'Wie denkt dat
dit 'n spelletje
is vergist zich'
Hoeveel"teer"eii nicotine zit er in üwmerk?
Kelly. De zachtste van allemaal.
Vandaag de tweede afle
vering van het aangrijpen
de journalistieke docu
ment dat G. Vaders,
hoofdredacteur van het
Nieuwsblad van het Noor
den, schreef in de trein bij
Wijster.
QONDERDAG 18 DECEMBER
„In de bijbel staat:
er is een tijd van doden.
Die tijd is nu aangebroken
De begrafenis van NS-machi-
nist De Bruin, vader van twee
kinderen. „Er is een tijd van do
den
Ieder mens heeft van die typische gewoontes, die soms wel en
soms niet zijn te verklaren. Zo stap ik in Groningen altijd in
het achterste deel van de trein. Waarschijnlijk omdat de trein
er al staat en ik een hekel heb aan onnodig lopen. Maar in As-
gen, waar ik ongeveer de helft van de gevallen instap, loop ik
altijd naar het einde van het perron, in afwachting van de
trein. Zo ook op 2 december. Ik liep naar het allerlaatste wacht-
huisje en ging daar de krant zitten lezen. Toen ik een blik opzij
wierp, zag ik twee Ambonezen, die veel plezier hadden. Ik zou
hen later in andere omstandigheden terugzien.
Molukkers gooiden daarna
kranten
wat rollen breed plakband naar
binnen en bevalen de ramen dicht
te plakken. Ik nam een pak kranten
(ze waren tevoren pagina tegen
pagina geplakt) en begon midden in
de trein naar voren te werken
Zodoende eindigde ik bij de
Zuidmolukkers, die het tafereeltje
stonden gade te slaan.
Op dezelfde tijd liep Hans Prins
biet een pakje bloedmonsters, die enkele plastic zakken
hij in Hoogeveen moest afleveren, in
Zijn hand en zag een groep
Ambonezen staan, die grote, lang
werpige pakken bij zich hadden.
Zijn eerste gedachte was: die vieren
Vroeg Sinterklaas. Maar later kwam
het bij hem op, dat zij misschien
iets van plan waren, een actie of zo,
in Den Haag bijvoorbeeld. Toen
kwam de trein van 9.53 iets te laat
binnen.
pe 82-jarige D. Smit uit Norg had
pich zitten verbijten, omdat de bus
pas om 7.07 was vertrokken in
plaats van 7 uur. Daardoor miste
pij de Intercity en moest bijna 50
piinuten wachten op deze trein. In
Assen stapte ook het echtpaar Ter
Veer uit Groningen in. Zij waren
met de auto op weg gegaan voor een
jiagje uit naar Amsterdam. Maar
bang voor mist onderweg hadden zij
besloten de wagen in Assen te laten
en veilig, vlug en voordelig met het
spoor verder te gaan.
Ik vroeg aan een van hen: „Zijn er
nog slachtoffers"? Hij antwoordde
met enige opwinding in zijn stem-
„De machinist wilde voor held
spelen. Hij is neergeschoten". Ik
vroeg: „Moet er geen ambulance
komen"? Hij„Hij is dood en ga nu
zitten".
(Vlleniaal toeval
Zo barstte het van het toeval.
Vakbondsman L. F. Laurier uit
Haren had zijn auto in Den Haag
in reparatie staan, aangezien het de
avond ervoor laat was geworden,
leende hij het autootje van zijn
vrouw en reed daarmee naar het
fetation. Zodoende kon hij een trein
iater vertrekken. Mevrouw Wientje-
Kruyswijk, weduwe van een röntge
noloog en met drie kinderen alleen
thuis, zat voor het eerst sinds zeven
Jaar dn een trein. Niet te vroeg en
niet te laat, om samen met een
vriendin in Amsterdam te gaan
Winkelen. A. Oosting uit Beilen had
Dm tien uur bij de controlerend arts
Ik ging zitten en vroeg me af of ik
aantekeningen zou maken. Mijn tas.
waarin een blocnote zat. was
onbereikbaar. Maar in mijn binnen
zak had ik twee schoolcirculaires
voor mijn dochter, die ik aan de
achterkant kon beschrijven. Wat
was erop tegen? Het gewone risico
van iemand die zijn nek uitsteekt
Elke opvallende actie kon gevaarlijk
zijn. Toch besloot ik aantekeningen
te maken. Daarvoor was de situatie
te uniek. Maar dan beter openlijk
dan steels. Als zij "net dan
ontdekten zou het erop lijken alsof
het tegen hen was gericht
Meekomen
Het was misschien een mooie
redenering, maar hij ging niet op.
