Er zit schot
in verbouw
schouwburg
Begeleiding vrouw bij borstamputatie
Camel 20
is weer terug
NOG TIEN MAANDEN
kö°yman
75;
WOENSDAG 26 NOVEMBER 1975
LEIDEN
Door
Pieter C. Rosier
LEIDEN „Op de twee grote rook
luiken na is het dak van het zestien
meter hoge toneelhuis dicht. Van
daar dat vrijdag aanstaande aan de
Oude Vest het pannebier zal worden
geschonken. Het bereiken van het
hoogste punt betekent dat men bij
de restauratie van de schouwburg
ruim een week vóór op het schema
ligt. De zaak is nu geheel overkapt,
zodat het weer geen invloed meer
kan uitoefenen op de verbouwings
werkzaamheden. Niets kan dus eigen
lek meer de feestelijke heropening
van dit leuke theater in september
van het volgende jaar in de weg
staan".
Aan het woord is Hans van Dam,
de Leidse schouwburgdirecteur, die
de deuren van zijn theater in 1971
heeft moeten sluiten. Het eeuwen
oude gebouw, waarin de grote Franse
actrice Sarah Bernhardt eens door
I het Leidse schouwburgpubliek werd
toegejuicht, stond vrijwel op instor
ten en de brandweer kon en wilde
niet langer garant staan voor de
veiligheid van de bezoekers, de aan
wezigheid van een inmiddels verwij
derde foeilelijke ijzeren noodtrap
aan de buitenkant ten spijt. De
schouwburg moest uitwijken naar
het LAK-theater, naar de aula van
het Rijnlands Lyceum en naar de
Stadsgehoorzaal, noodbehuizingen die
niet voor alle toneelprodukties ge
schikt bleken te zijn.
Het is maar al te dikwijls aan de
technische tovenarij van bedrijfslei
der Kees Hoogeveen te danken ge
weest dat reeds lang van te voren
gecontracteerde voorstellingen door
konden gaan. Met kunst- en vlieg
werk moesten er dan, zonder dat het
publiek daar weet van had, decors
worden opgebouwd, die te groot ble
ken te zijn voor de te bespelen ruim
te. een kwestie van millimeters soms.
Maar het einde van deze moeilijk
heden achter de schermen van
het Leidse toneel is nu, althans in
letterlijke zin, in zicht, want over
een maand of tien zal theatermin-
nend Leiden kunnen beschikken
over een weliswaar klein, maar in
elk geval behoorlijk geoutilleerd
schouwburgje. Hoewel er in de zaal
zelf genoeg valt op te knappen er
komen nieuwe stoelen en de hin
derlijke, uitzicht belemmerende pi
laar tj es in de baignoires zullen
verdwijnen zal de grootste ver
betering te vinden zijn in het toneel
huis. Wat het podium betreft, dat
wordt met een zijtoneel van drie
meter aanzienlijk vergroot. Aan de
rechter zijkant van het podium, op
de hoogte van het eerste balkon,
maar niet zichtbaar voor het pu
bliek, komt een kamer voor de be
lichtingsman en daar tegenover een
kamer voor de toezichthoudende
brandweerman, die ook via een ge
sloten televisiecircuit kan zien wat
er op het toneel gebeurt.
