Leidse politie:
aanpak in belang patiënt
"Eigen kliniek
in Leiden is
noodzakelijk"
VOOR OPVANG VAN
VERSLAAFDEN AAN DRUGS
IZATERDAG 20 MAART 1976
PAGINA 15
LEIDEN Nederland is een in
ternationaal handelscentrum voor
hard-drugs geworden, concludeer
de onlangs minister VanAgt (Jus
titie) bij de presentatie van het
drugbeleid voor de komende jaren.
Hij baseerde zijn stelling op de
cijfers van de in de afgelopen
jaren in beslag genomen hoeveel
heden verdovende middelen (in
•71 50 gram, in '75 60 kilo). De
regering wil een drastische ver
mindering van de straffen voor
het gebruik van en de handel in
softdrugs (hasj,, marihuana) en
bepleit een strenger optreden te
gen hard-drugs gebruikers
(opium, heroïne).
Emi'lie hoeve
Het aantal gebruikers van hard
drugs wordt landelijk tussen -de
vijf- en de tienduizend geschat.
Ook in Leiden is hun aantal de
laatste jaren sterk gestegen.
Exacte cyfeïs zijn er niet. Zeer
voorzichtige schattingen wijzen-
in de richting van honderd ver
slaafden.
Maar vrijwel zeker is deze ra
ming niet overeenkomstig de wer
kelijkheid is. Vast staat wel dat de
groep voor tachtig procent uit
mannen bestaat en voor zeventig
procent uit minderjarigen.
Voor de behandeling en opvang
is men aangewezen op het Con
sultatiebureau voor alcohol en
drugs en op de Emiliehoeve, beide
gevestigd in Den Haag. In som
mige gevallen neemt Endegeest
gebruikers op, hoewel bijna ieder
een het er over eens is, dat ver
slaafden in principe niet in een
psychiatrisch ziekenhuis thuis ho
over de wijze van benadering
van gebruikers is bij de betrokken
instanties verschil van mening.
De narcotica-brigade van de Leid-
se politie scheert gebruik van soft
en harddrugs over één kam, een
standpunt dat in de landelijke po
litiek met name terug te vinden
is in CHU-kringen, en ziet daar
naast alleen heil in zware straf
fen en een behandeling onder gro
te dwang. Medici en gedragswe
tenschappers (sociologen, psycho
logen, psychiaters) echter, gelo
ven niet in het rendement van
een dwangmatige behandeling.
Inmiddels zijn alle betrokkenen
wel oyertuigd van de noodzaak om
in Leiden een eigen opvangkliniek
op te zetten. Drs. J. van Breu-
gem, directeur van het consulta
tiebureau, dat in Leiden aan het
Bevrijdingsplein een dependance
heeft, is van plan binnen drie
maanden met „harde" cijfers op
tafel te komen over de haalbaar
heid van een kliniek met dag
centrum. „De noodzaak", zegt hij,
"is er zonder twijfel. Wanneer we
landelijk de cijfers bekijken, zien
we dat het aantal opvangmoge
lijkheden in geen enkele verhou
ding staat tot de behoefte".
In wezer is het natuurlijk niet
zo vreemd dat de hulpverlening
achterloopt bij de vraag. Van Agt's
uitlatingen stemmen overeen met
In Stockholm deed de "politie een enorme vangst: er werd
voor miljoenen guldens aan hard drugs (en wapens) gevon
den in een huis vlakVij de Zweedse hoofdstad.
bevindingen van dr. H. Cohen, we
tenschappelijk hoofdmedewerker
van het instituut voor sociale ge
neeskunde van de Gemeentelijke
Universiteit van Amsterdam, die
zijn neergelegd in zijn vorig jaar
versohenen boek: „Drugs, drugge
bruik en drugscène". "In '68", zo
schrijft hij, „werden op de illegale
markt nog nauwelijks grote hoe
veelheden hard-drugs aangetrof
fen". Waarmee de beide heren
duidelijk proberen aan te geven
dat pas zeer recentelijk van een
werkelijke probleemsituatie spra
ke is.
