"Tijd voorbij dai
we graag groeiden
"Nieuwe
test van
onze
loyaliteit"
ia*, r
v ilJS
¥7
Raadslid
Henk Strijker
vreest toch:
ZATERDAG 7 FEBRUARI 1976
PAGINA 13
Mr. Gallas:
„De bouw
Kerk en Zanen in
Alphen maak ik
waarschijnlijk
Henk Strijker
„Dtt Is een van de meest idylli
sche stukjes van Zuid-Holland".
Vindt drs. Henk Strijker (38), lid
van de gemeenteraad van Alphen
aan den Rijn. Hij bedoelt de pol
der Kerk en Zanen, gelegen tus
sen Alphen en Boskoop, waar vol
gens de plannen een geheel nieu
we stadswijk dient te verrijzen.
Strijker vindt de burgemeester, mr.
R. M. Gallas, typisch een „groeibur-
gemeester'.
Sinterklaas
*HiJ laat", zo meldt Strijker,
„werkelijk geen gelegenheid voorbij
gaan, geen Sinterklaas intocht en
geen bezoek van de commissaris der
koningin, zoals vordge weck nog is
gebeurd, om te praten over Alphens
groei".
„Geweest", is de reactie van de
burgemeester zelf, „groeiburgemees-
ter geweest, ja. Maar ik zou u
ontzettend graag willen meegeven,
dat de tijd dat we graag wilden
groeien voorbij is".
In de Verstedelijkingsnota van
minister Gruijters wordt als een van
de hoofddoelstellingen van het
ruimtelijk beleid het open houden
van de centrale groene ruimte, het
Groene Hart tussen Rotterdam. Den
Haag, Leiden. Amstex-dam en
Utrecht, gehandhaafd.
En wordt Alphen aan den Rijn niet
genoemd als groeikern.
Dat komt dus mooi uit. Kan de
polder Kerk en Zanen met aan zijn
groene boorden het dorpje Rietveld,
waar een groot deel van de, zeg 100
inwoners slechts per boot kan
worden benaderd, gespaard blijven
vcor de met woonblokkendozen
spelende mens.
Aangezien er echter nog wel het een
en ander aan woningen gebouwd
dient te worden, ook in Zuid-Hol
land, is het zaak ergens ander^,
geschiktere bouwlokaties te vinden,
een bezigheid die vooral door de
Provinciale Planologische Dienst
i PPD) vol overgave wordt verricht.
Schrijftafel
„Eoht", zegt burgemeester Gallas
nadrukkelijk, „het klinkt misschien
een beetje vreemd, maar ik hoop
dat er zo'n lokatie gevonden wordt.
Men zegt: bouw maar in Pijnacker,
of in Sassenheim, maar wat komt
daarvoor kijken? Kunnen die
plaatsen dat dan zomaar aan? Wij
zijn hier nu vijf Jaar bezig geweest.
Sinds ik hier kwam, in '68. zijn we
gegroeid van 32.000 naar 46.000
inwoners. De laatste jaren hebben
we steeds een bouwniveau van rond
de duizend woningen per jaar
gehad, onze technische diensten zijn
daarop ingespeeld. Denkt u dat dat
in die kleine plaatsen ook allemaal
zo maar kan? Nee. ik vind dat men
veel te veel vanachter de schrijftafel
praat".
Klinkt toch als een advertentie voor
Kerk en Zanen.
De burgemeester: „Nee. geen
advertentie. Maar we zien de
provincie en het rijk toch gewoon
weer bij ons op de stoep komen. Wij
hoeven niet zo nodig, we hebben in
de raad ook duidelijk gezegd, Kerk
en Zanen komt er niet, mits, en dat
met vier hoofdletters, mits het Rijk
financieel bijspringt. Want ik kan u
zeggen dat een gemeente die het
allemaal zelf probeert te doen,
financieel zijn nek wel in de strop
steekt".