Minder zitplaatsen
In de onder het podium gelegen
kelder, waarvan de bodem wel een
meter dik is om een goede vocht-
kering te verzekeren, zijn ondermeer
kleedkamers te vinden alsmede
enkele toiletruimten. De kelder be
vat verder een toneellift, die op drie
verschillende manieren te gebruiken
zal zijn. Op kelderniveau biedt deze
lift plaats aan een orkest, op zaal-
niveau kan het heftoneel gebruikt
worden om extra stoelen te plaatsen
en in de hoogste stand betekent het
een uitbreiding van het podium met
twee meter. Achter in het toneel
huis, op verschillende verdiepingen,
zijn behalve de kamer van de to
neelmeester en de artiestenfoyer nog
meer kleedkamers geprojecteerd. Wat
de zaal betreft, het aantal zitplaat
sen zal van 590 tot ongeveer 570
moeten worden teruggebracht wil
het kijkgenot voor de toeschouwers
optimaal kunnen zijn. De meest dras
tische wijziging heeft plaats op het
tweede balkon, waar twee rijen stoe
len weg worden gehaald en waar
ook een middenpad de bereikbaar
heid van de zitplaatsen recht tegen
over het veel dieper gelegen toneel
ten goede zal komen. Een verbeterde
luchtcirculatie zal er voor moeten
zorgen, dat de warmte van de zaal
niet meer naar wat vroeger het
schellinkje heette kan opstijgen. Af
gezien van de nieuwe stoelen en het
nieuwe doek, waarvoor de kleuren
nog door de architect, Onno Greiner,
moeten worden uitgekozen, zal de
aanblik van de zaal niet veel ver
anderen. Dat is geheel overeenkom
stig het streven om de Leidse „bon-
bonnière" zoveel mogelijk in haar
oude luister te doen herstellen.
Op het ogenblik is men druk bezig
met de restauratie van het plafond,
dat zo karakteristiek is voor deze
schouwburg. Een minutieus karwei,
dat veel tijd vergt. De foyers komen
zowel op de begane grond als op de
eerste en tweede verdieping met als
architectonische vondst dat men
vanaf de hoogst gelegen koffieruim
te een blik kan werpen op de onge
veer twee meter lager gelegen foyer
op de eerste etage. De oude bier
kamer links op de eerste verdieping
de praktijk moeten bekijken. Zo er
behoefte toe bestaat om schouwburg -
voorstellingen in het LAK-theater
té blijven geven dan zal daar onge
twijfeld door ons over worden ge
praat".
Coby Bordewijk waarschuwend:
„Vergeet bovendien niet dat het
LAK-theater zelf ook maar een tij
delijke zaak is".
Schouwburgen in andere steden
van ons land hebben gemiddeld een
jaarlijks tekort van één tot twee mil
joen gulden en soms nog wel meer.
Tekort
Hoe groot zal volgend jaar het
exploitatietekort van de Leidse
Schouwburg mogen bedragen?
Hans van Dam: „Een vergelijking
met andere gemeenten is moeilijk te
trekken .omdat de opzet van elke
schouwburg anders is. Wij zijn wat
het exploitatietekort betreft gebon
den aan een maximumbedrag, dat
waarschijnlijk in februari door de
gemeenteraad zal worden vastge
steld. Er is inderdaad al een be
groting ingediend, maar zolang de
raad zich daar nog niet over heeft
uitgesproken valt er weinig over te
zeggen. Het hangt geheel van de
hoogte van het maximumbedrag af
hoeveel en welke voorstellingen we
volgend seizoen in de vernieuwde
schouwburg zullen geven. De bus
tochten naar andere schouwburgen
niet mee gerekend zullen we aan het
eind van dit seizoen in Leiden en
Oegstgeest ongeveer tachtig voor
stellingen hebben georganiseerd".
Is het juist dat de schouwburg-
begroting op last van B en W het
bedrag van f 480.000 niet te boven
zal mogen gaan?
Hans van Dam: „Het onlangs in
het Leidsch Dagblad genoemde cij
fer klopte vrij aardig. Maar nog
maals de raad zal het moeten goed
keuren".
Wie stelt de hoogte van de toe
gangsprijzen vast en behoort de in
voering van een gratis rang tot de
mogelijkheden?
