VERTREK
WILSON
VERRAST
LONDEN
s
Harold Wilson: politiek meester-tacticus
sS
Kissinger wil macht
van Moskou intomen
'nWeek lang laag
Franjieh wil als president blijven
Drie dagen laag
y kii-
Uit de afdeling warm brood:
„GEEN INTERVENTIE IN AFRIKA"
SOWJET-UNIE
VERVANGT
POLJANSKI
PAGINA ft
LONDEN (Reuter/DPA/UPI/ANP)
Harold Wilson, die gisteren on
verwacht zyn aftreden als premier
aankondigde, heeft vele politieke
en economische stormen en vele
partijtwisten doorstaan. Hjj is voor
al dankzij zÜn bekwaamheid in tac
tisch manoeuvreren de Labour-po-
liticus met de meeste dienstjaren
op Downingstreet nr. 10 geworden.
Wilsons tegenstanders noemen hem
een opportunist, een politieke weer
haan die met alle winden meewaait.
Zijn bewonderaars prijzen zijn
pragmatisme, zijn vermogen tegen
slagen te boven te komen en par
tijruzies bij te leggen. Voor Wilson
gold ongetwijfeld dat politiek de
kunst van het mogelijke is.
In 1963 werd Wilson gekozen tot
leider van de toen zeer roerige La-
bourpartij en een jaar later zou hij
Engelands jongste premier van de
eeuw worden. Van de vijf parle
mentsverkiezingen die hij als La-
bourleider zou meemaken leidde hij
in vier gevallen zijn party naar de
stembusoverwinning. Wilson was
een uiterst handig beoefenaar van
het politieke schaaksnel, zowel op
nationaal niveau als in zijn eigen
partij. Vry algemeen werd hy ge
zien als de enige man van kaliber
die in staat was de coalitie van so
ciaal-democraten, vakbondsmensen
en doctrinaire linkse socialisten
die samen de moderne Labour partij
vormen voor langere tyd by el
kaar te houden.
„Je kunt je de Labourpartij moei
lijk voorstellen zonder Harold Wil
son als leider en premier", zei gis
teren een vakbondsleider in een
reactie op Wilsons bekendmaking.
Het leiden van de Labourparty is
vaak voorgesteld als het werk van
een fakir op een spykerbed. Maar
Wilson heeft altyd plezier geschept
in het bezetten van machtsposities
en het bewezen dat hij voor elkaar
krygt wat weinigen hem na zouden
doen. Misschien was hij niet by
velen geliefd, maar zyn bekwaam
heid als politiek tacticus, en als
econoom, is slechts door weinigen
in twyfel getrokken.
In een interview ter gelegenheid
van zün 60ste verjaardag, vorige
week, zei Wilson tevreden dat hy
er in vele moeilyke jaren in is ge
slaagd Groot-Brittannië bij elkaar
te houden. Hoewel toen juist een
rebellie van Labours linkervleugel
de bezuinigingsvoorstellen van de
regering had getorpedeerd beweer
de Wilson dat Labour onder zyn
leiding „over het geheel genomen
meer één is geweest dan in enige
andere periode die ik me kan her-
In 1964 werd Wilson op 48-jarige
leeftijd Engelands jongste premier
sinds de hertog van Rosebery, die
in 1894 op 47-jarige leef tyd de lei
ding van de regering kreeg. In 1966
schreef hy nieuwe verkiezingen uit,
die Labour een flinke vergroting
van de parlementaire meerderheid
opleverde. In de daaropvolgende
jaren begon voor Engeland een
reeks van economische crises, die
de positie van het pond Sterling
erg verzwakten.
Devaluaties, bevriezing van lonen,
belastingverhogingen en kredietbe
perkingen deden Labours populari
teit slinken, maar Wilson meende
dat de party haar aanzien tegen
1970 aardig had hersteld. De con
servatieven van Edward Heath
wisten echter in dat jaar met hun
onverwachte stembus-overwinning
de vloer aan te vegen met Wilsons
optimistische voorspellingen. Som
migen stelden Wilson, die te zelf
verzekerd was geweest, persoonlek
aansprakelijk voor de nederlaag.
