Supermarkt deelt het
geld zo uit...
MEISJES TROUWEN VROEGER
TL nu
ook
in een
bolletje
Werken in de vakantie
en wat je moet weten
Strijd tegen de waardebonnen
WOENSDAG 9 JUNI 1976
PAGINA 21
IJMUIDEN Ook een groot
supermarktbedrijf in Noord-
Holland, de Vomar (niet ge
lieerd met de Konmar) komt
in actie tegen de waardebon
nen. Directeur C. Zwanenburg
heeft besloten enige artikelen
die in de bonnen-folder worden
genoemd, niet te verkopen. Dat
zün Nobo Sprits, Honig Mix,
en Sun margarine. Over de
andere artikelen zegt hij: "We
willen die niet aan de mensen
opdringen. Onze vaste klanten
kunnen de waardebonnen bii de
kassa's gewoon bii het afreke
nen inleveren. Daar behoeven
ze niet speciaal zo'n artikel voor
gekocht te hebben."
De heer Zwanenburg valt fel
uit tegen het waardebonnensys-
teem: "De dwangpositie die een
blik hondevoer samen met een
fles afwas voor de Consument
mqet scheppen is voor ons on
verteerbaar. De klant moet uit
zichzelf kunnen kiezen wat hü
wil.
Fluorescentielampen (in het dage
lijks leven algemeen aangeduid met
TL-buis, hoewel dat eigenlijk de
merknaam is van de Philips-buizen)
springen veel zuiniger met electrici-
teit om dan gloeilampen. Vooral
hun buismodel maakt ze echter
ongeschikt voor gebruik in gewone
huiskamerlampen en dergelijke.
De Californische natuurkundige
Donald Hollister meent nu een soort
kruising van de twee vrijwel klaar
te hebben voor industriële produktie.
Het „TL-bolletje" krijgt volgens hem
een levensduur van tien jaar en
bespaart 70 procent op het
stroomverbruik. Ze zouden aanvan
kelijk, over twee of drie jaar, wel 25
gulden per stuk kosten, maar dat
komt er dan wel uit en bovendien
zou de prijs bij massaproduktie
dalen. De Amerikaanse regering
heeft de uitvinder 344.000 dollar
subsidie voor verder onderzoek
toegekend.
Hollisters lamp past in een gewone
schroeffitting. Op het schroef gedeel
te volgt een manchetje waarin
elektronische schakelapparatuur zit
en dan komt de glazen ballon. Op
de plaats waar een gewone
gloeilamp zijn gloeidraad heeft, zit
bij de TL-lamp een magneetspoeltje.
Onder invloed van het magneetveld
gaat de kwikdamp in de bol
ultraviolette stral°n uitzenden, die
in zichtbaar licht omgezet worden
door' het fosforlaagje aan de
binnenkant van de bol. Of de kleur
geschikt is of geschikt te maken is
voor huiskamergebruik een
bezwaar van velen tegen TL-buizen
vermeldt de geschiedenis nog
niet.
Enorme kosten
Hij onthult wat een enorme kosten
er naar verhouding bij een
waardebonnenactie worden gemaakt.
Afgezien nog van het drukwerk, de
verspreiding, enzovoort.
De heer Van der Straaten: Het
extra werk dat er door grossiers en
winkeliers voor gedaan moet wor
den, kost ook geld. Ze krijgen elk 3
cent beloning per afgehandelde
waardebon. Die beloning dekt bij
lange na de last en het werk niet,
maar intussen gaat er dus wel 6
cent per artikel mee heen. Voor die
folder met zes merken betekent dat
maar eventjes 36 cent afhandeüngs-
kosten per folder. Oftewel wegge
gooid geld. Dat had beter in
Prijsverlagingen kunnen gaan".
Proces
Nu gaat de Konmar dus aan
iedereen die een complete folder
komt brengen, zonder meer 1,30
uitbetalen. Verdient hij daar nu o'ok
het „afhandelingsgeld" aan? Van der
Straaten: „Vergeet het maar. Wij
gaan dat geld opeisen bij de
fabrikanten, omdat wij uiteindelijk
in onze winkels - zij het zonder
dwang tegenover de klant - toch
hun artikelen verkopen. Maar ik
kan me voorstellen dat ze moeilijk
heden zullen maken. Dan gaan we
een proces beginnen. En dat gaat
natuurlijk wel wat meer kosten dan
moest eens wat tegen die waarde
bonnen-rompslomp worden gedaan,
dat zullen alle andere winkeliers
met me eens zijn".
De Konmar vreest dat de folder van
de vijf fabrikanten het waardebon
nen-systeem nog verder zal aanwak
keren. De heer Van der Straaten:
..Er is nog nooit zo'n grote
gezamenlijke actie vertoond. Er is
dan ook nog nooit zo'n groot
weerwerk te verwachten geweest.
