'Veel energie gaal nodeloos verloren'
Ruud Kleyn
een hele
grote onder
de
'shiplovers'
BESPARINGEN VAN EIGEN
VINDING IN WOUBRUGGE
MAANDAG 9 FEBRUARI 1976
WOUBRUGGE Instrumentmaker A. Kroon is onge
twijfeld één van de actiefste leden van de Wai brugse raads
commissie voor milieuzaken. Niet omdat hij trouw de ver
gaderingen bezoekt, maar omdat hij zelf allerlei onderzoe
kingen doet op het gebied van het milieu. Vooral energie
besparing in en om huis hebben zijn aandacht. Zijn activi
teiten hebben hem al aardig wat besparingen opgeleverd.
Overdag werkt de heer Kroon op de afdeling hartchirurgie
van het Leids Academisch Ziekenhuis, waar hij allerlei in
strumenten, tot hartkleppen toe, vervaardigt en ontwerpt.
Zijn milieu-activiteiten hebben zijdelings met z'n werk te
maken. Het is hobby voor de avonduren en het weekeinde.
Het gaat Kroon, doe zijn fraaie
huis aan de Woudwetering in Wou-
brugge voor een groot died zelf heeft
gebouwd en ontworpen, niet in de
eerste plaats om de geldelijke bespa
ring, maar meer om de besparing
van energie. „Walt de natuur in een
miljoen jaar aan energie heeft op
gebracht, verbruiken wij dn honderd
jaar. Dat is interen op de toekomst".
Eén van zijn uitgangspunten bij het
zoeken naar besparingen is het be
houd van het huidige comfort.
Vloer-vuur
Het minst in het oog lopend, maar
het meest interessant is de vloerver
warming in huize Kroon. Geen ga
ten dn de vloer, waarin convectoren
staan, maar verwarming via een net
werk van buizen, gegoten in de af-
wenklaag van de betonnen vloeren
van de woning. Besparing: twintig
procent. De aanlegkosten van vloer
verwarming zijn volgens Kroon bijna
gelijk aan die van een gewone cv.
Dat geldt met voor al bestaande hui
zen, want daarvoor is veel meer
breekwerk nodig.
De buizen vormen net als bij centrale
verwarming een kringloop van heet
water.
„Nog heel weinig mensen hebben
vloerverwarming, maar het is hele
maal niet nieuw. De Romeinen stook
ten al vuren onder de vloer van hun
kamers". Het principe van de vloer
verwarming berust op het gegeven
dat warmte stijgt. Wanneer die warm
te vanaf de grond stijgt, behoeft de
lucht niet zo „heet" gemaakt, dan
wanneer de lucht wordt verwarmd
door een radiator of een kachel die
boven de vloer is. "Als Je bij andere
verwarmingssystemen de temperatuur
op de grond en bij het plafond meet,
kan 'het boven wel tien graden war
mer zijn dan op de grond. Bij dit
verwarmdmgssysteem is dat niet zo,
omdat de verwarmde lucht stijgend
steeds lets van z'n warmte afstaat.
Daarbij komt dat dit systeem een
heel gelijkmatige warmte oplevert. Je
hebt noodt koudere en warmere plek
ken in de kamer omdat dae dichter
bij of verder van de kachel of ra
diator zijn. De warmite is ook veel
natuurlijker".
Het heeft Kroon heel wat hoofd
brekens en rekenen gekost voordat hij
wist hoe dik hij de koperen bulzen in
liet beton moest maken en hoe lang
ze maximaal konden worden. „Je
moet bijvoorbeeld weten hoeveel
warmteverlies het beton geeft waarin
de buizen liggen. Maar nu het ligt,
bevalt het prima.
Gashaard
Het enige nadeel is dat het een
stuk langer duurt voor Je het huis
op temperatuur hebt, wanneer je het
hebt laten afkoelen, 's Morgens zet
ten we de gashaard even aan. dan
gaat het wat vlugger. Die gashaard
staat er overigens meer omdat we
een kachel in huis gezellig vinden
dan voor de warmte. Je kunt uit
eindelijk de thermostaat ook zo in
stellen dat het warm is als Je
's morgens opstaat".
