Stem Den LM beslissend
„Geef Zuid-Afrika
de garantie niet"
vandaag...
...en gisteren
toegelicht
programma
Wisseltruc zit
PvdA erg hoog
Moordenaar van
verpleegster
meldt zichzelf
Mercury,
«MMm.'um'i.wt
Lubbers dreigt met opstappen
de betrouwbare
06
1ANDAG 24 MEI 1976
DEN HAAG By de levering
van kerncentrales aan Zuid-Afri-
ka zijn betrokken het Amerikaan
se bedryf General Electric, het
Zwitserse bedryf Brown-Boveri en
de Nederlandse bedryven Ryn-
Schelde-Verolme, Bredero en
Comprimo (een dochter van RSV,
de Verenigde Machinefabrieken,
de Steenkolen Handelsvereniging,
Shell en Chemico).
Volgens KVP-fractieleider An-
driessen heeft het kabinet deze
groep van bedryven in augustus
vorig Jaar al het groene licht ge
geven voor het inschrijven op de
Zuid-Afrikaanse order.
Tijdens het debat over buiten
landse zaken enkele maanden la
ter sprak een meerderheid van
de Tweede Kamer op voorstel van
Ter Beek (PvdA) uit, dat levering
van reactorvaten aan Zuid-Afrika
alleen kon worden toegestaan als
dit land het verdrag over het niet
verspreiden van kernwapens zou
ondertekenen. Bovendien werd
aan minister Van der Stoel van
buitenlandse zaken gevraagd een
"diplomatiek offensief" te openen
om ook andere landen deze voor
waarden te laten stellen.
Deze laatste eis was ingegeven
door de wetenschap dat behalve
de Nederlandsr-Amerikaans-Zwit-
serse groep van bedryven, ook een
Frans-Duitse combinatie in de
markt was.
Intussen heeft de Zuidafrikaan-
se staatsonderneming Escom de
order voor twee kerncentrales ge
gund aan de groep, waarin de Ne
derlandse bedryven zitten. Deze
bedryven kunnen met deze order
tien jaar lang vyfhonderd man
werk verschaffen.
Om aan de uitspraak van de
Kamer (die destijds dankzij steun
van een deel van de AR-fractie
met één stem meerderheid tot
stand kwam) te ontsnappen is af
gesproken, dat niet Ryn-Schelde-
Verolme de reactorvaten zal le
veren, maar het Amerikaanse be
dryf General Electric.
Deze "wisseltruc" is de PvdA in
het verkeerde keelgat geschoten.
Het Amerikaanse ministerie van
Buiten!. Zaken heeft inmiddels
toestemming gegeven aan Gene
ral Electric voor de levering van
de reactorvaten aan Zuid-Afrika.
Tussen de VS en Zuid-Afrika is
een akkoord gesloten Over het
vreedzaam gebruik van kernener
gie.
Onderdelen van de kerncentra
les zullen worden geleverd door
Nederlandse bedrijven. Zy ver
langen daarvoor van het ryk een
exportkredietgaran tie.
Twee hoogleraren van de VU
AMSTERDAM Twee hoog
leraren van de Vrye Universiteit,
prof. Verkuyl en prof. Blok, en
prof. Rothuizen, hoogleraar theo
logie in Kampen, hebben een ver
klaring uitgegeven, waarin zy een
dringend beroep doen op de con
fessionele partijen en de ministers
in het kabinet om zich tegen de
levering en de kredietgarantie
van de regering op te stellen. „Nu
er een kabinetscrisis dreigt rond
om de beslissing omtrent het ver
lenen van kredietgaranties ten
behoeve van de levering van on
derdelen van kernreactoren voor
het regime-Vorster, zullen deze
partyen hun geloofwaardigheid en
hun beeldvorming ernstig scha
den.
Uit deze beslissing blykt de
keuze voor of tegen de onder
drukte zwarte meerderheid in Z.
Afrika en Namibië (Zuidwest-
Afrika). Zowel de Wereldraad van
Kerken, als de Nederlandse Raad
van Kerken en de Pan-Afrikaanse
Kerkenconferentie hebben zich in
Nairobi in 1975 en in Alexandrië
in 1976 nadrukkelyk en zeer con
creet tegen deze levering uitge
sproken. omdat zy het machts
monopolie van de blanke minder
heid over een zwarte meerderheid
versterken.
