte de nodige vergun
ningen: de bouw kon beginnen. Ieder
uurtje, dat de kweker en z'n knecht
vrij konden maken, werd benut om
aan het glazen huis te besteden. Het
specialistische werk. zoals het optrek
ken yan de muurtje/s, liet hij aan een
metselaar over. Maar de zware klus
sen. hlit grondwerk bijvoorbeeld, deed
de kweker zelf. Vaak werd de dikke,
warme bovenbroek uitgetrokken en
wer/i het werk voortgezet in de onder
broek.
Hoe is Heemrood op de gedachte ge
komen om een glazen huis voor z'n
familie te bouicen?
Eerlijk geeft hij toe: „Ik dacht, dat
zo'n glazen kas veel goedkoper zou
zijn dan een gewone woning. Maar als
ik nu zie wat dat hele spul me heeft
Loopt de temperatuur binnen in de
kas niet al te hoog op als de zon da
gen achtereen schijnt?
Mevrouw Heemrood: „Ja, het is dan
warmer dan in een gewoon huis. Het
scheelt niet meer dan een paar gra
den. 'tls nog nooit zo geweest, dat ik
heb moeten vluchten, omdat het niet
meer uit te houden was".
Gasrekening
En hoe is het 's winters? Moet er dan
harder worden gestookt om het bin
nen behaaglijk te krijgen?
Heemrood: „Ja, dat is begrijpelijk. We
hebben geen dubbele beglazing. Je
verliest aus wel wat warmte. Aan onze
gasrekening kunnen we dat goed mer
ken. In conventionele huizen wil het
wel eens moeite geven om het warm
te stoken. Daar hebben we hier geen
last van. We kunnen het hier zo warm
krijgen'als we zelf willen. Nogmaals:
dat zien we wel aan de gasrekening".
Heemrod, die vóór hij de glazen kas
voltooide, ook nog eens twee woon
arken in elkaar spijkerde, voelt er
geen snars voor om weer zelf aan de
slag te gaan. „Ik heb m'n buik er nu
wel vol van. TenminsteAch, mis
schien krijgt ik nog wel eens een gekke
bui. M'n dochter gaat over een poosje
trouwen. Wie weet.
Het laatste woord is aan de vrouw
des huizes. Ze weet zich te herinneren
dat toen het huis klaar was er een
oude tante even kwam kijken. Haar
mening: het was allemaal niks. Alleen
het tpilet was goed, daar zou ze best
de hele dag willen blijven zitten.
„Want", zo zei ze, „die was zoals in
iedere andere woning
KATWIJK Vanmiddag om drie uur is op de begraafplaats
Duinrust in Katwijk met militaire eer het stoffelijke overschot
ter aarde besteld van Peter Dourlein, ridder militaire Willems
orde der vierde klasse. Dourlein, die in Veere werd geboren
op 2 februari 1918, had als luitenant-ter-zee van vakdiensten
tweede klasse, oudste categorie, de dienst van de Koninklijke
Marine verlaten, waar hij voor de Tweede Wereldoorlog als
matroos was begonnen. Zijn naam is verbonden aan het zgn.
Englandspiel tijdens die oorlog.
Dourlein woonde de laatste tijd in beiden kwamen ter hoogte van Ro-
Katwtik Hij overleed vorige week ckanje aan land. Oosterhuia is korte
maandag plotseling tijdens vakantie tijd later gearresteerd en in een con-
in Schotland. centratiekamp omgekomen.
Een deel van zijn belevenissen tij- Drie weken laterjn de nacht van
dens en na de Tweede Wereldoorlog 17 op 18 juni 1941, gingen Dourlem,
is terug te vinden in het verslag van
de parlementaire enquettecommissie
over het beleid van Nederlandse ka
binetten gevoerd van Londen uit in
die oorlogsjaren.
Uit dat verslag blijkt onder meer
dat Dourlein met wachtmeester Oos
terhuis in mei 1941 een eerste poging
heeft gedaan om van het door de
Den Ouden (later gesneuveld)
Korver met een oude motorsloep van
de marine van IJmuiden uit op weg
naar Engeland. Na vijftig uur varen
werden ze opgepikt door een Engelse
mijnenveger.
Dourlein trad daar onmiddellijk
weer in dienst van de marine als
-matroos eerste klasse en werd kort
Duiteers sinds"*14 mei 1940 bezette daarna bevorderd tot korporaal-con -
Nederlandse gebied naar Engeland te stabel. Dat zou hij lange tyd blijven,
- ondanks het feit dat hem bevordering
in uitzicht was gesteld.
Tijdens een onderhoud met prins
Bernhard over mogelijkheden voor
een opleiding tot vlieger by de Ne
derlandse Marine Luchtvaartdienst,
werd Dourlein aangeraden zich in
verbinding te stellen met marine
officieren die wellicht van zyn dien
sten gebruik zouden kunnen maken.
