Drinkwater
in de toekomst
uit de Wijde Aa
PROVINCIE:
GEEN FUSIE
AFDWINGEN
'DUINGEBIEDEN ALS NATUURRESERVATEN BEHEREN'
LEZERS SCHRIJVEN
FEBRUARI 1976
Door
Bram van Leeuwen
Het gebouw van de LDM
aan de Ir. Driessenstraat:
straks ook medezeggenschap
van andere gemeenten?
LEIDEN Het provinciaal bestuur van Zuid-Holland is niet van
plan een fusie van waterbedrijven af te dwingen. GS zeggen de voor
keur te geven aan een samenvoeging of samenwerking op vrijwillige
basis. Overigens kan de provincie met de waterleidingwet in de hand
een of meer waterbedrijven dwingen om mei een ander te gaan sa
menwerken. Die mogelijkheid is geopend door een wijziging in de
wet die op 1 november 1975 van kracht werd.
Een voorstel om tot een fusie van vijf bedrijven in west- en noord-
Zuid-Holland te komen is door de Leidsche Duinwater Maatschappij
afgewezen, terwijl de overige bedrijven zich in beginsel wel positief
uitlieten over een fusie op vrijwillige basis. Bij de schriftelijke voor
bereiding van de begroting hebben GS zich op het standpunt ge
steld dat een efficiënte waterproduktie in de kuststreek zeer goed
mogelijk is. ook zonder fusie. De provincie denkt daarbij aan een
overeenkomst tussen de bedrijven, waarbij besloten wordt tot een
technische samenwerking.
Leidse werkgroep geeft nadelige gevolgen waterwinning aan
LEIDEN "Duingebieden, die
nog niet voor de waterwinning ge
bruikt worden, moeten daarvan ver
schoond blijven en als zuivere na
tuurreservaten - met functies voor
de recreatie - beheerd worden". Dat
zeet de onlangs opgerichte Leidse
Werkgroep Waterwinning, die in
een eerste publicatie de nadelige
gevolgen van waterwinning in de
duinen aangeeft. De werkgroep
zegt dat de gevolgen zeer ingrij
pend zijn. Zo zou door infiltratie
(het naar de duinen transporteren
van water) een stelselmatige ver
vuiling van het gebied betekenen.
De Leidse werkgroep vindt, dat
de toenemende vraag naar water zal
moeten worden beperkt en dat er
gezocht moet worden naar nieuwe
produktiemogelijkheden. Tot de ad
viezen, die de werkgroep aan de vas
te kamercommissie voor milieuhy
giëne heeft uitgebracht behoort on
dermeer de wens om de waterwin
ning in duingebieden ondergeschikt
te maken aan het natuurbeheer.
Een uitbreiding van capaciteit zou
alleen dan overwogen moeten wor
den. wanneer het gebeid niet ver
der aangetast wordt.
Verder zouden duingebieden die
de status van "nationale parken"
zullen krijgen in elk geval gevrij
waard moeten worden van water
winning. Zou er op dit ogenblik al
waterwinning plaats vinden dan
zou gestreefd moeten worden naar
een gefaseerde beëindiging daarvan.
Infiltratie van de duingebieden
brengt volgens de werkgroep ver
schijnselen met zich mee, die niet
meer terug te draaien zijn. Zo wor
den met het aangevoerde water
verontreinigende stoffen het gebied
binnengebracht. Dat kunnen zowel
giftige verbindingen zijn als eutro-
fiërende stoffen (voedingsstoffen).
Op de lange duur moet de belasting
met deze stoffen wel risico's met
zich mee brengen, zoals een verza
diging van de bodem en ophoping
in organismen. "Zelfs wanneer in
de toekomst het infiltratiewater zal
worden gedefosfateerd (de fosfaten,
zoals die voorkomen in de meeste
zeeppoeders, worden eruit gehaald»,
is te verwachten dat de oorspron
kelijke vegetaties van de duinval
leien niet meer zullen terugkeren.
De Leidse werkgroep signaleert dat
er ondanks de bezwaren krachtig
wordt gewerkt aan een sterke uit
breiding van het infiltratiegebied
in de duinen. De "voorzichtige ra
mingen" waarover volgens de werk
groepen gesproken wordt houden
bijna een verdrievoudiging in. Voor
Noord-Holland een toeneming van
69 (in 1972) tot 180 miljooen m3
en voor Zuid-Holland van 53 tot
140 miljoen m3. Op het ogenblik
bestaan er concrete nieuwe infil
tratieplannen voor het Westlancse
en het Haagse duinwaterleidingge
bied (Meijendel). Verder zijn voor
het Leidse gebied (Berkheide) ver
gravingen voor nieuwe drainagelei
dingen aanstaande.