Bovendien zou zy de basis leg
gen voor de ontwikkeling van nu
cleaire wapens door 'n racistische
staat die het non-proliferatie
verdrag (tegen verspreiding kern
wapens) niet heeft getekend en
niet zal tekenen, zoals premier
Vorster recentelyk heeft beves
tigd".
Juist, aldus de hoogleraren, de
confessionele partyen, die bewust
een verbinding willen leggen tus
sen geloof, politiek en sociaal-
economisch handelen, zouden zich
in hun beslissing moeten laten
leiden door de volstrekt afwyzen-
de adviezen van de Wereldraad
van Kerken en van de Afrikaanse
Kerkenconferenitie.
„Dit is niet de tyd", aldus de
ondertekenaars van de verklaring.
„om met het regime-Vorster te
collaboreren. Dit is de tyd om de
druk op het regime zo te vergro
ten, dat deze monopolistische
machtspolitiek plaats maakt voor
een regeringsvorm waarin alle
bevolkingsgroepen participeren.
Transacties van de aard als nu in
het geding, moeten in ieder geval
worden opgeschort tot er een re
geringsstructuur in Zuid-Afrika
is, waar de meerderheid van de
bevolking achter staat".
De ondertekenaars zeggen te
begrijpen dat de regering by een
negatieve beslissing voor de moei-
lykheid staat, dat de werk
gelegenheid voor velen in gevaar
komt. Desondanks zeggen zy er
van overtuigd te zyn dat een an
dere beslissing onverantwoord zou
ziin.
De verklaring was mede-onder
tekend door prof. dr. Fiolet, se
cretaris van de Nederlandse Raad
van Kerken, en dr. Labuschagne,
Zuidafrikaans hoogleraar aan dé
Ryksuniversiteit in Groningen.
DEN HAAG Openlijk, in een tv-urtzending van
KRO's Brandpunt, heeft minister Lubbers zaterdag een
beroep gedaan op premier Den Uyl om zich uit te spre
ken voor het geven van een export-kredietgarantie aan de
Nederlandse bedrijven die onderdelen kunnen leveren voor
twee centrales voor kernenergie i'n Zuid-Afrika. Lubbers
liet doorschemeren dat hij als minister van Economische
Zaken opstapt, als Den Uyl nee zegt.
In de nacht van vrijdag op zater
dag is het beraad over de krediet
garantie in het kabinet weer ge
schorst. Vanmorgen om tien uur is
het hervat. De stem van Den Uyl is
beslissend nu er een patstelling is
ontstaan. Achte ministers zijn
stander van de kredietgarantie: vier
van de KVP, twee van de ARP,
Gruijters vah D'66 en Duisenberg
van de PvdA. Met de stem van Den
Uyl zou het aantal tegenstanders in
de ministerraad eveneens acht zijn.
Volgens het reglement van orde geeft
de stem van de ministerpresident
dan de doorslag.
Eensgezind
Lubbers, KVP-minister van Eco
nomische Zaken, onthulde zaterdag
avond dat hij, minister Boersma van
Sociale Zaken en minister Duisen
berg van Financiën („De sociaal-
economische driehoek") vanaf augus
tus vorig jaar tot nu toe eensgezind
zijn geweest over medewerking van
de regering aan de order voor Zuid-
Afrika. Er is werkgelegenheid mee ge
moeid voor gedurende tien Jaar voor
vijfhonderd man.
Jk ben tegen het- apartheidsregime
in Zuid-Afrika", zei Lubbers. „Maar
er zijn onvoldoende argumenten om
medewerking aan het bedrijfsleven te
weigeren". Sterk legde de minister
van Economische Zaken er de nadruk
op adt het bedrijfsleven op deze
medewerking van de regering heeft
kunnen rekenen gezien de in het ver-
Meerderheid van
CHU achter
één CDA-lijst
UTRECHT De algemene verga
dering van de CHU heeft zaterdag
met overgrote meerderheid (ruim
90 procent van de uitgebrachte
stemmen) zich uitgesproken voor
één CDA-kandidatenlyst by de ko
mende tweede-kamerverkiezingen.
Unaniem was de algemene vergade
ring van de CHU van mening, dat
bij de verdere besprekingen tussen
KVP. ARP en CHU, vooral over
het toekomstig regeringsbeleid, niet
het beleid van het kabinet-Den
Uyl, maar een duidelyk geprofi
leerd CDA-program uitgangspunt
moet zyn. „Het CDA mag zich niet
laten inpakken door PvdA of
VVD". Aan de discussie nam een
vijfentwintigtal sprekers deel.