CV-pompen vindt Kroon energie
verkwisters. "Altijd wordt geadvi
seerd de pomp van de cv dag en nacht
te laten draaien. Ook 's zomers. Het
argument daarvoor is dat de pomp
wel eens niet meer zou willen aan
slaan. Dat is waar, wanneer er vuil
in het water van het c.v.-systeem
zit. Iedere pomp heeft een stelschroef.
Met een schroevedraaier kun je daar
een pomp altijd gemakkelijk weer
starten".
In het verwarmingssysteem van
Kroon zitten twee thermostaten: één
die zorgt voor een constante tempe
ratuur van het water dat door het
systeem stroomt en één die is aan
gesloten op de pomp van de verwar
ming. Die laatste meet de tempera
tuur in de Immer en zorgt er dus
voor dat de pomp gaat draaien wan
neer de temperatuur in de kamer
zakt Energiewinst: 400 kilowatt per
Ja^r.
Ook op de pomp zelf bezuinigt Kroon
i
energie. "Die cv-pompen hebben bij
na altijd een overcapaciteit. Ze wor
den afgesteld door de toevoer af te
knijpen. Daarmee gaat veel energie
nodeloos verloren. Mijn pomp loopt
op een lagere spanning. Daardoor
verbruikt hij per jaar honderd kilo
wattuur minder".
Jaar stoken
Nog een energiebespaarder in het
verwarmingssysteem: een klep tussen
de verwarmingsketel en de schoor
steen. „Als het hard waait trekt een
schoorsteen veel warme lucht uit de
kamer weg. Deze klep sluit bdj harde
wind de schoorsteen wat af. Het sy
steem van de klep zalt in onze gas
haard. Er zat patent op, maar nu
die kachels niet meer worden ge
maakt heeft de fabrikant het oc
trooi laten verlopen. Het gebruik er
van is nu dus vrij. Bij windkracht
tien levert die klep mij een energie
besparing van vijfentwintig procent.
Natuurlijk waait het niet altijd zo
[hard, maar gemiddeld bespaar je
zo'n tien procent aan enerigie met
zo'n klep. Zo'n afvoer van een c.v.-
ketel kunnen worden gemaakt. Het
zou de ketel ongeveer vijftig gulden
duurder maken, maar dat heb je er
met een goed jaar stoken weer uit.
Bij hot huis van die familie Kroon
ligt een leuk stuk tuin, waarin groen
ten worden gekweekt. Dat heeft ge
leid tot de aanschaf van een vries
kist, ook al een energieverkwister in
de ogen van Kroon. „Zo'n vrieskist is
lang iniet optimaal geïsoleerd. Ik heb
eerst gemeten hoe veel energie hij zo
verbruikte. Nu ben ik hem aan. het
isoleren". Aan de zijkanten zit al een
acht centimeter dikke laag tempex.
Als de vrieskist helemaal met extra
tempex is geïsoleerd komt er een
houten bak omheen. Boven de kist
aan de muur hangt een lijstje waarop
regelmatig de gegevens worden geno
teerd.
„Het isolatiemateriaal is in de loop
van de jaren steeds beter geworden,
maar daarmee hebben de fabrikan
ten niet de isolerende werking van
vrieskisten verbeterd, maa,r de wan
den dunner gemaakt. Daarmee werd
wel de nuttige inhoud van de vries
kist groter, maar het energieverbruik
bleef nodeloos hoog. Nu de tempex-
platen eromheen zitten, slaat de koel-
motor van de vrieskist al veel min
der vaak aan. Ik schat dat de kist
ik hem helemaal heb ge
ïsoleerd zo'n dertig procent minder
elektrische energie verbruikt, ofwel
zo'n 200 kilowattuur per jaar. Dat is
toch 2.000 kilowattuur- in de tien jaar
dat zo'n apparaat meegaat. Je moet
zulke dingen op lange termijn bekij
ken".
Wasmachine
Kroon is bezig met metingen van
zijn wasmachines. Hij vindt dat die
apparaten nodeloos veel warmte naar
buiten verliezen. Ook meent hij dat
't flink wat elektrische energie kost
om het waswater op temperatuur te
krijgen. „Ik wil hem gaan vullen met
warm water. Te warm kan niet, want
dan krijg Je het vuil niet weg. En zo'n
ding moet beter te isoleren zijn,
waardoor hij niet zo veel warmte
naar buiten verliest. Maar daar ben
ik nog niet uit."