Nu is het uiteraard heel ge
vaarlijk om een stijging van het
hard-druggebruik alleen maar te
baseren op een stijging van de
totale hoeveelheid in beslag ge
nomen verdovende middelen. Het
is bekend dat de politie de laat
ste jaren veel meer alert iè voor
zover het de drugproblematiek be
treft en ook veel meer acties te
gen de handel onderneemt, niet in
het minst door de pressie die re
gelmatig door het buitenland op
Nederland wordt uitgeoefend, om
de zaak harder aan te pakken.
Daarnaast wordt de buitenwereld
nu ook veel meer met de gevol
gen van het 'gebruik geconfron
teerd, dan een paar jaar geleden
het geval was. Een stijging van
het gebruik is zonder twijfel aan
de orde, maar het is moeilijk om
precies aan te geven om welke
toename het gaat.
Eigen kliniek
Zodra gesproken gaat worden
over een eigen kliniek voor de
Leidse regio wordt direct een
groot aantal vragen opgeroepen.
In eerste instantie natuurlijk in
hoeverre het plan financieel
haalbaar is, maar interessanter,
op welke manier het centrum
mpet gaan werken.
Met een aantal betrokkenen
is een van onze redacteuren gaan
praten over hun visie op het cen
trum, over de huidige behande
lingsmethoden en over de oorza
ken vart het druggebruik.
Een belangrijk probleem in de hele
opvang van druggebruikers blijft het
scheppen van een vertrouwensrelatie
met dc betrokkenen. Mevr. Zwart
daarover: „Ik vind het optreden van
de politie in deze zeer te laken. Als
ik een verslaafde hier heb voor een
kuur en het lukt me zo'n jongen
zo ver te krijgen dat-ie stopt, nou
en je kunt gerust van me aanne
men, dat dat een hele stap is, dan
is de eerste, periode dat-ie helemaal
drugvrij is gewoon moeilijk".
„Het komt dan wel voor dat hy dan
eens 'n stickie rookt. Ik heb t mee
gemaakt dat deze mensen op straat
door de politie worden aangehouden
uit pure wantrouwen -'oor hun uiter
lijke verschijning e tuilleerd wer
den. Als er dan ha ordt ontdekt,
worden ze meegenomen, een nacht
vastgehouden en ik kan Je wel ver
zekeren dat als ze. eenmaal weer vrij
zijn en door die hele situatie weer
in de put raken, er altijd wel een
lid van hun groepje in de buurt is
om ze met heroïne weer over hun
depressie heen te helpen. Dan is mijn
behandeling voor niks geweest en is
mijn vertrouwensrelatie ook weg,
want we worden vaak beschouwd als
een verlengstuk van de politie. Dat
is natuurlijk niet waar. Ik vind een
dergelijk optreden onbegrijpelijk".
Brigadier Peet, hoofd afdeling bij
zondere wetten en belast met de lei
ding van de narcotica-brigade vindt
echter, dat de gebruikers, veel stren
ger moeten worden gestraft: „Opna
me heeft alleen maar zin als er wer
kelijk grote dwang achter zit. We le
ven dan wel in een democratische
rechtsstaat, maar een dergelijke aan
pak is volgens mij gerechtvaardigd,
omdat het in het belang is van de
patiënt".
„Ik ben ook tegen legalisering van
soft-drugs, vervolgt Peet, want er is
nog nooit een hard-druggebruiker ge
weest. die niet, eerst is begonnen met
soft-drugs", vervolgt Peet, want er is
delen schadelijk".
Van Breugem is het met deze op
vatting niet eens: „Als we naar alco
hol kijken, is er niemand die het ge
bruik van pils zou verbieden, omdat
alle alcoholisten eens met bierdrin-
ken zijn begonnen. Ik ben ook tegen
legalisering, omdat daarmee in dit
stadium de indruk wordt gewekt, dat
er totaal geen gevaren aan verbon
den zouden zijn en daar ben ik niet
zo zekervan".
De bereidheid bij de behandelende
instanties om in Leiden een eigen
kliniek op te richten bestaat zonder
meer. Het is echter nog moeilijk vast
te stellen hoe die kliniek er moet gaan
uitzien. Van Breugem is een voor
stander van een dagcentrum, op een
centraal punt in de stad. Het Bevrij
dingsplein, waar de dependance van
't consultatiebureau alcohol en drugs
gevestigd is, ligt naar zijn gevoel te
veel uit de route. Hij heeft een grote
voorkeur voor een pand op of in de
nabijheid van de Breestraat of even
tueel aan de Rijnsburgerweg. Zoals
al gebleken is, moet zo'n centrum ge
zien worden als een aanloop tot op
name in een kliniek.
