Regering: 'diepgaand onderzoek' Man bekent moord Ter louw wil ook Kamer inschakelen CHAUFFEUR (40) GEDOOD Pleidooi voor bedrijfsparlement „PRINS KAN WORDEN VERVOLGD" Politieke malaise in Japan als gevolg van Lockheed-affaire BEJAARDE MAN VERMOORD Gulf adviseurschap dieptepunt van jaar MAANDAG 9 FEBRUARI 1976 PAGINA 7 Den Haag (SP)'n Diepgaand eigen onderzoek van de Tweede Kamer naar de besluitvorming rond de aanschaf van de Starfighters voor de Koninklijke Luchtmacht en andere Lockh eed-vliegtuigen, zoals de Neptune voor de Koninklijke Marine is volgens de voorzitter van de fractie van D'66, dr. J. C. Terlouw gewenst. Commentaar Terlouw zei dit in een commentaar op de mededeling van minister-pre sident Den Uyl dat de regering een onafhankelijke commissie een onder zoek wil laten doen naar aanleiding van de bewering van de Amerikaanse Lockheedfabriek, dat in 1961 of 1962 een „hoge functionaris" 1,1 miljoen dollar (3,5 miljoen gulden) heeft ge kregen om de verkoop van vliegtui gen te bevorderen. De regering heeft vastgesteld, dat met deze „hoge func tionaris" Prins Berohard wordt be doeld. De Prins ontkent geld te heb ben ontvangen van Lockheed. Teriouw vindt het juist dat de regering een onderzoek instelt. Maar hij meent dat de volksvertegenwoor diging een eigen verantwoordelijk heid heeft, onder meer omdat het gaat over de wijze, waarop in het verleden gemeenschapsgelden voor de aankoop van Lockheed-vliegtui gen zijn besteed en om de staatsrechtelijke aspecten van de Met het eigen onderzoek van de Tweede Kamer bedoelt Terlouw een parlementaire enquête. Een dergelijk zeer omvangrijk onderzoek, waarbij getuigen onder ede gehoord kunnen worden, is voor het laatst gehouden vlak na de Tweede-Wereldoorlog. De meeste collega's van Terlouw hebben in eerste instantie terughoudender gereageerd. Zij zijn het eens met het onderzoek, dat de regering wil en wachten de resultaten al. Oppositieleider Hans Wiegel wees erop dat de inlichtingen over de zaak afkomstig zijn van lieden die zich schuldig hébben gemaakt aan dubieuze praktijken. Onbereikbaar De minister-president uit de Jaren '61-'62, prof. dr. J. E. de Quay, wilde gisteravond niet op de zaak ingaan. Hij onderhield toen oontacten met het Koninklijk Huis. „Ik geef geen commentaar. Ik zeg op het ogenblik maar niets", zei De Quay. De toenmalige minister van Defensie ir. S. H. Visser hield zich voor commentaar onbereikbaar. Zijn staatssecretaris uit die dagen voor marinezaken, P. J. S. de Jong, zéi in de televisierubriek Brandpunt van enigerlei betaling aan een „hoge functionaris" in verband met de aanschaf van Starfighter en Neptu ne „nooit iets gehoord te hebben". Gevraagd naar de rol, die prins Bernhard gespeeld kan hebben bij de aanschaf als inspecteur -ge neraal van de krijgsmacht, zei De Jong: ,,Ik wil geen verband leggen tussen de functie van de Prins in de krijgsmacht en deze affaire. Wel kan ik zeggen, dat de inspecteur-ge neraal niets met materieel-aankopen van doen heeft. Hij speelt slechts een rol bij oefeningen". Fractievoorzitter Bas de Gaay Fortman (PPR) wilde, evenals Ter louw, antwoord op de vraag hoe de besluitvorming is geweest bij de aankoop van straaljagers in de Jaren zestig. Zijn fractiegenoot H. J. G. Waltmans heeft ruim een half jaar geleden naar aanleiding van de Northrop-affaire al de suggestie gedaan een parlementaire enquête in te stellen naar Starfighterven an- ging. Hij zei toen al. in jund 1975, dat hij de positie van prins Bernhard ter sprake wilde brengen. Integriteit .Laat ik voorop stellen dat ik volstrekt niet twijfel aan de integriteit van de prins", zei Waltmans. „Ik geloof niet dat hij zelf in deze zaak is betrokken, maar zijn