De allerkostbaarstesobere' Spelen
De stad Montreal staat aan
rand van bankroet; tekort
bedraagt 600 miljoen dollar
Zoals het had moeten worden
Montreal in de winter: een striemende sneeuwjacht maakt
de landing van de CP Air Jumbo tot een spectaculair
gebeuren, niet helemaal zonder risico ook, getuige de DC
8 die muurvast in de modder staat na even tevoren van de
landingsbaan te zijn geglibberd.
Het splinternieuwe vliegveld Mirabelle is de trots van Mon
treal, snel gebouwd om van de zomer de internationale
vluchten die de Olympische Spelen zullen aantrekken, te
kunnen verwerken. Dat wil zeggen als die Spelen ook
werkelijk doorgaan. De paspoortencontroleur krijgt een
oprisping van pret. "Het doel van de reis de Spelen? Die
zijn pas in juli. Maybe. Misschien."
Aan de nog somber kale muren
hangt nog een "kerstbood
schap". "De poststaking is over,
stuur uw kerstkaarten nu!" Het
was een van die honderden sta
kingen die Canada jaarlijks
kwellen; de Canadezen zitten er
niet mee. geen post betekent
geen nota's, dus wat zou het
Toch kan de volgende staking in de
bouwsector tot gevolg hebben
dat de metropool Montreal de
kostbaarste ruines aller tijden
binnen de stadsgrenzen zal her
bergen. Een staking nog slechts
en het Olympisch Project kan
niet meer voor 17 juli gereed
komen. Daarbij is de stad Mon
treal aan de vooravond van de
vierjaarlijkse sporthappening
aan de rand van het bankroet
gekomen.
De organisatiekosten zijn gestegen
tot één miljard dollar; het tekort
bedraagt minstens 600 miljoen
dollar. Op het stadhuis haalt
burgemeester Jean Drapeau,
geestelijke vader achter het pro
ject, geïrriteerd de schouders
op. Briesend: "Overdreven is
het allemaal, er wordt zoveel ge
zegd, vooral door m'n politieke
tegenstanders die graag zien dat
ik m'n nek breek."
Het was de 60-jarige burgervader
die in 1973 een sluitende begro
ting maakte van 320 miljoen dol
lar. De Spelen in Montreal zou
den sobere spelen worden, een
voorbeeld voor de wereld, een
bewijs dat in de toekomst ook
armere landen de Olympische
organisatie zouden kunnen clai-
Mis
Vrieskou
Wat ging er mis?
Drapeau weet het precies De we
reldrecessie, de inflatie, en de
terreur van de vakbonden, zoals
hij dat noemt. Die vakbonden
richtten zich eensgezind op het
ambitieuze plan van architect
Roger Taillibert; begrepen in
stinctief dat hier een unieke
kans lag om gunstige loonon
derhandelingen te voeren. Zo
gingen het afgelopen jaar hon-
derddertig werkdagen verloren.
Nu moet aan de Olympische
Tempel continu worden ge
werkt. door de week, en in de
weekeinden, 24 uren per etmaal.
De overuren kosten goud; een
kraandrijver haalt momenteel
makkelijk 4500 dollar in de
maand, meer, veel meer dan de
jonge architecten die toezicht op
de bouw houden, meer ook dan
de voorzitter van het organisa
tiecomité (COJO) Roger Rous
seau. Die verfomfaaid achter
zijn immense bureau zit na een
marathonvergadering de vorige
nacht. De schijn keurig op
houdt. Bezwerend: "Er zullen
geen stakingen meer zijn. De
Provincie Quebec heeft de ver
antwoordelijkheid van Montreal
overgenomen. Stakingen zijn
niet meer toegestaan.
Minister Victor Goldbloom heeft
het zelf gezegd in dreigende taal.
Iedereen moet nu meewerken,
de arbeiders, de vakbonden, de
pers ook; het moet nu uit zijn
met de negatieve publiciteit die
De weg naar de Olympische bouw
plaats is lang; voert eerst door
die verarmde oostelijke wijken
van de stad waar het wasgoed
aan de lijnen verstilt in de vries
kou, later langs de duizenden
fabrieken die de kwalijke resten
van de welvaart ongegeneerd uit
de schoorstenen stuwen. De
poorten van de bouwplaats zijn
hermetisch afgegrendeld. Geen
onbevoegden op het terrein. Een
vertegenwoordiger van het or
ganisatiebureau biedt hulp.
