'Een dirigent doet
nooit iets alleen'
RADIO programma
KRO-project voor en door bejaarden
...en gisteren
toegelicht
„EEN DAG ALS VANDAAG'
DONDERDAG 13 MEI 1976
PAGINA
LEIDEN K en O organiseert kest onder leiding van Anton Kers Naar aanleiding van deze r
ook dit jaar weer een Beethoven- jes. De concerten zullen worden bijzondere concerten had
cyclus, ditmaal te geven door het gegeven op drie achtereenvodgen- medewerkster Bep Rijnders
Amsterdams Rhilhanmonisch Or- de vrijdagen: 14, 21 en 28 mei. gesprek met de dirigent.
Anton Kersjes leidt Beethovenconcerten in Leiden
AMSTERDAM Anton Kersjes, dirigent van het Am
sterdams Philharmonisch Orkest, heeft in het Amsterdams
Muzieklyceum zojuist een examenkandidaat, de laatste voor
die dag, helpen „doorzagen". Hij zet zidh ine en gemakke
lijke stoel, waar hij op zijn beurt aan de tamd wordt gevoeld,
zij het dan ook zonder consequenties voor slagen of zakken.
Hij is een gezellige prater, antwoord Vlot en openhartig op
de hem gestelde vragen, maar houdt bijna onmerkbaar de
touwtjes in handen door steeds weer het gesprek in de rich
ting te brengen van de Beethovencyclns, die hij met zijn
orkest vooï K. en O. in Leiden zal verzorgen.
Door
Bep Rij nders
Anton Kersjes lijkt zich niet be
wust van de grote populariteit die hij
overal geniet; eerder verwondert hy
zich erover. Hy houdt van „zyn pu
bliek" en treedt zijn gehoor onbe
vreesd tegemoet. Maar dat hij „met
zweet in zijn handen en rillingen
over zijn rug" het podium betreedt,
heeft toch te maken met angst.
„Weet je, ik denk aan de ellende
van een solist die plotseling verkeerd
inzet of een stuk overslaat, of aan
een jongen in het orkest die een be
roerde dag heeft en brokken maakt.
We hebben wel een heel arsenaal van
afspraken, kijk zo Anton
Kersjes toont een paar geheimen uit
de keuken der toonkunst, een paar
vinger- en handbewegingen. „Maar
dan zul Je net op zo'n ogenblik be
leven dat iemand niet oplet, en daar
sta Je dan. „Anton Kersjes kijkt ver
slagen en maakt dan een beweging
van: gewoon doorgaan met gooche
len.
Hij vertelt over zijn leven, over de
mensen van wie hij het gevoel heeft,
dat zij de meeste invloed op zijn ont
wikkeling hebben gehad: Pelix Hup-
ka en George Migot. Beiden hebben
heih een andere stijlopvatting bijge
bracht over Beethoven. De Weense
school was een specialisme van Hup-
ka en George Migot wees hem op de
introverte Beethoven. Nog steeds be
studeert Anton Kersjes in de fines
ses Beethovens partituren, met alle
geschreven en overgeleverde opvat
tingen van grote voorgangers, ,maar'
zegt hij, „er ds maar één partituur,
die alles ontsluiert en dat is de au
thentieke uitgave met de aanwijzin
gen van de componist zelf. Ik heb
dingen ontdekt, waaraan ik in het
verleden nauwelijks aandacht heb
geschonken. Maar wat moet die man
het moeilijk hebben gehad in zyn le
ven. Natuurlijk, daar weten we al
veel van, maar als je je verdiept in
zijn partituren dan leer je meer de
mens Beethoven kennen dan ooit
over hem geschreven kan worden. Pas
dan leer je horen, en zyn taal ver
staan. Naar mijn gevoel is hy in de
meeste van zyn werken introvert. Zo
hoor ik hem en zo wil ik ook proberen
hem te laten horen. Ik vertel nu wel,
hoe ik het graag zou doen, maar mijn
orkest heeft daar natuurlijk een groot
aandeel in. Je doet het met elkaar.
Een dirigent doet noodt iets alleen.