naam is er bijgehaald in de Northrop-corresponden tieLos daar van bevalt ons die combinatie lid van het Koninklijk Huis en inspecteur-generaal voor de krijgs macht toch niet. Als je adviezen gaat geven weegt dat toch wel zwaar. Dat voorzitterschap van het Wereldnatuurfonds vinden wij prachtig, maar dit niet zo. Je zit altijd met de moeilijkheid dat de Prins in feite niet, maar praktisch toch wel onschendbaar is. Daarom willen wij eens nagaan hoe daar in andere fracties over gedacht wordt". Het Tweede Kamerlid H. J. de Koster (WD), die van 1971—1973 minister van Defensie was: "Ik vind het na deze insinuaties absoluut noodzakelijk dat de regering de zaak moet gaan onderzoeken. Als dat niet voldoende oplevert, dan moe ten we als Parlement ingrijpen". Louche 'Dit zijn donkere, louche zaken. Daarbij moet de waarheid boven water komen. Als ik minister van Defensie was, zou ik de onderste steen boven halen om de zaak op te l066en". DEN HAAG/WASHINGTON (SP) De regering wil een grondig en diepgaand onderzoek laten instellen naar de be schuldigingen dat prins Bernhard 1,1 miljoen dollar heeft aan genomen van de Amerikaanse vliegtuigindustrie Lockheed. Prins Bernhard stemt in met dit onderzoek, maar ontkent ooit geld van dit bedrijf te hebben gekregen of aanvaard. Vandaag zal de regering een onafhankelijke commissie samenstellen, die moet nagaan of de prins zich aan laakbare handelingen heeft schuldig gemaakt. DEN HAAG (SP) Als prins Bernhard zich aan straf bare feiten zou hebben schul dig gemaakt, kan hij ook door de justitie worden vervolgd. Dit heeft gisteravond de hoogleraar in het staatsrecht prof. dr. L. Prakke verklaard. Alleen de Koningin is on schendbaar. Dat zijn de leden van het Koninklijk Huis niet. Wel is volgens artikel 226 van het Wetboek van Strafvorde ring een afzonderlijk konink lijk besluit nodig om leden van het Koninklijk Huis te laten optreden als getuige. In begin sel behoeven zij niet te getui gen. Volgens prof. Prakke kan het kabinet-Den Uyl niet verant woordelijk worden gesteld voor daden van Prins Bern- hard van veertien jaar geleden. 'De ministeriële verantwoorde lijkheid geldt alleen het staats hoofd. Bij leden van het Ko ninklijk Huis is er sprake van een afgeleide verantwoordelijk heid", zei prof. Prakke. Hij wees erop, dat het kabi net uiteraard wel verant woordelijkheid draagt voor het besluit om een onderzoek in te laten stellen naar de Lock heed-affaire door een on afhankelijke commissie. In politieke kringen wordt ver wacht dat het onderzoek minstens zes weken zalduren. De betalingen, die werden onthuld door Lockheeds president-directeur Kotchian, komen ook voor in de boeken van Lock heed. Het voor prins Bernhard be stemde geld is overgemaakt naar de in Zwitserland wonende Lockheed- agent, Fjted Meuser, oud KLM-direc- teur en vriend van prins Bernhard. Meuser, die voor Lockheed op pro visiebasis werkt, zou hebben bepleit de prins een prlvé-Jet te geven. Dat stuitte op administratieve bezwaren. Er is toen voor geld gekozen. Zwitserland Via enkele Zwitserse banken, om naspeuringen onmogelijk te maken, is het overgemaakt naar de advo caat Hubert Weisbrod, die het vol gens Lockheed aan prins Bernhard moest geven. Het onderzoek aal nu moeten uitwijzen of dat wel of niet is gebeurd. Weisbrod en Meuser waren dit week einde niet bereikbaar. Premier Den Den Uyl heeft zich de afgelopen da gen intensief met de zaak bezigge houden. Hij kon pas zaterdagmiddag laat in contact treden met prins Bernhard, omdat die vrijdag en za terdagochtend in Zwitserland ver bleef. Hij heeft daar op een sympo sium van Europese topmanagers ge sproken. De ambassade in Washing ton had vrijdagavond opdracht ge