IJsland dreigt
met uittreding
uit de NAVO
V.S.-kernreactoren voor Zuid-Afrika
WIL
PRATEN MET
WASHINGTON
Een grote boodschap vraagt
zware maatregelen.
-HsmssmB-
ventilatietechniek
Dat was een goeie
van Henk enThea voor de
Heineken Pretkaartenwedstrijd.
Scherm rond DDR
moet invloed uit
Westen weren
VRIJDAG 21 MEI 1976
ADVERTENTIE
WASHINGTON (AP) - Het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken heeft besloten aan
te dringen op inwilliging van het
verzoek van General Electric co.
twee atoomcéntrales aan Zuid-
Afrika te mogen leveren alsmede
1,4 miljoen pond verrijkt ura
nium (de brandstof van de centra
les).
De omstreden transactie welke een
bedrag van 2 miljard dollar be
loopt is de eerste waarbij kernap-
paratuur en materiaal bestemd
voor Zuid-Afrika betrokken is.
Zuid-Afrika heeft het verdrag tot
beperking van de spreiding van
kernwapens niet getekend.
Een regeringsfunctionaris in Was
hington heeft gisteren naar aan
leiding van het besluit van het
ministerie van buitenlandse za
ken opgemerkt, „indien men wil
dat Zuid-Afrika een rol speelt bij
het vinden van een oplossing
voor de Rhodesische kwestie,
dan kan men de Zuid-Afrikanen
niet als outcasts behandelen.
Een der argumenten voor de beslis
sing van buitenlandse zaken was
volgens deze zegsman dat Zuid-
Afrika zonder veel moeite in
West-Europa zou kunnen kopen
wat het voor kerncentrales nodig
heeft. En West-Europese landen
zouden minder strikte waarbor
gen voor het vreedzaarh gebruik
van het geleverde materiaal stel
len dan de Verenigde Staten.
Hoewel Zuid-Afrika het verdrag
tegen de spreiding van kernwa
pens niet heeft getekend, heeft
het wel de voorwaarden aanvaard
die de Verenigde Staten bij vroe
gere overeenkomsten voor de le
vering van splijtstof voor re
search reactoren hebben gesteld.
Ook heeft Zuid-Afrika de regels
in acht genomen die het interna
tionaal atoombureau heeft ge
steld, aldus zegslieden van het
Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse zaken.
De twee kerncentrales, die moeten
komen bij Koeberg, 30 km van
Kaapstad, zouden als bij-produkt
ongeveer 1000 pond plutonium
opleveren per jaar. Duizend pond
plutonium is volgens deskundi
gen genoeg voor de vervaardi
ging van 100 atoombommen ver
gelijkbaar met die welke in 1945
op Hiroshima en Nagasaki wer
den geworpen. In totaal 30 landen
hebben op dit moment kemover-
eenkomsten met de Verenigde
Staten.
Volgens General Electric zullen de
twee centrales midden 1982 kun
nen beginnen met de levering
van twee miljoen kilowatt
stroom. De vergunning voor de
levering kan nog worden opge
houden door de commissie rege
ring kernenergie.
Volgens berichten in Washington
zullen vertegenwoordigers van
het ministerie van buitenlandse
zaken volgende week tijdens een
hoorzitting van de subcommissie
Afrika van de Senaat verklaren
dat het weigeren, of aan bijzon
dere voorwaarden binden, van de
vergunning niet raadzaam is.
Deze stelling zal ongetwijfeld
zowel op technologische als poli
tieke gronden worden aange
vochten.
Uit de commissie zal zeker naar vo
ren worden gebracht dat de lever
ing van de reactoren aan Zuid-
Afrika in tegenspraak is met het
onlangs afgekondigde beleid tot
ondersteuning van het streven
van de zwarte meerderheden in
zuidelijk Afrika naar regerings
macht.
De voorzitter van de subcommissie
Afrika Dick Clark, Democraat uit
Io wa, heeft gisteren verklaard dat
hij niet kan instemmen met de
transactie. „Ik kan niet meegaan
met de stelling van het ministerie
van buitenlandse zaken dat de
zwarte leiders in zuidelijk Afrika
niet geschokt zullen worden door
deze transactie. Ik ben van me
ning dat zij dat willen zijn, en te
recht", aldus Clark.