Hans van Dam: „De schouwburg
commissie stelt de prijzen vast. Er
wordt daarbij gestreefd naar een ge
differentieerde prijsvorming. Maar
ook hier geldt weer, dat je vastge
bakken zit aan een bepaald bedrag
op de exploitatierekening. Over het
algemeen genomen zijn de schouw
burgrecettes relatief weinig gestegen
in vergelijking met de kosten. Vijf
tien jaar geleden kostten de beste
plaatsen negen gulden, nu betaal je
voor de hoogste rang twaalf gulden.
Bij de sluiting van de schouwburg
waren er drie rangen. Hoeveel dat
er nu gaan worden is nog niet vast-
zal bij de heropening van het theater
zijn verdwenen. Daarvoor in de plaats
komt een kantoorruimte, bestemd
voor de directeur en de schouwburg-
secretaresse. Rechts van de ingang
wordt een ruimte voor genodigden
gecreëerd en daarboven een verga
derruimte. Het naast de schouwburg
gelegen, eveneens gerestaureerde,
culturele centrum van K en O zal
bereikbaar zijn zowel vanaf de be
gane grond als vanaf de eerste ver
dieping.
Alle soorten
De restauratie van de Leidse schouw
burg is een heuglijke zaak, waarop
te lang gewacht moest worden, maar
betekent de heropening van dit thea
ter nu ook een terugkeer naar het
traditionele repertoiretoneel met in
het donker zittend, beleefd applau
disserend publiek aan de andere kant
van het voetlicht?
1""T""Eeu van liet balkon af f/eTT
novien foto van het schouw-
burgpodium met in de diepte 8
daarvoor de orkestbak rUn.
ook kan dienen ter vergro- j
ting van het toneelopper-
vlak. 1
gesteld, omdat ook in dit geval de
praktijk het straks min of meer zal
moeten uitwijzen".
Coby Bordewijk over de gratis
rang: „In Londen is een theater met
gratis staanplaatsen, maar hier in
Nederland komt het nergens voor.
Het idee lijkt aardig, maar je moet
er toch wel mee oppassen. Een gra
tis rang kan gemakkelijk het effect
van apies kijken krijgen en aan de
andere kant kan er een soort omge
keerd snobisme ontstaan".
Hans van Dam vestigt in dit ver
band nog de aandacht op een arti
kel in het Maandblad voor Over
heidsuitgaven, waarin wordt gesteld
dat wanneer een grote regionale
schouwburg geheel gratis toeganke
lijk zou zijn, dat een stijging met
vijftien procent van het totale te
kort betekent.
K en O
Het Leidse college van B en W
zou graag zien dat de schouwburg
en de volksuniversiteit K en O uit
oogpunt van kostenbesparing nau
wer met elkaar gaan samenwerken.
Kan aan dat verlangen tegemoet
worden gekomen?
Hans van Dam: „Die kwestie ligt
op het ogenblik helemaal in de on
derhandelingssfeer. Er is een pro
jectgroep gevormd, die deze proble
matiek bestudeert. In de project
groep hebben zitting leden van de
schouwburgcommissie, het K en O-
bestuur, de Culturele Raad Leiden,
de Culturele Raad Zuid-Holland en
een vertegenwoordiger van de ge
meente. Het lijkt me overigens niet
juist om prematuur onrust te gaan
zaaien. Deze zaak moet van alle kan
ten nauwkeurig worden belicht".
Zullen de buffetten van de schouw
burg weer worden verpacht?
Hans van Dam: „Dat is ook een
zaak van de gemeenteraad. Het col
lege van B enW heeft in elk geval
gesteld dat de buffetten geen verlies
mogen opbrengen. Het zal daarom
de voorkeur geven aan verpachting.
Ik ben er nog steeds een voorstan
der van om het publiek in de ge
legenheid te stellen in de schouw
burg, voorafgaand aan de voorstel
ling, een warme maaltijd te gebrui
ken. Met de pachter zal dat even
tueel geregeld moeten worden".