Intussen klaagt de D'66-er Strijker
namens de raadsfractie van Pro
gressief Alphen (D'66, PPR en PSP)
en de twee jongste van de vier
Hoe zit dat eigenlijk met de
verstedelijking, wat zit daar aan
woonwensen achter?
Ene Leendert Jonker filosofeert in
het Januarinummer van Socialisme
en Democratie van de Wiardi
Beekman Stichting als volgt, vrij
vertaald:
0 de mens vlucht uit de stad, want
ze is te massief, ce sociale
structuren zijn er niet overzichtelijk
de vlucht is gericht op het
platteland, maar omdat zovelen
hetzelfde willen, ontstaan daar
voorsteden, stadswijken, met dezelf
de bezwaren.
en zie: daar is de nostalgie naar
een vervlogen vorm van stedelijk
wonen, naar de oude centra, niet
naar de buitenwijken (Jonker
argumenteert dat in de Jordaan
eigenlijk hetzelfde wordt gezocht als
wat men in Pijnacker of Voorhout
zoekt: de kleine overzichtelijke
gemeenschap zonder de systemati
sche functiescheiding van vooral
wonen en werken die de moderne
stedebouw kenmerkt)
Verpaupering
In de Verstedelijkingsnota van
minister drs. H. Gruijters. die
volgende week aan de Tweede
PvdA-mensen dat met de voorberei
ding tot een stadswijk in de fraaie
polder wordt doorgegaan, alsof er
niks gebeurd is. In de laatste
raadsvergadering is de meerderheid
akkoord gegaan met de aankoop van
het zoveelste stukje weiland.
Te Kerk en Zanen is reeds 12,5
Kamer wordt gestuurd, draait een
belangrijk deel van het aangekon
digde beleid rond de belangen van
stad en landschap. Voorkom dat de
stad wordt leeggezogen (zie binnen
kort de Wet op de Stadsvernieu
wing) en voorkom daarmee tevens
dat het landschap met de stad
verpaupert.
In de Tweede Nota inzake de
Ruimtelijke Ordening figureerden
drie hoofddoelstellingen: gebundelde
deconcentratie (zeer onhandig woord
dat aansluit bij de volgende
doestelling), openhouden van de
grote open ruimtes en spreiding van
de bevolkingsgroei.
De Verstedelijkingsnota nu maakt
deel uit van de Derde Nota, die
nodig is omdat de Tweede Nota zijn
mooie woorden niet heeft kunnen
waarmakenvooral in het westen
creëerden de dorpen waterhoofden
miljoen gulden geïnvesteerd in
grondaankopen.
„Klopt", beaamt burgemeester Gallas,
„de gemeente heeft ongeveer vijf
achtste van de polder, die tegen
de 500 hectare groot is, in handen.
Noemt u in Zuid-Holland nog maar
'ns een lokatie waar dat het geval is".
van nieuwbouw, de rafelige randen
van de traditionele, langzaam
groeiende nederzettingen ten platte-
lande werden hardhandig geschoren
door Chinese muren van hoog- en
laagbouw. in elk geval van
haastbouw. die op veel plaatsen als
een brutale hardheid in de
geordende chaos van het oude
cultuurlandschap ervaren wordt.
Jaaxprochiktie
Onder de druk van de (nog steed6)
doorgroeiende bevolking, won de
minister van Volkshuisvesting het
dikwijls van zijn collega van
Ruimtelijke Ordening, beiden brood
nodige lieden in dit volle land, en
beiden toevallig verenigd in een en
dezelfde persoon. Waar gebouwd
worden kon, daar gebeurde het ook,
want de Jaarproduktie diende
gehaald.
Sinds enige tijd is de minister van
„Als het Groene Hart je lief is,
moet je niet doen wat Alphen doet"
- Henk Strijker blijft er bij dat het
de verkeerde kant op gaat,
onontkoombaar dezelfde richting die
de burgemeester evenmin van
ganser harte zegt te gaan.
