de
nieuwe
lengte
Onnodig stuipen
op 't lijf gejaagd
Nieuwe vorm
van overleg
wijkorganen
449,
Deltaveiligheid
kan ook door
dijkverhogingen
Mr. Lodder in Almelo
uitgeluid met „Losse
flodders'-bundeltje
Winkelen
per fiets
in Leiden
WOENSDAG 28 APRIL 1976
Leidse hoogleraar Schaberg kritiseert
uitlatingen over baannoederhalskanker:
Door
Wim Wirtz
LEIDEN Ook in ©n om Lei
den is grote onrust ontstaan
naar aanleiding van de kritiek
die vorige week door de Rotter
damse GG en GD-direoteur prof.
dr. L. Rurema werd losgelaten
over het bevolkingsonderzoek op
baa rmoederihaLsikarJke rBurema
verklaarde dat de resultaten van
dat onderzoek zo onzeker zijn,
dat dn vier van de vijf gevallen
onnodig geopereerd wordt. Bo
vendien, zo zei de Rotterdamse
hoogleraar, bleken na de opera
ties maar liefst 84 van de 100 be
handelde vrouwen gezond te
zijn.
Bij vele vrouwen en ook huis
artsen hebben deze uitlatingen
grote onzekerheid 'gewekt. In
Katwijk had dit tot gevolg dat
een aantal vrouwen besloot niet
meer aan het daar pas op gang
gekomen bevolkingsonderzoek
mee te doen. Maar ook vrouwen,
die inmiddels een operatie heb
ben ondergaan, zoals het verwij
deren van de baarmoeder, wend
den zich ongerust tot ziekenhui
zen en huisartsen.
De Leidse patholoog-anatoom
prof. dr. A. Schaberg, die uiit
hoofde van zijn functie te ma
ken heeft met de zg. "Uitstrijk-
Jes" die bij een bevolkingsonder
zoek worden gemaakt, is met de
uitlatingen van Burema niet erg
gelukkig. Bovendien zet hij gro
te vraagtekens achter de kri
tiek van de Rotterdamse hoogle
raar. Schaberg: „Ik wil met Bu
rema meegaan als hij zegt dat
van de honderd vrouwen die 'n
positief uitstrijkje hebben, er
slechts een beperkt aantal hoeft
te worden geopereerd. Maar als
hij zegt dat vier van de vijf ope
raties overbodig zijn, dan vraag
ik me wel af wat Burema precies
met operatie bedoelt. Als hij
onder operatie alleen verstaat
het weghalen van de baarmoe
der, dan is wat hij zegt, niet
Drie groepen
Prof. Schaberg onderscheidt
bij het bevolkingsonderzoek op
baarmoederhalskanker drie
groepen van vrouwen. Bij de ene
groep (98 procent) is de uitslag
van het zg. uitstrijkje (waar
bij slijm uit de baarmoederhals
wordt onderzocht op' afwijkende
cellen) duidelijk negatief. En bij
een andere groep is het duidelijk
dat er sprake is van baarmoe
derhalskanker. Tussen deze twee
groepen ligt evenwel nog een
derde groep, die "niet duidelijk"
is. Prof. Schaberg: "Het ont
staan van baarmoederhalskan
ker is een proces dat begint met
de aanwezigheid van afwijkende
cellen aan de baarmoederhals.
Als Je daar een uitstrijke van
maakt, dan is dat een afwijkend
uitstrijkje. Maar dat hoeft hele
maal niet te betekenen dat er
sprake is van kanker. Het kan
namelijk net als een wondje
normaal genezen. Het probleem is
alleen - en daar gaat het om -
dat we nog met de cytologie (cel-
leer) noch met de histologie
(weefSelleer) steeds kunnen vast
stellen wanneer dat proces over
gaan in baarmoederhalskanker en
wanneer het "point of no re
turn" ("er is geen weg te
rug", red.) is bereikt".