Het leek er even op dat voor Ha
rold Wilson het eind van zyn poli
tieke carrière naderde. Niettemin
handhaafde Labour Wilson als par-
tyieider.
op de golven van de anti-EG-stem
ming in Engeland won de party
aan populariteit. De EG zou ove
rigens ook binnen de Labour-gele-
deren een spiytzwam worden.
Op 28 oktober 1971 keurde het
Lagerhuis Engelands toetreding tot
de Europese Gemeenschap goed.
Het voorjaar daarop sloot Wilson
zich aan by de „anti-marketeers"
in hun eis voor een volksstemming
over het Britse lidmaatschap. Dat
was teveel voor de fervente EG-
voorstander Roy Jenkins, die zijn
functie van plaatsvervangend par
tyleider neerlegde. Maar met zijn
bekende behendigheid ontweek Wil
son definitieve uitspraken over het
EG-lidmaatschap. Hy zei steeds
dat het EG-lidmaatschap afhan-
kelijk moest worden gesteld van de
Juiste voorwaarden", en ontkende
dat hy zich in deze kwestie liet lei
den door opportunisme. Het be
loofde referendum kwam er in juni
1975 onder de Labour-regering, en
leverde een grote meerderheid voor
de EG op. Want Labour was inmid
dels in februari 1974 met een min
derheidsregering weer aan de
macht gekomen. De hardnekkige
staking van de mynwerkers tegen
Heaths loonpolitiek had de conser
vatieven gedwongen tot vervroegde
verkiezingen.
Wilson begon wat mat aan de
verkiezingsstryd, alsof hy eigenlijk
niet op een overwinning rekende.
Niettemin bezorgde de stembus-uit
slag Engeland een minderheidsre
gering van Labour. Wilson begon
met nieuw vertrouwen aan zyn
comeback en schreef na een half
jaar nieuwe verkiezingen uit, die
hem in oktober 1974 een krappe
parlementaire meerderheid ople
verden.
economische crisis, stygende werk
loosheid en voortgaande keldering
van het pond Sterling. Hy slaagde
er echter in de vakbonden te win
nen voor een politiek van loonbe-
heersing. De bonden, geschrokken
door een inflatie van 26 procent
per jaar. stemden in met een pla
fond van zes pond Sterling per
week voor loonsverhogingen. Het
welslagen van dit moeilijke onder
deel van het beleid is mede te dan
ken aan Wilsons goede verstand
houding met de vakbeweging.
Harold Wilson, zoon van een
chemisch laborant in Huddersfield,
Yorkshire, heeft zyn politieke car
rière kenneluk willen afsluiten zoals
hy begonnen is: op eigen kracht en
zoals het hem goeddunkt. Binnen
kort zal hy voor goed vertrekken
uit Downing-street 10. waar hy zich
op 8-jarige leeftyd voor de deur
liet fotograferen door zijn vader In
de vaste overtuiging dat hij er ooit
als premier zou binnengaan.
V m woensdag 24 maart
AH Beschuit,
13 stuks 68
760318
zolang de voorraad strekt.
Chateau Ferrand Ségur 1972,'n rode OA^Q
droge Bordeaux wijn, doos 6 flessen
Great Ocean pink zalm tidbits. 798
blik 220 gram1L®
Aiax allesreiniger. OQ3
ÏÏacon 1000 gramAA
Extra belegen aoudse kaas. ©90
per kilo3t96" O®
Berliner, vacuum verpakt 7C
100gram.J&r «J
Uit de diepvries: AH Kabeljauwfilet. 055
graatarm, pak 400 gramJ2ArS M®
Vaatdoekje, badstof. 795
2 stuksJ.®
"^Bananen,
HollandseJ^askorr^
per stu
ïfe^rood.^8esne^-Ky
±800 gram.
100 gram
Magereva^Lappen, Q9&
500 gram &ff>
-1 kiloverpakking
Fijnebraadworst»
500 gram
LONDEN (AP/DPA/ANP) Het besluit van premier
Harold Wilson om af te treden kwam niet alleen in politieke
kringen als een grote verrassing, maar ook op de Londense
beurs.
De Britse premier Harold Wilson wuift hier naar mensen, die samenstroomden voor zijn ambtswo
ning Downingstreet 10, na het bekend worden van het nieuws dat hij binnenkort zal aftreden.