Sjokt naar het kantoor met in
zijn kielzog een gemêleerd ge
zelschap, een Rus, twee negers
uit Afrika, een dame uit India en
twee Hollanders. De muren zijn
dun, het "merde" van een geïrri
teerde architect is duidelijk
hoorbaar. "Weer een rondlei
ding, wat denken ze god betere
het bij COJO, dat men hier niets
anders te doen heeft."
Toch draaft hij op, reikt helmen uit
en laat de poorten openen. Waar
midden op het terrein de bouw
van de tempel in volle gang is:
het reusachtige skelet van wat
het mooiste stadion ter wereld
moet worden,- doet denken aan
de reconstructie van een voor
historisch reptiel. Zes maanden
resten de bouwers nog van de
Spelen.
De gids doet braaf of het allemaal
een peuleschilletje is. Opti
misme is troef. Hij kraait lustig
dat het nu allemaal geweldig
gaat, dat de arbeiders nu één
grote familie van 3000 man vor
men, die in de lunchpauzes
eensgezind rond de loeiende ka
chels zitten. De kou is intens, de
sneeuw stuift uit een dofgrijze
lucht, de geachte vertegen
woordigers uit het hart van Af
rika hebben samen met de In
diase mevrouw al lang de be
trekkelijke beschutting van het
busje opgezocht. En alleen de
geharde noorderlingen horen nu
nog hoe geweldig het stadion zal
worden, 480 meter lang, 280 me
ter breed, met 60.000 perma
nente zitplaatsen en daarnaast
komt de toren, een wolkenkrab
ber gelijk.
Geschrapt
Maar die toren komt er toch hele
maal niet meer, dat geldverslin
dende onderdeel is toch al ge
schrapt door supervisor Gold
bloom? Een onwillig knikje.
Voor het moment ja. Maar straks
als het wielerpaleis klaar is (60
miljoen dollar i.p.v. de ge
raamde vier miljoen), als het
zwembad is aangelegd, dan kan
die toren er in een wip staan. Ar
chitect Taillibert weet het zelf
wel beter.
De man die van Drapeau een con
tract lospeuterde waarin hij zo
veel procent êan de inmiddels
naar recordhoogten gestegen
bouwkosten opeiste en nu 40
miljoen dollar claimt, wendde
zich hooghartig af van zijn gees
teskind op het moment dat de
bouw van de toren in het geding
kwam. Monsieur Daout is nu in
charge, een rustige pijproker die
de verantwoordelijkheid niet
schuwt, die dagelijks op de
bouwplaats te vinden is.
Hij is geen struisvogel, hij weet als
geen ander dat hij de wedloop
met de tijd dreigt te verliezen.
Zegt eerlijk van diezelfde vak
bonden die het project bijna lie
ten mislukken, afhankelijk te
zijn. Zonder stakingen kan het
nog wel, krap, zonder toren,
zonder perscentrum, zonder res
taurant, zonder de overkapping
van het stadion ook. En hij geeft
eerlijk toe dat er derhalve weinig
overblijft van hetgeen zijn voor
ganger schiep
Zeker
Eén ding is zeker. In Montreal
gloeit de Olympische koorts nog
met op. De officiële mascotte,
Amik de bever, staat nog ner
gens in de winkels. Is alleen te
zien op het organisatiebureau,
een somber beestje, blind, even
blind als burgemeester Drapeau
toen die in Amsterdam de orga
nisatie van de Spelen wegkaapte
vóór Moskou en dansend van
plezier een vliegtuig vol kreef
ten en zalm en champagne liet
aanrukken ter ondersteuning
van de feestvreugde, zonder zich
ook maar een moment te realise
ren dat zijn droom wel eens een
nachtmerrie zou kunnen wor
den
De Olympische leiders blijven zo
als gewoonlijk optimistisch.
Zijn druk bezig de honderden
hostesses te recruteren uit het
overweldigende aanbod. De ei
sen zijn zwaar, een tikje discri
minerend ook, het prototype op
de poster is een beauty van de
eerste orde, moet koelgrijze
ogen hebben. Zo moeten ze eruit
zien, en dan nog intelligent zijn
ook, de talen beheersen en kijk
op sport hebben. Een meisje met
een bril wordt bot afgewezen, ze
hangt het aan de grote klok, de
Montrealpers stort zich eensge
zind op dit zoveelste schandaal,
en het organisatiebureau COJO
moet een stap terug doen. Ze
wordt toch ingelijfd in het leger
hostesses dat deze Spelen zal
moeten opvrolijken. Wat hard
nodig zal zijn want de stemming
dreigt beneden peil te worden in
deze gigantische stad waar de
prijzen de pan uitvliegen en de
hoteliers nu al zitten te broeden
op nieuwe tarieven wanneer
straks de Amerikanen zullen
komen om hun Olympische ve
detten aan te moedigen.
stampten we in zes maanden uit
de grond, dat is bijna gereed, een
maandje nog en je kan er wo
nen."