"In die tussengroep bevindt zich
een aantal vrouwen bij wie op
grond van weefselonderzoek geen
kanker blijkt te kunnen worden
gevonden. Als Burema dat bedoelt,
dan heeft hij gelijk. Maar hij
spreekt van operaties. En ik weet
dan niet wat hij onder operaties
verstaat".
"Kijk, de hele procedure is als
volgt. Als 'n uitstrijkje in 1ste in
stantie positief uitvalt, dan wordt
da-0 meegedeeld aan de huisarts
van de desbetreffende vrouw en
dan wordt er geadviseerd nog een
uitstrijkje te maken. Is dat weer
positief, dan wordt de vrouw ver
wezen naar de gynaecoloog, die
haar nader onderzoekt. Er wordt
dan eerst poliklinisch een stukje
weefsel van de baarmoederhals
genomen, wat nauwelijis een in
greep is, en dat wordt histologisch
onderzocht. Blijkt het dan kan
ker te zijn of het begin van kan
ker, dan wordt bekeken wat er
het beste kan worden gedaan. En
dat is een zeer individuele thera
pie. Het kan vijvoorbeeld zijn.
dat het een vrouw betreft van
dertig jaar die nog kinderen wil
ben. Als de baarmoeder wordt
weggehaald dan kan dat niet
Dus dan wordt er nagegaan of
het wegnemen van een stukje van
de baarmoeder mogelijk is, zodat
ze toch nog kinderen kan krijgen.
En als de vrouw ouder is, bijvoor
beeld vijfenveertig, en ze wil of
kan geen kinderen meer krijgen,
en ze kan niet meer tegen die
spanning, tegen dat idee van: ik
heb kanker, dan wordt er wel
geadviseerd de hele baarmoeder
weg te halen. Kijk, en dat wegha
len van de baarmoeder, dat be
schouw ik als een operatie".
Volgens prof. Schaberg heeft prof.
Burema onnodig een bepaalde
groep van vrouwen de stuipen op
het lijf gejaagd. Onnodig temeer
r Prof. Schaberg: werkelijke probleem is die groep te bereiken
omdat het beoogde effect van een' noom het meest voorkomt, niet
bevolkingsonderzoek op baarmoe
derhalskanker - en daarin is
Schraberg 't wel met Burema eens
- nog lang niet is bereikt. „En
dat is het werkelijke probleem",
zegt hij. "Dat in streken waar
dit onderzoek al jaren wordt uit
gevoerd, gebleken is dat 't aantal
sterfgevallen ten gevolge v. baar
moederhalskanker niet steeds
duidelijk gedaald is. En het is
zeer waarschijnlijk dat dat komt,
doordat de groep van vrouwen
waarin het baarmoederhals-carci-
dat bevolkingsonderzoek mee
doet. Het is in elk geval bekend
dat dat carcinoom het meest voor
komt bij de sociaal minst bevoor
rechten. Dat komt door allerlei
factoren: sexuële hygiëne, ge
slachtsverkeer op vroege leeftijd.
Het kan zelfs per wijk verschillen.
Het grote probleem is nu deze
groep te bereiken. Wij willen dat
graag proberen te doen via de
huisartsen. We weten alleen nog
niet of dat in de praktijk haal
baar is".
DEN HAAG (ANP) Het comité
samenwerking Oosterschelde
(SOS), waarin 24 organisaties en
groeperingen zijn verenigd, heeft
zioh in een rapport gesteld ach
ter de conclusie van een Amers-
foorts ingenieursbureau, nl. dat
i voor Zeeland "Deltaveiligheid"
ook zonder afsluitdam kan wor
den bereikt: te weten door dijk
verhogingen, die uiterlijk in 1985
gereed kunnen zijn.
