Zeli zonne
warmte vangen
met dakraam
MAKEN AL DIE SAUSJES
Diepvries
Maximum
mmim
BOODSCHAP
Experiment
wordt in
Nijmeegse
woningen
in
praktijk
gebracht
DINSDAG 2 MAART 1976
PAGINA lt
De Consumentenbond testte 18
verschillende merken verfafbijtmid-
del, die in ons land te koop zijn. De
onderzoekers concludeerden: ze doen
het allemaal ongeveer even goed,
alleen de prijzen verschillen. Wat
ook bleek is, dat Je erg moet
oppassen met het schraapsel van
afgebeten verf. Het kan van alles
aantastenvinyl vloertegels, lino
leum, wollen kleden. Oppassen dus
dat je het niet aan Je schoenzolen
mee het huis in loopt. Nog iets: wie
bij het afbijten werkhandschoenen
gebruikt, moet er rekening mee
houden dat rubber er wel tegen kan,
maar dat kunststof handschoenen
door het spul zwaar worden
aangetast.
Rekken vol met sausen staan
er in de supermarkten.
Een saus voor dit en
een saus voor dat. Een mayonaise
en een mixonaise. Een saus voor de
frites en een saus voor de sla. En
als u het woord „saus" zat bent, dan
spreekt u over „dressing".
Het zijn er zoveel dat u misschien
door de bomen het bos niet meer
ziet, Hoe vet is de een en hoe dik
word je van de andere? Het Voor
lichtingsbureau voor de Voeding
heeft een paar van die sausen, de
mayonaise-achtigen, in een grafiek
bij elkaar gezet. Daarin kunt u zien
hoeveel olie (dus vet) er in zit en
hoeveel calorien deze produkten le-
Langs de vertikale lijn links in de
grafiek kunt u het percentage olie
aflezen. In de gewone mayonaise zit
het meest80%In de magere sla
saus zit liet minst: 5%
De dikke horizontale lijnen geven
aan hoeveel calorien er in de sau
sen zitten. Die hoeveelheid calorien
is opgegeven per honderd gram.
Maar waarschijnlijk 6chept u de
saus met een eetlepel over frites of
sla. Een eetlepel saus weegt onge
veer 20 gram. Een lepel magere sla
saus geeft dus ongeveer 15 calorieën,
een lepel fritessaus of gewone sla
saus kan varieren van 60 tot 75 ca
lorieën, met een eetlepel mixonaise
zit u op ongeveer 95 en met 'n eet
lepel echte mayonaise wordt t he
lemaal bar en boosdaar krijgt u
per schep 150 calorien mee binnen.
Wie teveel weegt moet dus erg op
passen met sausen waar veel olie in
zit.
En het maakt wat dat betreft niet
uit of dat verzadigd vet of meervou
dig onverzadigd vet is (dat laa'ste
wordt gebruikt tegen hart- en vaat
ziekten) Vet is vet, en wie er teveel
van eet wordt er dik van.
De sausen die niet in dit grafiekje
staan,zoals barbecuesaus, ketchup
of dipsaus leveren ongeveer net zo
veel calorien als magere slasaus,
namelijk tussen de 80 en de 100 per
100 gram. (Dat is dus circa 20 calo
rien per eetlepel).
Nog niet zo lang geleden bijvoor
beeld kwam in ons land het
zonne-proefproject in Oss in het
nieuws. Ook overal in het buiten
land is men al druk bezig met
proefnemingen.
In Nederland nam het Bouwcen
trum in Rotterdam het initiatief
voor experimenten.
Maar los van al dat
gexperimenteer moet je toch eens
in de praktijk beginnen dacht men
in Nijmegen.
Met als basis de nu bekende
technieken, en na uitvoerige bereke
ningen, ontwikkelde aldaar het
ingenieursbureau NVH de Solaq-
warmtecollector.
Als u dat zou willen kunt u als
particulier zo'n ding kopen. En als
het van de welstandscommissie mag,
kunt u hem op uw dak plaatsen en
dan werkt het nog ook, al blijft
men voortdurend zoeken naar nog
betere resultaten met zonne-energie.