Ik heb vrij vaak in het buitenland
gedirigeerd: vier keer in Leningrad
met het eerste Symphonie Orkest
een prachtig orkest en met een disci
pline om u tegen te zeggen een
keer in Boedapest, verder in Duits
land, in België, och er zyn nog wel
meer landen geweest. Toch vind ik
niet, dat ik een dirige nt-voor-het-
buitenland ben geworden. Nee, ik ben
best bly met mijn Amsterdams Phil
harmonisch Orkest. Of ik voorkeur
heb? Ja, voor Haydn, maar ook voor
Bruckner, en om het rijtje af te ma
ken: voor Mozart, voor Beethoven en
vooral ook zijn kamermuziek, en van
de Fransen in de eerste plaats Ravel,
die mij meer 'logt nog dan Debussy.
Katten
Dan komt het gesprek op de foto
met de poes des huizes. „Ik houd van
Anton Kersjes: blij met Amsterdams Philharmonisch Orkest.
katten en van deze heel speciaal. Ik Dat is duidelijk zichtbaar op de
heb 'm meegepikt bij een vriend, 't Is foto. Je kunt zijn poten vasthouden,
een leuk gek beest, met een uitge- maar een kat heeft in zo'n toestand
sproken onafhankelijk karakter", altijd wat voor op de
vindt Anton Kersjes. zijn z'n tanden.
Door
Paul Wolfswinkel
„Ik ga nooit op visite. Ze zijn wel bij
mij geweest. Ik ben nooit op visite.
Dat vond ik altijd zonde van mijn
tijd. Dan wandelde ik liever. Altijd
graag wandelen. Ik heb heel veel ge
wandeld dn mijn leven. Dan kan Je
je niet voorstellen, dat er een tijd
komt dat Je niet meer lopen kan.
Want hoeveel mensen zitten er niet
in een karretje?"
En dit:
„Ik vind dde, Ja, hoe zal ik het noe
men, die voorportalen van dé dood
waarmee'die mensen geconfronteerd
worden, elke dag, of bijna steeds, wat
normaal is in een bejaardentehuis,
dat er allemaal mensen zitten van
zeventig, tachtig jaar. Nou Ja, en daar
/verdwijnt er telkens eentje. Boven
dien vind ik die bejaardentehuizen.
Als ik die zie; het lijkt me meer een
gevangenis, die kleine cellen. Als u
dot huis vergelijkt met een bejaar
dentehuis en ik zou in zo'n klein
kamertje opgesloten zitten, ik zou
tegen de wand opvliegen. Dat vind
ik verschrikkelijk".
Tenslotte:
„Ik ben niet levensmoe. Ik heb altijd
nog dnmgen die ik mooi vind, die ik
interessant vind, die ik graag doe.
Maar ik ben doodmoe van het leven".
Drfe fragmenten uit een uniek en al
leszins te loven KRO-project, dat
binnenkort via radio en teevee te be
luisteren en bekijken valt. „Een dog
als vandaag" is de titel. Het idee was
van J. Bernlef en Bernard van Beur
den en de afdelingen literatuur, ge
richte programma's, muziek, bejaar
denprogramma's en godsdienst werk
ten het verder uit. Dramaturg Louis
Houët praat er met ons over.
De KRO wilde volgens hem iets meer
gaan doen aan de bejaarden. Maar
dan niet op de geijkte manier. Tele
foonnummertje zus, advdesje zo. Een
soort kruisvereniging via de micro
foon. Nee, de KRO wilde een pro
gramma maken dot zowel informatief
was als prettig om naar te luisteren.
Het idee van Van Beurden en Bern
lef werd in de loop van de tijd (onge
veer een Jaar) geëvalueerd en ge
ëvolueerd en tenslotte bereikte men
de definitieve vorm, zoals die op 16
mei in De Duif in Amsterdam zal
worden uitgevoerd en op 25 mei van
11-12 uur 's ochtends voor de radio
ten gehore zal worden gebracht. Het
plan om voor de teevee te verschij
nen is bijna definitief. Het zal wor
den opgenomen in het Hofpleinthea
ter in Rotterdam. Daar zal het pu
bliek bestaan uit louter scholieren,
dde na afloop zullen worden geïnter
viewd.