Die vijf zijn allemaal directe
concurrenten van de grote Unilever
Wat dacht u dat die nu weer
allemaal gaat uitbroeden aan
bonnetjes-gedoe? Deze week hadden
ze er al eentje in de kranten voor
Lux afwasmiddel. Die hadden
natuurlijk geroken dat Dreft-afwas De folder waar
in die folder zat".
LEIDERDORP De Nederlandse
bruid treedt op Jongere leeftijd in
het huwelijk dan vijf jaar geleden,
ze blijft vaker na de trouwdag wer
ken en ze heeft 't materieel beter
dan voorheen. Bovendien is ze minder
conventioneel geworden, ze trouwt
meestal niet meer in het wit en ze
wenst 2 kinderen. Dit zijn enkele uit
komsten van een onderzoek, dat Fe-
licitas BV (Leiderdorp) heeft laten
instellen ter gelegenheid van het be
zoek aan de miljoenste bruid sinds
1957 dooi* de hdstesses van de feli-
citatiedienst.
De 400 geënquêteerde bruiden
die allen dit voorjar in het huwelijks
bootje stapten tonen weinig be
langstelling voor politiek, maar veel
voor huisinrichting, kookrecepten en
babyverzorging, terwijl ook lectuur
en films volop hun belangstelling rusting, waarmee men het huwelijk
hebben. ingaat. In 1971 kon dat alleen van
Vijf jaar geleden gaf 55 pot van de de cassette gezegd worden,
ondervraagde bruiden op na het hu- Aan de huwelijksceremonie is veel
welijk te willen blijven werken, nu veranderd in een korte spanne tdjds.
is dat aantal gestegen tot 69 procent. Thans trekt nog maar 37 procent
Toch gaat het, ondanks de wat jon
gere leeftijd van trouwen inder
tijd was 46 procent jonger dan 22
jaar en nu 57 procent de nieuwe
bruidspai-en wat him „uitzet" betreft
voor de wind: fiets, koelkast, stofzui
ger, elektrische koffiezetapparatuur,
cassette en föhn of haardroogkap
behoren bij 3 van de 4 tot de uit-
van de bruiden de witte Japon aan
tegen 74 procent vijf jbar geleden
en bij de mannen draagt nog maar
5 procent een Jacquet tegen 57 pro
cent in 1971.
Het aantal kerkelijke huwelijken
na de gang naar het stadhuis is af
genomen van 65 procent tot 57 pro
cent.
Een grote vooruitgang valt te c
statoren bij de huisvesting voor jong
gehuwden. Moest in 1971 nog
40 procent van de echtparen het hu
welijk uitstellen omdat nog geen
passende woonruimte gevonden 1
thans geldt dit nog maar voor 3 pro
cent. Toch blijken in de drie grootste
steden de woonomstandigheden nog
altijd achter te blijven bij die 1
de rest van het land, thans betrekt
2/3 een huurwoning tegen de helft
in 1971, terwijl nu een op de
nieuwe gezinnen een huis koopt te
gen een op de vijf bij het vorig
onderzoek. Het aantal inwoningen i
dus duidelijk teruggelopen.
Was destijds een aantal van twee
kinderen voor 52 procent het ideaal,
nu geldt dat voor 69 procent.
Vakantiewerk. Wie deze zomer
vakantie nog iets wil bijverdienen
moet vlug zijn. Want aan de con
currentieslag om de beschikbare
baantjes valt wederom niet te ont
komen. Tot nu toe blijkt ten
minste uit de door de arbeids
bureaus gehouden enquêtes, dat
ook dit jaar geen grote vraag
vakantiekrachten te ver
wachten is. Konden de arbeidsbu-
s in 1972 nog voor 10.857 scho
lieren bemiddelen, in 1975 von
den nog maar 7757 Jongens en
meisjes via deze weg werk.
Uitzendbureaus mogen normaal
niet bemiddelen bij het zoeken
naar banen voor jongeren onder
de achttien jaar. Maar voor de
periode van 17 mei tot 10 septem
ber 1976 wordt door de minister
van Sociale Zaken ontheffing ver
leend van deze bepaling. Zo kon
den vorig jaar nog 4106 werk
lustige scholieren via het uit
zendbureau aan werk geholpen
worden.
Degenen die via familie of ken
nissen aan een baantje wisten te
komen en scholieren die bij de-
baas -vam-/het-vorig - j aa r terecht
konden, zijn niet in al deze cij
fers verwerkt.
Vanaf 1 5 jaar
Hoe is de bescherming van de
scholier, die in de vakantie gaat
werken, geregeld?