Nu alg ©schikt
De firma Nijs en Vale, ook in
Nijmegen, maakt ze nu. Die
collector is, zo verzekeren de
makers, bij uitstek geschikt om
opgenomen te worden in de
warmwatervoorziening van kleine
en ook wel grote huishouden.
Men heeft bij het ontwerpen van de
vorm van de collector duidelijk
rekening gehouden met de invloed
op het uiterlijk van uw huis. Het
ding ziet er uit als een flink groot
dakraam. Men verwacht in Nijme
gen daarom niet, dat er veel
bezwaren zullen bestaan tegen het
aanbrengen van zo'n collector.
De werking
Het gaat zo, met die zonnecollector.
Een naar de zon gekeerde zwarte
plaat zal de opvallende zonnestralen
vrijwel geheel absorberen (dus
opnemen en niet terugkaatsen). Om
nu die opgenomen zonnewarmte
nuttig te kunnen gebruiken zijn in
de plaat kanaaltjes aangebracht
waar water doorheen stroomt.
Koud water wordt in de plaat
ingevoerd, door de warme plaat
denk eens aan een autodak in de
zon verwarmd en als heet water
afgevoerd naar een opslagvat.
Om nu te zorgen dat er geen
warmteverlies is, wordt aan de
zonzijde van die zwarte plaat een
plaat glas (broeikaseffect) en aan
de achterzijde aan de zolderkant
van de plaat dus een dikke laag
steenwol aangebracht. Het geheel is
gevat in een aluminium frame.
Dat hete water in het opslagvat zou
Je zo kunnen gebruiken. In theorie
tenminste, want er zit een
anti vriesmiddel in.
V oorverwarming
Maar zo gebruiken, dat is de
bedoeling niet. De installatie dient
als voorverwarming op de bestaande
warmwatervoorziening via boiler of
geiser.
Het opslagvat is dubbelwandig. Het
hete water uit de zonnecollector
zorgt weer voor verwarming van
koud leidingwater dat ook in dit vat
komt. Dat water mengt niet met het
hete collectorwater, maar het hete
water verwarmt gescheiden door een
wand het verse koude water.
Het water uit de collector koelt niet
helemaal af en is, zoals we zelf
konden voelen aan de retourleiding,
als het naar het „zonneraam"
teruggaat, nog wel warm. In de
collector wordt dat water weer heet
en in feiite steeds heter na elke
circulatie.
Circulatie
Die watercirculatie vindt in kleine
installaties plaats door natuurlijke
circulatie, een pomp is niet nodig.
Het „normale water", zullen we maar
zeggen, in het opslagvat wordt
behoorlijk warm en het kan zo via
leidingen naar een boiler worden
gevoerd.
Om goed te kunnen werken moet
het voorraadvat ongeveer 50 centi
meter hoger geplaatst worden dan
de bovenzijde van de collector. In de
praktijk kan dat in het nokje van
het dak, zodat er nauwelijks nuttige
ruimte op zolder verloren gaat.
Opbrengst
Er zijn door deskundigen allerlei
voorspellingen gedaan. Als tegen het
einde van de eeuw 4 miljoen
woningen en gebouwen een dergelij
ke installatie zouden bezitten, dan
zal 100 miljoen kilowatt-uur warm-
te-energie door de zon worden
geleverd. Dat komt dan in de plaats
van 15 miljard kubieke meter
aardgas, dat is een derde deel van
ons huidige jaarlijkse aardgasge
bruik.
Maar. zegt men bij Nijs en Vale, de
ontwikkeling en toepassing van zon-
ne-energie op grote schaal moet be
taalbaar en rendabel worden ge
maakt. En dat kan alleen als ook
de overheid dergelije projecten zal
begeleiden.
De warmte-opbrengst in de gewone
praktijk is natuurlijk afhankelijk
van de opstelling van de collectoren
ten opzichte van de zon en ook van
de uitstraling van de zon op dat
ogenblik. De buitentemperatuur
speelt allicht ook een grote rol.
Bij Nijs en Vale stelt men dat
collectoren het beste op het zuiden
kunnen worden geplaatst onder een
hoek van 45 graden.
Gerekend met gegevens van het
KNMI bedraagt de jaarlijkse
opbrengst van de collector (met een
grootte van 3,8 vierkante meter)
1500 kilowatt-uur. Dit komit overeen,
zeggen de Nijmegenaren, met
ongeveer 18 kw/uur warmwaterbe
hoefte van een gemiddeld gezin.