Wat het Jaar 1985 betreft houdt het
bureau (ingenieursbureau Dwars,
Heederik en Verhey) enige slagen
om de arm. Rijik en provincie
moeten aan hun aandeel in de
uitvoering van deze werken prio
riteit geven, de politieke will en de
bestuurlijke activiteit van de la
gere overheden moeten voldoende
kunnen worden gemobiliseerd en
belangengroepen en belangheb-
De RK bisschoppen hebben alle
pastores een brief gestuurd, waarin
zij schrijven dat zij aan de nieuwe
perikopenvertaling van de uitgeverij
"Gooi en Sticht" in Hilversum geen
goedkeuring hebben verleend. (Pe
rikopen zijn delen uit de bijbel die in
de kerkdienst worden gelezen). De
uitgeverij heeft haar vertaling via
een circulaire aan de afnemers van
liturgische uitgaven aangekondigd.
De bisschoppen wijzen de pastores
benden dienen hun bijdragen tot erop dat deze vertaling zonder enig
com act of overleg met welke bevoeg
de instantie ook is tot stand geko
men- De uitgeverij heeft aan het ver
zoek van kardinaal Willebrands om
de publikatie niet te laten doorgaan
geen gevolg gegven.
Twee Belgische bisschoppen (van
Antwerpen en Namen) hebben ge-
de besluitvorming beheerst
redelijk samenspel willen leveren.
SOS beschouwt dijkverhoging ei
op het punt van veiligheid be
staat geen twijfel meer.
De studie becijfert de kosten var
totaal afgesloten Oosterschel
de op 5.3 miljard gulden, wat zamenlijk bekendgemaakt, dat zij al-
vooral een gevolg is van de werk
loosheid, die zal ontstaan in
visserij en in de bedrijven,
daarvan afhankelijk zijn.
De dam met de afsluitbare openin
gen komt
le manifestaties afkeuren die te i
de ken hebben met de zogenaamde ver
die schijningen in Mortsel en Bohan.
In Mortsel zou een houten Maria
beeld rode tranen hebben geweend.
t deze studie al be- Het beeld werd later
Bohan
overgebracht, waar het verschijnsel
zich zou hebben herhaald. De "we-
Dijkverhoging beperkt de kosten nende Madonna" trekt nog steeds
eohter tot 2.4 miljard en wordt veel belangstelling. De bisschoppen
dan ook uit economisch oogpunt hebben een beroep gedaan op het
gezonde verstand, de goede wil en de
godsdienstzin der gelovigen.
De 23 zusters van het klooster
van Benavent in de Spaanse provin
cie Zamora hebben hun overeen
komst met een textielfabriek opge-
willen
In
TREIN ONTSPOORD
Nijldelta in Egypte zijn gisteren elf
personen gedood en 52 gewond toen
twee rijtuigen van een lokaaltrein zegd omdat zij geen bikini'
uit de rails liepen, aldus het dag- naaien,
blad Al Achram, woensdageditie be
richt. Het ongeluk had plaats bij de
stad Mansoera. 112 kilometer ten
noorden van Cairo.
Nieuwe Leidse gemeentesecretaris
LEIDEN/ALMELO De nieuwe
Leidse g emeentesecretaris mr. H.
Lodder, die maandag 3 mei tijdens
*n speciale raadsvergadering zal wor
den geïnstalleerd, heeft gisteren af
scheid genomen van zijn vorige ge
meente Almelo. In de Twentse stad.
waar hij acht jaar gemeentesecreta
ris was, gebeurde dat 's middags in
e^n bijeenkomst voor het gemeente-
personeel, en 's avonds tijdens een
bijzondere raadsvergadering gevolgd
door een receptie.