WASHINGTON (UPT) De Ame
rikaanse minister van Buiten
landse Zaken Henry Kissinger heeft
gisteren aan het Congres zijn 67
bladzijden grote blauwdruk voor de
Amerikaans buitenlandse politiek
over de komende tien jaar voorge
legd.
"Detente" is een woord dat de mi
nister niet meer gebruikit. In de
plaats daarvan heeft hij het over
"creatieve diplomatie", die, ter-
MOSKOU (Reuter/UPI) De
Sowjet-Unie heeft minister van
landbouw Dimdtri Polsjanski gis
teren ontslagen en vervangen door
Valentin Metsjats, een man uit het
lagere partijkader.
Deze aflossing van de wacht komt
niet als een verrassing. Poljanski,
die voor een deel verantwoordelijk
wordt gehouden voor de misoogsten
van vorig Jaar, werd eerder deze
maand, tijdens het 25ste partijcon
gres, al verwijderd uit het Polltbu-
Het persbureau Tass deelde mee
dat de 58-jarige Poljanski "in
verband met een nieuwe funktie is
ontheven van zijn taak". Wat die
nieuwe funktie inhoudt meldde
Tass niet.
De 48-jarige nieuwe bewindsman
was eerder onderminister van Land
bouw van de Russische federatie en
tot voor kort tweede partijsecreta
ris ln de republiek Kazaohstan.
Poljanski trad in 1973 op als
landbouw-minis ter. Sindsdien wer
den er in de Sowjet-landbouw klei
ne verbeteringen bereikt, die echter
door de na hardnekkige droogte
mislukte oogst van 1975 weer wer
den tenietgedaan.
De graanoogst bedroeg slechts 140
miljoen ton, eenderde minder dan
het streefcijfer van het nationale
plan.
Hoewel men zo realistisch was om
Poljanski niet het slechte weer te
verwijten, werd hem wel kwalijk
genomen dat hij geen stijging van
de landbouwproduktiviteit heeft
kunnen bewerkstelligen. De arbeids-
bezetting op Russische landbouwbe
drijven is zeven maal zo hoog als op
Amerikaanse boerderijen.
wijl zij ijvert voor vrede met Mos
kou, de Sowjetrussische macht bin
nen de perken houdt.
Ongeremde Russische interventie,
zoals in Afrika en elders kan vol
gens de Amerikaanse minister lei
den tot een ongekende ramp en een
verlammende verschuiving in het in
ternationale machtsevenwicht.
Toch ziet Kissinger mogelijkhe
den voor een nieuw verdrag over
beperking van de strategische kern
bewapening tussen de twee super-
mogendheden. "Wij en onze bondge
noten moeten de Russische
macht binnen de perken houden en
voorkomen dat zij het internationa
le evenwicht verstoort", aldus de
minister bij de aanbieding van zijn
blauwdruk aan de commissie voor
(Buitenlandse Zaken van de senaat.
Kissinger pleitte krachtig voor
herstel van de niet-politieke benade
ring van de buitenlandse politiek
«door het Congres en het Witte Huis,
"omdat de wereld ons nodig heeft".
Als waarschuwing aan de Sowjet-
Unie dat de Verenigde Staten niet
imeer dan één Angola zullen dulden
heeft de Amerikaanse regering
"trouwens abrupt een bijeenkomst
<van de Russisöh-Amerlkaanse ge
mengde commissie voor energiesa-
menwerking, afgezegd, zo heeft een
woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken gisteren be
kendgemaakt.
De Sowjet-Unie is er van in ken
nis gesteld dat twee andere voorge
nomen Russisch-Amerikaanse bij
eenkomsten evenmin doorgaan. De
ze zouden zijn gegaan over huisves
tingsvraagstukken en over de eco
nomische en commerciële betrek
kingen.
Een functionaris van het ministerie
van Buitenlandse Zaken bracht het
uitstel van de bijeenkomsten recht
streeks in verband met de situatie in
Angola. De Sowjet-Unie moet er de
waarschuwing in zien dat de Verenig
de Staten geen tweede soortgeiyk
avontuur zullen dulden, zei hij.