Aan de ene kant was er onverdeelde
instemming met het verdere sa
mengaan. „Alleen met een sterk
CDA kan christelyke politiek be
dreven worden". Aan de andere
kant evenwel was er de vrees, dat
het CDA geen christelyke of con
fessionele party zal zyn. „Het CDA
gaat naar links. KVP en ARP
willen alleen met de PvdA in de
roering".
leden gevolgde procedures. „Het is
onjuist om een minuut voor twaalf
opeens de medewerking te weigeren.
Dat lijkt op selectieve verontwaar
diging", zei Lubbers,
is -p
1 rouw
Lubbers gaf toe dat Den Uyl vanaf
het begin de overtuiging heeft gehad
dat de order voor Zuid-Afrika bij
zonder moeilijk zou liggen bij de pro
gressieve regeringspartners, PvdA
en PPR. De KVP-minister vond
echter, dat partijpolitieke
overwegingen nu moeten wijken voor
de onderlinge trouw van de ministers
in het kabinet. Hij noemde het „een
goede ploeg met een goede voorzitter,
met wie ik wil doorgaan".
De minister van Economische Za
ken zei, dat het er vandaag om gaat
of het bedrijfsleven nog vertrouwen
kan hebben in dit kabinet of niet.
..Het bedrijfsleven moet weten waar
het met deze regering aan toe is",
zei hij.
NOOTDORP Demonstranten, leden van de amateurclub voor radiozender MC, hebben dit week
einde het huis van een PTT-beambte beplakt met affiches en stickers. De PTT-er had opdracht
de zenders van de amateurs in beslag te nemen.
Wantrouwen
„De PvdA heeft geen been om op
te staan." Fractieleider mr. Frans
Andriessen van de KVP in de Tweede
Kamer sprak zaterdag dit oordeel uit
over de scherpe aanval van de col
lega drs. Ed van Thijn van de PvdA.
Na een extra vergadering van vier
uur van de PvdA-fractie uitte Van
Thijn diep wantrouwen in de bedoe
lingen van de KVP met het kabinet.
Hij zag in het optreden van de mi
nisters Lubbers en Van Agt, beide
van de KVP, twee „harde acties" ter
gen het kabinet.
Ook zei Van Thijn. dat het erop
lijkt dat de KVP erop uit is de PvdA
uit het regeringskasteel te verdrij
ven nu de economische vooruit
zichten weer wat beter zijn. Dat zou
al eerder in de recente, parlementai
re geschiedenis zijn gebeurd. „Onzin",
zei Andriessen hiervan.
De KVP-leider vond, dat Van
Thijn de schuld probeert te leggen,
waar hij helemaal niet thuishoort.
„Ik betreur het dat hij in de uiterst
delicate situatie waarin het kabinet
verkeert, de schuldvraag zo eenzijdig
beantwoord. Deze aanval van Van
Thijn op de KVP is voor ons onaan
vaardbaar".
Andriessen vond, dat de PvdA in
de abortuszaak en in de kwestie van
de levering van twee kerncentrales
aan Zuid-Afrika „geen been heeft
om op te ataan".
Wiegel
VVD-frac tie voorzitter Wiegel zal
het kabinet in de Tweede Kamer ter
verantwoording roepen, als de rege
ring zou besluiten de gevraagde kre-
dietgarantie voor de levering van
reactoronderdelen aan Zuid-Afrika
niet te verlenen.
De liberale fractie-voorzitter noemt
de huidige situatie binnen het kabi
net „waar ministers elkaar bevech
ten" verbijsterend. Hij meent, dat de
door het betrokken bedrijfsleven ge
vraagde regeringsmedewerking wel
moet worden verieend.
.Hekel aan vrouwen'
DEN HAAG Een 23-jarige inwo
ner van Voorburg heeft de Haagse
recherche bekend, dat hy vrydag_
avond in de binnenstad met een pis
tool de 21-jarige leerling-verpleegster
Joke van Adrichem heeft doodge
schoten. De man, die geen beroep
heeft en zich uit eigen beweging by
de politie meldde, heeft als verklaring
voor zyn daad gezegd, dat hy een
„niet te onderdrukken drang had om
een vrouw van het leven te beroven".
Hy en het slachtoffer' kenden el
kaar totaal niet, zo is de recherche
ook gebleken.
Een woordvoerder van de Haagse
politie: „Het meisje is het slachtoffer
geworden van een zuiver toevallige
ontmoeting. De verdachte maakt op
de recherche overigens een zwaar
gestoorde indruk en toont geen enkel
spoortje van berouw of emotie".