kregen zo snel mogelijk te achterha len wie de Nederlandse functionaris was, van wie voor de Amerikaanse Senaatscommissie was gezegd dat hij 1,1 miljoen dollar (toen vier mil joen gulden) heeft ontvangen om de verkoop van Lockheedvliegtulgen in Nederland te bevorderen. In de loop van dit weekeinde werd bekend dat prins Bernhard werd bedoeld. Premier Den Uyl: "Ik voeg TOKIO (ANP) De onthullin gen over de steekpenningen die de Amerikaanse vliegtuigfabriek Lockheed zou hebben betaald aan Japanse functionarissen zullen waarschijnlijk uitstel van de al gemene verkiezingen tot gevolg hebben. De regerende liberaal- democratische partij zou de ver kiezingen pas in de herfst. in plaats van in april of mei, willen houden om in de tussentijd haar bezoedelde imago wat op te kun nen lappen. Geschokt Zaterdagnacht zouden de mi nister van Financiën Masayoshi Ohira en de topman van de libe raal-democratische party, Etsu- saburo Shiina, hebben besloten tot uitstel van de ontbinding van het Japanse lagerhuis tot de herfst. De Japanse politieke wereld lijkt tot in zijn grondvesten geschokt door de onthullingen voor de sub commissie van de Amerikaanse se naat daJt een aanzienlijk deel van de 12 miljoen dollar steekpennin gen die Lockheed in Japan uit deelde, ten goede is gekomen aan regerlngsf unctionarissen Premier Takeo Miki gaf zijn ka binetschef Iohitaro Ide opdracht de waarheid over de omkoop-af faire grondig uit te zoeken. De li beraal-democratische partij is vooral pijnlijk getroffen door het feit dat Kenji Osano, een van de steunpilaren van ex-premier Ka- koeei Tanaka, in de getuigenver klaring van Lockheed-directeur Kotchian is genoemd. Osano zou een deel ran 7,08 miljoen dollar hebben ontvangen die de invloed rijke rechtse lobbyist Yoshdo Ko- dama van Lockheed kreeg. Een groot deel van het geld werd uit gekeerd rond de parlementsver kiezingen van december 1972, toen Tanaka een overweldigende overwinning behaalde. Het Japanse dagblad "Jomiuri SJimbun" meent dat de affaire in grijpende gevolgen kan hebben voor de regering en de liberaal- democratische partij, omdat de geloofwaardigheid van het kabinet wordt aangetast. Miki werd 14 maanden geleden als "politicus met schone handen" tot premier benoemd nadat Tarn ka wegens ondoorzichtige financiële manipu laties en wegens verdenkingen van corruptie en omkoperij het veld moest ruimen. Generaals Het Mexicaanse dagblad "Excel sior" meldt uit Washington dat hoge legerfunctiouarissen uit Co lombia en Venezuela ook steek penningen van Lockheed hebben ontvangen. "Onder het voorwend sel van de nationale vei ligheid hebben verscheidene Colombiaanse geperaaLs gepro beerd hun regering te bewegen tot de aanschaf van een groter aantal vliegtuigen van Lockheed" aldus Excelsior. Overleg van de president-directuer van Lockheed Kotchian (links) met zijn advocaat William Glen- don tijdens de hoorzitting van de Amerikaanse Senaatscommissie die een onderzoek instelt naar omkopings-praktijken van multi-nationale ondernemingen laakbare handelingen heeft zolang het onderzoek dus i schuldiggemaakt. Dat wordt nu juist rikaanse Senaat niet uitgezocht. Het is de plicht van de regering dat nauwgezet en grondig te onderzoeken en ook prins Bern hard heeft daar recht op. Steekpenningen Inmiddels heeft de Lockheed-di- ingesteld, die met steun van onafhankelijke accountant en juristen moet nagaan hoe alles heeft kunnen gebeuren. Dé commis sie bestaat uit Jack K. Horton, pre sident-directeur van de Zuid-Cali- fornische Edison Compagny, Dwight Bewijs Ik voeg daar nóg iets aan toe: niemand mag schuldig worden ver klaard alvorens het bewijs van zijn schuld is geleverd. Dat geldt voor iedere burger. Dat