Als tijdelijke werkkracht valt
de vakantiewerker gewoon onder
de Arbeidswet. De bepalingen in
deze wet vereisen dat je tenminste
15 jaar moet zijn. Als je nog geen
18 Jaar bent moet je bovendien
in het bezit zijn van een arbeids
kaart, die op het gemeentehuis in
de woonplaats te krijgen is. Ben
je wel 15 Jaar, maar heb je
nog geen tien jaar volledig dag
onderwijs gevolgd, dan mag je
weer wel werken zonder arbeids
kaart. Dat zal met de meeste
15-jarigen wel het geval zijn.
Ook de werk- en rusttijden be
palingen zijn van kracht voor
vakantdewerkers. Onder de 18 jaar
mag dan ook niet 's nachts wor
den gewerkt. Dat wil zeggen dat
bijv. in fabrieken en werkplaatsen
alleen tussen 07.00 uur en 18.00
uur mag worden gewerkt. In win
kels tussen 08.00 uur en 19.00 uur
(dus niet op koopavonden na 7
uur). Voor kantoor liggen de
werktijden tussen 08.00 u en 18.00
uur. In de horecabedrijven tus
sen 08.00 uur en 20.00 uur (en
een verplichte vrije zondag). In
verpleeginrichtingen tussen 05.00
uur en 23.00 uur (ook de zondag
vrij). In pakhuizen en magazij
nen tussen 06.00-19.00 uur. In
bioscopen tussen 06.00 uur en
19.00 uur.
Veiligheid
Sociale webten
Scholieren die vakantiewerk
verrichten zijn vex*zekerd inge
volge de sociale wetten. Ze be
talen net als de anderen met een
vaste baan, premie voor AOW/
AWW, Werkloosheidswet, Ziekte
wet, WAO en Ziekenfondspremie.
Natuurlijk hebben ze dan ook
recht op een uitkering. Ze krij
gen bijvoorbeeld ziekengeld als ze
ziek zouden worden tijdens de
werkperiode.
Minimum-jeugdloon
De vakantiehulp heeft recht op
het minimum jeugdloon als hij
tenminste meer dan éénderde van
de normale arbeidstijd werkt.
Kom je bijvoorbeeld in een baan
terecht waar men een 40-urige
werkweek kent, dan moet Je per
week dus tenminste 14 uur wer
ken wil je aanspraak op het mi
nimum jeugdloon hebben.
Oindat de belangstelling toch
wel voornamelijk zal uitgaan naar
wat je in je hand krijgt aan het
eind van de week volgt hier een
lijstje met onder "bruto" de mini
mum jeugdlonen en onder "netto"
wat je er per week ongeveer van
overhoudt na aftrek van de so
ciale premies en de loonbelasting.
Het kan zijn dat de minimum
lonen per 1 juli een klein beetje
worden verhoogd.
Vooral omdat vakantie werkers
niet aan het werk gewend zijn
moeten ze serieus aandacht be
steden aan de veiligheidsinstruc
ties. Want dat vakantiewerk in
sommige gevallen ook gevaren
kan opleveren, bewijzen de klei
ne honderd vakantiewerkers die
in 1975 bij een bedrijfsongeval-
(letje) betrokken waren.
Behalve de sociale premies die
ingehouden worden is de vakan
tiewerker ook'loonbelasting ver
schuldigd. Maar die ingehouden
belasting kan hij later wel w
terugkrijgen omdat hij de m
mumgrens waarboven in 1976 be
lasting moet worden betaald, niet
zal halen.
Iedereen die in 1976 minder dan
zo'n 5300 gulden bruto heeft ver
diend (dat komt ongeveer over
een met een zogenaamd belast
baar inkomen van 4890 gulden)
kan begin 1977 bij de inspectie
van de directe belastingen
„T-biljet" aanvragen. Na verloop
van tijd ontvangt men de in 1976
betaalde loonsbelasting dan a
terug.
Zwart werken
De bemiddeling bij vakantie
werk via de arbeidsbureaus in het
Westland is beperkt, omdat velen
zwart werk weten te vinden bij
de tuinders die in deze extra
oogsttijd handen te kort komen.
Het is wel vroeg beginnen, vaak
al om 5 of 6 uur 's morgens,
maar je verdient ook 1V2 2 maal
zoveel per uur.
Wie op deze manier zijn vakan
tiecentjes bij elkaar weet te kri<|~'
gen en dus niet aan het eind vai
de week met pen loonstrookje naa
huis gaat, moet er wel aan den
ken dat wanneer er iets gebeurt
er geen enkel recht is op welke
uitkering dan ook. Je draagt Je
eigen risico. En eigenlijk mag het
natuurlijk helemaal niet. Dit
geldt ook voor de werkers op de
stranden en allen die op welke
manier dan ook onofficieel i
kantiegeld verdienen.