De werkgroep Waterwinning wijst
op de vreemde situatie dat in het
kader van de drink- en industrie
watervoorzieningen miljoenen wor
den uitgegeven, terwijl tegelijker
tijd in het kader van verbeterings-
werken in de landbouw eveneens
miljoenen worden uitgegeven, om
zoetwater, gewoonlijk van uitste
kende kwaliteit, naar zee te dragen.
Het lijkt ons dat hier van een zin
loze verspilling van zowel water als
gemeenschapsgelden sprake is", al
dus de Leidse werkgroep.
LEIDEN Het afgelopen jaar leverde de Leidse Duinwater Maatschappij (LDM) 15.98 miljoen
kubieke meter drinkwater af. Dat was anderhalf miljoen kubieke meter meer dan in 1974. Een
slok op een borrel. Die enorme hoeveelheid wa ter is afkomstig uit het duingebied tussen Kat
wijk en Wassenaar. Aangezien de regen ter plaatse voor te weinig aanvoer zorgt, wordt er gere
geld „bijgetankt".
Via pijpleidingen worden uit de omgeving van de vliegbasis Valkenburg grote hoeveelheden
oppervlaktewater weggezogen uit de weteringen en in de duinpannen en voorraadbekkens uit
gestort. Infiltreren heet dat officieel. De voor raad water in het duingebied van de LDM is vol
doende om het hele afzetgebied twee maanden lang van drinkwater te voorzien.
Toch zijn er enkele problemen
rond de drinkwatervoorziening voor
de Leidse regio. Een daarvan is dat
de LDM al jarenlang met plannen
rondloopt om voor de infiltratie van
de duinen water te halen uit de
Wijde Aa, een plas met een inhoud
van ongeveer twee miljoen li
ter. gelegen tussen Hoogmade en
Woubrugge. De leiding waarin dat
water getransporteerd moet worden
naar Katwijk is voor een belangrijk
deel reeds aangelegd.
Dat gebeurde gezamenlijk met
nog twee andere leidingen, waaron
der de afvalwaterleiding van Hei-
neken in Zoeterwoude. Alleen het
stuk tussen Zoeterwoude en Hoog
made moet nog worden aangelegd.
Maar dat kan pas wanneer defini
tief bekend is, waar de installatie
langs de Wijde Aa kan worden ge
bouwd. Jaren geleden al kocht de
LDM voor dit doel grond voor het
waterwinbedrijfmaar tegen de
plaats (dicht bij Ofwegen) bleken
grote landschappelijke bezwaren te
bestaan.
Zoals de zaken er nu voorstaan
zal de installatie worden gebouwd
in de Frederikspolder ten noorden
van de Does, dus niet direct aan de
Wijde Aa. Hoewel de vergunning
om water te mogen winnen nog
niet officieel verleend, verwacht
LDM-directeur De Jong gezien
het vooroverleg dat met het hoog
heemraadschap Rijnland heeft
plaatsgevonden geen grote pro
blemen.
Fosfaten
Tegelijk met de ingebruikneming
van deze nieuwe "tankplaats" zal er
een begin worden gemaakt met de
voorbewerking van het toekomstige
drinkwater. Nu is het nog zo dat het
oppervlaktewater zonder enige voor
behandeling de duinen wordt inge
pompt. De bedoeling is dat straks
onder meer de fosfaten eruit ver
wijderd worden.
Men hoopt dan ook voor een be
langrijk deel verlost te zijn van de
problemen die zich nu van tijd tot
tijd voordoen in het waterwinge
bied. Fosfaten vormen namelijk de
basis van zeer voedselrijk water
waarin zich gemakkelijk algenont-
wikkeling voordoet.
Deze algen zorgen in 't voorjaar voor
een neerslag in de bekkens waar
door ze wel eens verstopt dreigen te
raken. Een dergelijk reservoir moet
dan leeggepompt worden en de bo
venste laag op de bodem wordt ver
wijderd. Van nadelige gevolgen voor
de diepere lagen in de bodem is vol
gens LDM-directeur De Jong nog
niets gebleken. "En we mogen toch
wel zeggen dat we op dit gebied
enige ervaring hebben, want we in
filtreren de duinen al zo'n vijfender
tig jaar".