Ruimtelijke Ordening weer wat aan
de winnende hand. De nieuwe Derde
Nota voegt nieuwe doelstellingen toe
aan de oude: de zorg voor het
milieu, beheersing van de groei,
vermindering van ongelijkheid en
achterstand. Ondanks het verzet
ertegen, handhaaft de regering haar
plan tot spreiding van de bevolking
ten gunste van sociaal-economische
zwaktegebieden als bijvoorbeeld het
noorden des lands, zij het dat het nu
om geringer aantallen gaat.
In al die pogingen van de nieuwe
tijd past precies het streven tot het
in ere herstellen van de beste der
stadsfuncties, tot de bescherming
van meer open ruimtes (het
rivierengebied is nieuw op de lijst),
tot een geringer aantal verkeersbe
wegingen (wonen waar werk is), tot
bijvoorbeeld ook een snellere bevol
kingsgroei in het Groningse Eems-
„Ik zie", oordeelt mr. Gallas, „Kerk
en Zanen wel gebouwd worden,
alleen later. Dat maak ik vermoede
lijk niet meer mee in de dertien
jaar die ik nog voor de boeg heb. Ik
was voor Alphen m Leiderdorp echt
wel wat gewend, maar zoals ik het
hier voor de kiezen heb gehad...
Vroeger vroeg iedereen, hoe groot
willen we groeien, maar ik zou het
bij ongeveer 50.000 inwoners ergens
wel mooi vinden. De contacten
liggen dan nog makkelijk".
Ridderveld
Wat Alphen aan den Rijn doet. past
in het streekplan Rijn en Gouwe,
vastgesteld in 1967. Eerst werd aan
de noordkant de wijk Ridderveld I
gebouwd, over enkele maanden gaat
de eerste paal de grond van
Ridderveld n in. als een hoed
bovenop Ridderveld I, goed voor
12.000 tot 15.000 nieuwe Alphenaren.
Aan de wieg van Alphens opmerke
lijke groei stond ir. N. Buijsert,
destijds directeur Openbare Werken,
nu al weer geruime tijd lid van het
college van Gedeputeerde Stoten
van Zuid-Holland, en belast met de
ruimtelijke ordening.
Alphen werd in het streekplan
groeikern. De uitnodiging werd
speciaal aan het adres van
Leidenaars en Hagenaars gericht,
maar in de praktijk bleek ook
Amsterdam een forse leverancier
van nieuwe inwoners. In Ridderveld
I is zelfs een kwart van hen
afkomst ;g uit de hoofdstad.
Raadslid Strijker was o.a. drie jaar
planoloog bij de Nederlandse
Spoorwegen, werkt nu als automati
seringsdeskundige bij IBM in
Zoetermeer) kwam zelf eveneens uit
Amsterdam.
De burgemeester heeft eens gezegd:
„Elke forens wil de laatste forens
zijn".
Henk Strijker: „dat is misschien
wel zo, maar je mag het de mensen
niet kwalijk nemen dat ze gebruik
maken van de mogelijkheden die
geboden worden
Spoorlijn
In 1973 wordt in de raad een
gemeentelijk structuurplan aan
vaard, waarin ten zuiden van de
spoorlijn Gouda-Woerden-Leiden de
nieuwe stadswijk Kerk en Zanen
wordt ingetekend, zodat in Alphen
aan den Rijn de 70.000 inwoners die
het streekplan Rijn en Gouwe voor
ogen staat, metterdaad een dak
boven het hoofd kunnen hebben, of
misschien wel 70.000 a 90.000
mensen, die de gemeente zelf zich
ten doel stelt.
Dat prof. ir. N. A. de Boer als
direoteur van de PPD zitting heeft
in de stuurgroep voor het streek
plan, onderstreept dat Alphen van
de provincie zijn gang kan gaan.
Maar Alphen moet het overigens
wel allemaal zelf financieren. Vangt
alleen krachtens de verfijningsrege-
ling voor slechte bodemgesteldheid.