Maar terug naar „Een dag als van-
Zeer intens
Drie mensen: Eva Hoornik. Frieda
van Ammers en Han Pekel gingen
met identieke vragenlijstjes op pad,
op zoek naar bejaarden om met hen
te praten. Ze zochten zelf him men
sen uit. En die gesprekken waren vol
gens Houët zeer lang. „Eerst een uur
tje keuvelen voordat Je de bandrecor
der aanzette". Verspreid over het hele
land, in bejaardentehuizen of in ge
wone eigen huizen (en dat heel dui
delijk niet tussen aanhalingstekens)
door alle sociale lagen van de bevol
king heen, kwamen de drie met een
onvoorstelbare hoeveelheid teksten
thuis. Er kwamen antwoorden op de
Jeugdherinneringen, de ziektes de
dood, het werk van vroeger, het lo
pen, het bejaard-zijn. „We hebben er
zeer veel tyd, moeite en geld voor
uitgetrokken. We gingen ook dieper
dan het normale vragen en antwoor
den. Zeer intens".
„Bernlef heeft alle banden thema
tisch geordend en Van Beurden
maakte er de oratariummuziek bij".
Houët vindt zo'n programma de
moeite waard. „Ja. natuurlijk. Van
uit verschillende disciplines zijn we
tot een vorm gekomen die barst van
de sociale gevoelens. En het is een
mengelmoes van literatuur, muziek en
documentaire. Dat is ook iets unieks.
Voeg daarbij dat je Je richt op een
terrein dat min of meer taboe is, nou
dan is het de moeite waard. Kijk,
men wil niet weten dat men oud kan
worden. Dat men ouder gaat worden
dan 65. De mensen denken er ook
niet over na. En naar mijn mening
kan het helemaal geen kwaad-als Je
op de radio tot het soort bekentenis
sen komt, zoals we die nu hebben.
En toen ik de banden met die ver
halen hoorde, was ik vreselijk ge-
sdhdkt. Echt".
nu luistert naar „Een dag als van
daag" zal het misschien wel een vorm
van bewust/vorming teweeg brengen.
Dat mag best van mij. Daar komt bij
dat het programma niet door ons is
gemaakt, maar door de bejaarden
zelf. Het raakt de mensen dus meer:
het is dichter bij huis".
Vandaar ook dat er voor de teevee-
uitzending leerlingen veun middelbare
scholen zijn uitgenodigd, in de hoop
dat het ook hen zal aanspreken. Dat
die Jongeren het gevoed krijgen van:
„O, God, hoe moet dat straks met mij
gaan?" Dat soort gevoel wil men op
roepen. En dan is het verklaarbaar
dat er niet de mogelijkheid geboden
wordt om meteen, na afloop, een rits
telefoonnummers te draaien om te
zeggen dat men iets wil doen of zo.
Houët vindt dat niet nodig. „Zo'n
programma duurt een uur. In dat
uur kan de luisteraar tussen ver
schillende andere programma's kie
zen. En na dat uur komt er ook een
ander programma. Het is radio".
Di/versi'teit
„Een dag als vandaag" wordt overdag
uitgezonden. Terecht, want tussen 11
en 12 in de morgen luisteren de be
jaarden. Zend je het 's avonds uit,
dan heb je een veel kleiner bereik:
televisie en het al vroeg opgezochte
bed zijn daar de oorzaken van.
Nou krijgen we, doordat ik ruzie heb
gemaakt, want zij kreeg koffie, maar
wij kregen niks, dus zette ik elke
dag zelf koffie, maar dot kost Je al
lemaal van je zakcenten Jcost Je dat
Je oenten. Toen kwam dat meisje,
toen zeg ik: „Zal ik ook alsteblieft
een kopje koffie kunnen krijgen?"
Toen zegt ze: „Nee, u kan naar de
zaal komen". Ik zeg: Nou", zeg ik:
.Moet je eens luisteren. Ik breng me
man al vier keer heen en weer naar
de zaal. Nou wordt het me allemaal
wat te zwart. U kan met hem lopen".
