Waarom mag Columbo geen
Duits van ons spreken?
...en gisteren
/fjflPflfl programma
toegelicht
Schoolradio-project
over onze maaltijden
Door
Nico Scheepmaker
Onlangs werd Sc opgebeld door
een lezeres met een probleem. Zij
kan Duitsland ontvangen. Dik
wijls verheugt zij zioh op een En
gelse of Amerikaanse film die via
Duitsland vertoond zal worden,
de ene keer omdat zij hem in
dertijd gemist heeft, de andere
keer omdat zij er dierbare herin
neringen aan bewaart. Ze zit ver
wachtingsvol klaar, sterk gemoti
veerd zal ik maar zeggen, de film
begint, is zoals gebruikelijk in
het Duits nagesynchroniseerd, en
na een half uurtje zet ze hem af,
omdat ze er niet langer tegen kan,
en ook, omdat ze merkt dat ze
haar aandacht er niet bij kan
houden. De film ketst, dankzij
de nasynchronisatie, op haar af,
zou je kunnen zeggen. Haar vraag
was of ik wist hoe dit te verkla
ren viel. Ze kent wel degelijk be
hoorlijk Duits en heeft^ook geen
moeite met het volgen van oor
spronkelijk Duitstalige program-
Wat zij zich bijvoorbeeld af
vroeg was, of het alleen maar zo
leek of inderdaad klopte, dat de
Duitse nasynchronisatie sneller
ingesproken leek te zijn dan het
oorspronkelijke Engels. Met ande
re woorden: of je als kijker meer
Duitse woorden te verwerken
kreeg dan (voor de nasynchroni
satie) Engelse woorden?
acteurs van Duitse origine, maar
dat Je het niet of nauwelijks kunt
zien. Nasynchroniseren is dan
ook voornamelijk een kwestie van
lettergrepen tellen, het Engelse
zinnetje van 19 lettergrepen moet
bij voorkeur worden vertaald in
een overeenkomstig Duits zinnetje
van eveneens 19 lettergrepen,
waarbij ook nog rekening moet
worden gehouden met korte denk-
Lipsynch
Nu Is het een feit dat het En
gels een compactere taal is dan
het Duits. De Engelse vertaling
van "turks fruit" bevat minder
woorden dan de Duitse vertaling,
afgezien ook van het feit dat de
Engelsen altijd stroomlijn verta
lingen maken en zelden terug
deinzen voor het weglaten van wat
woorden of zinnen. Het is dus
denkbaar, dat ae Duitse nasyn-
shronisateurs voor hetzelfde in het
Engels uitgesproken zinnetje een
of meer woorden meer nodig heb
ben. Maar hoe kan dat de lip
synchrone nasynchronistaie be-
invloeden, vraag je Je af? Je kan
nog zo n hekel hebben aan die
Duitse «en Franse, en Spaanse)
gewoonte om Engelstalige films
na te synchroniseren, maar toe
gegeven moet worden dat het
meestal perfect gebeurZe zijn
voor 95 proc. "lipsynch" (zoals
de vaklieden het noemen), dat
wil zeggen dat Je wel weet dat die
Duitse woorden in werkelijkheid
niet door de zichtbare acteurs
worden uitgesproken maar door
(onzichtbare) veredelde hoorspel-
Het zou mij niet verbazen als
de weerzin, die bij een Nederland,
se kijker opkomt zodra hij een
Engelse film in het Duits moet
aanhoren, voor een deel verklaard
kan worden uit het feit, dat er
vaak gesmokkeld moet worden met
de onwillekeurige denk-, adem
en aarzelpauzes die een goed ac
teur in zijn spreektaal inlast,
waardoor de natuurlijkheid van
het spreken verloren gaat. Zelfs
als de vakbekwame inspreekac-
teurs zulke aarzelingen en stotte
ringen ook inlassen, zal het ze
nooi gelukken om het natuurlijk
te laten lijken, want woorden lip
synch uitspreken is nog tot daar
aan toe, maa» geaarzel, gestotter
en minieme pauzes zijn nagenoeg
niet na te bootsen.
Maar omdat, bij een goede na-
synchronisatievertaling, het aan
tal lettergrepen gelijk blijft, kan
de weerzin ertegen niet verklaard
worden uit een grotere hoeveel
heid tekst die je te verwerken
krijgt. Hoogstens is het mogelijk
dat je. doordat het Duits minder
compact is, meer schwere wörter
binnen het aantal lettergrepen
krijgt voorgeschoteld, maar dat
verschil lijkt me nauwelijks.waar-
neembaar.