Clark verklaarde dat de levering
van kernreactoren aan Zuid-
Afrika door de Afrikaanse zwarte
leiders waarschijnlijk be
schouwd zou worden als het los
laten van de beleidslijn die minis
ter van buitenlandse zaken
Henry Kissinger heeft uitgestip
peld tijdens zijn recente rede in
Loesaka.
In die rede zegde Kissinger de
Amerikaanse steun toe aan het
streven van de zwarte meerder
heid in Rhodesië naar een meer
derheidsregering en steun aan
alle bewegingen in Afrika die
streven naar gelijke rechten voor
zwarten en blanken. Volgens
Clark betekent het besluit ter
zake de kernreactoren voor
Zuid-Afrika dat de Verenigde
Staten hun beleid jegens Afrika
in wezen niet veranderd hebben
en dat zij ook niet voornemens
zijn dit beleid te veranderen.
Volgens andere zegslieden uit het
congres kan de transactie met
Zuid-Afrika ook nog verhinderd
worden, door de export-import-
bank te vérbieden zich garant te
stellen voor leningen van Ameri
kaanse banken aan Zuid-Afrika
in verband met de transactie.
Zonder deze garanties zou het pro
ject nooit kunnen worden verwe
zenlijkt.
OSLO (AFP) - De IJslandse minister van Buitenlandse Zaken, Einar Agustsson, heeft
gisteren op de tweedaagse vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken van de
NAVO in Oslo zijn collega's van het bondgenootschap een ultimatum gesteld en gedreigd
dat zijn land zich uit de NAVO zal terugtrekken als NAVO-partner Groot-Brittannië zijn
marineschepen niet van cle IJslandse Visserijgronden terugroept.
Agustsson eiste dat zijn collega's
hun verklaringen over de betrek
kingen tussen Oost en West zouden
staken en zich met voorrang zou
den gaan bezighouden met het
Brits-IJslandse visserijgeschil.
"Als de Britse fregatten de IJs-
landse visserijzone niet verlaten zal
mijn land zich uit de NAVO terug
trekken", zo verklaarde Agustsson.
Beroofd
"Het volk van IJsland, dat door de
Engelsen wordt beroofd van zijn
enige bron van bestaan zal niet ak
koord gaan met handhaving van
het NAVO-lidmaatschap. Het vindt,
dat zaken van militaire defensie nu
op de tweede'plaats komen", aldus
de minister, die de aanwezigheid
van Britse fregatten in de IJslandse
wateren "ontoelaatbaar" noemde.
De Britse minister Anthony Cros-
land reageerde slechts kort op de
waarschuwing van zijn IJslandse
collega. Hij zei overtuigd te zijn van
de noodzaak een oplossing te vin
den en dat zijn land bereid is te on
derhandelen. De minister was het
met Agustsson eens dat de visserij
voor de IJ slanders van groot belang
is, maar, zei hij, dat is zij ook voorde
Britse vissers.
Netelig
Geep van de overige aanwezigen
waagden een uitspraak over deze
netelige kwestie. Alleen de voorzit
ter van de vergadering, secretaris
generaal Luns, merkte op dat hij
Agustsson het woord had gegeven,
hoewel de visserijkwestie op dat
moment niet aan de orde was, om
dat hij zulks in het belang achtte
van het bilaterale overleg.
Op vragen of IJsland zich na uittre
ding uit de NAVO bij een onder
machtsblok zou aansluiten ant
woordde Agustsson ontkennend.
Hij zei dat zijn land in dat geval neu
traal zal blijven.
Vermaning
De Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken, Henry Kissinger,
heeft gisteren op de NAVO-
vergadering in Oslo een "vriende
lijke vermaning" gekregen van de
voorzitter, secretaris-generaal Jo
seph Luns. Het incidentje deed zich
voor toen Kissinger het "taboe"
schond door in de besloten minis
tersbijeenkomst te spreken over
"het gevaar van een communisti
sche regering in Italië".