Ik zeg: ,Neem Jij hem dan op Je nek.
Sjouw jy hem dan naar de zaal".
Maar ik zeg: „Kom op, ik mot koffie
hebben en meteen gauw ook" en
vanaf die tijd heb ik koffie gekregen.
We zitten hier de hele dag. Al lenig
's morgens met koffledringen dan
hebben we een gezellig halfuurtje".
De man „Zij heeft dat niet, maar ik
wel. En dan 's middags twaalf, half
een eten en voor de rest hebben we
niks, de hele dog niks.
NEDERLAND I
18.15 Bedreigde landschappen (Teleac)
18.45 Toeristische tips (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Laurel en Hardy (VPRO)
19.25 Langenoten (VPRO)
19.40 Zendtyd van het Simplisties Verbond (VPRO)
19.55 AU in the family (VPRO)
20.20 Bestemming Amerika, documentaire (1) (VPRO)
21.00 Monty Python (VPRO)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Loodswezen loods zijn, documentaire film (EO)
22.20 Kerk en théologie (EO)
22.50 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Dierenleven in Oost-Afrika (VARA)
19.30 Horen zien zwijgen (VARA),
20.00 Journaal (NOS)
20.25 Achter het nieuws (VARA)
20.40 Beryl's Lot, tv-serie (VARA)
21.35 Wie moet de bezuinigingen betalen, co-produktie vai
Achter het Nieuws en VARA's ombudsman (VARA);
22.35 Terug naar de natuur (VARA)
23.05 Gedicht (VARA)
23.06 Den Haag vandaag (NOS)
23.21 Journaal (NOS)
Toen de Veronica Omroep Or
ganisatie (VOO), vanaf nu Vero
nica te noemen, drie weken gele
den voor de eerste keer een tv-
uïbzemding mocht maken, beloof
den Rob Out en consorten by her
haling en met grote nadruk „een
brok vernieuwing". Het kwam er
die avond nog niet van. Het de
buut liep uit op een programma
vol reclame, terugblikken op het
piratenbestaan en populaire ar
tiesten van het soort, dat Je ook
bij andere omroepen voortdurend
ziet, zoals Rob de Nys en Vader
Abraham. Het toegezegde „brok
vernieuwing" bleek deze eerste
keer uitsluitend te bestaan uit de
manier waarop de „Veronica-
generatie" (dat wil zeggen: tussen
de 18 en 35 jaar) werd toegespro
ken: „ha, die kijkers".
Hoofdmoot was gisteravond
„Veronica totaal", het zegt het al:
een totaalprogramma. „Ha, die kij
kers", ja, zo begon het weer. Tien
verschillende onderwerpen, als ik
het goed geteld heb, samen vor
mend een hutspot van sport, mu
ziek, politiek, sociale kritiek en
nog zo wat. O Ja, een „popjour
naal" was er natuurlijk ook, de
presentator begon heel onconven
tioneel met „hallo" als begroeting,
maar uiteindelijk bleek het toch
niet meer dan een zeer vereenvou
digde, zeer vericorte versie van
„AVRO's toppop, en Juist op dit
speciale terrein zou Je toch eigen
lijk iets veel betere verwacht heb
ben.
Om u een indruk te geven van
wat er zoal te doen was (u hebt
tenslotte naar het voetballen ge
keken), even een korte opsom
ming: een redelijk geslaagd por
tret van een Jonge werkloze ex-
HA VO -leerling, een interview
(voor een groot deel zonder onder
titels met Paul McCartney) plus
live-opnamen die zeer slecht
geluidskwaliteit waren (een op
niets slaand aantal losse citaten
uit heden en verleden van KVP'e
Andriessen, een vriendelijke repor
tage over oude autobanden,
zangnummertje van Anita Meyer
(die kan zo in de Von Oekel-show)
een slecht gemaakt portret
een rare voetbalsupporter, nog wat
muziek, en een ook weinig ople
verende reportage van Felix Hul-
zinga in Israël onder het onzinni
ge motto: wat Claus en Beatrix
niet mochten zien.