Achter in zijn agenda staan lange
rijen van meetresultaten. Van de
wasmachine, maar ook van de bill
enen- en buitemperatuur en vooral
van het energieverbruik van zijn ap
paraten.
En als we het toch over vasthou
den van warmte hebben: de schoor
steen in het huis van de familie
Kroon zit in het midden, ndet langs
de buitenmuur. Al bij de bouw ls het
huis geïsoleerd: overal dubbel glas en
geïsoleerde spouwmuren die al by de
bouw zijn gevuld met vier centime
ter dikke tempexplaten. Om een deel
van het huis komt een fraaie houten
ombouw, waaronder nog eens drie
centimeter tempexplaat zal schuil
gaan. Brandgevaar? "Ik heb een
vuurdoveaiide kwaliteit tempex ge
bruikt".
„Ik vind het zonde dat er zo veel
drinkwater verloren gaat met het
doorspoelen van het toilet. Daarom
ben ik begonnen met een tweede wa
terleiding aan ie leggen, waardoor ik
het toilet kan doorspoelen met wa
ter uit de Wetering".
Veel sop
Het behoud van comfort, hanteert
Kroon als maatstaf voor zijn bespa
ringen. Toch ls er comfort waaraan
hij en z'n vrouw uit milieu-overwe
gingen niet beginnen. "Wasdrogers
als u wist hoeveel energie daéarmee
wordt verspild.Dat geldt ook voor
vaatwasmachines die ook nog 'n no
deloos grote vervuiling opleveren. Die
apparaten werken met heel veel en
heel geconcentreerd sop. De men
sen praten over de verspilling van
een elektrische tandenborstel. Daar
ben ik niet eens tegen. De tandarts
zegt dat die dingen schoner r>r~' -en
dan een handborstel. Het elektrisch
verbruik van een tandenborstel staat
niet in verhouding tot dat van vaat
wassers en wasdroger. Je kunt er
duizenden van laten draaien tegen
één wasdroger".
"Ik ben ook heus niet tegen de auto
Als je die maar niet onnodig gebruikt
Vroeger reed ik jaarlijks 20.000 km.
Nu nog maar 10.000. Alleen door even
na te denken voordat Je erin stapt.
Veel mensen gaan 's avonds trainen
om in conditie te biy ven. Dan gebruik
ik overdag liever wat. meer de fiets,
want 's avonds heb Ik geen zin meer
in trainen".
Altijd bezig
's Avonds rekenit, tekent en con
strueert de Woubruggenaar Kroon.
Zijn vrouw: „Hij is altild bezig". Als
hij laat zien wat hij allemaal heeft
gemaakt en uitgedacht kun Je i
lijks anders geloven.
Het archief van Ruud Kleyn
bevat 20.000 negatieven en meer
dan 10.000 foto's van schepen
SHIPLOVER Een goed Nederlands wooid is er niet voor of liet zou onvriendelijk
overkomende, maar overigens goed bedoelde „scheepsgek" moeten zijn.
Ruud Kleijn (36) uit Voorburg is een hele grote in het naar schatting vijftig man tellen
de gezelschap shiplovers in ons land. Wait hij niet aan documentatie over schepen met
name de tankvaart in huis heeft, mag men gerust als onbelangrijk bestempelen, zo
groot is de collectie boeken, tijdschriften, fo to's negatieven, die hij in de woonkamer, de
gang en in de kelder van zijn flatwoning als een verliefde archivaris koestert.
Hij is er al mee begonnen sinds hij
een potloodje kon vasthouden en
een beetje schrijven zeg maar
zo'n kleine dertig Jaar geleden.Het
huis van zijn ouders stond langs de
Rotterdamse Schie in Overschie en
daar was toen nog vrij veel verkeer
van binnenvaartschepen.
Kustvaarders
"De namen opschrijven van die
schepen, hun tonnages, bestemmin
gen. Zo is het begonnen. Daarna
ben ik dat gaan doen van
kustvaarders, die daar ook wel in de
buurt kwamen. En van al die
schepen maakte ik zelf foto's met
een boxje".
Na de mulo stond het voor hem
vast dat de zeevaartschool de
volgende stap zou zijn naar de
loopbaan van koopvaardij-officier.