De meest voor de hand liggende
oplossing voor het feit dat die
Duitse nasynchronisatie onuit
staanbaar is (ik heb precies de
zelfde ervaring, een paar dagen
geleden was er op Duitsland een
oude film met Marty Feldman
in de hoofdrol, ik heb hem na
een half uurtje afgezet: ook hoor
de ik heel deprimerende verhalen
over Columbo als Duitssprekende
regenjasinspecteur) is natuurlijk
het vermoeden dat iemand die de
film al in zijn oorspronkelijke ver-
sle kent, of die de hoofdrolspelers
en hun stemmen kent, de moed
niet kan opbrengen de vervalste
versie van zo'n film te gaan zien.
Als dat het grootste probleem is,
zou dat wel betekenen dat jonge
ren, die dankzij hun schooloplei
ding het Duits goed verstaan, geen
enkele moeite zouden moeten heb
ben met in het Duits nagesyn
chroniseerde films v. Greta Gar-
bo. Zij hebben die films niet ge
zien (haar laatste film was „Two
Faces Woman" uit 1941), en ze
kennen haar stem niet. Hoe zou
den Nederlandse jongeren kunnen
klagen als „Ninotschka" in het
Nederlands werd nagesynchroni
seerd met de stem van Mary
Dresselhuys?
Toch geloof Ik dat zy er niet
ln zouden geloven, omdat een
stem op een geheimzinnige ma
nier verbonden is met de persoon,
en bovendien het Nederlands niet
zou kloppen met de hele situatie
in de film. Het blijft wrikken. Een
tekst die je hoort uitspreken heeft
blijkbaar minder bewegingsvrij
heid dan een geschreven tekst,
want al die bezwaren tegen na
synchronisatie hoor je zelden of
nooit met betrekking tot uit het
Amerikaans vertaalde boeken,
terwijl over het algemeen Engels
talige toneelstukken zonder pro
testen uit het publiek in het Ne
derlands gespeeld worden, hoewel
de locatie (Rome) en de namen
van de spelers, (Brutus, Marcus
Antonius) zelden veranderd wor
den in Amsterdam en Hendrik en
Gerard Kornelis...
Beperkt
i laatste
Ten slotte J
mogelijkheid,
chronisatie in het Duits onver
draaglijk is. Bij alle lof die de
Duitse nasynchronisatoren ver
dienen, moet toch gezegd worden
dat zij met beperkter middelen
moeten werken dan de oorspron
kelijke acteurs. Zij kunnen al
niet vrijuit spreken ornaat zij
voortdurend attent moeten zijn
op het meelopende beeld, opdat
hun tekst „lipsynch" wordt, en
bovendien kunnen zij zich niet
vrijuit bewegen. Er worden dappe
re pogingen gedaan om de ver
schillen in stemsterkte na te boot
sen (gefluister wordt omgezet in
gefluister, gebrul in gebrul, de
stem van iemand aan de
overkant van de rivier klinkt
zachter dan de stem van de man
die aan deze kant van de rivier
staat i. maar het wordt zelden wat
het geweest is. De stem van
iemand die op tien meter af
stand iets zegt op een bepaalde
geluidssterkte, kJihkt anders wan-
bootje op ae rivier zit, in een
neer hij op dat moment in een
pakhuis staat (op twee-hoog of
op de grond), in een telefooncel
staat, in een auto zit die rijdt, in
bed ligt, op een balkon staat, op
een paard zit, aan de rand van de
dakgoot hangt, of van dat balkon
afvalt.
Nu weet ik wel dat menige film
(Italiaanse films vooral, bij Felli-
ni is het vaak pijnlijk duidelijk
merkbaar) ook in zijn oorspron
kelijke versie pas na het schieten
van de beelden van studiogeluid
Peter Falk
worden voorzien, waardoor een
Duits nagesynchroniseerde Felli-
nifilm niet per defenitie minder
lipsynoh is dan de oorspronkelijke
film (het tegendeel zal eerder het
geval zijn), maar over het alge
meen is er tooh een goede balans
tussen geluid, dialoog, omgeving
en actie in de goede films, en juist
die goede balans is in de nasyn
chronisatie een vrijwel onbereik
baar ideaal. Zo'n verstoorde ba
lans, hoe verstopt ook. zal de
kijkvreugde naar „Citizen Kane"
met een Duitssprekende Orson
Welles waarlijk niet verhogen.
ZATERDAG 6 MAART
NEDERLAND I
15.30 Journaal (NOS)
13.32 De i-ode autobus, kinderprogramma (KRO)
13.15 Wickic de Viking, jeugdserie (KRO)
10 40 17.30 Kunt u me de weg naar Hameien vertellen.