De constatering van de werkgroep
Waterwinning, dat door infiltratie
de vegetatie in het duingebied (de
plantengroei) een verarming onder
gaat ontkent directeur De Jong. "Dat
klopt natuurlijk. Er treedt onver
mijdelijk een stuk soortenverar
ming op." Overigens moet er volgens
hem wel een onderscheid worden ge
maakt tussen de gevolgen voor de
doge en de natte duingebieden.
"Gebleken is", aldus de LDM-di
recteur. "dat in die zones die meer
dan een meter boven de waterspie
gel liggen niets verandert. Daar blijft
ook in waterwingebieden alles bij het
oude. Anders ligt dat bij de "natte
duinvegetatie". Die is in de bewuste
gebieden verdwenen en het is een
illusie te denken dat die zal terug
keren. Het is ook zeer de vraag of de
voorbehandeling dde we straks gaan
toepassen iets van die problemen
oplost.
Naar het oordeel van de LDM-direc
teur is de waterwinning niet hele
maal alleen verantwoordelijk voor
deze verarming van de duinflora. "De
versmalling van de duinen door het
afzanden van de binnenduinvoet (het
weghalen van zand aan de landzijde
van de duinen) heeft er ook toe bij
gedragen dat duinplasjes zijn droog
gevallen."
"We proberen met onze techni
sche ingrepen in het duingebied
de natuur steeds zoveel mogelijk in
de oorspronkelijke staat te houden.
Aan de lagere planten doen we
Bedrijven
leverden
miljard m3
aan water
Een van de „meertjes" in het duingebied tussen Katwijk
nut voor de drinkwatervoorziening.
wm
Wassenaar, dat door de LDM wordt be
niet veell meer dan helm aanplan
ten om zandverstuivingen tegen te
gaan. Wel hebben we nu al ruim zes
jaar een kwekerij, waar heestersoor
ten worden gekweekt die in het duin
gebied voorkomen. We proberen
daarmee de zaak sneller te herstellen
dan de natuur zelf. Voor een leek is
meestal na een Jaar of tien niet meer
vast te stellen waar werken zijn uit
gevoerd.
K r u isblad gentiaan
We weten dat er in ons duingebied
een aantal vrij zeldzame planten
voorkomen, zoals de kruisbladgen-
tiaan. Om alles precies te inventari
seren vindt er op het ogenblik een
biologisch onderzoek plaats in de
zogenaamd "natte duinvalleien".
Van een onverantwoorde uitbrei
ding van het infiltratiegebied is vol
gens directeur De Jong geen sprake.
Het ruimtebeslag van de infiltratie
bekkens wordt in de toekomst nau
welijks meer vergroot.
Wel zullen er in het huidige ge
bied tussen de bekkens nog een
aantal zogenaamde "diepliggen
de lekleidingen" worden aangelegd.
Na de aanleg daarvan zal het
maaiveld tot de oorspronkelijke
hoogte hersteld worden. Het enige
wat je van die leidingen ziet is om
de 100 a 150 meter een putdeksel,
maar als het moet kunnen we die
ook nog wegwerken onder de grond".
Laatste vraag aan LDM-direc
teur De Jong: wat vindt hij van de
suggesties van de Leidse werkgroep
Waterwinning om waterpeilbeheer-
sing beter te coördineren met de
drinkwatervoorziening? Het lijkt
op het eerste gezicht nog niet zo'n
gek idee, maar het is wél wat te
simplistisch gedacht. Punt is bij
voorbeeld dat er in de wintermaan
den meestal teveel oppervlaktewa
ter is dat uitgemalen moet worden
en dat we juist in de zomermaan
den het meeste water kunnen ge
bruiken. Je hebt dus een ruime op
slagmogelijkheid nodig. Het enige
reservoir dat we in ons gebied heb
ben zijn de duinen, en die benutten
we al zoveel mogelijk.
Wel wordt er bekeken of er een
mogelijkheid is om water gedurende
langere tijd dieper in de bodem op
te slaan. Dat zou bijvoorbeeld in de
wintermaanden kunnen gebeuren,
terwijl het in de zomermaanden
veer wordt opgepompt. Probleem in
het westen van het land is dat er
vrijwel geen peilverschillen bestaan.