Zodoende werd hy in september 1942
NIEUW-VENNEP Nu de kan- aangenomen als geheim agent die
toren van de Stichting Dorpshuis- zou worden uitgezonden naar het be
werk Haarlemmermeer zijn ver- zette Nederlandse gebied. Enige
plaatst naar het Ontmoetingscen- ken na het begin van de circa vijf
trum in de Venneperstraat, heeft maanden durende opleiding werd hy
d. openbare leeszaal en bibliotheek bevorderd tot tydeiyk sersgeant-
op de hoek van de Venneperstraat constabel.
en de Eugenie Prévonaireweg aan- Na zyn opleiding werd besloten dat
zienlyk meer ruimte ter beschikking hy met twee anderen per vliegtuig
gekregen. In verband hiermee zal naar ons land zou worden gebracht
de jeugdafdeling van de bibliotheek en 's nachts zou worden gedropt. In
nu naar de bovenverdieping worden februari 1943 maakte het drietal en-
verplaatst. De verhuizing zal op 19 kele malen tevergeefs een vlucht aan
Juli plaatsvinden. boord van een viermotorige Halifax-
komen. Hun kano verongelukte
Bibliotheek
verhuist
bommenwerper van de Royal Air een in morse doorgegeven telegram
Force na ar ons land. Maar in denaar Engeland laten sturen waarin
nacht van 9 op 10 maart 1943 gelukte de autoriteiten werden gewaarschuwd
te sprongin het duister.
Door een op dat ogenblik nog on
bekend "spel" (dat de Duitsers in
ons land hadden opgezet onder de
naar Nordpolspiel
berucht is geworden als het England
spiel werden van Engeland uit aan
bronnen in Nederland (die later de
Duitsers en hun handlangers ble
ken) tydens van dropping
van agenten doorgegeven.
Dourlein, Boogaardt
werden by hun landing
chutes in dennebossen tussen Putten
het nog verer uitzenden
agenten en contacten met Neder
land. Het telegram kwam aan, maar
actie bleef uit.
Dourlein kwam via de gevangenis
ifïJ'SÏSüS in het Spaanse Lerida met een KLM-
vliegtuig begin 1944 weer in Engeland
aan. werd daar opgewacht en naar
een huis in Guildford gedirigeerd,
mocht daar zonder geleide niet uit en
namen mocht met niemand spreken. Op 23
mei 1944 werd hy op last van het
Arendse En*else ministerie van Binnenlandse
n para- Zaken opgesloten in de gevangenis
Brixton, 2
Harderwyk dan ook opgewacht ^ort na i
genaten. xviaar
t in de gelege
zwaarbewapende. Hollands'sprëkëndë meerderen te spreken over de dingen
die in dienst waren getreden die mi had meegemaakt.
Op de dag dat hy uit de gevange-
ïis kwam, al achterdochtig geworden
De drie agenten werden terstond nmd?' men het hem onmogelijk
geboeid en gevangen genomen. Dour-
maakte rapport uit te brengen, werd
rang, tot korpo-
raal-constabel. Het bleek hem dat
hem ervan verdacht na zyn
Dourlein tot dê ont- ontsnapping uit de gevangenis
lein en Boograardt werden later Wi teruggesteld
overgebracht naar het als gevange-
nis ingericht klooster in Haaren
(N. Br.),
dekking kwam dat er verscheidene
Nederlandse geheime agenten-
opgesloten. Naast hem in een cel zat
KLM-stewardess Trix Terwindt die
enige tyd eerder als enige vrouweiyke
agenten in ons land was gedropt en
meteen
Haaren in verbinding te hebben ge
staan met een Van Bilsen die Ges-
as. Men vertrouwde hem
niet meer en meende dat ook hy voor
de Duitsers werkzaam was.
In de nacht van 29 op 30 augustus
Nader contact met Nederlandse
militaire autoriteiten leerde hem dat
hy zou worden beloond door middel
onderscheiding. Een gene-
1943 wisten Dourlein en zyn collega raal heeft o^ein voorgedragen
Ubbink uit de gevangenis in Haaren
te ontsnappen. De Duitsers zetten
een klopjacht op het tweetal in "we
gens straatroof", lieten opsporings
berichten verspreiden en zetten vyf-
honderd gulden beloning op het van-
1 het tweetal. Het bedrag
Op 1 Januari 1946 werd hy in rang
verhoogd. Deze verhoging zou. naar
hy op dinsdag 2 mei 1950 voor de
vyfhonderd gulden vond Dourlein perlementaire enquettecommissie
veel en veel te weinig.
Dourlein had via medegevangenen
verklaarde, hem ook in normale
standigheden zyn toegekend.
