Lonen in verpleging lopen uiteen MEI 1976: KEERPUNT IN SOCIALE GESCHIEDENIS B Meer geld besteed aan merkreclame MARKTBERICHTEN Leidse Courant krijgt nieuwe hoofdredacteur Belgische kranten in gevaar door grote belastingschuld Staking bij de Franse kranten a MELK WORDT DUURDER EN VETTER GELDKOERSEN VPTJDAG 21 MEI 1976 AMSTERDAM (ANP) In 1975 is in Nederland voor f 610,4 min be steed aan reclame voor merkartikelen en -diensten tegen f 557,9 min in 1974. Dit betekent dat de totale bestedingen in pers, radio en tv vorig jaar met 9.4 pet zijn gestegen ten opzichte van 1974. Per me- I dium varieert dit percentage van plus 16 pet voor de dagbladen tot min 6 pet voor de damesbladen. Dit blijkt uit een overzicht reclame- I bestedingen van het Bureau voor Budgetten Controle. Het bureau tekent bij deze cijfers aan dat de advertentietarieven meer werden vei^:-ogd dan de nu gesignaleerde resultaten. Verder I hebben de bedragen uitsluitend betrekking op merk- of naamrecla- me. Dit houdt in dat belangrijke categorieën advertenties zoals b.v. detaillisten-, personeels- en rubrieksadvertenties niet zijn opgeno- men. Van de bestede bedragen nam de pers 74,1 pet voor haar rekening, de tv 23,3 pet en de STER-radio 2,7 pet. De pers vertoonde hiermee I een vooruitgang van 0,3 pet ten opzichte van 1974. Vergeleken met 1974 verdrong de reclame voor vervoer de reclame voor cosmetica van de eerste plaats. De lijst van tien branches met de grootste bestedingen was in 1975: vervoer bovenkleding, cosme tica, banken, warenhuizen, alcoholhoudende dranken, tabak groot winkelbedrijven in levensmiddelen, collectief en reisbureaus cretfea 18—26; Lifirane 1943; Zwe- mania 17—30; Prlscilla 20—39; Visa 30 43; White Weekend 4070; Jofltali 30—50. Idem, kl.bl.: Carol 13—38; Co- 15—33; Evergold 1545; Jack ■a gü Mla6 DEN HAAG (ANP) De raad van commissarissen van Westerpers B.V. heeft de heer J. J. Hallewas met in gang van 1 september benoemd tot directeur-hoofdredacteur van Het Binnenhof en het kopblad De Leidse Courant. Hy volgt in functie de heer F. J. Plug op, die op dezelfde datum de pensioengerechtigde leeftijd be reikt. De heer Hallewas (47), geboren in Amsterdam en woonachtig >te Wasse naar, begon zijn Journalistieke loop baan in 1947 bij het toenmalige dag blad „De Tijd". In 1960 trad hy in dienst van dagblad „Het Binnenhof". Vier jaar later volgde zijn aanstel ling tot algemeien redactiechef en in 1973 zijn benoeming tot adjunct hoofdredacteur van „Het Binnenhof". BRUSSEL 'ANP) De Stan- daardgroep, het belangrijkste krantenconcern in België, yer- keert in ernstige moeilijkheden, nadat het faillissement is uitge sproken van drukkerij Periodica, een belangrijk lid van de Stan- daardgroep. Periodica heeft een schuld uitstaan van 20.5 miljoen gulden aan belastingen en pen sioenverplichtingen. De totale schulden van de Standaardgroep belopen een miljoen. De presi dent-directeur van de Standaard- groep, Albert de Smaele, heeft gisteren tegenover het Journalis tieke personeel verklaard dat de NV de Standaard nog niet in ge vaar zou zijn. Door het faillissement van Pe riodica zullen misschien vijf gro te Nederlandstalige dagbladen hun verschijnen moeten staken Bij elkaar hebben zij een oplaag van 325 duizend exemplaren. Vooral De Standaard heeft als kwaliteitskrant in België veel ge zag. Ook is de Standaardgroep betrokken bij de uitgave van ver schillende stripbladen, waaronder Kuifje, Suske en Wiske en Aste- rix. Drukkerij Periodica heeft tegen het faillissement