Schouwburgdirecteur Hans van
Dam hiernaar gevraagd in aanwezig
heid van schouwburgcommissielid
Coby Bordewijk heeft het antwoord
al klaar. „Er zal moeten worden ge
zocht naar een evenwichtige verhou
ding in het hele toneelaanbod. In
principe zal er van alles kunnen ge-
beuren. De intimiteit van deze
schouwburg is namelijk zodanig, dat
alle soorten theater er aan bod kun
nen komen. Belangrijk in dit ver
band is het feit, dat het podium
door middel van een in de vloer ver
borgen voorbouw met zeker twee
meter in de richting van de zaal kan
worden uitgebreid". Coby Bordewijk
geeft als lid van de schouwburgcom
missie, die formeel verantwoordelijk v
is voor het artistieke beleid, nog de
volgende aanvulling op het korte
antwoord. „Het is niet onmogelijk,
dat het experimentele toneel èen
extra dimensie krijgt juist omdat
het in zo'n theater wordt gebracht".
Is het denkbaar dat de Leidse
Schouwburg gebruik zal blijven ma
ken van het LAK-theater dat voor
bijvoorbeeld het experimentele to
neel en voor produkties die in het
rond worden gespeeld vaak heel ge
schikt blykt te zijn?
In de Leidse bonbonnière
is men nu druk bezig met het
eeuwenoude plafond. Een
minutieus karwei, dat bij het
licht van felle lampen ver
richt moet wordeji.
ADVERTENTIE
Plan van Leidse Federatie Vrouwelijke Vrijwillige Hulpverlening
LEIDEN De Federatie Vrou
welijke Vrijwillige Hulpverle
ning wil in Leiden een sociaal be-
sgeleidingsproject gaan opzetten
voor vrouwen die een borstampu
tatie moeten ondergaan. Hierbij
zouden vrouwen die hetzelfde heb
ben doorgemaakt, met deze vrou
wen in contact kunnen worden ge
bracht om hen gedurende een
bepaalde periode bij te staan. Ach
terliggende gedachte van dit initia
tief is dat vrouwen bij wie een borst
wordt afgezet, zich dikwijls erg
eenzaam voelen omdat ze hun
problemen niet kwijt kunnen. Ie
mand die een soortgelijke ervaring
heeft gehad zou die problemen met
haar kunnen bespreken. Zo zouden
zich vragen kunnen voordoen als:
zie je er iets van als het gebeurd is,
hoe zal de echtgenoot erop reage
ren, kun je nog wel gaan zwemmen
en vooral: hoe zal straks na ont
slag uit het ziekenhuis in je dage
lijkse omgeving functioneren? Uit
soortgelijke projecten in Tilburg en
Amsterdam is gebleken dat er aan
dit soort bijstand grote behoefte
bestaat.
Het is de bedoeling dat de bege
leiding in het ziekenhuis gestalte
Wel alle mijters!!
Bij Robbers erg lekkere paardebrokken en je kan gratis
een monster halen.
Dat moet ik Piet vertellen, tenslotte is m'n paard
ook een beetje jarig.
ROBBERS
OOK VOOR HUISDIEREN!
HAVEN 24—26A
LEIDEN, 125107
Ook heerlijke
geitebrokjes voorradig.
krijgt, omdat een ziekenhuis de
eenzaamheid van de vrouw die de
amputatie moet (of zojuist heeft)
ondergaan, nog eens kan verster
ken. De begeleiding zou gecoördi
neerd moeten gaan worden door
een team waarvan o.a. een me-
disch-psychologe deel uitmaakt.
Deze zou o.m. moeten vaststellen of
de vrouw die de begeleiding op zich
wil nemen, wel voor haar taak be
rekend is. Overigens is het wel de
bedoeling dat eerst aan de patiënt
gevraagd wordt of ze aan begelei
ding behoefte heeft.