Volgens sommige deelnemers aan
de vergadering had Kissinger ge
waarschuwd dat de Amerikaanse
openbare mening de regering wel
eens zou kunnen dwingen haar
houding ten opzichte van het
Noordatlantische bondgenoot
schap ter herzien als Italië een
communistische regering zou krij
gen.
Luns onderbrak Kissinger en wees
hem erop dat dergelijke verklarin
gen over de binnenlandse politiek
van een lidstaat niet waren toeges
taan.
Kissinger accepteerde de terecht-
wijziging en merkte op dat hij, als
dat zo is, "niets had gezegd".
Kracht
In een analyse van de internatio
nale situatie zei Kissinger onder
meer dat, ongeacht wie de Ameri
kaanse presidentsverkiezingen van
dit jaar wint, elke Amerikaanse re
gering geconfronteerd zal worden
met dezelfde Oostwest-situatie en
dezelfde problemen als de
regering-Ford. Daarom, aldus Kis
singer, zal elke Amerikaanse presi
dent de huidige Amerikaanse poli
tiek van "vrede door kracht" moe
ten volgen.
Kissinger zei kennis te hebben ge
nomen van de groei van de Sowjet-
russische militaire macht. Hij ge
loofde echter niet dat daaruit ge
concludeerd moet worden dat er
een grootscheeps Russisch plan
voor wereldheerschappij achter zit.
Het gaat eerder om een streven op
de lange duur in militair opzicht ge
lijkwaardig aan het Westen te wor
den, aldus de Amerikaanse be
windsman.
Afhankelijk
Kissinger drong aan op meer ak
koorden voor economische sa
menwerking met de Sowjet-Unie.
Dan worden Oost en West zo onder
ling van elkaar afhankelijk dat
Moskou niet uit de band kan sprin
gen zonder zijn economie ernstige
schade toe te brengen, zei hij.
De NAVO wil, zonder afbreuk te
doen aan de Westerse bewape
ningsinspanningen en het militaire
evenwicht tussen de machtsblok
ken, de politiek van dialoog en sa
menwerking met de landen van het
Warschau-pact voortzetten. Voor
dit beginsel hebben alle NAVO-
ministers van Buitenlandse Zaken
zich gisteren in Oslo uitgesproken.
ADVERTENTIE
Het toilet en z'n direkte
omgeving worden regelmatig
geteisterd door kwalijke dampen.
En dan bedoelen we niet alleen
de direkte gevolgen van een grote
boodschap. Ook de penetrante
spuitbusgeurtjes waarmee we die
gevolgen te lijf gaan. Lapmiddelen!
Je verdrijft vieze lucht niet
met andere geurtjes. Neem liever
de volautomatische toiletventilator
van Itho (f 119,-). Die zuigt
onverbiddelijk af en geeft er frisse
lucht voor terug. Er is ook een
niet-automatische uitvoering
voor f 89,50.
Als u een beetje fijnsnuiver op
het gebied van frisse lucht bent,
dan stapt u vandaag nog naar uw
Itho-installateur.
Een fijne neus verdient't beste.
M.
k LA CORUNA - Leden van het Nederlandse bergingsbedrijf Smit zijn
voor het eerst sinds de scheepsramp met de olietanker "Orquiola" aan
boord van het wrak gegaan om te onderzoeken jioe de resterende tonnen
olie het best kunnen worden overgepompt. Op de onderste foto is de
immense scheur te zien, waardoor tienduizenden tonnen ruwe olie naar
buiten zijn gestroomd.
Postbus 21 - Schiedam
TOKIO (Reuter) - Cuba is tot on
derhandeling met de Verenigde
Staten bereid om de relaties tussen
beide landen te normaliseren, als
de V.S. de economische boycot van
Cuba beëindigen.
Dit verklaarde gisteren de Cu
baanse vice-premier Carlos Rodri
guez op een persbijeenkomst tij
dens een officieel bezoek aan Ja
pan. Hij voegde er aan toe dat der
gelijke onderhandelmgen pas zou
den kunnen plaatshebben na de
Amerikaanse presidentsverkiezin
gen.