Er is volgens hem geen sprake van
een ingrijpende wijziging dn de Ame
rikaanse politiek, "maar de
boodschap is, dat er geen samen
werking kan zijn zonder stabiliteit in
onze betrekkingen."
Het Pond Sterling dat de afgelo
pen weken al was gekelderd daal
de opnieuw. Het opende gistermor
gen op 1.920 ten opzichte van de
dollar maar viel al gauw terug naar
1.9160.
De bank van Engeland moest in
grijpen en kocht Ponden, hetgeen
tot een lichte verbetering leidde:
1.9170. De slechte situatie waarin de
Britse economie momenteel verkeert
leidde er 5 maart voor de eerste
maal in de geschiedenis toe dat het
Pond in waarde onder de twee dollar
daalde.
Volgens een handelaar was het
op de effectenmarkt de eerste tien
minuten een grote chaos. De vrees
dat de militante vleugel van La
bour de leiding in de partij zou
overnemen leidde ertoe dat er plot
seling veel verkocht werd. Na de
eerste schok keerde de rust gelei
delijk terug.
Oppositie
Oppositieleidster mevrouw Marga
ret Thatcher wilde nog geen com
mentaar leveren op de aankondi
ging van Wilson tot morgenmiddag,
wanneer zy gedurende het "vragen
uurtje" van het Lagerhuis tegen
over de premier zal komen te staan.
Mevrouw Thatcher zal waarschijn
lijk vasthouden aan de beleefde tra
ditie door enkele niet-controversiële
en vriendelijke opmerkingen over
Wilson te maken, dit ondanks het
feit dat zij hem vorige week vroeg
"nu te vertrekken".
De vroegere premier Erward
Heath zei dat hij verrast was door
het nieuws. Hij zwaaide Wilson lof
toe als een man die de eenheid in
zijn partij gedurende vier verkie
zingen had weten te behouden.
Heath zei dat het aftreden zou
worden gevolgd door een periode
van onzekerheid en dat "onzekerheid
voor ons op internationaal gebied
schadelijk i6".
"Ik hoop dat de Labour-partiJ zo
snel mogelijk een nieuwe leider
kiest. Onzekerheid is altijd1 schade
lijk voor de economie, maar een
nieuwe Labour-leider is een kwes
tie van enkele dagen of misschien
twee weken", aldus Heath.
De nieuwe premier van Groot-Brit
tannië die Wilson zal opvolgen,
wordt gekozen door de 317 man
sterke fractie van de Labourpartij
in het Lagerhuis. De uitslag Is waar
schijnlijk op donderdag 25 maart be
kend. Behaalt geen der kandidaten
de absolute meerderheid, dan vindt
een tweede kiesronde plaats, even
tueel gevolgd door een derde.
Wie de nieuwe premier wordt
staat op zijn laatst op 5 april vast.
De grondwet schrijft voor dat konin
gin Elizabeth de gekozene dan
bij zich ontbiedt en belast met de
vorming van een nieuwe regering.
Het is zeker niet ondenkbaar dat in
het huidige kabinet wijzigingen zul
len worden aangebracht.
Joshua Nkomo, een van de zwar
te nationalistenleiders heeft gisteren
in Salisbury gezegd dat het besluit
van de Britse premier Harold Wilson
om af te treden geen gevolgen zal
hebben voor de huidige constitutio
nele besprekingen in Rhodesië.
„De meer recente besprekingen over
dit onderwerp heb ik met de Brit
se minister van buitenlandse zaken
James Callaghan gevoerd", aldus
Nkhomo. „Wat ons betreft hebben
wij te maken met de Britse rege
ring en niet met slechts één persoon.
Ik zou willen zeggen dat meneer
Wilson moe is en rust wil, dus wens
ik hem het beste".
De Rhodesische regering had voor
alsnog geen commentaar op het
de multiraciale centrum oppositie
party zei: „Ik kan alleen maar
zeggen dat ik hoop dat datgene wat
Wilson bezield heeft, ook in Rhode
sië gehoor zal vinden".
Premier Den Uyl heeft het aftre
den van de Britse- minis ter-presi
dent Wilson gistermiddag een groot
verlies voor de Labourregering ge
noemd. „Engeland en zyn party
zullen zyn bewonderenswaardige
stuurmanskunst missen", aldus de
premier.