Binnen twee minuten kwam een van
de Zuidmolukkers naar me toe. tikte
me op de schouder en zei:
„Meekomen". De loop van zijn
stengun prikte in mijn rug. Op het
balkon van de trein moest ik gaan
Hoogeveen moeten zijn. Uit zitten. „Als u probeert weg te lopen,
prvaring wist hij dat er altijd een
tijdje wachten bij was en dus
besloot hij, dat hij best wat later
kon komen.
In het eerste treinstel zocht ik het decimeters op mijn hoofd. Een
?-klassecompartiment op, dat
Vlak achter het bagageruim lag.
Daarvoor was de bestuursderscabi-
ne. In de coupe zaten vijf man. Na
mij kwam nog een zevende
passagier naar binnen, die net als ik
onmiddellijk de krant begon te
lezen. 'Ik merkte nauwelijks dat we
In Beilen stopten. Over wat daarna
gebeurde, maakte ik een half uur
later wat aantekeningen. Zij luid-
revolver.
Ik vroeg me af hoe goed ze
geoefend waren in het omeaan met
wapens en hoe zenuwachtig zij op
dit ogenblik waren.
Btengun wijzen naar binnen,
vallen schoten, hard en droog.
Iemand slaat in een reflex naar de
loop van een geweer een
overmoed die niet gestraft wordt. Er
valt nog een schot; het mist. Op de
kolven zijn de kleuren van de
Republiek der Zuid-Molukken ge
plakt: rood. groen, wit en blauw. Ze
zijn uiterst zenuwachtig. Zwarte
wollen ijsmutsen over het gezicht,
zodat alleen neus en ogen vrij zijn. vertrouwde.
Onder veel geschreeuw nog een paar
schoten".
Hier hielden de aantekeningen op, ZeS UUF StilcUl
om een reden die ik later nog wel
zal vertellen. Volgens anderen waren
de Molukkers in Assen bepakt en
bezakt op de trein gestapt. Ze waren
op het balkon blijven staan, hoewel
er overal in de coupé's ruimte was.
Even voorbij Beilen, tegenover de
VAM-stortplaats te Wijster, trokken
zij aan de noodrem. Voordat de
conducteur besefte wat er aan de
hand was, hadden ze hun wapens te
voorschijn gehaald en stormden zij
door de trein.
Ze dreven de passagiers bijeen in de
achterste coupe van het voorste
treinstel. Niemand besefte waar
schijnlijk wat er precies aan de
hand was. Er waren gewapende
mannen, die schreeuwden en
schoten en intimideerden. Hoewel zij
Nederlands spraken, vroegen toch
enkele passagiers: „Zijn dit Palestij.
r»en?"
Verwarring
In de verwarring (ik had geen idee
wat de bedoeling was) liet ik mijn
Jas en tas op mijn plaats liggen
iets waar ik later veel spi.it van had.
Ik weet nog dat ik dacht: dit komt
slecht uit. want ik moet nog
Sinterklaasgedichten maken. In de
achterste coupe werden de passa
giers tegen de rechterkant gedreven.
schieten we u onherroepelijk neer",
zei iemand van achter de zwarte
iismuts. Ik had geen enkele intentie
Twee lopen wezen van enkele
Twee anderen waren met de deuren
bezig. Ze hadden ze met zware
kettingen rond de grijpstangen
vergrendeld en waren nu bezig dicht
bij de vloer staven springstof met
den: breed rood plakband over de
„10.07 uur, net voorbij Beilen. Deur scheiding van de deuren aan te
wordt met kracht opengeschoven, brengen. De staven springstof
De loop van een geweer en van een verbonden zij met de handgrepen
de deuren. De bedoeling
duidelijk: als iemand probeerde van
binnen of van buiten de deuren te
openen, sprong hij in de lucht. En
met hem, vreesde ik, vele anderen.