Blijft de vraag: voorziet Veroni
ca nu in een behoefte? Is hier
sprake van het bedienen i
groep, die anders niet aan bod
kamt? Ik zie dat nog niet zo erg.
Alles wat gasteren werd vertoond
valt ook bü allerlei andere
roepen te zien. Een brok
wang? Iaat me niet lachen. Daar
is meer voor nodig dan „ha, die
kijkers". Gisteren was het enige
vernieuwende van Veronica dat
het programma slechts een mi
nuut uitliep. Inderdaad: dat lukt,
behalve de Evangelische Omroep,
tegenwoordig geen enkele omroep
GERARD PAQUES.
Oliver wil vanavond in een aflevering van Laurel en
Hardy, om 19.05 uur, een avondje op stap met kameraad Stan.
Zijn vrouw vertelt hij dat hij een zakelijke afspraak heeft
waar hij nodig heen moet. Als Oliver's vrouw het bedrog ont
dekt is de goede man nog niet jarig.
De VARA vraagt zich om 2135 uur op Nederland 2 erf
"Wie moet de bezuinigen betalen?" en doelt daarmee op de
komende bezuinigingsnota van het kabinet Den Uyl. Het be
treft hier een co-produktie van Achter het Nieuws en De
Ombudsman.
De VPRO brengt om 20.20 uur op Nederland 1 een pro-
duktie van de Engelse Granada TV. Het is de eerste aflevering
van een driedelige serie over emigratie naar Amerika, van
Europeanen. Tussen 1830 en 1930 zijn er naar schatting zestig
müpoen Europese landverhuizers naar Amerika gegaan. Tus
sen de Amerikanen van nu en zijn land van herkomst be
staan nog in vele gevallen banden, directe of indirecte.
Ze vertellen dat ze op een bepaald We zïtten 's nahets rechtop in bed
moment midden in de nacht, rechtop met elkaar te praten,
in bed zaten. Ze wisten^liet wat ze
moesten doen. Ja, dat is eng. Maar Soms gaan we eruit en dan gaan we
het is nog enger als Je weet dat er de taM zitten- Ua't woet 4001 niet
nog nooit iets aan gedaan is. De ma®gen?
mensen zelf ook, ze hebben niet het
Idee wat het betekent: oud worden". Van de zenuwen".
Dat laatste voorbeeld kunt u nu mee-
lezen. „Dood is het liefste wat ik heb.
Ik kan er ook niks aan doen. Nou
zitten we hier met z'n tweeën tot
morgenochtend tien minuten voor
tienen. Geen kip is er.
„Oudi zijn is geen aantal Jaren
je iteüt niet meer, Je kijkt
Je mond die zachtjes beeft
Het licht ontdek Je nu pas
Oud zijn is geen dag méér heb
ben dan vandaag".
l dat was een tekst van Bernard
DONDERDAG 13 MEI
Hilversum I
18.00 (S) Tijd vrij voor muziek lu
vrije tijd. 18.30 Nws. 18.41 Wereldpa
norama. 18.53 De kerk vandaag. 19.10
(8) Leger des HeUskwartler. 19.25 De
wereld zingt Gods lof. 20.05 (S) schut-
tersweg 8. 22.25 Avondoverdenking.
22.30 Nws. 22.40 Hier en nu. 23.00 (S)
Staiway to the stars. 23.55 Nws.
Hilversum H
18.00 Nws. 18.11 Radiojourn. P.P.
18.20 Uitzending van de CPN. IKON
18.30 Kleur. AVRO: 19.00 (S) Hoog
tepunten uit operettes.
Radiojournaal.
Program-
Het is dlat we televisie hebben.
Tot slot zegt Houët over de diversi
teit van de verschillende mensen, die
geïnterviewd zijn: „Er zat van alles
tussen. Van Bourgondische types met
prachtige verhalen tot nogal gesloten
mensen, die huiveringwekkende toe
standen beschreven. Een echtpaar in
zo'n tehuis bijvoorbeeld dat ruzie had
met de andere bewoners. Die mensen
ventellen dat ze vanaf vijf uur 's mid
dags, tot de volgende morgen tien
uur alleen wonen. Er kwam niemand. Dan haal je alles in je
CITROEN*
MEMO
Maag dé Citraënag'ent
informatie over:
«GS-ANWB
Consumentenrapport
♦Leasing
maoverzicht. 20.16 (6) Residentie
kest met solist. 21.60 (S) De held van
het eiland. NOS: 23.00 Met het oog
op morgen. 23.56 Nws.