Maar het Olympische Dorp was dan
ook niet het doelwit van de vak
bonden want atleten kun je
eventueel ook elders onder
brengen, in een van de vier uni
versiteiten of zo, dus daar staken
had geen zin.
Roger Rousseau de volgende dag
optimistisch: "Juist omdat éen
staking voldoende zal zijn om de
Spelen te bederven komen er
geen meer. De arbeiders en de
vakbonden beseffen donders
goed dat ze het onderste uit de
kan hebben gehaald, dat er niets
meer in zit. Nu willen ze bewij
zen dat wij Canadezen kunnen
realiseren wat we willen. Nu die
stemming er is, maal ik zelfs niet
meer om een barre winter. Al
vriest het twintig graden dan
nog bouwen we door
l'.JSTWnn
De nieuwe architect Daout. Af
hankelijk van de vakbon
den
sproces van het Olympisch
ideaal? Maar Brundage predikte
slechts de continuering van de
show. Zoals zijn opvolger Lord
Kilian, de Van Karnebeeks en
de Daume's dat doen, blind voor
hetgeen zich op deze aarde af
speelt, zich als drenkelingen
vastklampend aan de fictie van
het non-politiek pure amateu
risme; niet begrijpend dat ama
teurisme geen voedingsbodem
meer vindt binnen de commer
ciële structuur van de Spelen.
Hoe kan een zinnig mens nog den
ken dat. waar een drankenfa-
briek in Canada 1,3 miljoen dol
lar moet betalen om de atleten
van de zomer gratis te mogen la
ven, diezelfde atleten zonder
enorme financiële steun naar
Olympisch goud kunnen reiken.
Goud is slechts weggelegd voor
de staatsamateurs uit de Oost
bloklanden en de verkapte pro
fessionals uit de Westerse we
reld.
Maar de show must go on. Zo be
denkt Montreal, nadat 's avonds
laat een vertegenwoordiger van
de Palestijnse bevrijdingsorga
nisatie op de tv verklaart dat een
tweede Munchen niet ondenk
baar is, een blauwdruk voor wat
er te doen staat bij een rakette-
naanval op het Olympische
Dorp en zullen twintigduizend
soldaten worden opgetrommeld
om een redelijke mate van vei
ligheid te garanderen.
Kranen
Twijfel
Op papier
Die nacht slokt de lichtuitstraling
van de metropool de heldere
sterrenlucht volledig op. Op het
bouwterrein grommen de kra
nen onafgebroken door; blijven
de betonmolens malen en wordt
stap voor stap orde geschapem
in de gigantische puinhoop van
hout, hopen aarde, stenen, bui
zen, leidingen en resten sneeuw.
Montreal bouwt nu wel op volle
kracht.
Een van de aannemers trots: "Wij
Canadezen kunnen alles. Kijk
naar het Olympisch Dorp. Dat
Die middag, slenterend langs de
oevers van de kolkende St. La-
wrencerivier, tussen de trooste
loos verlaten restanten van wat
eens de wereldtentoonstelling
1967 was door, komt de twijfel
opzetten; onweerstaanbaar als
de vettige grondnevel uit de
drassige bodem.
Want wanneer wijlen Avery Brun
dage in München indertijd de
moed had gevonden de Spelen
te sluiten na de laffe moord op
de Israëli's, zou dat niet een
passend slot zijn geweest van
het reeds lang ingezette sterven-
De show must go on, en daarom zal
de zuiveringsinstallatie voor het
gezamenlijk afvalwater van de
stad dat dag in dag uit de St. La-
wrencerivier vermoordt, door
geldgebrek nog enige jaren op
papier blijven staan. De Spelen
gaan door en daarom krijgt de
particuliere invalidebusonder
neming niet de 8000 dollar sub
sidie die een faillisement kun
nen bezweren.
Zo staat de stad Montreal dankzij
een tot op de draad verschraald
ideaal aan de vooravond van de
allerkostbaarste "sobere" Spe
len uit het Olympische tijd
perk
