Orkesten
De
Generaal:
Trans
ZATERDAG 29 MEI 1976
Hoe kan een symfonie-orkest
uit het financiële slop geraken?
De een of andere Amerikaan
(waarschijnlijk van Belgische
afkomst) heeft het haarfijn uit
gezocht en voor het nageslacht
opgetekend; de indrukken die
hij tijdens een concert opdeed
geef ik in vertaling weer
"Een belangrijk deel van de tijd
hadden de vier hoboïsten niets
te doen. Hun aantal zou geredu
ceerd moeten worden, en hun
aandeel meer verspreid over het
hele concert, zodat uitschieters
in werken en niets-doen ver
meden worden. De twaalf vio
listen speelden allen precies de
zelfde noten: dit lijkt onnodig
dubbel werk. Deze groep zou
drastisch ingekrompen moeten
worden. Indien een groter ge
luidsvolume wordt verlangd,
kan deze met behulp van elek
tronische apparatuur verkre
gen worden. Veel energie werd
verspild bij het spelen van
tweeëndertigste noten: een on
nodige verfijning. Aanbevolen
wordt, al deze noten tot zestien
den af te ronden. Zodoende zou
men meer gebruik kunnen ma
ken van studenten en mindere-
rangs musici.
Sommige passages in de mu
ziek lijken vaak te worden her
haald. Partituren moeten dus
flink worden ingekort. Het
heeft geen enkele zin om de
hoorns iets te laten herhalen dat
al lang door de strijkers is ge
speeld. Verwacht mag worden
dat, wanneer alle overbodige
passages worden geschrapt,
een concert van twee uur kan
worden teruggebracht tot 20
minuten, waarmee er meteen
geen pauze meer nodig is".
Probleemgebied
Dit staaltje van humor vjndt
men geciteerd in een rapport
van J. H. Verstegen en J. D.
Klevn, getiteld: Het Residentie
Orkest. Dat er aan de kop van de
titelpagina "Probleemgebied I"
staat, vond ik aanvankelijk een
van de betere grappen, totdat
mij bleek, dat deze kreet boven
meer rapporten staat, alle han
delend over Haagse kunstin
stellingen. Deze stukken zijn
bedoeld als discussienota's
voor de interuniversitaire inter
faculteit bedrijfskunde te Delft,
alwaar ze ook zijn uitgegeven.
Het probleem van deze pro
bleemstelling is, dat het hel^
probleem niet wordt aangesne
den, als iemand begrijpt wat ik
bedoel. De kwestie is natuur
lijk, dat in tijden van economi
sche recessie de kunstbeoefe
ning de eerste klappen krijgt.
Omdat echter economische mo
tieven niet zonder meer ver
koopbaar zijn (het rapport geeft
een paar aardige precedenten),
duiken ineens allerlei "sociale"
argumenten op. Moet de ge
meenschap opdraaien voor het
kunstgenot van enkelen? De
verleiding is groot, deze vraag
negatief te beantwoorden. Het
genpemde rapport geeft echter
enkele cijfers, die toch wel te
denken geven.
75% van de kosten van een con
cert wordt gevormd door vaste
salarissen: ontsla de musici, en
de gemeenschap draait op voor
de werkeloosheidsuitkering.
De exploitatiekosten bedragen
14%, waaronder sociale lasten
en diverse belastingen, die de
overheid dan zou derven; ook
de huur van de (meestal ge
meentelijke) zaal valt hieron
der. De overige 11% dekt de niet
per concert toegerekende kos
ten, zoals de huur van een repe
titieruimte, reclame, reparatie
van instrumenten e.d.; voor een
deel komt dit neer op werkver
schaffing aan mensen buiten
het orkest.
Inkomsten
De inkomsten liggen iets een
voudiger 10% recettes en 90%
subsidies. De vraag blijft dus
open, of de overheid (de ge
meenschap) er veel op vooruit
zou gaan, wanneer zij op enige
wijze aan het huidige orkesten-
bestel zou sleutelen. Een andere
kwestie is, of een orkest als zo
danig efficiënter zou kunnen
functioneren, zonder onmiddel
lijk te vervallen in de extremi
teiten die aan het begin van dit
artikel zijn weergegeven.
De directeur van het
Residentie-Orkest heeft bij ver
schillende gelegenheden gewe
zen op het feit, dat voor een
normaal programma 4 a 5 repe
tities nodig zijn, en voor bijzon
dere programma's, zoals de
keuze-serie, maar liefst 7 a 8.
