Wat zeggen de artsen
Solarium
maakt
zwakken
zwakker
aan je plafond
ULTRA-VIOLET EN WARMTE
Namaakzon
Warm water uit de
gasboiEer erg duur
Wie schoffelt
Niet met boor
Zoveel
kost hel
ongeveer
BOODSCHAP
Parijs-Grenoble
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1976
PAOINA 21
„Het is onbegrijpelijk dat som
mige fabrikanten van solariums
zeggen dat Je gewoon zonder bril
onder zo'n kunstzan kan gaan
ligen. Je kan er lasogen van
krijgen. Dat is een ontsteking van
het bindvlies in je ogen dat erg
pijn doet, alsof ze zand in Je
ogen gooien".
„In zo'n solarium zitten ook in-
fra-roodstralers en die zijn zeker
niet altijd zonder risico. Ja ze
roepen al gauw: ga maar even
onder de rode lamp als je hier
of daar een pijntje hebt, maar
dat kan erg gevaarlijk zijn. Er
zijn tal van kwalen die alleen
maar erger worden als je die met
warmte gaat behandelen", aldus
het commentaar van een huis
arts.
„Ja hoor eens, ik ben geen
stralingsdeskundige, al weet ik
natuurlijk dat bepaalde ultravio
lette straling heel schadelijk is.
Maar hoe weet ik of die straling
wel of niet is uitgefilterd, zegt
een andere huisarts.
„In de vakliteratuur lees je wel
van twijfels over de invloed van
hoogtezonnen op de gezondheid.
Zelfs heb ik wel gelezen over een
kans op kanker, maar ik ben zo
bang om daarmee de mensen
alleen maar angst aan te ja"
zolang dat niet bewezen is. Toch
ik wel om ja of nee te zeggen.
Zo lang ik niet zeker weet of
het wel of geen kwaad kan, zeg
ik niet doen", vindt een huidspe
cialist.
Wie doet er in ons land het
meeste werk in de tuin? De man
In bijna de helft van alle tuin-
een kwart van de tuinen werkt
hij er samen met zijn vrouw in.
Maar in toch altijd nog bijna
een derde van de tuintjes is het
de vrouw die meestal alleen in
de weer is met schoffel en hark.
In slechts 7 op de 100 tuinen,
komt er tegenwoordig nog een
tuinman aan te pas, en dan
meestal nog maar „eens
in de zoveel tijd".
Dit alles is nagevraagd en
gesteld door marktonderzoekbu
reau Ogilvie.
Er wordt tegenwoordig veel reclame zijn keukengeiser uit doet, kan daar-
gemaakt voor gasboilers. Veel mee per jaar 5 tot 7 gulden aan gas
nieuwbouwhuizen worden met zo'n besparen. Dat is niet veel, en daar
„waterkoker" op zolder afgeleverd, moet je dan nog aftrekken de
Gasboilers geven comfort in huis: je lucifers die Je 's ochtends verbruikt
haalt er in een keer warmwater uit om het ding weer aan te steken,
voor je keuken, wastafels, douche en plus het schoonmaakmiddel om
Maar ze hebben ook een groot
nadeel. Ze verspillen gas. Volgens
zojuist afgeronde tests door de
Stichting Vergelijkend Warenonder
zoek (VWO) geven ze slechts
ongeveer 40% rendement van het
gas dat ze verbruiken. En dan gaat
het nog maar om zuinig gekozen
boilers met een inhoud van 80 a 90
liter. Want bij een boiler van 115
liter zakt het rendement zelfs naar
35% of minder. Dat is allemaal wel
erg onvoordelig voor de gasrekening.
Keukengeiser zuiniger
De warenonderzoekers hebben me
teen bekeken hoe dat zit bij gewone
keukengeisers. Daar is het rende
ment heel wat beter. Namelijk 55
tot 62% van het verstookte gas
levert bij een keukengeiser warm
water op.
Er zijn ook nog aparte grotere
badgeisers onderzocht. Het rende
ment daarvan lag tussen keukengei
sers en boilers in. Het is tussen de
47 en 50%, behalve bij een merk Brochure
(Vaillant) dat niet hoger kwam dan
lucifervlam er af te poetsen. Met
een boiler is wat dat betreft
makkelijker geld te verdienen.