Volgens Rodriguez hebben tijdens
Zuid-Afrika
treft strenge
maatregelen
Zuid-Afrika heeft strenge veilig
heidsmaatregelen, die vrijwel
neerkomen op het uitroepen van de
uitzonderingstoestand, getroffen in
het noorden van Namibië
(Zuidwest-Afrika). De maatregelen
zijn bedoeld om het hoofd te bieden
aan de verhevigde guerrilla-
aanvallen van de Swapo, de onaf
hankelijkheidsbeweging van Na
mibië.
In de gebieden Ovamboland, Ka-
vango en de Caprivi-strook krijgt
het leger politie-bevoegdheden.
Leger en politie worden gemach
tigd verdachten voor onbepaalde
tijd in hechtenis te houden. Mensen
die nalaten bij de politie de aanwe
zigheid van 'verdachte personen' te
melden, kunnen ook gestraft wor
den, met maximaal driejaar gevan
genisstraf. In Ovambo-land - het
'thuisland' van de grootste stam
van Nambië - is ook een nachtelijk
uitgaansverbod van kracht.
de verkiezingscampagnes in de
V.S. nieuwe spanningen inzake de
relaties tussen de V.S. en Cuba de
kop opgestoken. Zo is president
Ford een wat rechtser koers gaan
varen om gouverneur Reagan te
kunnen verslaan. "Veel experts
zeggen dat .we moeten wachten tot
na de verkiezingen om te zien of
dan het onderhandelingsklimaat
gunstig is" aldus Rodriguez, "het is
wenselijk dat de spanning in het
Caribische zeegebied wordt ver
minderd, maar als het moet kunnen
we ook zonder de V.S. leven zoals
we in het verleden hebben gedaan."
Rodriguez gisteren eveneens ver
klaard, dat Cuba niet van zins is
troepen naar Rhodesië te zenden
om de nationalistische guerrilla
strijders daar te helpen.
Tegenover de pers in Tokio zei
Rodriguez, dat zijn regering ten
volle sympathiseert met de zwarte
Afrikanen, die gekant zijn tegen het
mind^fheidsbewind in Rhodesië.
Maar volgens de Cubaanse vice-
premier verschilt de huidige situa
tie in Rhodesië met die in Angola,
waar Cuba troepen heen gezonden
had om de volksbeweging voor de
bevrijding van Angola, de MP LA,
te steunen.
Rodriguez zei, dat Cuba troepen
naar het buitenland zal zenden in
dien het een verzoek daartoe krijgt
van de wettige regering van een
land, zoals bij Angola het geval was.
Kinderontvoering
DACCA (Reuter) - De regering van
Bangla Desj heeft de doodstraf in
gevoerd voor ontvoering van kin
deren beneden de leeftijd van 15
jaar. Het regeringsdecreet volgt op
een bericht van vorige week in een
krant, dat meer dan 350 kinderen in
Bangla Desj zijn ontvoerd in de af
gelopen vier maanden. De ont
voerde' kinderen zouden dienen
voor het afpersen van losgeld, de
bedelarij en de slavenhandel.
Volg Het voorbeeld van
Henk en Thea. Koop een krat
Heineken bij uw winkelier en
vraag er zo'n setje pretkaarten bij.
Op die pretkaarten kunt u een
dolle, dwaze, hartelijke, leuke zin
schrijven.
Gewoon om
Als uitnodiging voor een feestje.
Een felicitatie. Ofenfin,
u kunt ?elf wel wat bedenken.
Bovendien kunt u dan meedoen
aan de Heineken Pretkaarten-
wedstrijd. En misschien een prijs
uit duizenden winnen. Uw
WT winkelier weet er alles van.
Heineken
Door
Ewout Janse
BONN (SP) - Ideologische af-
scherming tegen de boze ka
pitalistische invloeden van de
Bondsrepubliek blijft Voor
Oost-Berlijn een richtsnoer in
de Duits-Duitse politiek.
Erich Honecker, eerste
partij-secretaris van de socia
listische eenheidspartij SED,
heeft in zijn vier uur durende
rede op het negende partij
congres in het nieuwe paleis
van het volk daarover geen
misverstand laten bestaan.