Meneer (KRO)
18.45 TV-informatie voor Marokkanen (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 De bal is rond: spelprogramma (TROS)
19.35 De man van zes miljoen, tv-serie (TROS)
20.25 Andre van Duin's pretmachine (TROS)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Peppeipolitieserie (TROS)
22-40 Wordt u al geholpen?, komische serie (TROS)
23.10 TROS Sport (TROS)
23.30 Journaal (NOS)
23.35 23.40 Lied van de week (IKON-NCRV)
NEDERLAND II
18.45 Paulus de boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Dc avonturen van Peppi en Kokki: kinderserie (KRO)
19.20 QenQ: jeugdserie (KRO)
19.50 t Zand 33: gesprek (KRO-RKK)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 Ellery Queen: detectiveserie (KRO)
21.30 Pleisterkade 17, een komedie-seiïe (deel 5) (KRO)
22.15 Brandpunt (KRO)
22.55 Er zit muziek in, tv-serie (KRO)
23.20 Vastenoverweging (KRO)
23.25 23.30 Journaal (NOS)
ZONDAG 7 MAART
NEDERLAND I
15.30
lbOO
16.02
16.27
16.55
17.00
17.30
17.32
18.55
19.00
19.05
19.35
20.30
21.40
22.00
Eucharistieviering (KRO-RKK)
Pech onderweg (9) (TELEAC)
Les Gammas (28) (TELEAC)
Wetenschap in beweging (8) (TELEAC)
Bedreigde landschappen (5) (TELEAC)
Journaal (NOS)
Sesamstraat (NOS)
W.K. IJ ss peed way vanuit Assen (NOS)
Voetbal- en totouitslagen (NOS)
Vesper (IKON)
Wilde Ganzen (IKON)
W.K. Zwemmen vanuit Utrecht en W.K. sprint
dames en heren vanuit West-Berlijn (NOS)
De eerste 365 dagen uit het leven van een kinc
(TELEAC)
TV-informatie voor Turken (NOS)
Journaal (NOS)
Ruimte (NCRV)
Licht klassiek met variaties (NCRV)
Joey (NCRV)
Gilels speelt Beethoven (NCRV)
Ander nieuws (NCRV)
Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.25 Woord voor woord (IKON-KRO/RKK)
18.30 Paulus de Boskabouter (NOS)
18.35 Rogues Rock (NOS)
19.00 Panoramiek (NOS)
19.15 Studio Spoit. met om ca. 20.00 trekking van de lotto
getallen (NOS)
20.30 Horizon (NOS)
21.00 Metro's Music (NOS)
21.30 Journaal (NOS)
21.35 Markant (NOS)
22.35 Beeldspraak: Karei van het Reve en de Russische Dis
sident (NOS)
22.00 Journaal (NOS)
DEN HAAG Door samenwerking
tussen de afdeling Schoolradio van de
KRO en de NOVIB is een project
tot stand gebracht, dat als titel "Eten
op tafel" draagt en handelt over de
produktie. de verdeling en de con
sumptie van voedsel. Het project is
bestemd voor lagere klassen van alle
vormen van voortgezet onderwijs en
heeft per onderdeel raakpunten met
vakken als aardrijkskunde, geschiede
nis, biologie, economie, expressie,
godsdienst, maatschappijleer, huis
houdkunde en Nederlandse voedings
leer.
Via dit project wil men de leerling
inzicht geven in de eigen situatie en
die van anderen. Het project wil door
zicht verlenen in maatschappelijke
structuren op het gebied van de voed-
selproblematiek. Tevens wil het uit
zicht bieden op de consequenties die
dat hebben voor eigen denken en mo
gelijk handelen. Het project bestaat
uit vijf fasen en behelst drie school
radio-uitzendingen. te weten aan
staande dinsdag (Hilversum II: 14.00
uur) en de dinsdagen 16 en 30 maart.
ADVERTENTIE
/AVBOIK
Encyclopedie nodig?
Kijk vanavond om 7 uur Ned. I naar ae 'IV
En morgen kunt u alles rustig bekijken.
By AV BOEK.
Pieterskerkchoorsteeg 14, Leiden, 071-142441.
Een overzichtje van de tentoonstelling die op het ogenblik in het Waaggebouw wordt gehouden.
Twaalf kunstenaressen, merendeels uit de Leid se regioexposeren tot en met 25 maart in de Waag.
Mozaïek. VARA: 11.30 De C Flink-
show. 12.02 Klink Klaar. 13.02 NAR.