Hilversum ni
NOS: 18.03 De vakaturebank. 18.10
Nos-maal. TROS: 19.02 Poster. 20.02
Soul top-10. 21.02 Luister utten
thuis. 22.02 Als dat zou kunnen. 23.02
Sesjun. 0.02 De Hugo van Gelderen
show. 1.02 De nachtwacht.
VRIJDAG 14 MEI
Hilversum I
KRO: 7.00 Nws. 7.02 Het levende
woord. 7.07 (S) Licht programma met
Hans van Willi gen burg (7.30 Nws.).
8.30 Nws. 8.36 Gymn. voor de huls-
Linde. 14.00 Radio Kamerorkest. 15.00
Zoellcht op Nederl. (16.00 Nieuws).
1630 Kijk op buitenland. VPRO: 17.00
Welingelichte kringen. 17.46 Symbio
se. VPRO: 17.55 Med.
Hilversum m
EO: 7.02 (S) Gospelsound. 8.02 (S)
Tijdsein. (8.03, 8.30 en 8.45 Akt.). 9.03
(S) De Muzikale fruitmand. 10.03 (S)
Te Elfder ure. TROS: (S) Drie draait
op verzoek. 12.08 (S) De Hugo van
Gelderen Show. NCRV: 13.30 (S) Pop-
kontakt. NOS: 16.03 (S) Hitmeesters.
Hilversum IV
NOS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Vroeg klas
siek. 9.00 Nws. 9.02 (S) Stof van eeu
wen. 10.30 (S) Vocalise. 12.00 (6) Uit
eigen produktle. EO: 13.00 (S) Klank-
spiegel. 14.00 Nws. 14.02 (S) Klank
bord. 1430 (S) Sefer TMllllm. 14.45
Woord der waarheid. VPRO: 16.00 (S)
Muziek -op -vier.
DUITSE TV
18.00 Graf Yoster glbt sich
Graf Yoster gibt sich
Programmaoverzicht. WDR: 8.06-11.50
Schooltelevisie. (9.30 Sesamstraat) 18.00
Regionaal nws. 18.06 De bos met de
Nws.j". 12.00 (S) gouden oorring. 19.18 Akt. 19.46 Kaar-
20.00 Journ.
vangt op zijn spreekuur. 17.00 (S)
Kinderprogr. 17.30 Nws. 17.32 Echo
magazine.
Hilversum U
NCRV: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym-
20.15 Economisch magaaine. 21.00 Ko-
Jak. 21.45 Televisie-discussie. 22.30
Journaal met commentaar en weerber.
Duitsland n
16.30 Informatief progr. 17D0 Jour
naal. 17.10 Tekenfilm.
i AM.
nu. 8.25 Rozegeur en prikkeldraad.
NOS: 9.00 „In Focus". Mary
DreeseLhuis. 9.35 Waterstanden. AVRO
9.40 Schoolradio. NOS: 10.00 Wat
heeft dat fclnd? 10.16 De taai in Je
hand. 10.30 Eurollght. 11.00 Nws. 11.03
de landbouw. NOS: 13.00 Nws. NCRV:
f3.11 Hier en. nu. NOS: 13.30 Vonken
onder de u. 13.45 Onder de Groene
2.55 Journaal.
jië-Ned
K) Ti-ta-tovenaar. 18.05 Program-
oor de derde leeftijd. 18.45 Leef
9.10 Verkeersveiligheid. 19.16 Fla
mingo Islands. 19.40 Med. 19.45 Jour
naal. 20.15 Coronation Street. 20.40 Pa
norama. 21.30 De zoon. 21.40 Stand
punten. 22.00 Première. 22.45 Journaal