Eén provinciaal
elektriciteits
bedrijf zonder
wet niet
af te dwingen
DEN HAAG (SP) De provincia
le adviescommissie voor economi
sche en technische voorzieningen is
het eens met het dagelijks bestuur
van de provincie, dat will proberen
voor Zuid-Holland, buiten 't Rotter
damse verzorgingsgebied, één pro
vinciaal elektriciteitsbedrijf tot stand
te brengen. Dit wordt gezien als
de op één na beste regeling, die nu
de voorkeur geniet aangezien B en
W van Rotterdam niet willen mee
werken aan één bedrijf voor de hele
provincie. In dat bedrijf had de pro
vincie het voor het zeggen moeten
krijgen: in de nu gekozen regeling
ligt het zwaartepunt bij de invloed
•van de gemeenten.
Rotterdam, dat een eigen bedrijf
wil houden met het oog op zijn ha-
venpolitiek, is wel bereid nauw sa
men te werken met een nieuw be
drijf voor de rest van de provincie.
In een vergadering van de advies
commissie kwam de mogelijkheid
van naasting der gemeentelijke be
drijven ter sprake. Maar dat is een
onuitvoerbare zaak. Aangezien de
kosten daarvan enkele miljarden
gaan belopen.
De vijf gemeenten, die rou bereid
zijn aan een provinciaal elektrici
teitsbedrijf mee te werken, willen
ook alle hun gasdistributiebedrijven
in de nieuwe organisatie onderbren
gen. Een verdergaande concentratie,
dan waarover nu in beginsel overeen
stemming is bereikt, valt door de
provincie niet af te dwingen zo lang
er geen elektriciteitswet is, die daar
voor mogelijkheden opent. In de
Tweede Kamer wordt langzamerhand
een voorkeur voor zo'n elektriciteits
wet ziohtbaar, aldus de voorzitter
van de commissie, de gedeputeerde
aur. Engelsman.
De Almelose burgemeester mr. P.
Schneider overhandigde mr. Lodder
gisteravond 't bundeltje "Losse flod
ders". Daarin waren de vele spitsvon
digheden en bon mots opgenomen
die de gemeentesecretaria tijdens 8
jaar raadsvergaderingen, met een
potloodstompje had neergekrabbeld.
Om dat ook in Leiden te kunnen
voortzetten bood wethouder G. Stui-
venberg hem een glazen stolp vol
potloodstompjes aan.
In zijn toespraak roemde de wet
houder het feit dat mr. Lodder de
mensen met wie hij samenwerkte, en
waaraan hij leiding gaf steeds de
volle vrijheid liet. "Het is te hopen
dat hij in Leiden de gelegenheid
krygt om te werken aan de groei van
die vrijheid", aldus Stuivenberg.
De Almelose burgemeester merkte
op dat mr. Lodder nogal wat om
vangrijke en lastige projecten van
gemeentelijke en intergemeentelijke
aard heeft aangepakt. Als voorbeel
den noemde hij de organisatieont
wikkeling van het gemeentelijke ap
paraat, de totstandkoming van een
stichting voor welzijnsbevordering en
zijn aandeel in de voorbereiding van
het gewest Twente. De Enschedese
burgemeester mr. A. Vleer, voorzit
ter van de Stedenband Twente noem
de het vertrek van mr. Lodder naar
Leiden "een verlies voor Twente".
Overigens blyft mr. Lodder de
eei'stkomende tijd nog in Twente
wonen.
Aan het slot van de vergadering
bood het raadslid P. Berkhout de ge
meentesecretaris een fiets aan, waar
mee mr. Lodder vervolgens een rond
je door de raadzaal reed. Met zijn
echtgenote achterop.