Veelal staat de thermostaat te hoog
en wordt er gas verbruikt om het
water zo heet te houden. Dat is niet
nodig, want zo heet kan je Je er
toch niet mee wassen. Gewoon wat
lager zetten (dat geeft vaak meteen
ook minder ketelsteen binnen in de
boiler).
Er zijn geisers met een speciale
beveiliging tegen zuurstofgebrek en
de vorming van giftige kooimonoyv-
de- De onderzoekers hebben die
beveiligingen getest. Ze helpen. De
geisers gaan uit voordat het in de
keuken of badcel zo riskant wordt
dat er slachtoffers zouden kunnen
vallen. Overigens moet je natuurlijk
ook met zulke geisers zorgen voor
een goede toevoer van verse lucht
en een afvoer van verbrandingsgas
sen. Want anders heb Je er niks
aan. dan gaan ze steeds uit.
37%
Tijdens de tests zijn er verder nog
allerlei eigenaardigheden van de
diverse soorten gasgestookte warm
waterapparaten genoteerd. We doen
er een greep uit:
Hoeveel water
Een keukengeiser levert niet veel
meer dan 2 liter heet water per
minuut. Een badgeiser levert veel
meer, namelijk 5p 1/2 a 6 liter per
minuut. Uit een boiler kun Je
makkelijk 8 liter heet water per
minuut laten weglopen.
Geisers raken nooit leeg. Die
blijven warm water maken zolang ze
open staan. In een boiler zit echter
een beperkte voorraad warm water.
Ga je er van tappen, dan stroomt er
weer koud bij. Na flink verbruik is
er alleen nog maar lauw water en
daarna alleen nog maar koud. Dan
moet je wachten tot de gasbrander
het weer heeft verhit. De onderzoe
kers hebben nagegaan hoe lang je,
als je een warm bad hebt getapt
(175 liter van 40 graden), moet
wachten voordat er weer iemand
zo'n bad kan nemen. Dat bleek te
variëren tussen 25 en 50 minuten.
De snelste opwarmers waren boilers
van het merk A. O. Smith.
Lager zetten
Wie 's nachts de waakvlam van
Er is een brochure verkriisbaar
waarin de onderzoekmetingen uitge
breid opgesomd en besproken
worden. Het onderzoek betrof
apparaten van de merken Fasto,
Junkers. Saunier Duval, Vaillant,
Inventum, Rheem. AO. Smith, en
Thermagas De brochure ls te
bestellen door storting van twee
gulden op giro 1477321 van de
Stichting VW03. te Rijswijk. Erbij
zettenwarmwater-apparaten."
De volgende die in bad wil, moet 25
a 50 minuten wachten.
De gaten in Emmenthaler of Gru
yère kaas mogen niet met een boor
worden gemaakt.
Daar kijkt u waarschijnlijk van op.
Want u hebt er, als consument, na
tuurlijk nooit bij stil gestaan, dat u
op die manier ook nog voor de gek
gehouden kunt worden.
Toch ls het echt gebeurd, in West-
Duitsland, waar een kaasmaker naar
de boor greep, toen het rijpingspro
ces van zijn kaas mislukte. Veel
geluk heeft het hem niet gebracht. De
rechtbank veroordeelde hem tot een
boete van ruim drieduizend gulden.
(Uit Melk, voorlichtingsblad van
CMC)
Ook in kinderverblijven worden de kunstzonnen toegepast. De
leidsters moeten dan wel zeer goed oppassen dat de kinderen
Isommigen dragen op de foto geen beschermde bril) niet in het
felle licht blijven kijken.
De fabrikanten en importeurs roepen in hun reclames om het
hardst dat een solarium zo gezond is. „Voelt u zich slap? Koop
dan een solarium". Deskundigen zijn niet zo zeker van dat ge
zond zijn.
Een Rotterdamse huisarts, die een
uitgebreide studie van hoogtezonnen
maakte, zegit erover: „Als je je slap
voelt en je gaat onder 'n solarium
liggen, dan maak Je een heel grote
kans nog zwakker te worden.
Bepaalde ultraviolette stralen vor
men namelijk vitamine D in je
huid, em dat proces onttrekt energie
aan je lichaam. Op die manier kan
Je steeds meer uitgeput ra-keft".
Zijn oordeel is, dat een solarium
uitsluitend kosmetische waarde
heeft„Je wordt er bruin van".