Boerderijtje
Uiteraard wordt gedacht aam de
Emiliehoeve, een aan de rand van
Den Haag gevestigde boerderij, waar
ex-verslaafden (je wordt er pas toe
gelaten. wanneer Je helemaal drug
vrij bent) in een gemeenschap bij el
kaar leven, therapieën lopen en wer
ken aan een oplossing van de oorza
ken van hun druggebruik. Zowel me
vrouw Zwart, als de heren Van Breu
gem en Lamijn zijn een voorstander
van een dergelijke instelling in Lei
den, maar vinden een gewoon huis in
de stad daarvoor geen ideale plaats.
Wens van allen is een soort boerde
rijtje in de onmiddellijke omgeving.
De behandeling van hard-drugge-
bruikers lijkt vaak een frustrerende
en uitzichtloze aangelegenheid. Hoe
groot de groep verslaafden is, die
nooit met een arts of een consulta
tiebureau in aanraking komt is niet
te zeggen, al staat zonder meer vast
dat verslaafden door hun gebruik hoe
dan ook een keer in een situatie ko
men waarin medische hulp noodza
kelijk is.
In Den Haag is een uitstekende sa
menwerking tussen de politie en het
consultatiebureau. Van Breugem: ..De
politie zal het hier niet in zijn hoofd
halen om onder ons spreekuur op de
hoek van de Zeestraat te gaan staan
loeren wie er bij ons naar binnen
gaan". In Leiden bestaat die goeie
samenwerking nog niet, waarschijn
lijk omdat de beide partijen het niet
eens zijn over de aanpak.
Lamijn: „De politie kan zeggen wat
ze wil, maai' wij functioneren ten
slotte niet als 'n gevangenis, want dat
heeft geen enkelq zin. Wij hebben
met vaak slecht gemotiveerde men
sen te maken, by stukje en beetje
krijg je daar soms een vertrouwens
band mee'
„Maar als je ze gaat dwingen om
hier of waar dan ook te komen en
te blijven, kun je hun medewerking
wel vergeten. Ik werk bovendien in
een psychiatrisch ziekenhuis en niet
in een gevangenis".
In Leiden: 100 verslaafden.
De Sociaal Psychiatrische Dienst
(SPD), een onderdeel van de GGD
is belast met de opvang van acute
gevallen. Al vanaf de oprichting
van deze dienst is er een vaca
ture voor een psychiater, waarin
wordt voorzien door psychiaters
van Endegeest, die beurtelings de
spreekuren houden en dienst
doen.
Mevrouw M. C. Zwart-Veenstra,
directrice van de GGD/SPD:
„Onze dienst heette vroeger voor-
en nazorgdienst en dat vind ik ei
genlijk een betere benaming".
DOOR
TON VAN BRUSSEL
"Wij moeten er voor zorgen cat
mensen niet in Endegeest terecht ko
men, en als ze daar eenmaal zijn
geweest, moeten we zieh te voorko
men dat ze voor een tweede keer
worden opgenomen. Contacten met
druggebruikers ontstaan meestal door
een alarmerend telefoontje van fa
milie, vrienden of naaste omgeving.
Het gebeurt bijna niet dat de huis
arts naar ons doorverwijst. Komt er
een telefoontje, dan roep ik een psy
chiater op en gaan we kyken".
„Wanneer er sprake is van een on
houdbare toestand, een situatie waar
in het gedrag van de gebruiker ge
varen voor hemzelf of voor anderen
oplevert, richten we een verzoek
aan de burgemeester voor een inbe
waringstelling in 'n inrichting, meest
al is dat Endegeest. Die procedure is
zeker geen formaliteit, er moet een
goed psychiatrisch rapport zijn, met
een duidelijke fundering van de aan
vraag. Het voordeel van de procedure
is dat ie binnen een betrekkelijk kort
tijdsbestek kan worden afgehandeld.
Een andere mogelijkheid, maar die
wordt veel minder toegepast-, is de
plaatsing met een machtiging van de
justitie. Dat kost veel meer tijd".