De man is al eerder geruime
tyd geleden met de Haagse politie
in aanraking geweest in verband met
enkele diefstallen en omdat hy een
keer in het bezit van een vuurwapen
hij op de Nieuwstaaat hoek Groen
markt plotseling een pistool pakte en
daarmee zes schoten op het hem
onbekende meisje afvuurde. Het
slachtoffer, waarmee hy even zou
hebben gesproken, overleed ter
plaatse.
Na zijn daad, zo heeft de verdachte
verteld, rende hy weg en ging hij
vervolgens naar zyn ouderlijk huis
in Voorburg. De man dronk daar nog
enige pilsjes, waarna hy rustig naar
bed ging. Zyn ouders vertelde hy
niets en de vader en moeder merk
ten ook niets vreemds aan hun zoon,
die zich tenslotte zaterdagmiddag
omstreeks half vier meldde bij het
in de nabyheid van zyn huis gele
gen politiebureau aan de Wilhelmi-
na van Pruisenweg.
By zyn verhoor heeft de man
onder meer gezegd „een hekel aan
vrouwen te hebben". Aan dat gevoel
wilde hy vrydagavond uiting geven,
waarop hy het meisje neerschoot.
Intussen is gebleken dat de ver
dachte de afgelopen vier Jaar twee
keer gedurende enige weken ver
pleegd is geweest in een psychiatri
sche inrichting.
Mercury buitenboordmotor brengt U
waar U wilt. Zuinig en veilig.
Ga gelijk eens kijken bij Uw erkende
Mercury Dealer. Die zit dichtbij.
Van 4 tot 175 pk.
Hooge*aftr°n den
Koudekerk aa nAl
Teletoon 0
aan den mi"
Koudekerk 24q8
Toi«toon 01
NEDERLAND I
18.45 TV-informatie v
18.55 Journaal (NOS)
-k'.OS The Flintstones (KRO)
19.30 Mijl op zeven (KRO)
20.20 Show uit Van Speyk (KRO)
21.15 Uit de agenda v
21.35 Journaal (NOS)
21.50 In de keuken v;
22.55 Symbiose
22.30 Journaal (NOS)
Surinamers (NOS)
Bisschop (KRO)
Berend (KRO)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-4ovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05
Kleine wonderen van de grote natuur (TROS)
19.15 NL-Dfccoshow (TROS)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 Uw hulp is nodig over de hele wereld (Socutera)
20.35 Billy two hats (TROS)
22.15 Aktua (TROS)
23.05 Journaal (NOS)
De televisie bestaat dit jaar 25
Jaar. heb ik gehoord op de radio
zaterdagmorgen. Het grote feest
moet in oktober plaatsvinden, ge
loof ik, en dat is maar goed ook,
want dan is er nog even tyd om
met enkele goede ideeën te ko
men. Goede ideeën zyn namely k
broodnodig in het aan bloedar
moede lijdende televisielaborato
rium. Wat Je ook aanzet deze da
gen, het is een en al droefenis
Duffe films, versleten program
ma's met hier en daar een uit
schieter.
Zo ook dit weekeinde, waar
weinig goeds te zien was. De uit
schieter was het programma van
W. L. Brugsma, Informeel, dat nu
eindelyk een beetje leek op het
Duitse programma Internationa
les Frühschoppen en handelde
over de as. verschyning van
communisten in de Italiaanse re
gering. Forumleden van grote
klasse die duidelyk maakten dat
Amerika's laatste echte cowboy
Henry Kissinger niets begrijpt
van de Italiaanse spaghetti-wes
tern.
Laten we als tegenhanger voor
het programma Informeel eens
nemen AVRO's Rallycross, een
met veel stof en motorgebrul op
geklopt gebeuren, waaraan de ge
wone man en ook de Jongens en
meisjes zioh moeten vergapen. Of
Studio Sport. De critici van de
zgn. zware programma's zeggen
altijd dat het taalgebruik voor
een normaal iemand onbegrype-
ïyk is, wat zou biyken uit diver
se onderzoeken. Maar neem nu
het taalgebruik van de AVRO-
verslaggever by de rallycross. Die
heeft het over de revelatie van
het jaar, over de deviatie van
het fenomeen in de Porsohe en
iedereen is in dit programma een
duivel en een beer achter het
stuur. Om nog maar te zwygen
van de bla-bla-interviews met be
kende Nederlanders, die in vyf
minuten drie auto's van pakweg
18.000 gulden in de vernieling rij
den. Zie ze eens tarzannen, hoe
schoon, hoe fraai.