beroep aange tekend, Zolang dat niet is behan deld kan het bedrijf zijn werk zaamheden voortzetten. Voor politiek geen juwelen ZEIST (ANP) De omstan digheid dat in het Nederlandse politieke bestel de gegoede bur gerij en middenstand steeds weer het kind van de rekening zijn, heeft nadelig uitgewerkt op de gang van zaken in de juweliers, vestigingen van Koninklijke Van Kempen en Begeer, die zich met een kwalitatief hoogwaardige col lectie in het bijzonder tot deze groepen richten, zo schrijft de raad van beheer in het jaarver slag. De fabricering van populair ge prijsde sieraden, originele pre miums en jubileumgeschenken vertoonden daarentegen een ver heugende stijging. De recessie heeft ook de branche waarin Kempen en Begeer werkzaam is niet ongemoeid gelaten. Dit bete kende stagnerende omzetten en onvoldoende bezetting met op drachten, met name in de metetal- warenf abrieken. PARIJS De Franse Journa listen houden vandaag een 24- uursstaking om kracht bij te zetten aan hun eisen voor ho gere salarissen en kortere werk tijden. Naar de vereniging van journalisten gisteren meedec'ie. verdient een journalist in zijn eerste dienstjaar 1.500 tot 2.000 frank (f900 tot f 1.200.-) per maand. Bovendien ontvangen werkloze Journalisten een op de zeven Journalisten is zonder werk slechts 70 pet. van het laatst genoten salaris. Bij ver scheidene redacties moet er 50 tot 60 uur per week worden ge werkt. De Journalistenorganisatie voegde hieraan toe, dat de werk gevers elke serieuze verbetering van de huidige salarisschalen af wijzen en dat onderhandelingen over een nieuw beloningsstelsel zich al vijf Jaar voortslepen. Peulen 780—1090; Snijbonen 460—510; 2013; Tomaten: A 830—840. B 810 43—62. kg 130—167. Veiling Aals- I Rose Sim 10—35; White Frost 13—29; Marimba Ellen 1635; Motrea 21—L_. 14—£6; Jr. Miss 14—29; Belinda 15— 69; Yellow Belinda 1318; Ester Ofa- rim 1533; Golden Belinda 1424; Red Garnette 11—26; Roswytha 9—17; Spanish Sun 9—19; Rublnette 2344: Zorina 58; Mercedes 15 Times 2439; Teach Inn Dusty Sim 25; Char- 3266; Arthur Sim 113f Yèllow Sim 2240; Tangerine 2155; Vertakt 2245. Rozen, gr.bl.: Baccara 35—74; Bridal Pink 7—28; Carina 22— 13—SS: Bloemen: Amaryllis 10—39; Alstroe-' 290; Euphorbia fulgens 1048; Free- sia enkel 100—405; id. dubbel 210— -10; Qiadtojgn xoo— Ntrdia 1129; Peer Gynt 5190; Pink ^n190:°r£hid>een cymb. 60- 1 Star 2046; Ilona Meinastur 20—32; Su- Snljgroen 100—055;' Llatrls Dulsberg 14 WEERRAPPORTEN VAM HEDENMORGEN 7 LIB Mercedes. Roklea, Ltflrane, Baccara Zwemania. Golden Times. Teach Inn! Lara, Marina 1863; Annabel. Ge- mengd, rlmba. Q 5 5 2 «f? a Is Amsterdam licht bew. 16 8 4 De Bilt regen 17 8 3 Deelen zw. bew. 17 8 6 Eelde regen 19 8 4 Eindhoven zw. bew. 16 8 3 1 D^n Helder zw. bew. 16 6 2 Luchth. Rtd. zw. bew. 15 7 5 I Twente regen 18 'i 6 1 Vlissingen regenbui 13 9 3 Zd. Limburg zw. bew. 17 7 3 Aberdeen mist 10 7 9 Athene onbew. 25 17 0 Barcelona zw. bew. 20 14 0 Berlijn geh. bew. 15 12 9 Bordeaux zw. bew. 17 9 2 Brussel zw. bew. 15 8 6 Frankfort regen 18 10 1 Genève zw. bew. 16 11 0 Helsinki onbew. 20 5 0 I Innsbrtick regen 10 Kopenhagen regen 18 11 0.2 Lissabon onbew. 20 Locarno licht bew. 20 12 15 Luxemburg licht bew. 14 Madrid onbew. 26 8 0 Malaga onbew. 26 13 0 MaUorca onbew. 23 11 0 München regen 17 9 11 Nice licht bew. 21 13 0 Oslo licht bew. 21 12 0 Parijs onbew. 