Kolonel Khaddafi: een tumulleus politicus
Frans Kokshoorn:
nieuwe man naast
van Duin
Leden van de
Libische
moordbrigade
slaken allen
in hetzelfde
Kostuum...
ZATERDAG 10 APRIL 1976
PAGINA IS
De Arabische wereld maakt de laatste maanden weer eens stormachtige ontwikkelin
gen door. Marokko en Algerije leven op voet van oorlog. De positie van de Syrische
president Assad, tot over zijn oren verwikkeld in het Libanese moeras, verslechtert
zienderogen. Egypte heeft rigoureus met de Sowjet-Unie gebroken en leunt steeds
zwaarder tegen Saoedi-Arabië aan. En in Libië komt het einde in zicht van de loop
baan van een der meest tumultueuze politici, die de Arabische wereld de laatste
vijf jaar heeft voortgebracht kolonel Khaddafi.
Khaddafi's politieke daden zijn op zijn zachts gezegd spectaculair te noemen. Hij
heeft de hand gehad in tenminste twee, overigens mislukte staatsgrepen in Marok
ko en Niger. Hij is betrokken geweest bij alle, eveneens mislukte, federatieplannen
in de Arabische wereld sinds 1969. Eerst met Egypte en de Soedan. Toen met Egyp
te alleen. Vervolgens met Tunesië en sinds kort zijn er dan nog de plannen met heti
Algerije van Boumedienne. Hij is de voornaamste geldschieter van de extremisti
sche Palestijnse terreurorganisaties. Hij wordt genoemd in verband met de OPEC-
affaire in Wenen, waarvan de daders inmiddels politiek asiel in Tripoli hebben ge
kregen. En tenslotte stuurt hij sinds enige tijd moordbrigades op pad om binnen- en
buitenlandse tegenstanders van zijn regime het zwijgen op te leggen.
Door Harm E. J. Botje
Zo werd eind febmiari op het vlieg
veld van Cairo een groep van
twintig Libiërs aangehouden, die
waren uitgezonden om sabotage
daden te plegen en vooraan
staande Egypte naren en Libi
sche ballingen uit de weg te rui
men. De aanhouding was, vol
gens de chef van de Egyptische
veiligheidsdienst, generaal-ma-
joor Hassan Abu Basha, nogal
eenvoudig. De leden van de
moordbrigade droegen allemaal
hetzelfde kostuum, hadden alle
maal hetzelfde koffertje bij zich
en gedroegen zich opvallend on
opvallend. Zelfs de onderbroe
ken en de hemden in die kof
fertjes waren hetzelfde.
Ruim een week later, op 6 maart,
werden op de Romeinse luchtha
ven Leonardo da Vinei, drie an
dere Libiërs aangehouden. Ze
hadden wapens bü zich en waren
van plan een Italiaans vliegtuig
te kapen, waarin zich volgens
hun inlichtingen de voormalige
Libische-veiligheidschef en mi
nister van Buitenlandse Zaken,
al-Houny, zou bevinden. De he
le operatie mislukte omdat al-
Houny met een eerder toestel
vanuit Cairo naar Parijs ver
trokken was, maar dat merkten
de drie pas toen het ^litialia-
toestel góed en wel was opgeste
gen.
In de koffer van een
van hen, volgens zijn Libisch
diplomatiek paspoort Saad Abdul
salem geheten, vond de Ro
meinse politie drie geladen pi
stolen, een handgranaat en wat
munitie, voldoende om de heren
in te sluiten.
Op 20 maart werden ze door een
Italiaanse rechtbank tot 7 Jaar
dwangarbeid veroordeeld, nog
mild vergeleken bij de eis, die
twintig jaar bedroeg.
'Verzinsel'
De kans dat Khaddafi hen tijdens
zijn voorgenomen bezoek aan het
Vaticaan, waartoe hij door Paus
Paulus VI is uitgenodigd, komt
opzoeken, is gering. Khaddafi
heeft de hele zaak een "kwaad
aardig verzinsel" genoemd, uit
gevoerd met vervalste paspoorten
en bedoeld om de Libische Revo
lutie in een kwaad daglicht te
stellen. En of Paus Paulus, na al
het rumoer, het bezoek van het
Libische staatshoofd nog zo op
prijs stelt, is evenzeer een open
vraag. De betrekkingen tussen 't
Vaticaan en de onstuimige Libi
sche leider zijn namelijk sinds
het islamitisch-Christelijke Con
gres te Tripoli, begin februari,
aanzienlijk bekoeld.
Na een rede van de pauselijke af
gezant, Sergio kardinaal Pignedo-
li, hoofd van het secretariaat
voor de niet-Christenen, ver
scheen Khaddafi tot ieders verba
zing zelf op het spreekgestoelte.