„Ik heb voorspeld", zegt Strijker,
„dat Alphen aan den Rijn in 1978
een artikel 12-gemeente is. Een
ellende. De gemeente komt dan
wegens structureel begrotingstekort
onder curatele van het rijk. Ik heb
tijdens de begroting alle financiële
verplichtingen waar de gemeente
voor jaren aan vastzit, voorgerekend
en opgeteld. En dan hou Je 6
hooguit 8 procent over, waar het
mes in moet. Dat zijn uitgerekend
de zachte voorzieningen, de subsidies
voor het verenigingsleven. de
welzijnsvoorzieningen, die hier toch
al bij de snelle groei ten achter zijn
gebleven".
Import
De huidige en nog te verwachten
exploitatietekorten bedragen vele
mondgebied, die uiteraard tevens
een dreigende bedreiging vormt voor
het Waddengebied en dus de zorg
voor het milieu.
Groene Hart
Er wordt in de Verstedelijkingsnota
ook wel wat prijsgegeven. Het
gebied rond de Hofpleinspoorlijn bij
Pijnacker en Nootdorp bijvoorbeeld
hoeft volgens de regering niet meer
tot het Groene Hart van Holland
gerekend te worden, een ontwikke
ling, die aansluit bij de voortge
schreden glastuinbouw rond Berkel
en Rodenrijs, Bergschenhoek en
Bleiswijk, maar vooral odk bij het
verlangen naar nieuwe bouwplaatsen
voor de Haagse overloop.
Pijnacker-Nootdorp wordt dus een
nieuwe groeikern. Nootdorp wil dat
tientallen miljoenen guldens. Door
plaatselijke verdichting van de
woonbebouwing en het schrappen
van openbaar groen werd wel eens
wat terugverdiend. Op de grondba
lans maakte de winst op de verkoop
van industrieterrein het verlies op
de grond voor woningbouw weer
bijna goed. (Mede door het
aantrekken van enkele Amsterdamse
bedrijven, liep de inwoners-import
uit de hoofdstad zo hoog op).
Mag Alphen ooit nog geldelijke
steun voor de verwerkelijking van
zijn grootscheepse plannen verwach
ten? Het lijkt er voorlopig niet op.
Niet alleen dat de Verstedelijkings
nota de plaats niet als groeikern
noemt, maar ook de provincie
wandelt niet meer van harte met
Alphen mee, om een geliefde
beeldspraak van burgemeester Gal
las te gebruiken.
Als Alphen eenmaal .harmonisch"
zou zijn ontwikkeld (met harmo
nisch wordt bedoeld: ter weerszijden
van de spoorlijn, de filosofie van
het openbaar vervoer heeft in de
plannen een belangrijke rol ge
speeld) zou de stad gevat zijn in
vier nieuwe autowegen: drie provin
ciale, in het westen, noorden en
oosten, en Rijksweg II in het
zuiden, vlak langs het voornoemde
vaardorp Rietveld.
Maar provincie en rijk hebben de
wegenbouw in de lift gezet en op de
knop „naar beneden" gedrukt.
„Ze komen er wel", houdt burgemees
ter Gallas vol, „maar later. Alphen
ligt toch enorm geweldig. Je bent in
een wip in Rotterdam, Amsterdam,
Leiden, Den Haag, noem maar op".
.Alphen komt er steeds verder
vandaan te liggen", waarschuwt zijn
tegenstrever Strijker, „want als de
wegen geen gelijke tred houden met
de woningbouw, en hoe moet dat als
Je t Groene Hart open wilt houden?,
dan roep Je wel onverteerbare files
op".
Spijtig
Juist om de open ruimte open te
houden is Alphen wel aangewezen
als overloopkern voor de eigen
woningbehoefte van de kleine
dorpen die klein moeten blijven en
die niet alleen voor de stadse
bewoners stadse nieuwbouw plegen.