Het oppervlaktewater staat bijna
overal op dezelfde hoogte. In het
oosten van het land zijn die ver
schillen aanzienlijker. Daar liggen
wat meer mogelijkheden
Tarieven
Beperking van het drinkwa
terverbruik zou volgens directeur
De Jong bevorderd kunnen worden
door een gewijzigde tariefstructuur.
Een stijgende lijn in de prijzen bij
een hoger gebruik. Maar het pro
bleem is hoe je daarbij rekening
kunt houden met de gezins grootte.
Op dit ogenblik zijn de tarieven
zuiver op de kosten afgestemd. Dat
betekent: hoe hoger het gebruik,
des te lager de kosten. Wel is geble
ken dat bijvoorbeeld de verontrei
nigingsheffing invloed heeft op het
waterverbruik. Met name de in
dustrie is zuiniger geworden met
drinkwater. De stijging van het af
gelopen jaar lag vooral in het huis
houdelijk verbruik, en daarnaast
was er natuurlijk de komst van
Heineken.
LEIDEN De Nederlandse water
leidingbedrijven leveren gezamenlijk
per jaar ongeveer één miljard kubie
ke meter drink- en industriewater.
Van die enorme hoevèeiheid leiding
water is 630 miljoen kubieke meter
afkomstig uit de bodem, terwijl 370
miljoen kubieke meter uit rivieren,
mex-en en andere oppervlaktewateren
wordt gewonnen. Van die 370 miljoen
m3 wordt weer 135 milj. m3 gewon
nen na infiltratie en het restant be
landt - na zuivering - rechtstreeks
of via spaarbekkens de kraan. De
industrie wint zelf ook water.
Die hoeveelheid ligt tussen de 700 en
750 miljoen m3 per jaar. Een derde
deel daarvan is oppervlaktewater en
tweederde grondwater. De inkomsten
van de waterleidingbedrijven in ons
land worden geschat op ongeveer 700
miljoen gulden, en de bedrijven ver
schaffen werk aan circa 8400 man
personeel. Van de 110 waterleiding
bedrijven zijn er 77 gemeentelijk, 14
overheid nv's, 5 stichtingen, 6 ge
meenschappelijke regelingen, 1 pro
vinciaal bedrijf, en 1 rijksbedrijt
en 6 particuliere nv's.
Eind van het vorig jaar heeft de re
gering het Structuurschema Drink
en Industriewatervoorziening ge
publiceerd. Daarin wordt globaal
aangegeven welke voorzieningen er
getroffen moeten worden om aan de
behoefte aan leidingwater tot het
jaar 2000 te kunnen voldoen. Het
ontwerp voor een eerste tienjaren
plan moet in 1977 gereed komen. Er
wordt rekening mee' gehouden, dat
in de toekomst een toenemend ge
bruik moet worden gemaakt van op
pervlaktewater afkomstig uit de
Rijn en de Maas. De verontreiniging
van de Rijn is bekend: in 1974 voer
de deze rivier in de 69 miljard m3
water onder meer 41 ton kwik. 410
ton arsenicum. 130 ton cadmium,
1710 ton lood. 1650 ton koper. 131.000
ton zink, 3100 ton chroom en
19.300.000 ton keukenzout mee.
Verder is het water, waarop ook
Rijnland is aangewezen verontrei
nigd, met olie, fenol, detergenten, bio-
ceden, fosfaten en talrijke andere
stoffen.
Opnemen van brleveD in De redactie behoudt zich
deze rubriek behoeft niet te daarenboven het recht voor
betekenen dat de redactie om bijdragen te weigeren dan
het met de inhoud eens Is. wel in te korten.
(ADVERTENTIE)
Horeca (2)
Met waardering heb ik er kennis
van genomen dat uw redactie, gezien
de laatstepublicatie d.d. 4 februari,
de problematiek in de Pieters- en
Academlewijk zo genuanceerd mo
gelijk wenst te benaderen en aldus
doende de vertegenwoordigers van
de bars en cafés uitvoerig aan het
woord heeft laten komen. Wellicht wilt
U mij ook in de gelegenheid stellen
enkele door de heren barhouders ge
opperde aperte onjuistheden aan
de kaak te stellen. Deze zijn de vol
gende
1» Er is noch door mij, noch door de
heer Doove ooit in de nachtelijke
uurtjes gecontroleerd of de bars wel
op tijd sloten. Ik reken dat uitdruk
kelijk niet tot mijn taak en wel om
de eenvoudige reden, dat deze taak
in ons rechtsbestel aan de politie
toekomt. Voorzover ik van over-'
schrijdingen van sluitingstijden op de
hoogte ben, i6 dat uitsluitend door
mededelingen van bewoners, die
hier last van ondervonden.