13 6 7 UTRECHT (ANP) Leerlingen in particuliere zieken huizen ontvangen ongeveer 10 procent minder nettosalaris dan hun collega's in academische ziekenhuizen. Bij ge diplomeerden kan het verschil oplopen tot 15 procent. In gemeenteziekenhuizen liggen de nettosalarissen tussen die van de particuliere en academische ziekenhuzen in. diolen 250310; Campanula 2Ö0^-3i5; Read 125140; Bruidsanjers 80100; mm" 60—115; Statice 170; Pyrethrum 95190; Trolllunv95. KATWIJK AAN DEN RIJ* Groentenveiling. Waspeen Breekpeen per kist 140—410; Andijvie 28—31; Prei 37—60. 14 slachtvarkens. Biggen 104128; 1 -ere varkeus 129-170; Slacl .93—3.95 p. kg gesl. gew. en 1 kg lev. gew. Handel matig. In verband met de viering van het 100-jarig bestaan van de Vereniging van de Effectenhandel zijn er van daag geen beursnotities. MADRID In de Vallei der Gevallenen is giste ren, zes maanden na de dood van Franco, een her denkingsdienst bij zijn graf gehouden. Terwijl een veteraan uit de burgeroorlog stram in de hou ding staat, luisteren familieleden van Franco op de achtergrond naar de dienst. Een grote herden kingsdemonstratie in Madrid was eerder door de Spaanse regering verboden. UTRECHT Met ingang van 1 ok tober wordt de vette melk 2,5 cent per liter duurder. Dat als gevolg van de verhoging van hét vetgehalte, op last van de Europese commissie. De EG hoopt op die manier de over schotten op de botermarkt beter te kunnen bestrijden. Het vetgehalte wordt verhoogd tot 3,5 procent per liter tegen nu 3,2 procent. Of de EG veel met deze maatregel opschiet staat te bezien want ver wacht wordt dat de consumenten meer nog dan in het verleden magere melk zullen kopen, deels vanwege de prijsverhoging, deels ook omdat de consumenten steeds meer magere melkprodukten wil hebben. De melkboer moet in Nederland dezelfde positie gaan innemen als de warme bakker. Aldus mr. F. A. F. Velu, directeur public relations van de Nederlandse Middenstandbank tijdens een bijeenkomst van de Ne derlandse melkhandelarenorganisatie (NMO) in Utrecht. Volgens mr. Velu gaat de consu ment steeds meer de nadruk leggen op de "primaire waarden" van het leven, zoals eten en drinken. Dat be tekent dat de melkboer een keuze moet maken, óf verkoper van „boter, kaas en eieren", óf de handelaar in bulkgoederen, die met rijdende win kels thuis bezorgt. Het Nederlandse zuivelbureau wil van elke melkman een affiche laten maken met daaronder de tekst: „Ik drink melk u ook?" Die poster moet op elke winkelruit en op elke melk wagen komen. Alles bij elkaar genomen liggen de totale loonkosten per personeelslid in de particuliere ziekenhuizen ge middeld 14,5 procent lager dan in de overheidsziekenhuizen. Dit is becijferd door een in 1973 door de overheid en ziekenhuis in gestelde werkgroep. Drs. G. Horbach, directeur van de Nationale Zieken huisraad, vermeldt deze gegevens in het blad "Het Ziekenhuis" van de raad. Een kwart van de 191.000 werkne mers in de ziekenhuiswereld is in dienst bij overheidsziekenhuizen. De in de praktijk vastgestelde verschillen tonen volgens Horbach aan, dat de particuliere ziekenhuizen bij de wer ving van personeel in een nadelige positie verkeren. Hij zegt dat de sa larisverschillen ook een belemmering kunnen vormen bij het aangaan van samenwerkingsverbanden tussen par ticuliere en overheidsziekenhuizen. Belangrijkste oorzaken van de sa- larissenverschillen zijn het niet in houden door de overheid van pre mies voor de sociale premies en de verschillende compensaties voor de AOW-premie. Voor het opheffen van de bestaan de verschillen somt de werkgroep ook enkele oplossingen op. Ze gaat daarbij steeds uit van de