Wellicht komt men dan uit bij de
slechts 60.000 inwoners die reeds in
1965 voor Alphen voor het Jaar 2000
is ingevuld in de Tweede Nota
inzake de Ruimtelijke Ordening.
Burgemeester Gallas noemt dat
spijtig een plotseling afkappen van
een harmonische ontwikkeling.
Wanneer de burgemeester van
Alphen aan den Rijn zich per
rijwiel of te voet landelijk beweegt
over het Rietveldse Pad en de
Compierekade, en intussen over
weegt dat de polder bij Aarlander-
veen met zijn beroemde molenvier
gang nog mooier is, kan hij zich de
landschappelijke bezwaren tegen
bebouwing van de polder Kerk en
Zanen zeer wel voorstellen.
„Maar", zegt hij verwijtend, „die
bezwaren zijn niet op deze tijd
toegesneden. Onze stedebouwkundi
gen zijn tegenwoordig zeer wel in
staat, belangrijke landschappelijke
elementen in hun plannen op te
nemen. Zie bijvoorbeeld naar
Emmen, met aan de randen een
lage bebouwingsdichtheid temidden
van het groen, maar dan moet het
je financieel wel mogelijk gemaakt
worden, die lage dichtheid. Dat
moet de voorwaarde van de
gemeente zijn".
Henk Strijker heeft het wel weer
zien aankomen„De burgemeester
test opnieuw onze loyaliteit uit: als
we nou maar alle krachten bundelen
om het rijk te overtuigen, dan lukt
het wel".
Alphens burgemeester mr. Gallas
zelf„Werken in de richting van
harmonisatie is wel een sterk punt
van mij".
eigenlijk liever niet. Tegenover deze
frustratie in de Zuidhollandse
planologie staat die van Alphen aan
den Rijn dat wel groeikern wil zijn
of toch ook maar liever niet, zie
elders op deze pagina) en het
volgens de Verstedelijkingsnota niet
wordt.
Burgemeester mr. F. Winkel van
Nootdorp klaagt over het .kame
leontische" karakter van het beleid:
eerst moest hier in het recreatieplan
's-Gravenwoude het scharnier zitten
tussen de Delftse Hout en Roèleveen
en nu moet de PPD er op instigatie
van minister Grutters een bouwlo-
katie ontwerpen.
De burgemeester („ik denk niet
primair aan mijn portemonnaie,
maar aan het leefpatroon van de
bevolking") wil zijn dorpse gemeen
schap van ruim 6000 inwoners graag
handhaven. De afstand tussen
Ir. N. Buysert
Vroeger directeur openbare wer
ken in Alphenthans 'gedeputeer
de in Zuid-Holland, belast met
ruimtelijke ordening.
bevolking en bestuur is er klein en
dat moet zo blijven.
Smitshoek
Nieuw op de lijst is ook
Barendrecht/Smltohoek, bedoeld
voor de overloop in het Rotterdamse
waar nog steeds dringend behoefte
is aan nieuwe bouwlokaties, en des
te dringender nadat „een nader te
bepalen lokatie in de Hoeksewaard
iTweede Nota) al lang als een soort
hersenschim werd afgevoerd".
Maar Smitshoek is in het vorig Jaar
goedgekeurde Streekplan Rijnmond
toevallig wel een open te houden
agrarisch gebied, tussen de woon
blokken van Rotterdam- Zuid en
Barendrecht enerzijds en het
recreatiegebied van de Oude Maas
anderzijds.
Rijnmond-gecommitteerde C. M. L.
Roozemond ziet voor de bochtige
polderdijkjes van Smitshoek echter
nog geen problemen„Het gaat daar
pas spelen na 1980, en daar zou de
eerste herziening van het streekplan
eventueel mooi bij aansluiten. Wij
zullen natuurlijk bij de inspraakpro
cedure wel degelijk onze stem laten
horen, maar als de Tweede Kamer
akkoord gaat, zal het lager bestuur
zich daar wel by moeten neerleg
gen'.