NOS: 14.02 Langs de lijn. 18.02 NOS-
Springplank 10.02
KRO: 7.02 (S) Drie
12.00 (S) Muzikaal onthaal.
Veronica: 8.00 Nws. 8.02 Veronica op
4 NOS: 9,00 Discotabel. 10.00 (S) Mu-
i Reldgiosa 11.00 (S) Fur Ellse 18.00
1.03 Radlojourn. ll.C
(S) Fromenadeorkest.
VARA: 18.30 Nieuws. 18.41 S) Ekspres,
vervolg. 19.00 (S) De V/
(S) Concertgebouw
kest met solist (In de pauze 14
15.00 Sport ln het kort). 16.00 Mus
16.03 (S) De
Hitmeester met o.a. de Telefoon-Top-5,
(17.03) Radlojourn.
NCRV: 18.30 Zondag-
Duitsland II
17.00 Journaal. 17.05 Informaties en
meningen uit de Bondsrepubliek met
aansluitend tips voor konsumenten.
18-OO^Kung Fu^i9.(X> Journaal. 19.30
concert. 21.45 Journaal. 21.50 Sport,
reportages interviews en lottogetallen.
23.05 The Naked Spur. film. 0.35 Jouni.
.30 Elf en een half. 12.
.45 Journaal. aan6lui-
weekspiegel. 13.15 Regionaal ma-
Muziek blijft belangrijk, vooral in
..Haagsche Kringen". De leider van
het residentie orke6l, de grote onder
breker van alle ondervraagden in
dit, VARA-programma. zei het zelf:
„wij zijn de eierwekker van de poli
tiek, wij bepalen of u een hard of
een zachtgekookt eitje krijgt. Wij
houden de tijd van drie minuten
aan". Zij zijn de scheidsrechters in
deze Journalistieke wedstrijd.
Overigens waren er meer parle
mentaire journalisten onder het pu
bliek in Haagsche kringen gister
avond dan ooit. Tot nu toe waren
het voornamelijk gelegenheidsbezoe
kers geweest in het Haagse Pulchri,
die te pas en te onpas hun gezicht
voor de camera drongen. Gisteren
avond echter allemaal mensen in die
gelegenheidsduo. die er iets mee te
maken hadden. Haagse kringen kort-
Het onderwerp was dan ook be
langrijk genoeg: de parlementaire
enquete. Veeel parlementariërs heb
ben geen vertrouwen in de commis
sie van drie wijze mannen die door
de regering is ingesteld om de rol van
prijn6 Bemhard in de Lockheed-af
faire te onderzoeken. Zij willen liever
het oude parlementaire recht van
enquete gebruikt zien. bijna zo oud
als de grondwet, maar in negentig
Jaar eigenlijk nooit gebruikt. Behal
ve dan in 1947 om de houding van
de regering in oorlogstijd te onderzoe
ken.
"De parlementaire enquete is belast
door dat onderzoek", zo zei premier
den Uyl. „het volk denkt dat een
dergelijke enquete een ondervraging
van de regering is. die erg lang duurt"
En hij ging verder: "een dergelijke
enquete moet je ook niet houden als
je geen reële aanleiding hebt Mis
schien kan de commissie van drie
wijze mannen, die de rol van prins
Bernhard onderzoekt, een dergelijke
aanleiding zijn
Een opzienbarende verklaring van
den Uyl: „Prins Bernhard heeft zelf
gezegd, daar bedoelen zij mij mee",
toen hij werd geconfronteerd met de
verklaringen van Lockheed-president
Kotchian voor de Amerikaanse se-
naatscommissie-Church. En terwijl
het Resistentie orkest alweer begon
te spelen, zei Den Uyl nog nauwelijks
hoorbaar, dat liet rapport van de
commissie-Donner beslissend zou
kunnen zijn voor het al dan niet
houden van een. parlementaire en
quete naar de vliegtuigaankopen".
Het ei van den Uyl moest dus zacht
worden opgediend. VVDwoordvoerster
mevr. Kappeijne van de Coppelo was
niet mis, „ik kan u niet zo goed ver
staan omdat die muziek zo om ons
heen klinkt". En daarmee omzeilde
zij het antwoord op de vraag of de
VVD met een parlementaire enque
te naar de vliegtuigaankopen zou in
stemmen. Dat weerstands-orkest zou
best een beetje minder dwingend
mogen zijn.