De verblufte toehoorders werd
eerst de theocratie staatsvorm
als de meest natuurlijke voorge
houden "omdat democratische in
stellingen steèds veranderen,
maar de goddelijke wet nooit".
Daarna kregen ze te horen dat
de Islam de beste van alle gods
diensten was, omdat zij de god
delijke wet in de meest zuivere
vorm geopenbaard had gekre
gen. De Joodse godsdienst
daarentegen was de slechtste,
omdat de Joden de Bijbel voor
hun eigen doeleinden misbruik
ten.
In de Arabische slotverklaring werd
het Zionisme als rascisme veroor
deeld. iets waarin de Vaticaanse
gedelegeerden duidelijk niet wa
ren gekend.
Afgezant
Een Vaticaner afgezant, pater
Pierre-Marie de Contenson,
moest de Israëlische opperrab
bijn Schlomo Goren in Jeruza
lem tijdens een persoonlijk on
derhoud verzekeren dat die ver
klaring geenszins de mening
van de Kerk weergaf en dat het
Vaticaan haar betreurde, voor
dat de gemoederen in Israël wa
ren bedaard.
Het zijn echter niet zozeer rijn
moeilijkheden met de Roams-
Katholieke Keik alswel de ver
wikkelingen met zijn buurlan
den, die het einde van het tijd
perk Khaddafi inluiden. En na
tuurlijk niet te vergeten de
moeilijkheden in eigen land.
In januari braken op de universi
teit van Benghazi grootscheepse
rellen uit, toen Khaddafi's ge
heime agenten zich in de verkie
zingen voor de studentenraden
trachtten te mengen. Er vielen
zo'n twintig doden en in ver
schillende buitenlandse hoofd
steden bezetten Libische Jon
geren de Libische ambassades
om de aandacht te vestigen op
de toestanden in Libië. In de
Revolutions fre Raad, het
hoogste Libische gezagsorgaan,
wil het evenmin erg vlotten. In
augustus 1975 vluchtte het
raadslid Meheishi, minister van
Planning, het land uit omdat
Khaddafi's autoritaire politiek
en het gebrek aan democrati
sche vrijheden aan de orde had
gesteld.
Hij werd spoedig gevolgd door
minister van Buitenlandse Za
ken, al-Houny, die er naar ver
luidt een staatsgreep voor over
had om Libië van Khaddafi te
bevrijden.
Vooral de vlucht van al-Houny
lag Khaddafi zwaar op de
n\aag.
Zijn ontslag als minister van
Buitenlandse Zaken is nooit of
ficiéél bekend gemaakt en de
Italiaanse regering bijvoorbeeld
beschouwt hem nog steeds als
de officiële Libische vertegen
woordiger. In februari van dit
jaar trachtte de Libische pre
mier Jalloud tijdens een onder
houd in Rome al-Houny te be
wegen terug te keren, maar de
democratiseringseisen van al-
Houny bleken vocxr Khaddafi
onaanvaardbaar.
De laatste heeft toen blijkbaar
besloten de in Libië nogal popu
laire al-Houny maar te ont
voeren. In de gehele affaire
rond al-Houny en Meheishi
speelt de voormalige Tunesische
minister van Buitenlandse Za
ken, Masmoudi, een wat wazi
ge rol. Masmoudi was met
Khaddafi de architect van de
kortstondige Libisch-Tunesische
federatieplannen.
Die plannen stuitten op verzet
van de Tunesische president
Bourguiba, die zijn minister we
gens al te grote voortvarendheid
aan de dijk zette. Masmoudi
werd onlangs in Cairo onder
vraagd wegens de beraamde
moordaanslag op Meheishi en
heeft sindsdien huisarrest.
'Libische Maffia'
Niet alleen in Cairo en Rome pro
beert de "Lib'ische Maffia" haar
werk te verrichten. President
Bouguiba van Tunesië verklaar
de op 21 maart aan de Franse
radioverslaggever Jean-Pierre
Elkabbach dat Khaddafi een
groepje Libiërs naar Tune
sië had gezonden om het land
van zijn staatshoofd en van zijn
eerste minister Nouira te ver
lossen. De aanslag had moeten
gebeuren tijdens de viering van
de 20e verjaardag van de Tune
sische onafhankelijkheid, waar
Libië nota bene met een delega
tie aanwezig was, blijkbaar on
der het oog van zulke prominen
ten als de Amerikaanse vi
ce-president Nelson Rockefeller
en de Franse minister van Bin
nenlandse Zaken, Michel Po-
niatowski.