BEIROET (Reuter) Het is
gisteren niet veel duidelijker gewor
den of en zo Ja wanneer en op welke
voorwaarden president Franjieh van
Libanon bereid is zijn ambt neer te
leggen.
Leek het heengaan van de christe
lijke president maandag met geweld
te zullen worden afgedwongen - een
aantal moslem-eenheden van diverse
pluimage rukte toen op naar het
presidentiële paleis - gisteren leek het
touwtrekken in hoofdzaak weer naar
het politieke vlak verplaatst.
Syrië lijkt zich opnieuw, net als bij
de bewerking van het 22 januari-
Parlement en radio De debat
ten in het Britse parlement zullen
voortaan via de radio kunnen wor
den uitgezonden. Het Lagerhuis en
het Hogerhuis keurden gisteren een
wetsontwerp goed dat dit mogelijk
maakt. Vorig jaar zijn de debatten
bij wijze van proef korte tijd recht
streeks te beluisteren geweest. Waar
schijnlijk zal de BBC deze
herfst geregeld uitzendingen uit
het parlement gaan verzorgen.
bestand, in het centrum van het po
litieke en militaire krachtenveld te
hebben geplaatst. Voorlopig lijkt
Damascus een machtsstrijd om het
hoogste Libanese ambt te willen ver
mijden, maar hoelang Franjieh nog
op Syrische steun kan rekenen is on
mogelijk te voorspellen.
De situatie rond het presidentiële
paleis is nu zp dat de linkse militie
strijders en rebellen van het Liba
nese leger die maandag oprukten in
de richting van Beiroet tot stand zijn
gebracht door eenheden van het Pa-
lestynse bevrijdingsleger (PLA) en
andere pro-Syrische eenheden. Rond
het presidentiëel paleis, in Baabda
aan de rand van Beiroet, werd giste-
"Grove aanvallen" In Seraje-
wo. Bosnië, zijn gisteren een Joego
slavische advocaat en een arbeider
tot resD. acht Jaar en vijf jaar en
acht maanden gevangenisstraf ver
oordeeld wegens „grove aanvallen
op het Joegoslavische stelsel en
de hoogste leiders". Zij handelden
„contrarevolutionair en nationalis
tisch", aldus het persbureau Tan-
Joeg.
ren sporadisch geschoten maar het
was onduidelijk tussen wie.
De rebellerende strijdmachtonder
delen, die zich hebben gebundeld ln
het "Libanees-Arabische leger' lig
gen echter op zijn minst tien kilo
meter van het paleis en lijken door
de aanwezigheid van Syrische troe
pen en verse eenheden van het PLA
te worden afgehouden van de recht
streekse aanval op het paleis die zy
maandag nog in de zin leken te heb
ben
Naar verluidt heeft president Ha-
fez Assad van Syrië gisteren telefo
nisch contact gehad met zijn benar
de Libanese ambtgenoot. Ook vond
er overleg plaats tussen Assad en
Yasser Arafat, Leider van de Pale-
stynse bevrydingsorganisatie (PLO)
het PLA de •militaire arm*
Nog steeds verluidt uit politieke
bronnen dat Franjieh alleen bereid
is af te treden als een aantal eisen
wordt ingelost. De belangrijkste voor
waarden zouden zijn: hereniging van
de Libanese strijdkrachten en een
alzemene amnestie voor officieren en
soldaten:
Daarnaast zou Franjieh ook in per
soonlijke zin zijn gezicht willen red
den en erop staan dat hij wordt op
gevolgd door iemand die voor hem
en zijn geestverwanten aanvaard
baar is.
Nicos Sampson
gearresteerd
NICOSIA (Reuter) Nicos Samp
son, de voormalige EOKA-man die
acht dagen lang president van
Cyprus is geweest is na de staats
greep van 1974. die aartsbisschop
Makarios tot vluchten dwor^, is ge
arresteerd wegens zyn aandeel ln die
staatsgreep.
Een officiële verklaring zegt dat de
40-jarige Sampson, die nu uitgever is
van een rechtse krant, vervolgd zal
worden wegens het gebruik van de
strijdkrachten tegen de wettige rege
ring.