geldt ook voor prins Bernhard. Ik hoop dat we ons in een zaak die ons allen zo zeer raakt, daar ook allemaal naar zul len gedragen". Volgens het Britse zondagsblad Tbe Observer heeft premier Den Uyl ook een gesprek gehad met de koningin over de Lockheed-affaire De Rijksvoorlichtingsdienst wilde dit niet bevestigen of ontkennen. De voormalige Lockheed-agent Hau- scr is twee maanden geleden als eerste gekomen met de beschuldiging dat de prins geld van Lockheed heeft gekregen. Hauser beweerde dat dit is gedaan als beloning voor zijn» bemoeienis sen als inspecteur-generaal van de krijgsmacht om veranderingen aan de Starfighters in Nederland ge accepteerd te krijgen. Deze wijzigin gen moesten namelijk ook al voor d° Westduitse luchtmacht worden aangebracht. Prins Bernhard deel de toen tegenover het Britse tv-pro- rectie besloten ook zeil verder te M- Cochran, voormalige president onderzoeken hoe precies de vele directeur van de Kern County Land Co. Robert Haack, voormalige presi dent van de New-Yorkse beurs, en Ook het uitkeren van "provisie"""bij Fred Vinson, voormalige onder-mi- het afsluiten van contracten worden nister Justitie, daarin betrokken. Er is een specia- VAASSEN <SP> Het recherche team dat zich bezighoudt met de moord op de Apeldoornse taxichauf feur Gerrit Willem Wesselink zoekt de dader binnen het Molukse woon oord in Vaassen. De veertigjarige taxichauffeur werd in de nacht van zaterdag op zondag kort na twee uur gevonden op een zandpad bij het woonoord. Hij hing half uit zijn Mercedes, waarvan de lichten waren gedoofd. Hij was een paar keer door het hoofd geschoten. Dat is vermoedelijk van buitenaf gebeurd. De achterruit van de taxi vertoonde aan beide kanten een kogelgat. Er zijn geen hulzen gewonden. Het slachtoffer is niet beroofd. Zijn portefeuille met 565 gulden zat nog in zijn binnenzak. Gerrit Wesselink moet zijn moorde- EPE (ANP) De 28-jarige grond werker GH. uit Hattem heeft tegen over de politie bekend dat hij in de nacht van vrijdag op zaterdag de 21-jarige onderwijzeres Jannie Heida uit Epe heeft aangerand en ge wurgd. Het stoffelijk overschot van de vrouw is dinsdag 3 februari in de buurtschap Vorchten (gem. Heer- de> bevroren gevonden. De rol var de 22-jarige chauffeur S.M. uit Hat tem is de politie nog niet duidelijk. Ook hij heeft een verklaring afge legd. De politie van Epe heeft dat gisteravond bekendgemaakt. Beide mannen kwamen die vrij dag per auto terug uit Ernst (gem. Epe) waar z\j een café hadden be- ALMELO (ANP) De 67-jarige J. H, Schippers uit Almelo is dit weekeinde vermoord. Zijn stoffelijk overschot werd gistermorgen in een steegje bij zijn huis door een verpleegster gevonden. De man had ernstig schedelletsel, zeven gebroken ribben en 14 messteken opgelopen. Volgens patholoog-anatoom dr. Zeldenrust. die sectie op het ernstig verminkte lichaam verrichtte, is na de steekpartij op het lichaam ge danst of gestaan. Wie de moord heeft gepleegd is de politie niet bekend. ^oc»m. Jannie Heida stond langs a. kant van de weg te liften. De man nen namen haar mee. maar zetten haar in Wapenveld weer uit de auto, omdat zij ook daar een café wilden bezoeken. Na dat bezoek stond Jan- me Heida nog steeds te liften en opnieuw namen de mannen haar mee. Bij Hattem heeft S M. de vrouw lastig gevallen en toen zij daarvan niet gediend bleek zegt M. te zijn uitgestapt. H. is met haar verder ge reden naar Epe. Onderweg heeft H. de vrouw aangerand en uit woede over haar verzet, heeft hij haar ge wurgd. De politie twijfelt er nog aan of M. inderdaad eerder uit de auto is gestapt. naar omstreeks half een hebben opgepikt bij de taxistandplaats op het Stationsplein in Apeldoorn. De recherche