veronder stelling, dat de netto-salarissen in de particuliere ziekenhuizen worden opgetrokken tot het niveau van die in de overheidsziekenhuizen. Ze komt dan ook tot de uitspraak, dat 'iedere oplossing geld kost en tot verhoging van de verpleegprys leidt'. Maar de Nationale Ziekenhuis raad vindt volgens drs. Horbach, dat er voor een dergelijke aanpak geen reden is. „Het feit dat in over heidsziekenhuizen netto meer wordt betaald is op zichzelf nog geen argu ment om in de sector die driekwart van het totale aantal werknemers in de ziekenhuiswereld omvat de netto- saarissen van het verplegend perso neel te verhogen', zegt hij. AMSTERDAM (ANP) De ad- vieskoersen (aan. en verkoopprijzen) voor buitenlands bankpapier geldend in Amsterdam op de volgende werk dag luiden: Amerikaanse dollar 2,67—2,77; En gelse pond 4,81—5.11; Belgische fr. (100) 6,666,96; Duitse mark (100) 104,50—107,50; Ital. lire (10.000) 25,75—29,75; Portugese esc. (100) 7,50—9,50; Canadese dollar 2,73— 2,83; Franse fr. (100) 56,75—59,75; Zwitserse fr. (100) 108.50-111.50; Zweedse kroon (100) 59,75—62,75; Noorse kroon (100) 48,25—51,25; Deense kroon (100) 43,75—46,75; Oostenr. sch. (100) 14,72—15,02; Spaanse pes. (100) 3,90—4,20; Griekse drachme (100) 7,10—8,35; Finse mark (100) 69,00—72,00; Joegoal. di nar (100) 14.0016.25. LEIDEN Deze maand is het 75 jaaT geleden dat de eer ste schreden op weg naar het sociale paradijs in Nederland werden gezet. Een gedenkwaardige zaak waar terecht vee! aandacht aan wordt besteed. Maar mei 1976 zal vermoedelijk nu en in de toekomst nog meer de aandacht trekken. Want deze maand zal de geschiedenis ingaan als een keerpunt op de genoemde weg. 75 jaar na de invoering van de eerste sociale verzekeringswet, de Ongevallenwet van de liberale minister Lely, zijn de kosten van het nog biet eens geheel voltooide sociale paradijs zo gigantisch de pan uit gerezen, dat doorgaan op de oude voet onbetaalbaar is geworden. Een ongelimiteerde groei van de kosten van ons sociale zekerheids stelsel zal namelijk steeds grotere brokken van onze nationale koek opslokken. En dat betekent bij een - vergeleken met de jaren zestig- veel lagere groei van het nationaal inkomen: aantasting van de rendementen, van de investerin gen en uiteindelijk nog meer aantasting van de werkgelegenheid dan nu al het geval is. Steeds meer mensen zouden aange wezen raken op een sociale uitkering. En dat wederom zou de kosten van de sociale voorzieningen nog meer omhoog stuwen. Het is een moeilijk te doorbreken spiraal beweging. Toch zal die doorbraak er moeten komen. Ondenkbaar Het betekent overigens niet dat de moeizame weg naar het sociale paradijs helemaal terug moet worden afgelegd. Dat zou ondenk baar zijn. Nederland zou weer worden, wat het honderd Jaar geleden was. Een land waarin een grote groep van de bevolking, aangewezen op een aalmoes van de bevoorrechten, een kommervol be- I staan leidde. Deze week heeft het Kabinet-Den Uyl bekend gemaakt op welke manier het verwacht tot 1980 6 miljard gulden te bezuinigen op de uitgaven voor de sociale verzekerin gen en voorzieningen. Het accent ligt daarbij op een doelmatiger gebruik ervan. Want ook dat levert grote sommen geld op. Dat neemt echter niet weg dat door sommige groepen uitkeringsgerech tigden straks pijn geleden moet worden. Zij zullen het kalmer aan moeten doen. In kringen van de Partij van de Arbeid is men enigszins bitter gestemd. Uitgere kend een kabinet met socialisten er in moet bij de vijfenzeventigste