Uit gevangenschap in Brixton
kreeg hy, met het oog op zyn toe
komstig dienstvak by de marine, van
zyn meerderen de raad in dienst te
treden by de Marine Luchtvaart-
deinst. Dan zou hy ook spoedig ser
geant worden.
tweestryd stond, maar voor de MLD
koos om door goed zyn best te doen
en hard aa nte pakken zyn oude
rang terug te krygen. Hy kwam in
opleiding voor boordschutter, was met
vyftien Hollanders enige als kor
poraal slaagde als vyfde van het
gehele stel, zag de anderen tot kor
poraal bevorderd worden en zichzelf
korporaal blyven. Hy vloog als boord
schutter met het Nederlandse 320
squadron gedurende de rest van de
oorlog.
Na de Tweede Wereldoorlog ging
hy naar Indonesië in dienst van de
marine en kreeg daar in 1949 van
zyn commandant opdracht zelf een
brief aan de koningin te schryven
waarin hy zichzelf zou voordragen
voor de onderscheiding ridder mili
taire Willemsorde. Voor de parle
mentaire enquêtecommissie verklaar
de Dourlein dat hy weer moeilijkhe
den kreeg, omdat hy weigerde zelf
die brief te schryven. Anderen had
den dat eerder moeten doen. Hij had
tenslotte op dienstbevel de brief ge
schreven maar er tot op de dag dat
de parlementaire enquêtecommissie
hem ondervroeg (2 mei 1950) niets
meer van gehoord. By koninklyk be
sluit van 6 oktober 1950 werd hy be
noemd tot ridder militaire Willems
orde der vierde klasse.
Het merendeel van de gevangen
agenten die Dourlein in Haaren had
geizen en allen die na hem werden
gevangen genomen, zyn na Dolle
Dinsdag in september 1944 op bevel
van Berlyn naar Duitsland overge
bracht nadat er nog vijf gevangenen
uit Maaren waren ontvlucht. In het
concentratiekamp Mauthausen by
Linzin Oostenryk zyn veertig Neder
landse geheime agenten en zeven
Engelsen in de steengroeve van dat
kamp de dood ingejaagd.
Peter Dourlein
Nieuwe uitgaven
Ontspanning in Europa. De con
ferentie over veiligheid en samen
werking in Europa, door H. van der
Velden en H. A. Visée. Uitgevery
Het Wereldvenster, Baarn. f 24,50.
Democratisering. Gedachten en
ervaringen. Een publikatie van het
Interuniversitair instituut normen
en waarden in de samenleving, door
Paul E. Kraemer e.a. Het Wereld
venster. f 18.50.
Een Amerikaan in de Goelag, door
A. Dolgun en P. Watson. Uitgevery
Elsevier, f 29,50.
Sigma jeugdreisgidsen: Nederland
en Noordwest Frankrijk. Elsevier.
Per deel f 12,50.
Egon Schiele, door A. Comini. Uit
gevery Landshoff, Amsterdam,
f 29,50.
Paul Klee, door Ch. Geelhaar. Uit
gevery Landshoff. f 12,50.
Pieter Bruegel de Oude. door
Ernst Günther Grimme. Uitgevery
Landshoff. f 12,50.
Symbolisme en art nouveau, door
Alastair Mackintosch. Uitgevery
Landshoff. f 10,—.
Impressionisme, door Bernard
Denvir. Uitgevery Landshoff. f 10.—.
Degas. 48 reprodukties in kleur met
tekst van Keith Roberts. Serie Kunst
in kleur. Uitgevery Elsevier Neder
land. f 14,90.
Renoir. 48 reprodukties in kleur
met tekst van Fritz Nemite. Kunst
in kleur. Elsevier, f 14,90.
Abstracte schilderkunst. 48 repro
dukties in kleur met tekst van Harry
Zeise. Kunst in kleur Elsevier, f 14,90.
In het voetspoor der ontdekkers,
door Desmond Wilcox. Met 40 foto's
ontleend aan de BBC-serie. Elsevier.
Kleurige cactussen in hun na
tuurlijke omgeving, door E. en B.
Lamb. Uitgevery Moussault, Baarn.
f 24,50.
Tuinieren buiten het boekje. De
tuin als leefruimte voor planten,
dieren en mensen, door Henk van
Halm. Uitgevery Zomer Keuning,
Wageningen. f 14,50.
Het diepvriesboek, bereiden, invrie
zen, bewaren en ontdooien, door E.
Meyer-Berkhout en I. Br&cle. Zomer
Keuning. f 29,90.
Het kaartweefbock. Geschiedenis
en techniek/Inspiratiebron voor het
zelf ontwerpen/Voorbeelden met pa
troontekeningen, door C. Crockett.
Zomer Keuning. f 23,50.
Land van Jezus. Een portret van
Israël in 120 foto's, door Fr. Jean
Roger. Zomer Keuning. f 23,90.
De tijd verglijdt, door M. Ferwerda.
Uitgevery J. H. Kok. Kampen.
Kunnen we van de wind leven?
door W. E. Oranje—Van Ry. J. H.
Kok.