Een „proefreis" op een coaster hij
stond voor een gulden op de
monsterrol had helemaal de
doorslag gegeven: hij moest en zou
Maar het ging niet door. De dokter
keurde hem af voor zijn ogen en
daarmee was de weg naar de
zeevaartschool definitief geblok
keerd. „Dat was 'n enorme klap",
vertelt hij. „Wat moest ik gaan
doen? Ik wist het niet, want ik had
nooit aan een andere Job gedacht".
Louter toeval bezorgde hem een
baan bij Shell Tankers in Rotter
dam en zodoende was ook professio
neel een stukje van de relatie met
de scheepvaart tot stand gekomen.
Uit die jaren dateert eveneens het
begin van het stadium waarin hij
van een "ordinaire pHaatJesjager"
een serieuze shiplover werd.
Sindsdien correspondeert hij druk
met andere shiplovers, tot in
Rusland, Japan en Nieuw Zeeland
toe; publiceert hij over schepen in
buitelandse bladen en heeft hij een
wijdvertakte ruilhandel van negatie
ven en foto's op gang gebracht.
Kaartsysteem
Resultaat is een indrukwekkend
kaartsysteem, waarin alle gegevens
van de ongeveer twintigduizend
tankers, die sinds 1880 de zeven
zeeen hebben bevaren, zijn vastge
legd: bouwjaar, tonnage, welke
eigenaren, welke vlag (gen), eventue
le ongelukken en jaar van de sloop.
Het bezit met tienduizenden
negatieven en foto's, de meeste zelf
gemaakt is uniek op de wereld.
Dat blijkt ook wel uit de regelmatig
terugkomende vragen van tankerre
derijen (ook zijn eigen baas, Shell
Tankers), die gegevens missen over
schepen, die zij in het verleden in
hun vloot hebben gehad. Ruud
Kleijn heeft nog nooit het antwoord
niet geweten
Lloyd's List de bijbel van de
internationale scheepvaart is zijn
belangrijkste informatiebron. De
gegevens over tankers die hij daarin
vindt, brengt hij over in zijn
kaartsysteem dat daarmee dus
tevens actueel is. „Tankerman"
Kleijn: „Ik kan er een dagtaak aan
hebben zoveel werk geeft het.
Maar dat zit er natuurlijk niet in.
Het betekent wel dat ik er elke vrije
minuut mee bezig ben elke avond
en elk weekend
Niettegenstaande het maritieme
verleden is het aantal shiplovers in
ons land uitgesproken klein. „Ik
moet het daarom vooral hebben van
mijn buitenlandse contacten. In
Duitsland en Belgie Ls de belangstel
ling veel groter, in Engeland is een
vereniging met tweeduizend
leden, meest vrUgezellen, want die
hebben tijd voor hun hobby".
Waterweg
Voor die buitenlandse shiplovers ls
Ruud Kleijn de gids als ze in
Nederland zijn. Het excursiegebied
is beperkt: de Rotterdamse haven
en de Waterweg. „Deze zomer zijn
twee Nieuw-Zeelamders speciaal
hierheen gekomen om naar schepen
te kijken; drie weken lang hebben
ze langs de Waterweg gezeten de
namen van schepen noteren en
foto's maken. Van de rest van ons
land hebben ze niets gezien, daar
hadden ze ook geen interesse
Ruud Kleijn zou trouwens hetzelfde
doen, als hij de kans kreeg en het
geld had. „M'n hartewens Ls een reis
naar Singapore. Dat is het dorado
voor shiplovers. in die haven komen
nog zoveel oude schepen, die Je hier
niet meer ziet dat ik er weken zou
kunnen doorbrengen".
Verrekijker
Het zit er niet in. Zijn vrouw heeft
er mee leren leven dat hij een
overigens onschuldige "tic" heeft,
maar ze spreekt wel het laatste
woord als het over vakantie gaat.
„De vakantie is voor het gezin", zegt
ze. „Bijna elke zaterdag of zondag
zitten we langs de Waterweg en
daarom gaan we zomers altijd naar
Terschelling. Daar kan hij alleen
maar met een verrekijker naar
schepen kijken
Woubruggenaar Kroon toont
de verwarming onder zijn vloer:
"dat hadden de Romeinen al