Van een zelfde laagwaardigheid
was de tweede aflevering van
Hardheid tien, een serie over dia
mantsmokkelaars waar ik geen
touw aan kan vastknopen. Alle
ingrediënten voor een spannende
serie zyn in een hoge (zwarte)
hoed gegooid, maar het komt er
ln de verkeerde volgorde uit. Het
is ongeveer Tommy Cooper die
een documentaire over Zuid-
Afrika maakt en daar in het
oerwoud Monty Python tegen
komt om vervolgens te besluiten
toch maar bij het goochelen te
biyven.
En dan het voetbal natuuriyk.
Door een stommiteit had ik de
samenvatting gemist en moest ik
daarom wachten tot Studio Sport
om enkele flitsen te zien. om me
vervolgens te ergeren aan paar
den die in barrages over oxes
basculeerden en rood-witte bo
men aantikten met de achterbe
nen. Enfin, de Hollandse kaas is
ook niet meer wat ze was, zoals
W. L. Brugsma terecht opmerkte.
GERARD PAQUES
Om 20.20 uur vanavond op Nederland I komen alle artiesten
die in de Van Speyk Shows optraden nogmaals aan bod in
fragmenten uit die shows.
De TROS zendt om 20.35 uur op Nederland II een Ameri
kaanse western van 1974 uit: Billy Two Hats. Onder de regie
van Ted Kotcheff zijn Gregory Peck en Desi Arnaz jr. te zien.
De actrice Alison Fiske (waarover u al in de krant van vorige
week woensdag kon lezen) is orri 21.50 uur (Nederiand Iin
de keuken van Berend Boudewijn te gast.
MAANDAG 24 MEI
8.00 (S) Wij hebben een woord
•reld. PP: 18.19 Ultz. van de PvdA.
18.30 Nws. 18.41 Med. en gramin.
18.45 (S) Lekluur op tafel. 19.00
17.00 (S) De hutsgeklutste kln-
Metterdaad. 20.30 (S) Ga
zitten. 21.40 (S) Tegen de revolutie
het evangelie. NOS: 22.00 Voor blin
den en slechtzienden. 22.15 (S) Open
baar Kunstbezit. 22.25 Bond zonder
naam. 22.30 Nws. NCRV: 22.40 Hier
en nu. Veronica: 22.25 Veronica op garde.
1: akt. en muz. 23.55 Nws.
Hilversum II
18.00 Nws. 18.11 Hier en nu. 18.40
(S) Bandstand. 19.10 BIJ de tijd. 19.25
Een, twee uit de maat. 19.45 Met uw
instemming. 20.00 Nws. 20.05 (S) West-
faals symf. ork. 20.45 (S) Selectie uit
dag. 7.02 (S) Gesodemeurders. 9.03 (S)
Pep-op-drie. 11.03 (S) Drie draalt op
verzoek van mensen uit de sportwereld.
12.03 (S) VARA's zoekplaat j e14.03
(S) Spitsbeeld. 16.03 (S) LP-Top-20
Tip-Lp. 17.03 (S) Alfred La-
12.00 (S) Intermezzo.
DUITSE TV
Negen-u.'-jazz-show. 22.02 Radiojourn.
TROS: 1.02 (S) De Nachtwacht.
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Dag met een
gaatje (7,30 Nws. 7.41 Radiojournaal).
8.30 Nws. 8.36 Gymn. voor de huis
vrouw. 8.45 Progr. overz. 8.50 Morgen
wijding. 9.00 Gevar. verzoekplatenpro-
gramma (10.30 Nws. 10.33 Radio
journaal). 11.30 (S) Rondom twaalf.
7.54 Overweging. 8.00 Nws. 8.11 Echo.
8.30 Aubade. 9.10 Schoolradio. 10 00 De
letter M. 11.00 Nws. 11.03 Een dag als
vandaa-
tellen i
1249 Voor de B._.JW
Nws. 13.11 Echo magazine.
we levensstijl. 14.00 Schoolradio. 15.0
woningbouw. 22.30 Journaal, kommen -
ward. 17.40 Akt..
a^ent 0014. 19.00 Journaal. 19 30 Krl-
tisch-konsum. magazine. 20.15 Blu-
dem Nlchts. 21.00 Journaal.
BELGISCHE TV
18.05 Kinderpro-
K-^rt "V.*,T""* op de vlucht- 18.45
w«rbe?e .«SS-
.15 Kwisprogr. 21.00 De kroniek van