weet nog niet wat het motief is geweest. Mogelijk heeft Wesselinks laatste klant niet willen betalen. De politie begon het onderzoek met een vertraging van ongeveer een uur. Hoewel omwonenden zeggen dat zij omstreeks een uur schoten hebben gehoord en mensen hebben zien rennen, werd de politie om drie minuten over twee vanuit het woonoord gewaarschuwd dat er een taxi tegen een boom stond en dat er in een man bewusteloos lag. De politie vond de taxi tegen een boom. Alleen de linkerbumper vas licht gedeukt. Een nadeel was dat een groot aantal tpensen uit het woonoord om de taxi stond. Hoewel ik dat kan begrijpen, betreur ik dat ernstig in verband met een sporenonderzoek". Aanvankelijk dacht de politie dat de dader met een straattegel de schedel van Gerrit Wesseling had ingeslagen maar de sectie door gerechtsarts dr. J. Zeldenrust wees uit dat hij door het hoofd was geschoten. Gistermid dag om drie uur is het uit dertig man bestaande rechercheteam be gonnen met een huis-aan-huis-on- derzoek in het barakkenkamp waar ongeveer achthonderd Molukkers wonen. De heer Osseweijer: „Dat loopt goed. De houding van He bewoners is correct. Ze zijn ook geschokt door deze zaak. De d*cter moet er volgens ons vandaan komen. Op de plek waar Wesselink is gevonden kom Je niet als Je er niets hebt te maken". Oud-Kamerlid Pier van Gorkum (PPR) in Leiden: LEIDEN „De ondernemingsraad moet worden uitgebouwd tot een bedrijfsparlement, dat zelf zijn voorzitter kiest. Dat be drijfsparlement zal onder meer de bevoegdheid moeten hebben om de leden van de raad van commissarissen te benoemen en te ontslaan". Aldus de heer Pier van Gorkum, oud-Tweede Kamerlid voor de PPR, zaterdagmiddag op een congres van de liberale Jonge ren Organisatie Vrijheid en Democratie (JOVD) in Leiden. al het een op democratische wijze geko zen orgaan, vergelijkbaar met bijv. de gemeenteraad. Dat orgaan, on- In de discussie over democratie dernemingsraad ot bedrtjlsparle- ment, kan volgens de heer Van Gorkum echter niet naar behpren werken zonder een georganiseerde vaak ln het bedrijfsleven wordt gesuggereerd dat er maar twee mo gelijkheden zijn", aldus de heer Van Gorkum, "namelijk het conflictmodel achterban. Hij noemde het bedrij- het harmoniemodel. In het ste geval gaat he om controle op de macht, in het tweede geval om deel name aan de macht". Maar er is volgens het vroegere PPR-Kamerlid nog een derde variant het democratiseren ofwel overne- de macht. De heer Van venwerk (via de bedryfsledengroe- pen van de vakbonden) dan ook Ce hoeksteen van het democratiserings- werk in de bedrijven. Daarbij sloot hij overigens niet uit. dat ook de niet in een vakbond georganiseerde werknemers een bedryfsledengroep zouden kunnen oprichten. "Net zoals Gorkum noemde deze variant het je in sommige gemeenten partijen hebt onder de naam Gemeentebelan gen, zou je een bedrijfsledengroep kunnen hebben onder de naam be drijfsbelangen", aldus Van Gorkum. Over de nieuwe wet op de onder nemingsraden was de heer Van Gor kum niet erg te spreken. "Op deze manier wordt de woordenschat van de werknemers wel uitgebreid, maar nog steeds hebben ze niets te zeg gen", zo zei hij. "Een veel voorko mend misverstand is namelijk, dat inspraak een vorm van democratie zou zijn. Maar inspraak heeft met democratie niets te maken. Het is een variant van de autoritaire be stuursvorm, die echter de schijn wekt democratisch te zijn. En dan heb ik veel liever dat het duidelijk is, dat de werknemers niks te zeggen heb ben, dan dat zij met inspraak voor joker worden gezet", aldus Pier van Gorkum. De WD-er Langman, ex-minister van Economische Zaken (nu lid van de raad van bestuur van de ABN), zei er echter niet