Toch zal een zo gunstig moge
lijke verhouding van het aantal
repetities ten opzichte van het
aantal concerten slechts een
druppel op de gloeiende plaat
van de financiële malaise zijn,
temeer waar de eisen ten aan
zien van de kwaliteit steeds ho
ger komen te liggen.
Het genoemde rapport maakt,
ondanks het welhaast onwaar
schijnlijk vrijblijvende karak
ter ervan, één ding bijzonder
duidelijk: het orkestbedrijf is
een bedrijf, al zal het slechts bij
uitzondering zelfstandig (zon
der hulp van buiten) kunnen
opereren. Een bedrijf moet zijn
produkt aan de man proberen te
brengen; het kan zich daarbij
niet uitsluitend richten op de
bestaande smaak van het pu
bliek. Een bedrijf dat het hoofd
boven water wil houden zal niet
alleen voor zijn reeds bestaande
produkten nieuwe markten
aanboren, maar tevens een af
zetgebied pogen te vinden voor
zijn nieuwe produkten, m.a.w.
hiervoor behoeften kweken.
Voor dat laatste is een zekere
tact nodig. Een afnemer (om het
beladen begrip huisvrouw te
vermijden) zal sneller een gratis
monster bij een produkt accep
teren dan een volwaardige ge
combineerde aanbieding, al
dan niet met korting. Dit her
leid tot de muziekprakfijk geeft
het volgende beeld: samen met
het Keizersconcert van Beetho
ven en de Pathétique van Tsjai-
kofski is een kwartiertje Xena-
kis als hors d'oeuvre best te
verkopen, Tsjaikofski met een
evengrote kwantiteit avant-
garde wil er bij het grote pu
bliek nog niet in.
Vermeden
Het verbreden van de markt is
intussen het grootste probleem.
Het "vaste" publiek komt nog
altijd uit de welgestelde krin
gen. Voor een deel valt dit ver
schijnsel terug te voeren op een
grotere culturele ontwikkeling,
voor een ander deel op puur
snobisme: men gaat naar een
concert om te zien en gezien te
worden. Gelukkig proberen de
orkesten, met groeiend succes,
ook andere lagen van de bevol
king te bereiken. Bestaande
maatschappelijke verschillen
doorbreekt men niet licht; men
zal zich dus moeten richten op
de "hope des vaderlands", die
nu eenmaal minder kaste-
gevoelig is dan de bestaande'
orde.
Enerzijds is het natuurlijk ver
heugend, dat de jeugd een zo
grote inbreng heeft, dat het ge-
middelde concertpubliek niet
vergrijsd; anderzijds wordt het
zelfde publiek er, gemiddeld,
niet jonger op. Hier ligt een taak
weggelegd voor het ministerie
van onderwijs en wetenschap
pen; ik zou willen pleiten voor
een verplicht eindexamenvak
"esthetiek" bij alle schooltypes.
En dan bedoel ik niet, dat ieder
een zo nodig 'gotisch van ro-
maans moet kunnen onder
scheiden, maar dat ieder mens
op school het inzicht wordt bij
gebracht, of iets van tijdelijke
dan wl van blijvende waarde is.
Ik geloof, dat dit één van de ma
nieren is, om tot een betere
maatschappij te komen.
RON HARMS
PANDA EN DE MEESTER-FLINKERD
De bouw-opzichter hield Panda een eindje voor zich uit en zwaaide zijn
been naar achteren om het ontslag kracht bij te zetten. Maar op het
moment dat hij zijn voet naar voren liet komensprong de jeugdige
voorbijganger toe en greep hem bij de schoen, die hij vlug en handig
omhoog drukte. Dat bracht de bouwvakker lelijk uit zijn evenwicht. Hij
liet Panda los en tuimelde zo krachtig achterom,dat hij door het dak van
zijn loodsje ter aarde stortte.
Panda was op het trottoir terecht gekomen en zat verbijsterd naar het
gebeuren te kijken. Maar zijn redder schonk er geen aandacht aan. "Ik
houd niet van ruwheid"! verklaarde hij, zijn handen afvegend. "Vooral
niet tegen Panda's. Wat ben jij er voor een? Ben je soms familie van me"?
B B. MET R.
200 g ham (of restjes
runderlappen), 25 g bo
ter of margarine. 1 ui, 2
teentjes knoflook, 4 to
maten, llt bouillonta
blet, 1 laurierblad, 1 1
blik bruine bonen, pe
per, zout, 400 g rijst
Snijd het vlees in blok
jes en bak ze aan in de
boter of margarine.