Kritiek
Zelfs van onverdachte zijde, de
elektrotechnische vakpers, komt
kritiek. Het blad „Electra" dat
gewoonlijk pal staat voor de
belangen van installateurs en
elektro-importeurs, spreekt over
"commerciële wildgroei op het
gebied van solariums".
Na een onderzoek naar de
kunstbonnen stelt het blad: De
enkele bekwame vakmensen uitge
zonderd. is het merendeel van de
ondernemers onvoldoende doordron
gen van het feit dat het solarium
een para-medisch toestel is. In
verkeerde handen kan een solarium
ronduit gevaarlijk zijn. De impor
teurs zijn, aldus het blad, onvol
doende op dè hoogte van wat ze
verkopen. Ze doen nonchalant
zaken.
Dokter spelen
Dat blijkt ook inderdaad weer uit
de reclame. Veel importeurs waar
schuwen in geval van „neurasthenie"
beslist geen solarium te gebruiken.
Maar ze blijken het woord niet te
kennen want onder deze medische
term worden heel wat vage
zenuwstoornissen samengevat, onder
meer het gevoel van slapte en niet
fit zijn. En dan willen de voor
doktertje spelende importeurs Je
juist wel een solarium aanpraten.
Gevaarlijk
Het Instituut voor Huishoud tech
nisch Advies (IVHA) is ook niet
gelukkig met de nieuwe rage. „Het
is een statussymbool, dat volmaakt
overbodig is, en zelfs gevaarlijk voor
het lichaam kan zijn.
Ook het Konsumemten Kontakt stelt
zich afwijzend op.
De artsen, ihuidspecialisten en
fysiotherapeuten d-ie wij benaderden
waren door elkaar genomen onzeker
in hun uitspraken.
Geen oordeel
De Koninklijke Maatschappij tot
Bevordering der Geneeskunst heeft
over solariums nog geen oordeel en
stuurt een vraag van het IVHA door
naar het ministerie van Volksge
zondheid. De geneeskundige hoofd
inspectie van dat ministerie geeft
alsi antwoord: „In hoeverre een
solarium al of niet schadelijk is
voor de gezondheid, is nog niet
bekend".
Overigens is iedere deskundige het
hier in tegenstelling tot een
aantal importeurs wel over eens:
eec speciale bril is bij hoogtezonnen
altijd nodig, en bij langdurig
gebruik kunnen ernstige huidver
brandingen ontstaan.
Denk niet dat u het hele jaar
onbeperkt plezier van zo'n dure
installatie kan hebben.
Philips zegt daar over: "De kuur
wordt langzaam opgebouwd tot
maximaal 15 minuten. De kuur kan
drie tot viermaal per jaar worden
gevolgd en strekt zich uit over 13
dagen in totaal".
Een klein solarium, geschikt voor
ten hoogste een persoon, met twee
UV-lampen en een warmtestraler is
te koop voor 500 gulden. Meestal
moet men voor een solarium dat
geschikt is voor een klein gezin ten
minste 1200 gulden neertellen. Hoe
hoger de prijs des te meer
extraatjes erbij zijn.
Die extra dingen zijn dan: brillen,
een ophangarm, een extra klokje,
een trekschakelaar of een wat
fraaiere uitvoering van de „bak"
waarin de lampen gemonteerd zijn.
Er zijn heel dure solariums die vaak
alleen een wat mooiere kast hebben
dan de voordelige.
Een tijdsc-hakelaar is beslist een
noodzaak, anders kunnen we ver
branden in de slaap. Een signaal
klokje dat aangeeft dat de helft van
de tijd is verstreken (omdraaien) is
eveneens nuttig.
Het is voordeliger (en helemaal niet
zo'n toer) om een solarium zelf in
elkaar te zetten. Een set van 6
ultraviolet lampen, 3 warmtelampen,
9 porselein fittingen, een combina
tieschakelaar (alleen UV, alleen IR
of allebei), een schakelklok, plus het
nodige montagedraad is te koop
voor 430 tot 600 gulden. De bak
waarin de lampen komen is te
maken uit een plaat multiplex van
15 mm dik. Met wat steunlatten
voor de fittingmontage bent u aan
hout een gulden of 80 kwijt.