Na Haagsche kringen denk je even
dat deze ludieke aanpak van het
nieuws een voordeel is. Romantisch
misschien wel, maar er is helaas
geen plaats voor een gedegen inter
view zoals AVRO's Televizier had
met de literaire en politieke vluchte
ling Alexander Solzjenltsyn.
JAN VAN BEEK
TROS: 18.00 Nieuws. 18.11 Aktua. 18.30
ToeraktuaCruise wordt vaarvakantie.
19.00 (S) TROSS-Country. 20.00 Nws.
20.05 (S) Concert a la ca:
progr. EO: 22.30 (S) Laat ons de rust
dag wijden: meditatie en gew. muziek.
23.00 <S) Reflector: informatie met het
oog op de gemeente. 23.16 (S) Postlu-
dlum: klass. muz. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum III
NOS: 18.02 (S) NOS-Maal. NCRV:
19.02 (S) Pers Vers: nieuwe grammo-
KRO: 8.00 Nieuws. 8.10 Overdenking.
6.15 Badlnerle. 9.00 Nws. 9.10 Water
standen. 9.15 Laudate. 10.00 Eucharis
tieviering. 11.CO Da Capo. 11.50 Bultenl.
10.30 Nieuws. 10.33 (S) Sphinx. RVU:
11.40 Educatief progr. met begeleidend
schriftelijk materiaal. VPRO: 12.00
VPRO-Maandag. 12.26 Med. 12.30 I'
12.41 Piet Ponskaart presenteert,
volg. 13.30 (S) Muziek. 15.00 Per
s nader
ziek 14.00 Nieuws 14.02 Keu
ezen. 14.30 Moederland - Va-
5.00 (S) Muziek van formaat.
18.33 Sportovera.
DUITSE TV
spondenten. 20.00
23.25 Journaal.
Duitsland II
buitenlandse
werknemers. VARA: 17.00 1
en pianomuz. 17.55 Med.
18 15 Dingen van de dag
gieuze uitzending.
dernachtblues. 2,02 (S) Bent
menade orkest. 20.30 Gastcollege ii.15
(S) Edward El gar's Enigma variaties.
22.25 (S) Over musici gesproken. 22.55
(S) Hobbyscoop. 2325 (S) NOS-Jazz.
HUM. VERBOND. 9.30 Zit
IKON: 10.00 Hervormde kerkdienst.
10.55 Wilde Ganzen. 11.00 (S) De an
dere wereld van zondagmorgen. AVRO:
wijs. Overheidsvoorlichting. 17.20 Uits:.
voor de landbouw. EO: 17.30 Nws 17.32
(S) Klankbord
Hilversum 11
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgym
7.20 Te Deum Laudamus 7.54 Het le
vende woord. 8.00 Nieuws. 8.11 Hier
en nu. 825 Muz. in uw straatje. 9.00
Plein Publiek. (9.35 Waterst.). 10.50
Schoolradio. 11.00 Nws. 11.03 Banden
muziek. 12.00 Het nuttigen van
WDR: 8.05-11.15 Schooltelevisie. 18.30
dagskonsert 12.50 Wetenschapp. pro
gramma. 13.00 Journaal. 13.02 Week-
kronlek. 13.45 Kinderprogramma. 14 lo
Fapermoon. 14 40 Mlt 15 1st alles ge-
n. 15.10 Journaal. 15.15 Aktion
snklnd. 15.20 Reportage uit Bonn.
15.50 Spoirt 17.00 Journ. 17.02 Sport-
reportage. 18.00 Dagboek uit de Pro-
Ieder heel uur nieuws.
AVRO: 7.02 Ko. de boswachtershow.
8.02 Juist op zondag. 10.02 Muziek
kunstrijden). 22.30 Trekking
lotto-getallen, met aansluitend Jour
naal en weerbericht. Vervolgens
Wort zum Sonntag. 22.50
23.50-23.55 Journaal
Vanavond in André van Duins Pretmachine behalve de
grappen en grollen van onze volkskomiek ook de Amerikaan
se soulgroep The Drifters. Deze formatie die m 1953 startte
werd zeer bekend met nummers als "Save the last dance for
me". Under the boardwalk" en meer recent "Kissing in the
backrow".
Daarvoor De bal is rond met behalve Theo Koomen en Cees
van Nieuwenhuizen. de twee eredivisieclubs Go Ahead Eagles
en FC Twente.
ln Beeldspraak morgenavond is Karei van het Reve te gast.
In deze uitzending zal met Van het Reve worden ingegaan
op zijn verhouding met Russische dissidente schrijvers.
Ook morgenavond een portret van parapsycholoog profes
sor dr. Tenhaeff in een uitzending van Markant.