Fruit de kleingesneden
ui en knoflook mee en
voeg de kleingesneden
tomaat toe. Voeg 1 wa
ter en de bouillontablet
toe met het laurierblad.
Stoof het geheel 20
minuten. Schep de
bruine boter erdoor en
maak het gerecht op
smaak af met peper.
Kook de rijst gaar in wa
ter met weinig zout
Geef die bij de bonen.
t
rrtEfi BASSET
Toekort^nqE
A&T-zea)
IS MEr WA/V*
e* ÉÊAJ ners
oe E
lAjwoueps
ik rewk het t*JEi
SrE££< At-C IK- PE
ES BfA//VBVfcC/-lj
A) E* ST^ «EAJCC/J
1/oc.e we
~v>
/MEM.
PA5AIU+T
Tentoonstellingen
Galerie Van der Vlist Vorrjaarstentoon-
stelling Günther Borst (lino's), Frederik
van Batenburg (grafiek). Jetty Wery (ke
ramiek) en Judith Vermeeren.
•de-Kort exposeert eigen werk glasbui-
gen, houtwerk, tegels en mozaïeken.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
nam. zondag 1-5 uur nam.
De Waag: Triënale, tentoonstelling met
werk van kunstenaars uit Leiden en om
geving, t/m 5 juni.
Art Gallery 1900 (Leidseweg 155, Voor
schoten): lente-tentoonstelling van
schilderijen en aquarellen van de negen
tiende en begin twintigste eeuw, waarbij
De Lakenhal: schilderijen van Ben Ak
kerman en fotowerken van Jan Dibbets
(t/m 20 juni).
Galerie „Ja" (Wassenaar): expositie van
Wassenaarse beeldende kunstenaars
(t/m 30 mei).
Art Gallery Gerard (Rijksstraatweg 358,
Wassenaar): Honderd werken van Cor-
nelis Kuypers en plastieken van Corinne
Franzen (t/m 29 mei).
Galerie-bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Expositie van werk van leden
van Ars et Studium. Openingstijden van
de bibliotheek t.m. 5 juni.
@uc/ tylieuLUS
29 MEI 1976
Honderd jaar geleden stond in de
krant:
- Dezer dagen heeft een visccher
uit Hoorn in de Zuiderzee een
zalm gevangen ter grootte van
een fikschen kabeljauw. De visch
werd voor 125 het halve kilo
verkocht.
-Bij de uitvaart van den onlangs
overleden Esquiros, te Marseille,
heeft kapitein Willem Hageraats
van het Hollandsche schip "Ro
bertas Hendricus" de vlag half
stok geheschen en met zijne be
manning den stoet ter begraaf
plaats begeleid, als eene hulde
aan den doode, wiens opstellen
over Nederland in de "Revue des
deux Mondes" in ieders geheugen
zijn (Henri Alphonse Esquiros,
1812-1876, was schrijver en poli
tiek journalist, die zich o.m. de
armoede van de Parijse arbei
ders aantrok. De staatsgreep van
Napoleon III in 1848 dreef hem in
ballingschap, naar België, Neder
land en Engeland. Eerst in 1869
keerde hij in Frankrijk terug.
Over Nederland publiceerde hij
in 1859 een tweedelig werk, "La
Néerlande et la vie hollandaide,
Red.).
Vijftig jaar geleden:
- Te Philadelphia is een man
gearresteerd, die de bijnaam
"Master Sheik of America" heeft
gekregen. Hij was er namelijk in
de afgeloopen twee jaren in ge
slaagd niet minder dan dertig
rijke vrouwen in even zoveel ste
den te trouwen. Hij stelde zich
steeds met een andere naam en
een ander beroep voor en slaagde
er zoo in steeds opnieuw een hu
welijk aan te gaan om zich dan
van de juweelen zijner slachtof
fers meester te maken.
- Colombia wordt op het ogenblik
zoodanig door droogte geteisterd,
dat de scheepvaart op de rivier de
Magdalena onmogelijk is gewor
den. Sedert twee maanden zitten
vijftig schepen aan den grond en
een half millioen kilo's koffie, be
stemd voor de kustplaatsen, kan
niet worden vervoerd.