Die laatste is van het gebeuren
overigens uitvoerig op de hoogte
gesteld door zijn Tunesische
ambtgenoot Belhodja. Dat zal
wel niet helemaal toevallig zijn,
gezien het bezoek dat de Fran
se premier Chirac juist op dat
moment aan Libië bracht om
de Franse wapenindustrie wat
te helpen. De beide heren keer
den tegelijkertijd naar Parijs
terug en hun conversatie laat
zich raden.
Khaddafi heeft nogal bruusk op
de Tunesische en Egyptische
aantijgingen gereageerd. Alle
Tunesische en Egyptische
staatsburgers worden in snel
tempo de grenzen over gezet,
vaak met achterlating van al
hun bezittingen.
De bureau's van het Egyp
tische persbureau Mena in
Tripoli zijn gesloten. In de
Egyptische grensplaats Sol
ium is een vluchtelingenkamp
opgezet om de ruim 100.000
Egyptenaren te kunnen opvan
gen.
In Tunesië worden even-
eens maatregelen in die richting'
genomen.
Voor Libië betekent die uitwijzing
een ramp. De Tunesiërs en voor
al de Egyptenaren vormden 'n
belangrijk bestanddeel van het
in Libië werkzame kader. Libië
zelf is veel te klein en te onder
ontwikkeld om dat kader te
kunnen aanvullen. Andere Ara
bische landen en een land als
Turkije, waarmee Khaddafi ook
een soort verloving wilde aan
gaan, zullen zich wel tweemaal
bedenken voordat ze een avon
tuur la Egypte o'f Tunesië wa
gen.
En de enige Libische vriend, Al
gerije, zit zelf te spaarzaam in
het geschoold personeel om de
olierijke revolutionaire broeder
de hand te kunnen reiken.
Verder dan de gemeenschappelij
ke verklaring van Boumedienne
en Khaddafi een aanval op an
dermans revolutie als 'n aanval
op de eigen revolutie te beschou
wen, zal de Algerijns-Libische
samenwerking wel niet komen.
De beide heren hebben het ten
slotte te druk met hun privé-
problemenhoe zo lang moge
lijk in het zadel te blijven.
De acteur Frans Kokshoorn wordt
de nieuwe man naast André van Duin
Eind vorige maand kwam het bericht
los. „Tja", zegt de 55-jarige Haagse
acteur in het Promenade Hotel met
op de achtergrond een typisch
Haags decor - opvallend veel
opgedirkte dames aan de „tea" -,
„dat berioht sloeg toch min of meer
als een bom in. Erg veel collega's
keken ervan op".
Waren die reacties positief of meer
in de stijl van: waar ga Je in
hemelsnaam aan beginnen?
„Alleen maar positief. Opvallend
veel mensen vonden het typisch
werk dat me ligt. Nee, ik heb nog
geen collega ontmoet, die het niet
leuk vond. Negatieve reacties, zie ik
onder ons gezegd, toch alleen maar
uit een soort van kinnesinne, want
wat die André van Duin in de loop
van enkele Jaren heeft opgebouwd,
daar kun Je toch alleen maar een
enorme bewondering voor hebben.
Die man is gewoon opgeklommen
tot de top. Daarnaast is het een
ontzettend aardige man, prettig om
mee samen te werken en een
rasartiest met een sublieme timing".
Er valt geen ontkennen aan: Frans
Kokshoorn is danig in zijn sas met
deze nieuwe baan in het voonr*
zicht. Hij: "Wat wil Je meer. het is
momenteel de top voor wat de revue
betreft. Ga d'r maar eens aanstaan:
240 voorstellingen voor uitverkochte
huizen. Dat is toch een uitdaging
om op die manier te kunnen werken
en dat echt niet alleen rooi die
goed belegde boterham. Het is meer
iets dat nieuw voor me is en dat
toch ook weer met m'n vak heeft te
maken".
Frans Kokshoorn maakt bij Van
Duin zijn debuut in de revue „Lach
om het leven", waarvoor de schrijvers
van de Engelse tv-serie „Dubbeldek
kers", Ronny Wolfe en Ronny
Chesney, het voedsel leveren. Zoals
het er nu uitziet, wordt „Lach om
het Leven" een revue-achtdge musical
met losse speelfragmenten die een
verhaal vormen. Deze Joop van de
Ende-produktie beleeft van septem
ber af try-outs in de provincie,
begin december is de officiële
première in het Amsterdamse Car-
Is het niet moeilijk om een ander
op te volgen? Aangever Frans van
Dusschoten is voor het publiek ten
slotte een begrip.
Kokshoorn: ,3ij de zetterij kunnen
ze de voornaam op de affiches in
elk geval laten staan....3ee, er staat
volgende keer gewoon een ander. Ik
zie het echt niet als een belasting.