Of het initiatief gehonoreerd zal
worden, hangt af van het aantal
vrouwen dat zich aanmeldt. De fe
deratie roept derhalve vrouwen
voor dit project op die weten wat
het is om een borstamputatie te
moeten ondergaan. Zij die een
stukje van hun vrije tijd voor dit
doel willen opofferen, wordt ver
zocht contact op te nemen met me
vrouw M. J. van Walraven-Kees-
slng, Jan v.d. Meerlaan ,7 Oegst
geest. tel. 071—152467.
Bevredigend
Overigens is het borstkankeron
derzoek dat begin dit jaar door de
Federatie Vrouwelijke Vrijwillige
Hulpverlening- in samenwerking
met het academisch ziekenhuis en
de Leidse Huisartsen Vereniging
werd opgezet, bevredigend verlopen.
Uit de halfjaarlijkse cijfers van
het inmiddels afgesloten onderzoek
blijkt dat van de ongeveer 25.000
vrouwen die in Leiden werden op
geroepen, ongeveer 70 procent aan
deze oproep gehoor heeft gegeven.
Aanvankelijk werd verwacht dat
dit 60 procent zou zijn. Uit de cij
fers is verder gebleken dat van de
onderzochte vrouwen 25 procent
een nader onderzoek heeft onder
gaan en dat bij 15 procent een fo
to moest worden gemaakt.
Ofschoon de eindcijfers van het
onderzoek pas' in maart van het
volgend jaar bekend zullen wor
den, wordt aan de hand van
de halfjaarlijkse cijfers aangeno
men dat op 1000 vrouwen er 3
borstkanker hebben. Prof. dr. A.
Zwaveling (van de afdeling Heel
kunde van het AZL) ziet in dit re
sultaat een bewijs dat het borstkan
keronderzoek zinvol is geweest. "Van
de vrouwen die zich jaarlijks uit
eigen beweging bij de dokter melden,
komt er een cijfer uit van 1,7 per
1000. Door dit onderzoek si er dus
een winst van 1 per 1000. In de twee
de plaats is de borstkanker nu vroeg
tijdig ontdekt. En dat is natuurlijk
pure winst", aldus de hoogleraar.
De resultaten van het Leidse on
derzoek zullen volgend jaar wórden
vergelken met de resultaten van
een borstkankeronderzoek in Nijme
gen waar een andere methode wordt
gevolgd. In Leiden werden de vrou
wen eerst lichamelijk onderzocht, zo
nodig "nagescreend" en in het uiter
ste geval gefotografeerd. Het uitein
delijke resultaat was dat slechts bij
15 procent van de vrouwen foto's wer
den gemaakt. Bij het tweejaarlijkse
onderzoek in Nijmegen worden daar
entegen bij iedere vrouw foto's ge
maakt, wat aanzienlijk duurder is.
Prof. Zwaveling noemt het Leidse on
derzoek buitengewoon goedkoop. En
indien blijkt dat dit onderzoek de
zelfde of betere resultaten heeft dan
in Nijmegen, zou het volgens hem
aanbeveling verdienen de Leidse me
thode op grotere schaal toe te passen.-
Meer Leids nieuws
elders in deze krant
ADVERTENTIE
Speelt U Sinterklaas voor de
fiscus?
Bel Kooyman voor de aftrekpost
welke U geld oplevert.
Levensverzekering is niet alléén
voor de vrouw!
n va-assurantieadviseur
financiële diensten
Hoge Rijndijk 264 - Leiden
Telefoon 071—134052
Begroting 76
pas medio maart
in Leidse raad
LEIDEN De behandeling van de
gemeentelijke begroting in de Leid
se raad voor 1976 zal ditmaal niet
eerder dan half of eind maart plaats
vinden. Dat deelde wethouder Van
Dam (Financiën) gisteravond tij
dens een gemeentelijke commissie
vergadering mee. De vertraging in
het schema dat nu al ruim een
maand beloopt wordt veroorzaakt
door wat Van Dam noemde „een
aantal complicaties".
ADVERTENTIE