KLEINE VAART
An tares p 27 Noordhinder nr Tunesie
Bierum p 27 Kp de Gata nr Tartous
Bothnia 25 te Harlingen
Breevecht 28 150 nnw Kp San Antonio
nr Geelong
Brinda p 27 Cromer nr Aberdeen
Calandplein 27 140 z Las Palmas nr
Nouadhibou
Carebeka-4 28 40 z La Spezia nr La Spe-
Corrie Broere 28 te Dordrecht
Dependent 25 v Lauwersoog
Dutch Engineer 28 te Antwerpen verw
Haiko Holwerda 27 dw Humber nr Am
sterdam
Inger 25 te Delfzijl
Inger Smits 27 60 no Kp Bon nr Weston-
Irina 25 te Mantyluoto
Isabel 25 v Bremen
Linda 28 v Rotterdam nr Grangemouth
Margit 27 te Rotterdam
Nieuw land 27 dw Humber nr Rotterdam
Pallas 28 te Rotterdam
Proton p 27 Sunk nr Londen
Theano 27 te Rotterdam
De gele tulp 27 te Rotterdam
Tyro 27 te Rotterdam
Vanguard 27 Theemsmonding nr Vlis-
singen
Veerhaven 28 100 zo Ouessant nr Dord
recht
Wilma 26 te Bremen
Zaan 28 te Rotterdam.
GROTE VAART
Amstelveld 28 250 z Manilla nr Koeweit
Bussum 28 te Delaware
Ceres 28 te Antwerpen
Chevron Arnhem 27 v New Orleans nr
Houston
Chevron Eindhoven 27 370 zw San Jose
nr Balboa
Chinqui 27 v Charleston nr Savannah
Coral 27 v Donges nr Rotterdam
Ganymedes 28 te Antofagasta
Leuvelloyd 28 v Wellington nr Dunedin
Neder Ebro pass 28 Str Gibraltar nr Port
Said
Neder Waal 28 520 n Guam nr Balboa
Ondina 28 100 wzw Penang nr Perzische
Golf
Palamedes 27 80 nw Sombrero nr New
York
Philippia 27 v Curacao nr Corpus Chris
tie
Straat Clement 28 520 no Mauritius nr
Fremantle
Straat Nagasaki 27 125 o Maputo nr Sin
gapore
Tal'amanca pass 27 Panama Kanaal nr
Armuelles
Telana 28 te Rotterdam
Thameshaven 27 v Santos nr Buenos Ai-
Toloa 27 v Almirante
Trident Amsterdam 1
Hamburg
Leidse Bioscopen
LUXOR: "Vier vuisten op een schietend
scheurijzer", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur,
za. ook 4.30 uur, 14 jaar.
CAMERA. "Easy Rider", dag. 7.00 en
9.15 uur, 18 jaar. Kindermatinee: "Alice
in Wonderland", woe en za. 2.30 uur, zo.
2.00en4.15uur. Nachtvoorstelling: "Roy
Bean, the hangingjudge", vr. en za. 11.30
uur. 18 jaar.
LIDO: "One flew over the cuckoo's
nest", dag. 2.30, 7 00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur, 18 jaar.
STUDIO: "Love and death", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 14 jr.
TRIANON: "De drie dagen van de Con
dor", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo ook
4 45 uur. 18 jaar
REX: "De man van Okinawa", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, 18jaar. Kindei matinee:
"Sneeuwwitje en de zeven dwergen", za.
en woe. 2.30 uur Nachtvoorstelling:
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
(Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoekuur:
13.45-14.30 uur. Avondbezoekuur
18.30-19.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur alleen voor ou
ders zondag 14,00-15.00 uur voor overige
familieleden. Kinderen beneden 14 jaar
hebben geen toegang op de kinderafde
ling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 14.00-14.45 uur en van
18.30 tot 19 30 uur; klasse-afdelingen ook
11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voor echt-
gen.) v 15.00 tot 16.00 uuren van 18 30 tot
19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek babyshow. Kinderafde
ling dag. 15.00 tot 18.30 uur. CCU (hart-
bewaking) dag. van 14.15 tot 14.45 uur
van 19.00 tot 19.30.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur. ma. en do. 19.30-20.30 uur in het-St.
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
Annakliniek:
Klasse afdeling van 13.00-14.30 uur van
18.30 tot 20.00 uur.
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uuren 18.30-19.30 uur
Kinderzaal: van 13.00-14.00 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur.
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15 00 uur.
18.30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (allei
Maandag t/m vrijdag:
18.30-18.45 uur.
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur.
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur.
18.30-19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