Nieuwe editie
plattegrond
LEIDEN Deze week draait op
de persen van het Falk-plan de nieu
we editie van de plattegrond van
Leiden. Begin volgende week zullen
de eerste exemplaren in de boekhan
del verkrijgbaar zijn. Het is de vier
de bijgewerkte uitgave, waarmee in
1971 een begin werd gemaakt. In de
nieuwe editie ia onder meer opgeno
men het volledige s tratenpatroon
van de Merenwijk. Ook voor de om
liggende gemeenten is het Falk-plan
aangepast aan gewijzigde omstandig
heden. Wat nog ontbreekt zijn de in
middels "benoemde" straten op het
Waardeiland. Het Leidse Falk-plan
omvat behalve de gemeente Leiden
(met een uitvergrote binnenstad) ook
de gemeenten Leiderdorp, Oegstgeest,
Warmond, Zoeterwoude en Voorscho
ten. De prys van de nieuwe platte
grond is f 4.50. en de oplage is 10.000
exemplaren. De eerstvolgende zal
vermoedelijk medio 1977 verschijnen.
LEIDEN De Leidse gemeente -
voorlichter Lelieveldt was gis
teravond de eerste gast van het
overleg wijkorganen "nieuwe stijl".
Onlangs heeft namelijk het overleg
besloten de traditionele, niet zo
goed bezochte, vergaderingen dras
tisch te verminderen en in plaats
daarvan éénmaal per maand een
thema-avond te beleggen.
De gemeentelijke organisatie was
het eerste.
Het feit dat erg lang gewacht
moest worden op antwoorden van
de gemeente op verstuurde brieven
was voor sommigen een onverkwik
kelijke zaak. Lelieveldt zette de
aanwezigen uiteen dat hierin sinds
enige tijd verandering is aange
bracht. "Lange wachttijden zullen
hierin niet meer voorkomen, hoe
wel het systeem helaas nog niet he
lemaal waterdicht is" aldus Lelie
veldt. Tevens verstrekte hij enige
informatie waardoor stagnatie
kan worden voorkomen. "Eén on
derwerp per brief en van tevoren
contact opnemen met de betreffen
de afdeling".
Uitvoerig werd ingegaan op het
contact gemeente overige in
stanties c.q. wijken, buurten en
burgers. Over het algemeen toonde
men zich hierover niet ontevreden,
maar "je moet die contaoten veelal
zelf zoeken" eoals iemand opmerk-
Men was uiterst gelukkig met de
wijze waarop de gemeente voor
lichting verstrekt in de krant. De
agenda's en mededelingen worden
zo bleek, zorgvuldig gelezen en
waar nodig wordt er gebruik van
gemaakt. "Het is duidelijke taal en
voor iedereen begrijpelijk" zo werd
opgemerkt. Dat laatste kon men
niet terugvinden bij het gemeente-
apparaat. Lelieveldt sloot zich hier
bij aan. "Uit een onderzoek is naar
voren gekomen dat wij gemiddeld
50 of meer woorden per zin gebrui
ken. Dat bevordert alleen de ondui
delijkheid". Minder vol- en bijzin
nen zouden de oplossing moeten
brengen. "We leven nu eenmaal
niet meer in 1850" zo besloot Lelie
veldt z'n betoog.
Beroepingswerk: Herv. Kerk
beroepen te Monster J. Vroegindewey
Katwijk a. Zee, te Den Haag (Kloos
terkerk) G. Kalsbeek Voorst, te IJ-
niuiden-West J.P. van Roon Zeist,
te Oosterhesselen J. ter Haar Fra-
neker. te Zeist J. den Hoed Sliedreoht.
te Strijen G. Wursten Veenendaal
en J.G. Huetink Markelo: bedankt
voor Bennekom, Kinderdijk, Voort
huizen en Nijkerk J. Mouthaan Wil-
sum, voor Ooltgensplaat en voor
Zwartenroek J. v. Rossem Neeuwen.
voor Capelle aan de IJssel A. Vliet-
stra Doornspijk, voor Vreeswijk en
voor Elburg J. Kruit Wierden. Ge-
ref. Kerken: beroepen te Putten G.
van Doornik Sellingen; aangenomen
naar Slikkerveer H.G. Verhaagen
Lemmer, naar Rotterdam - Feye-
noord kand. C. van Steenis Hoog
kerk. Geref. Kerken Vrijgemaakt:
aangenomen naar Spakenburg A.D.
v.d. Heuvel 't Harde, naar Helpman
J.M. Groeneveld Ulrum, naar Vlis-
singen kand. B. Kamphuis Kampen.