verjaardag van de sociale zekerheid gaan beknibbelen op de kosten. Ongevallenwet Zo moeizaam als het zonder ernstige schade doorvoeren van deze bezuini gingen zal verlopen, zo moeizaam verliep de totstandkoming van de Ongevallenwet uit 1901. Een fel en principieel debat ging er aan vooraf in beide kamers van onze volksver tegenwoordiging. De allerlaatste liberale meerder heidsregering, het Kabinet Pierson- Goeman Borgesius - niet ten onrech te ook wel betiteld als „het kabinet der sociale rechtvaardigheid" - had het er niet gemakkelijk mee. Zij kon de Ongevallenwet, die de arbeiders in de industrie verplicht verzekerde tegen het risico van een bedrijfsongeval pas na veel politiek schipperen de veilige haven van het Staatsblad in loodsen. Dat gebeurde precies op 6 mei 1901. De politieke strijd ging om tot op de dag van vandaag actueel gebleven kwesties. Wie moest in de verzekering voorzien, de Staat of het bedrijfsleven zelf? Moest de verzeke ring wei verplicht zijn? Wie moest geen enkele ervaring de premie betalen, de werkgevers of sociale verzekeringen, de werknemers? Wie moest uiteind elijk de wet gaan uitvoeren? De toenmalige minister het verzet in de Tweede Kamer uit Prat. Christelijke hoek. Abraham Kuyper, de apostel der water- „kleine luyden" en oprichter staat, handel en nijverheid, ir. Lely, Anti-Revolutionaire Partij, diende die overigens bekender is geworden een voorstel 0m het wetsontwerp door zijn initiatief tot droogmaking van de Zuiderzee, koos in zijn geheel staatsmono- anti-revolutionaire Lely te wijzigen. Kuyper wilde overeenstemming met de üonaire staatsopvatting der „soevereiniteit in eigen kring" - dat het bedrijfsleven zelf in de voorzien. wetsontwerp polie. Een opmerkelijke keuze HHHI liberaal die per definitie de macht ongevallenverzekering van de overheid wantrouwt. Het argument van Lely was echter dat Ook de uitvoering zou aan het de Staat de ongevallenverzekering bedrijfsleven moeten worden opge- het best op poten zou kunnen dragen. Om dat allemaal te kunnen zetten. Dat zou doelmatiger zijn, regelen zouden de werkgevers aangezien het bedrijfsleven nog bedrijfsverenigingen moeten oprich ten. De Savornin Lohman - grondlegger van de Christelijk Historische Unie - moest van een wettelijke en verplichte ongevallenverzekering he lemaal niets hebben. Hij vond wel dat de werkgevers moreel verplicht waren om een arbeider, die een bedrijfsongeval heeft gehad en niet meer kon werken, financieel te ondersteunen. Maar dat moesten de werkgevers en werknemers maar bij contract regelen. Verworpen Kuypers' voorstel werd uiteindelijk in de Tweede Kamer verworpen. Het ontwerp van Lely werd aangenomen. Maar dat betekende nog geen overwinning voor de liberale rege ring. Want de in die dagen zeer eigenzinnige Eerste Kamer verwierp het wetsontwerp. Dat gebeurde door toedoen van een aantal zeer conservatieve liberalen, die van overheidsbemoeienis met het be drijfsleven in geen enkele vorm wilden weten. Zij voelden veel meer voor de idee van Kuyper. Een compromis haalde het tenslotte. Lely diende opnieuw een wetsont werp in met vergaande concessies aan Kuyper: de wettelijke verplich ting blijft; het staatsmonopolie wordt doorbroken; de werkgevers mogen het verzekeringsrisico, waar voor zij de premie betalen, zelf dragen of opdragen aan particuliere organisaties (bijv. een stichting of een vereniging); de staat houdt een vinger in de pap via een Rijksverzekeringsbank. Deze RVB (tegenwoordig Sociale Verzekerings bank) zou het