In beide gevallen betreft het een
tijdelijke opname van gemiddeld drie
weken. Meestal is Endegeest daarvoor
de aangewezen plaats, de samenwer
king tussen SPD en GGD verloopt
goed, beter dan vaak elders in het
land het geval is en dit dan niet
zozeer, aldus mevr. Zwart, omdat de
SPD met mensen van Endegeest
werkt, maar meer omdat beide ge
meente-instelling zijn. Plaatsing in
een inrichting blijkt dus vrij soepel
te verlopen, maar hoe gaat het ver
der, want zowel mevr. Zwart, als Van
Breugem en de heer Lamijn (psy
chiater in Endegeest) zijn'van me
ning dat een psychiatrisch zieken
huis niet de juiste plek is om drug
gebruikers op te nemen.
Weinig zoden
„Het is gebleken", aldus Lamijn,
„dat de behandeling in een inrich
ting doorgaans weinig zoden aan de
dijk zet. Gebruikers zitten even in
een noodsituatie, maar dat wil nog
helemaal niet zeggen dat ze, zodra
de grootste ellende voorbij is, gemo
tiveerd zijn om er helemaal vanaf te
komen. De mees ten zijn zoals wij dat
noemen, „negatief" gemotiveerd.
Dat wil zeggen dat ze hier alleen
maar komen om van de consequen
ties van hun gebruik af te zijn. Ze
hebben vaak problemen met de po
litie, of met hun dealer en zien er
geen gat meer in, maar zodra de erg
ste depressie over is willen ze weer
weg. Populair gezegd voelen ze er
niks voor om hier tussen de „gek
ken" te zitten".
„wy proberen uiteraard om
liun motivatie in dié paar weken te
veranderen, maar dat is natuurlijk
geen eenvoudige zaak. Van alle op
names die ik meemaak zijn dit de
moeilijkste".
De Sociaal Psychiatrische Dienst
werkt sinds enige tijd nauw samen
met de dependance van het consul
tatiebureau voor alcohol en drugs.
Op dit bureau is een 6taf, waarin
behalve een psychiater en maat-
schappfelijk werkers, ex-gebruikers
zitting hebben. Dr. V. Buuren (psy
chiater) houdt er spreekuren en
schrijft in sommige gevallen de ver
slaafden een z.g. methadonkuur voor.
Methadon is in wezen ook een hard
drug, alhoewel aan het gebruik on
der leiding minder gevaren zijn ver
bonden.
„Het voordeel van zo'n kuur is",
vindt Van Breugem, „dat je gebrui
kers uit de criminele sfeer houdt. Ze
kunnen dagelijks de methadon ko
men halen meestal gedurende veer
tien dagen en ze hoeven dan niet
meei' de hele dag achter hun dealer
aan te rennen voor het spul en hoe
ven ook niet van alles en nog wat
te doen om aan geld te komen. Daar
door krijgen ze de tijd om over hun
positie en een eventuele behandeling
na te denken. En het is voor ons
natuurlijk ook een, ik zou haast zeg
gen, de enige manier om ze over de
vloer te krijgen. Toen wij hier een
tijdje geleden, na alle verhuis, en
verbouwingsproblemen (het bureau
verliet het bouwvallige pand aan de
Hoge Wal en trok in een verbouwd
onderkomen aan de Zeestraat - red.)
weer een spreekuur hielden, zat de
wachtkamer vol. Een aantal bezoekers
was al snel weg, dat waren dealers,
die de boel kwamen bekijken en die
dachten, dat je bij ons, zonder voor
waarden spul mee kon krijgen. Daar
is geen sprake van. Ze mogen er
niks anders bijgebruikeri, anders vlie
gen ze er uit. Je probeert in die
veertien dagen een vertrouwensrela
tie met ze te krijgen, ze te stimule
ren om op 't dagcentrum in thera
pie te gaan en in een later stadium
op de Emiliehoeve mee te lopen".
Wanneer Van Buuren in Leiden
methadon voorschrijft, wordt de uit
gifte daarvan in handen gegeven van
de SPD. Daar wordt de methadon da
gelijks verstrekt en wordt ook de uri
ne gecontroleerd om te bekijken of
er geen andere verdovende middelen
worden gebruikt. Als dat wel het ge
val is wordt de kuur stopgezet.