De Westduitse pers besteedt
nogal wat aandacht aan Ho-
neckers vastbeslotenheid,
ondanks "de geest van Hel
sinki" de 17 miljoen inwoners
van de boeren- en arbeider
srepubliek te beschermen
tegen afdwalingen van de
zuivere leer de volkomen,
onverbrekelijke lotsverbon
denheid met de grote
Sowj et-Russische zusterpar
tij, het proletarische interna
tionalisme.
Zijn verlangen om over voort
zetting van de tot nu toe ge
volgde strakke lijn geen mis
verstand te laten bestaan was
verklaarbaar. Na de veilig
heidsconferentie van Helsin
ki, die op papier een verrui
ming van de menselijke con
tacten tussen Oost en West
mogelijk maakt, begonnen
steeds meer Oostduitse bur
gers zich af te vragen of het
voor hen gemakkelijker zou
worden naar het Westen te
reizen, of om ongehinderd
kennis te nemen van weste
lijke persorganen.
Welnu, Honecker heeft hen
duidelijk gemaakt dat zij geen
illusies behoeven te koeste
ren. De mogelijkheid naar de
Westduitse buurstaat te rei
zen blijft in het algemeen al
leen bejaarden voorbehou
den en eventuele culturele
uitwisseling zal zich eerder op
onschuldige evenementen als
dansgroepen en orkesten
richten, dan op manifestaties
die het gevaar kunnen ople
veren van kritiek op de com
munistische partij of op de
"eenheid der arbeidersbewe
ging".
Honecker wachtte zich natuur
lijk wel die hoop onder de ei
gen bevolking op een libera
ler klimaat te vermelden. Hü
kleedde zijn waarschuwing in
de vorm van een afwijzing
van de vertrouwde West
duitse stelling, dat er welis
waar twee Duitse staten be
staan, maar dat één Duitse na
tie nog steeds voortleeft - hoe
zeer dat begrip thans ook uit
de grondwet van de DDR is
gebannen. Dat "open houden
van de Duitse kwestie" noemt
Honecker het duivelswerk
van de „revanchistische
krachten in de Bondsrepu
bliek".
In de voor de DDR uiterst voor
delige handel tussen de beide
staten verzet de SED zich
kennelijk niet tegen de West
duitse opvatting van de "bij
zondere betrekkingen" tus
sen Bondsrepubliek en Oost
duitse staat. Door die speciale
relatie wordt het Oost-Berlijn
namelijk mogelijk gemaakt
als het ware via de achterdeur
te profiteren van alle vrijhe
den in het handelsverkeer
binnen het gebied van de Eu
ropese Gemeenschap.
Dit voordeel blijft de andere
staten van Oost-Europa tot
hun leedwezen onthouden en
ook verschillende staten van
de EG zien de bevoordeling
van de DDR met lede ogen
Maar van dat alles was uiteraard
niets te horen op dit negende
congres van de socialistische
eenheidspartij in het voor het
volk geheel afgesloten paleis
van het volk. Zoveel te meer
van de economische vooruit
gang van het land en ook van
het gestegen aanzien van de
DDR, die na jarenlang isole
ment door totstandkoming
van het Duits-Duitse basis-
verdrag thans door 121 staten
diplomatiek wordt erkend.
Daarvan en van de eeuwige
broederschap met de andere
(Moskougetrouwe) commu
nistische staten was telkens
weer sprake. Die heilzame
weg zouden volgens Honec
ker ook eigenzinnige zuster
partijen als die van Frankrijk
en Italië moeten gaan. Hij liet
overigens na deze .dwalende
broeders te kapittelen. Met
wat vage termen over "uit
wisseling van ervaringen"
wilde hij er kennelijk toe bij
dragen dat voor de partijen in
Parijs en Rome de weg naar
de komende Europese confe
rentie van communistische
partijen niet wordt versperd.
Die conferentie zal eveneens
in Oost-Berlijn plaatsvinden
en kunnen bijdragen tot de
glorie van de SED.