Iemand kwam met touw aan en
begon me te binden. Eerst de
duimen, dan de handen. „Als u niet
probeert te vluchten, gebeurt er
niets", zei hij. Ik kon niet zeggen,
dat ik hem onvoorwaardelijk
Hans Prins
moest pakje bloedmonsters afleveren in Hoogeveen
ik, dat zij w;
Maar toen klonken schoten, de deur bruin-oranje jurk met enkele
werd dichtgeworpen en de trein Molukkers langs mij kroop, weet ik
verdween uit mijn blikveld. niet. Elf uur, twaalf uur? Ze liepen
In die situatie verliest men al gauw door naai- het bagageruim en bleven
alle begrip van tijd. Hoe laat het daar nog even praten. De Molukkers
precies was, dat een meisje in een kwamen alleen terug. Later hoorde
5 vrijgelaten omdat ze
Ze had de bloedmon
sters van Hans Prins bij zich. Hij
had daarop aangedrongen.
„Kunt u zich als arts legitimeren?",
hadden de Molukkers hem gevraagd.
„Nee", antwoordde hij naar waarheid.
Maar sindsdien heette hij „de
dokter".
Aan de andere kant waren een
moeder met een kind vrijgelaten. En
een Indonesisch meisje. Waarom dat
Indonesische meisje? Toch bloed dat
kruipt waar het niet gaan kan?
Minister Pronk
Het moet omstreeks twee uur zijn
geweest toen de deur achter mij
opnieuw open ging. Een lange
Jongen deed de tweede deur open en
kroop langs me. Daarna voelde ik
een tweede man langs me heen iVieer (lOClen
gaan. Maar tot mijn verbazing bleek
het een Nederlander. Hij leek op
minister Pronk. Een krankzinnig
ogenblik dacht ik: komt hij
onderhandelen? Hij was gekleed in
een blauw jasje en een blauwe of
grijze broek.
Verver uit Groningen, van de kapers
vagelijk hoorde dat Rob niet dood
zou zijn, kon ik hem met dit „Tidah
mati" een hart onder de riem steken
Ook verwijderden zij het lichaam
van de machinist. Waar hij gelegen
had, was nu een grote, rode vlek.
waar zij zorgvuldig overheen stapten
als ze zich door het bagageruim
bewogen.
Ik sprak zoveel mogelijk met Paul
en Djerrit, die in het voorste deel
waren achtergebleven om de ramen
met kranten te beplakken.
Hij liep door naar het volgende
compartiment en bleef daar staan.
Hij keek niet begrijpend rond.
Uiterlijk volkomen rustig. Achter
hem aan kwamen twee Molukkers.
Ze gingen om hem heen staan, hun
wapens op hem gericht. Misschien
wel een minuut lang veranderde er
niets in de situatie. Toen liepen zij
door naar het bagageruim, zorg
vuldig de voeten van de machinist
vermijdend. Daar kon ik ze niet
meer zien. maar ik voelde wat er
ging gebeuren en mijn hart klopte
sneller. Na enkele ogenblikken vielen
er twee, drie schoten. Pas dagen
later begreep ik, dat dit Robert de
Groot was geweest; 33 jaar oud en
vader van drie kinderen.
Tranen in ogen
Toen ze terugkwamen, zag ik dat
ten minste twee van de drie tranen
in de ogen hadden. Een van hen.
die ik later als Paul zou leren
kennen, een jongen met een gevoelig
en intelligent gezicht, vroeg mij
"Kunt u oris begrijpen, meneer?" Ik
antwoordde diplomatiek: ,.Ik kan
jullie zaak wel begrijpen". Eerder
had Paul tegen mevrouw Kruyswijk
uit Haren gezegd: „Wie denkt dat
dit een spelletje is, vergist zich". Er
was geen vergissing meer mogelijk.
Hij ging door. „We haten jullie niet.
maar we moeten wel. In de bijbel
staat: er is een tijd van doden. Die
tijd is nu aangebroken. We haten
jullie niet als mens". De andere
Jongen, die werd aangesproken met
Djerrit, vermoedelijk een vermalei-
sing van Gerrit, zei: „Hoe zou ik
ook kunnen, ik ben getrouwd met
een Nederlandse".
Ze begonnen ook in deze coupe de
ramen met kranten dicht te
plakken. Een enkelg maal verdwe
nen zij in het bagageruim. Op een
gegeven ogenblik hoorde ik zo
opgewonden praten en met mijn
schaarse kennis van het Maleis
hoorde ik: „Tidah mati" - niet dood.