Zowel brigadier Peet van de Leid
se politie als Lamijn van Endegeest
hebben bezwaren tegen het verstrek
ken van methadon: Peet: „Het is ge
bleken dat die kuren weinig zin heb
ben en bovendien hebben wij in het
verleden heel wat methadon tablet
ten in beslag genomen. Ze kregen het
gemakkelijk mee en verkochten het
tegen fikse prijzen".
Om dit te voorkomen echter wordt
de methadon niet meer in pil, maar
in druppelvorm verstrekt en moet de
dosis ter plaatse worden ingenomen.
Hoewel mevr. Zwart toelicht dat met
de kuur wordt gestreefd naar een
langzame afbouw en niet naar ver
vanging, heeft dokter Lamijn blijven
de bezwaren: „Wij geven het nooit,
hoogstens in sommige gevallen een
beetje librium, maar meer niet. Ik
geloof dat aan het probleem van het
kicken, het ontwennen, veel te zwaar
wordt getild. Natuurlijk is het even
een nare tijd, maar het is echt niet
zo erg als vaak wordt voorgesteld".
Lamijn wijst in zijn betoog op films
als ,The French Connection II', 'The
lady sings the blues' en ,The man
with the golden arm', waarin res
pectievelijk Gene Hackman, Diana
Ross en Frank Sinatra een verte
len van jonge mensen, die zich let-
beeld geven over het ontwennings
proces van de hard-druggebruiker.
Tragedie
Argumenten van ipevr. Zwart en
Van Breugem dat het bijna de enige
manier is om gebruikers over de
vloer te krijgen, kunnen daarentegen
maar moeilijk worden weerlegd, ook
al is het rendement volgens mevr.
Zwart vaak gering: „Al zou ik maar
bij één op de honderd mensen resul
taat hebben", zegt ze, „dan zou ik
er nog mee doorgaan. Als je "zoals
ik geconfronteerd bent met geval-
ken van jonge mensen, die zich let
terlijk dood1 hebben gespoten, dan is
dat een diep menselijke tragedie, die
je er toe dwingt elke mogelijkheid,
die je hebt om er iets aan te doen
te benutten.
De standpunten stemmen meer over
een zodra het onderwerp van de
oorzaak- en van druggebruik en de
zo grote groep jeugdige verslaafden
aan de orde komt.
Lamijn: „Het appèl om op zeer jeug
dige leeftyd al volwassen te gaan doen
wordt steeds groter Daarnaast stelt
de maatschappij in steeds grotere
mate doelen, die niet voor grote
grote groepen mensen haalbaar
zijn. Kwetsbaarheid neemt toe, onze
kerheid ook. Emotionele verwaar
lozing vind ik een belangrijke oor
zaak".
Van Breugem: „Alle theorieën die
we de afgelopen jaren hebben gehad
zijn terug te voeren tot een basis
gedachte je moet leren je liehaam als
signaal te gebruiken, voor hetgeen er
psychisch bij je speelt. Het gaat pri
mair om het leren hanteren van je
emoties".
Mevr. Zwart: „Het zijn vaak sociaal
labielen. Het merendeel is op zoek
naar zekerheid. Ze hebben te maken
met generatieconflicten, zijn het niet
eens met de manier waarop de
maatschappij gestructureerd is. Ze
isoleren zich en functioneren alleen
nog in hun groepje, dat zich afzet te
gen de in hun ogen verkeerd genor
meerde samenleving en misschien
hebben ze daarin nog wel gelijk
ook".
Uitlaatkleppen
„Als ik een dubbeltje zou hebben,
zou ik acht cent uitgeven aan pre
ventie en twee aan opvang. Je moet
in de toekomst kijken. Er zullen altijd
gebruikers blijven, net zo goed als al
coholisten, wat in wezen een veel gro
ter probleem is. De 'voorlichting moet
verbeterd worden", aldus mevr. Zwart
Van Breugem echter geloof t niet in
de zin van een bredere voorlichting:
„Ik geloof dat er veel meer aan ex
pressie moet worden gedaan binnen
het onderwijs. Kinderen moeten leren
met hun gevoelens om te gaan en
uitlaatkleppen te vinden".