toezicht gaan houden en de hoogte van de uitkeringen moeten vaststellen. Daarmee werd de eerste steen gelegd voor het tot een gigantisch bouwwerk uitgegroeide stelsel van sociale zekerheid. Tegelijkertijd werd een belangrijk principe vastge steld dat tot op de dag van vandaag bleef gelden: het bedrijfsleven (werkgevers en werknemers) zou bij de uitvoering van de social? verzekeringen worden betrokken. Deels zou het bedrijfsleven direct met de uitvoering worden belast (via bedrijfsverenigingen), deels zou de betrokkenheid tot uitdrukking komen via vertegenwoordiging in door de overheid opgerichte organen Doorgaan op oude voet is onbetaalbaar geworden van de sociale verzekering (Raden van de Arbeid). Na invoering van de Ongevallenwet in 1901 volgden gestaag andere sociale verzekeringen: de Ziektewet en Invaliditeitswet van AR-minister Talma in 1913 en de Zee-ongeval lenwet en Land- en Tuinbouw-onge- vallenwet van de katholieke minister Aalberse in 1922. Het jaar 1939 voegt een apart hoofdstuk toe aan het stelsel van sociale zekerheid. Toen werd de Kinderbijslagwet van de katholieke minister van arbeid, prof. Romme, ingevoerd. Eigenlijk was dat geen sociale verzekeringswet. Het krijgen van kinderen kun je tenslotte moeilijk beschouwen als een finan cieel risico waartegen je je kunt verzekeren. Romme's wet was dan ook meer bedoeld om de financiële last van een talrijke kinderschare (vooral in katholieke kring) voor de arbeiders te verlichten. eigenlijk een vorm van inkomens verdeling, waar de socialisten kennelijk niet alleen het patent op bezitten. Onder de Duitse bezetting werd do grondslag gelegd voor de Zieken fondswet. Na de oorlog volgden de sociale verzekeringswetten elkaar in snel tempo op: in 1949 de Werkloosheidswet (WW), in 1956 de Algemene Ouderdomswet (AOW) en in 1958 de Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW). In 1963 werd het systeem van kinderbijslag verfijnd. Ingevoerd werden de Algemene Kinderbijslagwet (AKW), de Kin derbijslagwet voor loontrekkenden (KWL) en de Kinderbijslag voor kleine zelfstandigen (KKZ). De al genoemde Ziekenfondswet kwam in 1964 en in 1966 werden do ongevallen- en invaliditeitsrisico's voor loontrekkenden gebundeld in een wet op de arbeidsongeschiktheid (WAO). In 1968 tenslotte kwam er een wet die de bijzondere kosten van ziekte verzekert, de AWBZ. Niet voltooid En nog is het sociale paradijs niet voltooid. Want als het kabinet er in verband met de bezuinigingen niet alsnog een stokje voor steekt, zal met ingang van 1 oktober niet alleen de arbeidsongeschiktheid van de werknemers verzekerd zijn, maar ook die van de zelfstandigen. De Algemene Arbeidsongeschiktheidswet (AAW) staat op het punt om Ingevoerd te worden. Tenslotte zit er nog een algemene ziektekostenwet in de pijplijn. Deze wet moet alle ingezetenen verzeke ren tegen de kos.ten van ziekte (dokter, apotheek, ziekenhuis etc.). Spoedige invoering van deze wet - het parlement moet er eerst nog mee akkoord gaan - valt niet te verwachten. gezien de bittere noodzaak om in de sociale sector te bezuinigen. Ondanks al deze sociale verzeke ringswetten zijn er altijd nog mensen die tussen de wal en het schip in raken. Te denken valt nan ae zelfstandigen voor wie niet alle sociale verzekeringen gelden en aan de werklozen die langer dan een half jaar zonder baan zitten. Om deze mensen op te vangen is het enorme vangnet van de bijstandsre gelingen gespannen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1976 | | pagina 23