De opzet van de revue is totaal
anders dan die van de vorige. Het
wordt nu een geschreven verhaal,
waarin André de hoofdfiguur
speelt.
In de revue ontmoet hij verschillen
de mensen. Die mensen moet ik
uitbeelden en uit die types komen
gags voort. Vrijblijvend, in veel
gevallen. Kijk, zoiets wordt dikwijls
op toneel geboren".
Lijkt het Frans Kokshoorn niet
moeilijk om zijn lach in te slikken
als tegenspeler van een man als
Van Duin, om wie hij, geconfron
teerd met zijn shows op tv, erg
moet lachen.
„In het begin zal dat natuurlijk wel
gebeuren. Ik speel nu bij John
Lanting in de vrije produktie „Kom
maar van dak af". De eerste tien
keer moest ik tijdens de repetities
Door Yvonne Parre
om een mopje vreselijk lachen,
maar dat gaat vanzelf over, een
manier van doen waaraan Je
gewend raakt".
De teksten voor de nieuwe Van
Duin-revue kent Kokshoorn nog
niet. Ze moeten nog worden
afgeleverd. Om alvast de sfeer, die
een optreden van André van Duin
met zich meebrengt, te proeven is
hij momenteel, voor zover rijn werk
dat toelaat, regelmatig aanwezig in
Carré waar de komiek actief is.
Frans Kokshoorn denkt weinig
moeite met improviseren te hebben.
Gezien zijn ervaringen destijds als
gast in theatervoorstellingen van
Swiebertje en nog een aantal
nevenactiviteiten gaat hij min of
meer op zeker. Kokshoorn: „Joop
Dodere zei: Frans, niets leren. Het
lukte aardig, als het vervelend was
duurde die bewuste scène vijf
minuten; tikte hij aan dan werd
het wel zo'n -vijftien minuten".
De loopbaan van Kokshoorn nalo
pend, kan zonder overdrijven
worden vastgesteld dat de acteur
min of meer een aileseter is.
Engagementen bij vaste toneelgezel
schappen, vrije sektorwerk in onder
meer „Irma la Douce", „Er zit een
Haar in m'n soep", "Promises,
Promises" en "Cyrano de Bergerac"
radio (hoorspelen) en tv, zoals
recentelijk "Q en Q". een veiling
meester in de nog uit te zenden se
rie "Sil, de strandjutter" en de
toekomstige rol van kok Hawinkels
in de mammoetproduktie „Hollands
Glorie".
Frans Kokshoorn„Alleen klassiek
toneel, dat hoeft voor mij niet.En
dan zul Je zeggen....en, Cyrano dan.
Ja, dat was toch wel een belevenis.
De repetitietijd met als regisseur Ko
van Dijk vond ik toen het meest
gezellig. De rollen zelf, ach, het
waren er vijf. Je mond open en
weer het toneel af
„Het liefst is me toch een blijspel,
een klucht, eraan meewerken om
het publiek ontspanning te geven".
Ook achter de schermen moet het
voor Kokshoorn geen dooie boel
zijn. Enthousiast verhaalt hij over
de sfeer die hij proefde tijdens
„Promises Promises". „Je rijdt moe
naar het theater, ziet die levendige
toestand achter de schermen, het
ballet dat alvast de benen strekt en
meer van dergelijke dingen en dat
blijkt je op te peppen. Alles wat om
zo'n revue heen zit. het geeft een
kiok".
Lou Bandy "ik sloeg geen
voorstelling van die man over" -,
Buziau, Walden en Muyselaar en
nu dan tenslotte Van Duin/Koks
hoorn?
Voorzichtig: „Dal zal de toekomst
leren. Ik moet nog beginnen, moet
de eerste letter tekst nog krijgen".
„Maar vergeet niet, de hele revue
draait om André van Duin. Voor die
man komt het publiek. Dat mag Je
nooit uit het oog verliezen. In mijn
functie doe Je precies wat Je als de
man naast André moet doen, als Je
zo handelt is het goed".
In de nieuwe Van Duin-revue zult u
niet tot een van de Jongsten
behoren. Volle zalen, vaak zes dageh
in de week, daar is toch behoorlijk'
wat uithoudingsvermogen voor no
dig?
„Ik ben 55, heb zoveel types
gespeeld en zie dit als een
verlengstuk van .wat ik heb gedaan.
Het Is werk dat ik eigenlijk altijd al
dolgraag had willen doen. Ik ben
momenteel aan het vermageren om
dadelijk fysiek zo gezond mogelijk
aan de startlijn te verschijnen. En
reken er maar op dat ik me er voor
200 procent instort, want voor mij is
die Van Duin de top van wat er
hier op revue-gebied te koop is".