De volgende maandag, toen de
lichamen door het Rode Kruis
waren weggehaald en de schoonva
der van Rob de Groot, de heer L.
„Dit kan een langdurige affaire
worden", zei ik. „Hebben Jullie eraan
gedacht dat Den Uyl een uitputting
stactiek kan toepassen, net als bij
Herrema en met die gijzeling in
West End in Londen?" Ze glimlach
ten zelfbewust. „Daar hebben we op
gerekend". Hoe loos die verzekering
was, bleek al na een paar dagen,
toen zij om vuur voor hun
sigaretten bij de passagiers moesten
bietsen. Het bleek ook op sinistere
wijze uit hun overhaaste executies,
die erop gericht waren de regering
binnen enkele uren te doen
capituleren. Toen dat niet lukte,
schoten hun plannen tekort. Behal
ve op een puntmeer doden.
Op mijn verzoek haalden zij een
sigaar uit mijn zak, staken die aan
en staken die in m'n mond. Ze
vroegen om mijn papieren. Ik had
gezien dat zij de man in de blauwe
Jas zijn papieren hadden afgenomen
voordat zij hem executeerden. Ik
loog. „Die hebben Jullie al". In
werkelijkheid hadden ze m'n agenda
afgenomen. Mijn portefeuille zat
nog in m'n zak. Ze vroegen wat ik
voor beroep had. Weer aarzelde ik:
een journalist was per definitie een
beroepsgetuige en ik had net een
executie gezien. Ik zei vaag: „ik
werk bij een krant". „Bij welke?".
„Bij het Nieuwsblad van het
Noorden". Djerrit: „Daar ben ik
abonnee van". Ik kon niet nalaten op
te merken: „ik ben bang dat 7ij
binnenkort een abonnee minder
hebben".
Niets
Misschien weer twee uur later
alleen Djerrit was in de coupé voor
mij hoorde ik schoten. Daarna
een gehuil als van een hond. Ook
Djerrit kwam in actie en schoot
door een open raampje. Toen was
het stil. Ik vroeg aan Djerrit: „Wat
was dat?" Een beetje beschaamd zei
hij: „Niets". Maar later begreep ik
dat dit de executie van de tweede
gijzelaar was geweest. Een soldaat,
die naar ik later van een van de
kapers hoorde, de deur achter zich
dicht had geslagen en geprobeerd
had te vluchten. Op het moment
dat ik dit schrijf (dinsdag 9
december) weet- ik nog steeds niet
hoe hij heet.
WORDT VERVOLGD
(ADVERTENTIE)
zetten me neer in het verbindings
stuk met de harmonicawand tussen
de twee treinstellen. Mijn voeten
voelden aan als grote klompenrauw
vlees.
De koorden schuurden mijn polsen.
Ik stond met mijn rug naar de
passagiers. Recht voor me uit zag ik
een deel van het bagageruim met de
voeten en een deel van de benen
van de gedode machinist.. Hij lag zo,
dat het mij inderdaad leek dat hij
geprobeerd had de kapers tegen te
houden. Ik voelde verdriet om de
fatale^ dapperheid van de man.
Rechts van mij lag een krant op de
bank met de achterpagina open.
Over de hele breedte stond de kop:
„Den Uyl. het is vijf voor twaalf".
Schuin door de ramen zag ik het
Drentse landschap, somber in de
vage nevel. Soms probeerde ik
achteruit te kijken door het raam
van de verbindingsdeur. Maar nadat
ik een paar keer als reactie* een
pistool omhoog zag gaan, hield ik
ermee op. Na misschien een half
uur zag ik links de gele snuit van
een trein heel langzaam naderbij
schuiven. Ter hoogte van het
bagageruim stopte hij. Een deur
ging oDen en even zag ik iemand in
het blauwe uniform van de NS.
Sigaretten. Roken. "Teer" en nicotine. Dat
ziin op het ogenblik weer hoogst aktuele zaken.
Welnu, Kelly heeft een zeer laag "teer"- en
nicotinegehalte ("teer" n mg, nicotine o,6 mg).
Vergelijk dat eens met uw eigen merk.
Misschien dat u dan toch eens
'n pakje Kelly gaat proberen. Maakt
u meteen kennis met de zachtste
sigaret van Nederland
(ETTgRlNG NEDERLAND
MINDER TEEft EN NCOTINE.
Ook in menthol.