Chr. Geref. Kerkenbedankt voor
Vineland (Canada) en voor Rijns
burg J. Westerink Nunspeet; beroe
pen te Hilversum A.W. Wubs Noord-
scheschut. Geref. Gemeenten: be
dankt voor Katwijk aan Zee A. Ver-
gunst Veen, voor Apeldoorn Chr. v.
d. Poel Ierseke, voor Eindhoven L.
Elok Capelle a.d. IJssel; beroepen te
Westzaanen Haamstede L. Blok, te
Den Haag- C.A. Vergunst.
UITGEWEZEN De militaire
machthebbers in Argentinië hebben
dinsdagavond de uitwijzing gelast van
de Zwitserse journalist Bandaret, die
12 dagen geleden werd aangehouden.
De 29-jarige correspondent van de
Zwitserse radio en het in Bern ver
schijnende blad Bund werd beschul
digd van deelneming aan "tegen de
vieligheid van de staat gerichte ac
tiviteit".
SACRAMENTO (AP/UPl)
Een gelukkige Steven Soliah met
zij?i vriendin Emily Toback tij
dens een persconferentie in Sa
cramento, nadat hij onschuldig
was bevonden aan een bankroof.
De jury accepteerde Soliah's ver
dediging, dat hij slachtoffer ivas
van zijn liefde voor Patricia
Hearst.
Soliah, lid van het Symbionese
bevrijdingsleger, ivas de enige be
klaagde in de zaak van de bank
overval van 21 april 1975 in Sa
cramento, in de loop waarvan een
moeder van vier kinderen door
een schot uit een karabijn werd
gedood. De bankoverval is toege
schreven aan het SLA en volgens
ooggetuigen namen er vier ban
dieten aan deel.
Soliah verklaarde tijdens zijn
proces van zeven weken dat hij
Pat Hearst tijdens haar maan
den als ondergrondse vluchtelin
ge wel had geholpen, maar dat hij
in San Francisco ivas, toen in
Sacramento de bankroof plaats
had.
De voormalige atleet Soliah, die
verklaarde dat hij met Patricia
Hearst heeft samengeleefd, heeft
gezegd dat hij het trio in Sacra
mento hielp uit medelijden met
hen na het vuurgevecht van 1974
met de politie van Los Angeles,
dat aan zes SLA-leden het leven
kostte.
LEIDEN De Leidse werkgroep
Fiets is bijzonder verheugd over de
toezegging van het college van
B. en W. dat een winkel route voor
het fietsverkeer zal worden uitge
werkt. Ook het beleid ten aanzien
van het opheffen van éénrichtings
verkeer voor fietsers en het. aan
brengen van fietsstroken wordt toe
gejuicht.
De werkgroep schrijft dat aan 't
college van B. en W. en de raad in
een reactie op het onlangs uitge
brachte "Plan van actie voor de
binnenstad". Kritiek op het plan
heeft de Leidse werkgroep ook. Zo
wordt betreurd dat uitgangspunten
met betrekking tot de inrichting
van "woonerven" (de straat is van
de bewoners, de auto is gast) ont
breken in het actieplan.
De daarbij horende maatrege
len, zoals het aanbrengen van ver
keersdrempels, een maximumsnel
heid van 20 kilometer in woonstra
ten lijken voor de Leidse woonwij
ken zeer geschikt. Binnenkort zal
de werkgroep Fiets op dit punt en
kele suggesties doen aan het ge
meentebestuur.
Prachtige rundsnappa jas uit de
grote collectie van Lambert de Jong.
Een eerlijke, sterke jas voor lang, plezierig
dragen. Kleuren: bruin, zwart, groen.
donkersteeg 3, leiden, telefoon 071-121406