2) Het is onjuist te menen, dat de
stelling-name van het wijkcomité al
leen berust op de ontsporingen die
zich in 1973 hebben voorgedaan.
In feite baart ons de actuele situa
tie in de Pieters/Aoademiewijk nog
steeds grote zorgen. Blijkbaar deelt
de burgemeester voor een belangrijk
deel onze zorgen, anders zou hij nooit
tot de aankondiging van zijn voor
lopige beleidsvoornemens zijn geko
men. Is het nu Juist niet de burge
meester, die met de politierappor
ten in de hand over de meest objec
tieve gegevens beschikt aangaande de
situatie in onze wijken?
Ik respecteer de wens 'van de ho-
recavertegenwoordigers om voor hun
belangen in het krijt te treden ten
volle, maar laten ze de waarheid
geen geweld aan doen!
A. KWAADGRAS-VAN NOOR
Diefsteeg 9
Leiden
Horeca (3)
Naar aanleiding van het artikel
in Uw krant van woensdag 4 fe
bruari Jl. zou ik het volgende onder
uw aandacht willen brengen. Ten
eerste betreur ik de uitspraak van
U van schaamte weggelopen. Zij
de heer Vissoher, wat betreft het
aanbieden van sterke drank in een
seven-up fles. Dit vind ik een valse
beschuldiging. Als de heer Visscher
kritiek wil leveren laat hij dat dan
op een sportieve manier doen. Dit
zijn argumenten die nergens op
slaan. Kleinzieligheid is dit. Wat wil
het bestuur van horeca Leiden nou.
Zij schrijven zelf dat de situatie
vrij gunstig is. Er zijn nog een paar
problemen voor him, zoals de disco
avond van 2,1X2 en dan nog een
aantal bingo-avonden elders. Para-
commercieël noemen ze dat. Als de
heren zo onze leden willen werven
voor cafébezoek, aan moeten ze dat
wel anders doen. Heren Visscher en
Schreuder als U onze disco-avon
den had kunnen bijwonen dan had
hadden dan ondervonden dat deze
avonden geen concurrentie voor
hun zijn. Ik vraag mij af of de he
ren ooit lid van een vereniging ge
weest zijn. Aan de sportiviteit ont
breekt het hun anders zouden zij
wel met betere argumenten geko
men zijn. Een vereniging betekent
meer dan alleen maar kantinebe-
zoek. Er wordt veel aan jeugdwerk
gedaan waarvan ook hun eigen
(kinderen) kunnen profiteren. Dui
zenden jongens ln Nederland be
drijven de voetbalsport. Gelukkig
maar, want het is zo'n gezonde be
zigheid. En als de vereniging dan
met eigen werkzaamheid een kanti
ne met goede kleedkamers bezit dan
is dat heerlijk, of moeten we terug
naar zo'n jaar geleden, toen moes
ten vele verenigingen de jeugd ont
vangen in een ouwe schuur. Heren
Visscher en Schreuder het vereni
gingsleven kost veel geld. En dat
kunnen de verenigingen gelukkig
enigszins opvangen door kantine-
bezit. De paar contaotavonden in
het seizoen zijn al weggevallen door
de sluitingstijd. Avonden die be
doeld zijn om een goede band in de
vereniging te brengen. Ik-geloof dat
de concurrentie gezocht moet wor
den in hun eigen branche. De laat
ste Jaren zijn er ln Leiden vele bars
en koffieshops bijgekomen. Als er
ergens een pand vrij komt dan
wordt het een bar of iets dergelijks.
Ik vind dat niet erg, maar laat het
horeca-bedrijf in Leiden niet lan
ger zeuren tegen sportverenigingen,
We weten nu wel hoe of zij er over
denken.
C. SCHEFFER,
voorzitter v.v. Z.L.C.
Vt
HAARLEMMERSTRAAT 181
ZILVEREN SIERADEN
Een schoonheid van een
collectie.
JUWELIER v.d. WATER