Op een zonnige dag in de zomer
kan zelfs een opbrengst van
ongeveer 18 kw/uur worden be
haald, daarmee kan 400 liter heet
water van ongeveer 55 graden
Celsius worden verkregen.
Als proef staat er thans zo'n
collector opgesteld in de kantine
van de Nijmeegse fabriek. De zon is
daar vervangen door een batterij
lampen.
De collector, zoals deze nu te
leveren is, heeft als afmetingen 2,40
x 1,80 meter. De plaat is met raam
10 cm dik
In die afmetingen komt hij op
ongeveer 1000 gulden. Voor nog eens
duizend gulden kan een installateur
de nodige leidingen aanleggen en
het warmte-opslagvat leveren. De
kosten om zo'n collector in het dak
te monteren zullen betrekkelijk
gering zijn. Een paar honderd
gulden, scnat men.
De collector is bestand tegen weer
en wind, vorst, regen en sneeuw. Hij
gaat erg lang mee, zegt de
fabrikant-
Snobs
Onderhoud is er niet of nauwelijks.
Zelfs het schoonhouden van de
glasruit kan achterwege blijven,
tenzij zeer ernstige vervuiling heeft
plaatsgevonden.
Wie koopt zo'n energiebron-van-de-
toekomst? Milieubewuste mensen en
bouwers die hun huizen een
extraatje willen geven om ze nog
verkoopbaarder te maken? Ja,
zeggen de fabrikanten.
En snobs die „alles" al hebben,
inclusief een tweede auto en een
tweede huis? Die ook ja, zeggen de
makers van de zonnecollector.
We eten in Nederland per persoon
drie kilo rijst per jaar. Daar zijn
dan ook de niet-rijsteters bij
meegeteld. Een derde van die rijst is
zogenaamd voorgekookte en de
handel voorziet een verdere groei
van dat voorgekookte deel. Volgorde
op de markt van dit kant-en-klaar
produkt is: 1. Lassie Toverrijst, 2.
Flits, 3. Oryza Blauw, en wat verder
daarachter 4. Momenta Slechts 14
van de hele omzet zit bij eigen
merken van winkels en B-merken
van de grote fabrieken. Er zijn
verschillende soorten „voorgekookte":
Lassie is langkorrelig, en Flits en
Oryza bijvoorbeeld ziin rondkorrelig.
Volgens de levensmiddelenvakpers
wordt 12% van het geld dat wij aan
groente en fruit uitgeven, aan
diepvries besteed. Diepvriesspinazie
wordt het meest gegeten; ver
daarachter volgen boontjes en
erwten. Overigens gaat wel 12% van
het geld naar diepvriesgroente, maar
dat wil nog niet zeggen dat dan ook
12% van de groente die wij eten
diepvries is. Want diepvries is
duurder en dus krijg je er minder
van voor je geld. Dit zijn gegevens
over wat wij dan wei eten (uit 1973,
maar nieuwe zijn er nog niet): 80%
verse groenten, 16% uit blik of glas,
4% uit diepvries. Sinsdien hebben
natuurlijk wel meer mensen eigen
vrieskisten.
Wie met een auto naar Rusland yil,
moet er rekening mee houden Aat
daar sinds 1 januari op alle wegen
een maximumsnelheid van 90 km
van kracht is. De maatregel is uit
veiligheidsoogpunt genomen, zeggen
de Russen. Tot dusver golden er
alleen snelheidsbeperkingen als die
speciaal waren aangegeven.
De Zwitsers hebben hun snelheids-
maatregelen tot eind 1976 verlengd.
Dat betekent: op de autowegen niet
harder dan 130 km., en op gewone
wegen een maximum van 100 km.
Het benutten van zonnewarmte is al enige tijd meer in de belangstelling, door de stij
gende energieprijzen en de dreigende schaarste aan brandstoffen.
90
Een schema van het zonne-energie-project van Nijs en Vale.
*- magere slasaus
1
100 200
300 400 bOO 600 700
kcalorleèn w 100 o Dfudukt
mayonaise
r xona'ise
Becel dressing
halfvette mayonaise
m fritessaus -J
slasaus j
fritessaus
-t-