zoveel vertrou wen in te hebben, dat het parlemen taire model op het bedrijfsleven kan worden toegepast. "Het Neder landse parlement bestaat uit men sen. die geacht worden een volledige dagtaak aan het parlementaire werk te besteden. Maar zelfs van die con trole komt niet zo erg veel terecht". Overigens zei de hr. Langman de in druk te hebben, dat nu blijkt dat de overheid maar moeilijk te democra tiseren is, een aantal parlements leden zich maar op het bedrijfsle ven richt. Hoewel het hem een goed idee leek. om met het parlementaire mo del te gaan experimenteren bij over- del te gaan experimenteren bij over heidsbedrijven, zei de ex-minister toch te menen, dat arbeiderszelfbe stuur niet mogelijk is Als voor naamste beletsel noemde bij het ge brek aan deskundigheid van de per soneelsvertegenwoordiging, zodat die niet voldoende tegenspel aan de di rectie zou kunnen leveren. Boven dien noemde hij het overdragen van de macht aan de werknemers een overschatting van het werknemers- belang. Daarbij wordt volgens de hr. Langman te veel voorbijgegaan aan andere belangen, met name die van de investeerders. Hij zag geen andere mogelijkheid dan de leiding van de onderneming ia handen van de directie te laten. LEIDEN Het aan het licht ge komen adviseurschap bij de olie maatschappij Gulf van de heren Schmelzer. Roolvink en Hoogendijk vormt een dieptepunt van het af gelopen Jaar, waar ons land be paald niet trots op hoeft te zijn. JOVD Gorkum Daartegenover zullen er strengere ei sen moeten worden gesteld aan de kwaliteit van de commissarissen, zal de inspraak van de werknemers over zaken die de direkte werkomgeving betreffen moeten worden uitgebreid, zullen de werknemers een adviesrecht moeten krijgen bij belangrijke be slissingen die hen zelf raken, en moet er tenslotte een beroepsrecht komen tegen kennelijk onredelijke beslissin gen, aldus de heer Langman. Dit zei algemeen voorzitter Jo- han W. Remkes, van de liberale Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie (JOVD), zaterdagmid dag op een congres van de organi satie in Leiden. De JOVD-voorzitter zei in het midden te willen laten welke dien sten de door hem genoemde heren voor hun geld verricht hebben "Het gaat er hier om", zei hij, "dat door het vervullen van. dergelijke niet openbare adviseurschap pen door parlementariërs, bij de meerderheid van de bevolking de indruk wordt gewekt als zou het gaan om zaken die het daglicht niet kunnen verdragen". "Op deze wijze wordt ernstig af breuk gedaan aan het vertrouwen in onze parlementaire democratie", aldus de JOVD-voorzitter. "Daarom is het ook volstrekt juist dat er in de toekomst veel meer openheid over de handel en wandel van par lementariërs betracht gaat wor den". Volgens voorzitter Remkes wordt steeds duidelijker gedemonstreerd, dat de kloof tussen confessionelen enerzijds en socialisten en radica len anderaijds steeds groter wordt. "De kloof tussen de beide groe pen in de regeringscoalitie zal ook bij de behandeling van de uit voering van de bezuiniginpsmntie van Andriessen. de grondpolitiek en de structuurnota levensgroot op doemen". aldus de JOVD-voorzit-, ter. "Duidelijk zal blijken dat de confessionele broeders en zusters bij de meest fundamentele vraag stukken een afwijkend standpunt innemen en met de socialisten en radicalen grondig van mening ver schillen". Ruggegraat Hij sprak de hoop uit dat de con fessionele partijen bij die geleeen heid wat meer ruggegraat tonen. "Want ondanks alle kritiek die v»n confessionele zijde op het gevoerde beleid wordt geuit, zijn zij het die nog steeds het kabinet en daarmee het beleid steunen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1976 | | pagina 7