Stoppen
Denk er wel aan dat alle lampen bij
elkaar een vermogen hebben van
ruim 2500 watt. De lichtgroep
waarop u dat solarium aansluit
moet dus goed gezekerd zijn met
stoppen van 16 amp. Maar laat ook
Philips maakt een solarium dat
aan de wand wordt opgehangen
en kan worden weggeklapt tegen
de muur.
Het nieuwste statussymbool voor mensen die „alles" al hebben
is een solarium. De keus in deze kunstzonnen is enorm, want
er worden ten minste 90 merken en typen door meer dan 30 fa
brikanten en importeurs aangeboden. De meeste solaria (of so
lariums, want beide benamingen worden gebruikt) komen uit
West-Duitsland. In feite is zo'n solarium niet anders dan een
aantal hoogtezonnen op een rijtje, aangevuld met enkele warm-
testralers die bekend staan als „rode lamp". Het aangeprezen
voordeel van een solarium boven een gewone hoogtezon is het
grotere stralingsveld. Er wordt niet alleen een klein stukje van
je lichaam bestraald, maar je kan er helemaal onder. Bij de
grotere typen ook met vrouw en kinderen tegehjk.
Net zoals de zon levert een solarium onderverdeeld in U. B en C-stralen.
UV-stralen (ultraviolet) en IR-stra- afhankelijk van de golflengte van
len (infra-rood). De infra-roodstra- die straling. UV-A-stralen zorgen
lec zorgen voor warmte. Die stralers voor het bruin worden van onze
staan ook bekend als „rode lamp" en huid, de UV-B-stralen dragen bij
„Infra-phil-lamp". tot de vorming van vitamine-D in
De ultra-violette stralen worden de huid. De UV-stralen ten slotte,
Het Siemens Solarium wordt aayi het plafond opgehangen. Het kan twee personen bestralen.
een installateur eerst nagaan of de
bedrading van uw lichtnet dik
genoeg is, anders maakt u een erg
grote kans op brand. Vraag liever
eerst advies aan de afdeling
voorlichting van het energiebedrijf
of schakel een goede installateur in.
aan het plafond moet ook heel
grondig gebeuren. We moeten er
niet aan denken wat er kan
gebeuren als negen withete lampen
op het naakte lichaam vallen.
Ophangen
Het aanbrengen van het solarium (OPEC-systeem) werken. Dat is ook
De OPEC-systemen hebben soms
beweegbare filters en ook dat geeft
weer een prijsverschil. En. om het
ook solariums die nog ingewikkelder te maken, er zijn
ook combinaties van kwartsbranders
en lampen en ook die variëren weer
horen in een huis-solarium niet
thuis. Ze worden in de medische
wetenschap wel eens toegepast,
maar dan onder grondige controle.
Ozonsfeer
Ook de zon straalt UV-C uit. maar
die bereikt ons nauwelijks omdat de
ozonsfeer. dat is een bepaalde laag
die zich 15 tot 50 kilometer hoog in
onze dampkring bevindt, die stralen
tegenhoudt.
De meeste solariums houden die
ongewenste UV-C-stralen eruit door
filters. De leek kan niet controleren
of dat uitfilteren van die gevaarlijke
stralen voldoende gebeurt. De
consument moet daarvoor dan ook
afgaan op de gegevens die de
fabrikant verstrekt.
Het merendeel van de importeurs
zegt zonder meer, dat die ongezonde
stralen ontbreken, andere impor
teurs zwijgen erover in hun folders.
Helaas zijn er ook importeurs die
domweg geen antwoord wisten op
die vraag.
Omdat de enige werkelijke functie
van een solarium in feite is onze
huid te bruinen via UV-stralers.
zitten daarvan ook de meeste in zo'n
apparaat. Een veel gebruikte ver
houding is 6 UV-lampen en 3
warmte- (infra-rood) lampen.
De minimum afstand tussen zon
nende personen en het solarium
dient 1.20 meter te bedragen. Dat is
heel belangrijk om niet te
verbranden, want wie de afstand bij
voorbeeld tot de helft verkleint
krijgt niet twee keer zoveel straling
op z'n huid, maar viermaal zoveel.
Vaak bestralen is niet alleen
ongezond maar ook nutteloos. Na
een kuur van ongeveer twee weken
moet men stoppen omdat de huid
dan zoveel pigment heeft gevormd
dat verdere UV-stralen niet meer
doordringen.