DEN HAAG Waardebonnen-acties overspoelen het land. Fabrikanten van merk
artikelen werpen zich bij groepen tegelijk in de reclame-strijd met hun uitknipcoupons
waar de huisvrouw in de winkel een dubbeltje of een kwartje "korting" op kan gaan
halen. Of die artikelen nu eigenlijk duur of goedkoop zijn in hun soort, daar wordt niet
over gepraat.
Consumentenorganisaties zijn er
daarom fel tegen. Zij hebben in Den
Haag een giroot supermarktbedrijf
aan hun kant gekregen, dat een con
tra-actie tegen de waardebonnen is
begonnen.
Onlangs bereikten de waar
debonnenacties een nieuw
hoogtepunt. Vijf grote merkartike
lenfabrikanten, waaronder de Ame
rikaanse Procter Gamble, Quaker
en Scholten-Honig, hebben de
koppen bij elkaar staken om hun
actie een extra spectaculair aanzien
te geven.
Zij kwamen nu gezamenlijk uit
met een grote waardebonnenfolder,
waarvan de PTT er vier en een
half miljoen in het land heeft
verspreid. Alle dubbeltjes en kwart
jes korting van de bonnen binnenin
zijn bij elkaar opgeteld, zodat
buitenop de folder de kreet kon
worden geplaatst: „Bespaar 1,30 op
zes favoriete merken".
Grof geschut
De Konmar, die in zijn Haagse
afprijs-zaken een jaaromzet haalt
van 125 miljoen en wekelijks '80.000
klanten langs .zijn kassa's krijgt,
heeft grof geschut op de fabrikan
ten gericht.Iedereen kan zijn
bonnen-folder aan een aparte
toonbank, in de Konmar-zaken voor
1,30 contant korten inleveren,
zonder dat hij verplicht wordt iets
te kopen.
De Konmar-directie wil op deze
manier iets „terug doen" tegen de
fabrikanten die altijd maar zonder
enige inspraak van de winkeliers
dergelijke acties ondernemen. Kon-
mar-directeur H. C. van der
Straaten somt de moeilijkheden op
die de bonnen-acties teweegbrengen:
enorme extra administratie; de
consument weet niet meer welke
prijs er geldt; inkoop van artikelen
waar normaal weinig vraag naar is;
bijna niet te verwerken last voor de
cassières; langer wachten bij de
kassa's.
Hij zegt: „Als ze prijsvoordeel te
bieden hebben, laat ze het dan
rechtstreeks geven, en ook duidelijk
op hun pakken zetten hoeveel het
kost, zo mogelijk ook per vaste
gewichtseenheid. Dan kunnen de
mensen zien waar ze aan toe zijn.
In elk geval wordt er nu bij zulke
acties geld weggegooid dat echt
voordeel had kunnen zijn voor de
consument".
Consumentenbond
De consumentenorganisaties in ons
land zijn tegen het waardebonnen-
systeem. Het Konsumenten Kontakt
heeft de bonnen in de loop der
jaren in zijn blad Koopkracht bij
voortduring gehekeld.
De Consumentenbond, die wij om
commentaar vroegen op de monster
bonnen-folder, zei ons: „De mensen
worden gelokt naar produkten die
zij vaak niet direkt nodig hadden.
Of naar merken die zij bij een
nuchtere prijsvergelijking niet zou
den hebben gekozen. Geef ons maar
direkte prijsverlagingen, en dan met
de prijs-per-standaardhoeveelheid
erbij, zodat de consument op een
reële manier kan vergelijken. - De
kortingbonnen zijn een last en een
verspilling voor iedereen".
op aantreffen. Het ene zegt: „Nu voordeliger". Het andere roept: .,Nu
voordelige zachtheid". Het derde etiket op de (oude) fles zegt: ,Jfieu-
we fles met reuze-kortingEn allemaal kosten ze hetzelfde.
Nog een laatste voorbeeld: Dash wasmiddel heeft er op staan: „75
cent waardebonnen"Maar ivie thuis de kant van de doos leest, ont
dekt dat die 75 cent korting niet voor Dash is, maar voor drie andere
produkten van dezelfde fabriek, en dan nog slechts een kwartje voor
elk van de drie.
De heer Van der Straaten bij een uitstalling van korting-artikelen
die hij links en rechts uit winkels bij elkaar pakte. Behalve op waar
debonnen ivordt de kreet „korting" ook heel makkelijk op verpakkin
gen gebruikt. Zonder dat de fabrikant laat weten op welke prijs die
korting van kracht is.
Er zijn bijvoorbeeld potjes Nescafé, waar afwisselend Tijdelijk 80
cent voordeel" en tijdelijk 70 cent voordeel" op staat. Een ander
voorbeeld: Silan wasverzachter zit al jaren in dezelfde fles. Maar
op een en hetzelfde moment kan men er drie verschillende etiketten
