Frans-Amerikaans akkoord Amnesty trekt van leer tegen Russen Hypotheken Gestage groei is doel van 'grote zes Visserij-overleg mislukt Italiaanse en Franse I Belangrijkste resultaat van Rambouillet: Sojoez-20 in ruimte MAAN SCHUIFT DOOR SCHADUW VAN DE AARDE Uw Kunstgebit communisten willen vrijheden handhaven LEIDSE SPAARBANK BUITENLAND PAGINA 13 RAMBOUILLET (ANP) Verenigde Staten, West-Duitland, Engeland, Frankrijk, Italië en Japan zijn van plan voor een economisch herstel en voor een vermindering van de werkloosheid te zorgen. Dit staat in een verklaring die de staatshoofden en regeringsleiders van de zes landen hebben gepubli ceerd na afloop van hun besprekin gen van dit weekeinde op kasteel Rambouillet ten zuiden van Parijs. "Het doel is een gestage en blijven de groei", zo zeggen 2e. In de uit ze ventien punten bestaande verklaring wordt onder meer opgemerkt dat het van groot belang is te voorkomen dat nieuwe inflatie bevorderende krach ten worden losgemaakt die een ver sterking van het economische herstel n gevaar zouden kunnen brengen. "We zullen niet toestaan dat het her stel stagneert. We zullen geen nieu we oplevering van de inflatie aan' vaarden", zo zeggen president Ford. bondskanselier Schmidt, premier Wilson, president Giscard d'Estaing premier Moro en premier Miki. De staatshoofden en regeringslei ders van de zes Westerse industrie landen dringen in hun verklaring aan op krachtsinspanninge die de groei in omvang van de wereldhan del weer op gang moeten brengen. In een periode waarin steeds meer druk wordt uitgeoefend om beschermen de maatregelen te nemen is het voor de voornaamste handelstanden van groot belang duidelijk te laten uitko men dat zij niet van plan zijn hun toevlucht te nemen tot oplossingen ten koste van andere landen. Ook wordt gepleit voor een versnelling van het internationale overleg over verruiming van de handel. De libe ralisering van de handel moet zo ver mogelijk gaan. vinden de deelne mers aan de topconferentie. Ze stel len voor de handelsbesprekingen in 1977 af te ronden. De staatshoofden en regeringslei ders beloven in hun verklaring dat zij zo spoedig mogelijk verbeterin gen zullen aanbrengen in de inter nationale regelingen die zijn getrof fen om de exportinkomsten van vooral de armste ontwikkelingslande te stabiliseren. Over energie zeggen ze dat ze vastbesloten zijn zich te ver zekeren van de energiebronnen die nodig zijn voor de economische groei van hun land. Ze achten het van gemeenschappelijk belang dat ze blijven samenwerken bij het berei ken van onafhankelijkheid van inge voerde energie door middel van be zuinigingen op het verbruik en de ont wikkeling van alternatieve energie bronnen. De zes landen zullen met een positieve gezindheid deelnemen aan de internationale conferentie over energie, grondstoffen en ontwikke lingshulp die 16 december in Parijs begint, aldus de verklaring. De Nederlandse minister van Fi nancien, dr. W. F. Duisenberg, be treurt het dat met de bijeenkomst in Rambouillet, het afgelopen weekein de, de EG-procedures zijn doorbro ken, maar hij toonde zich, gister avond in Brussel toch verheugd over zaken. In de eerste plaats, al dus de minister, vind ik het een ver heugend feit dat in Rambouillet ken nelijk veel aandacht is besteed aan het opdoemend gevaar van bescher mende neigingen en dat de bij de bespreking aanwezige landen ken nelijk de wil naar voren gebracht hebben die neigingen te willen te gengaan en zelf geen beschermende maatregelen willen nemen. In de tweede plaats, aldus de Ne derlandse bewindsman, vind ik het nuttig dat de Verenigde Staten en Frankrijk elkaar kennelijk eniger mate genaderd zijn voor wat betreft hun meningsverschil over net wis selkoersstelsel. WASHINGTON (AP) De Amerikaanse minister van Financiën, William E. Simon, heeft gisteravond gezegd dat de Verenigde Staten en Frankrijk een document hebben ondertekend dat ten doel heeft een einde te maken aan de hinderlijke op en neer gaande bewegingen in de wisselkoer sen. Wat het document precies inhoudt, wordt nog geheim ge houden. Aan boord van de "Air Force One", president, zei Simon op de terugweg het vliegtuig van de Amerikaanse MOSKOU (AP) De Sowjet- Unie heeft gisteren een onbe mand ruimteschip van het type Sojoez in een baan rond de aar de gebracht, zo heeft het officië le Russische persbureau Tass bekend gemaakt. Het was de eerste maal dat een bekendmaking werd gedaan, over de lancering van een onbe mande Sojoez in de acht^jaar dat het Sojoez-programma be staat. Aangenomen wordt dat al eer der onbemande Sojoez-ruimte- schepen zijn gelanceerd, in het bijzonder als voorbereiding op de gezamenlijke Amerikaans- Russische ruimtevaart van af gelopen juli. Deze lanceringen werden echter gemeld als onder deel van het Kosmos-program- Tass zei dat het onbemande Sojoez-20 ruimteschip was ge lanceerd "met het doel om de boordapparatuur te testen, nu die verbeterd is". De baan ligt tussen 199,7 en 263,5 km hoogte en maakt een hoek van 51,6 graden met de evenaar. Het ruimtevaartuig draait eens in de 8 rond de aarde. Verkiezingen Argentinië volgend jaar BUENOS AIRES (AP) De re gering van de Argentijnse president, mevrouw Isabel Peron, heeft gis teravond plannen bekend gemaakt om de presidentsverkiezingen in plaats van in 1977 reeds het volgend jaar te houden. De beslissing werd genomen tijdens een drie uur durende kabinetsver gadering onder leiding van mevr. Pe ron in haar residentie in een voor stad van Buenos Aires, die zij sinds zij verleden week uit het» ziekenhuis werd ontslagen, niet heeft verlaten. De belangrijkste Argentijnse op positiepartij, de radicale burgerlij ke unie UCR, had al verleden maand op vervroeging aangedrongen. In de officiële bekendmaking van de regering werd geen precieze datum voor de verkiezingen gegeven. Mee gedeeld werd slechts dat de verkie zingen zullen worden gehouden "in de laatste drie maanden van 1976". De verkiezingen zouden aanvankelijk pp* begin 1977 plaats vinden, omdat de ambtstermijn van mevrouw Pe ron op 25 mei van dat jaar afloopt. Washington dat de komst tussen de twee landen werd bereikt na twee maanden van in tensieve onderhandelingen. Simon zei dat men hoopt dat de Frans-Amerikaanse overeenkomst zal leiden tot een akkoord tussen 20 verschillende landen om de wissel koersen van dag tot dag nauwkeu rig te volgen en in te grijpen om ze te stabiliseren als ze schijnen te fluctueren zonder "dat daar een economische reden aan ten grond slag ligt". Het akkoord tussen de Verenigde Staten en Frankrijk, is niet alleen van belang omdat het een einde be looft te maken aan een reeds lang durend geschil over monetaire za ken tussen twee Atlantische bond genoten, maar ook omdat de wissel- koereen een rechtstreekse invloed hebben op de handelsbalans van al le landen. Simon zei dat de overeenkomst tussen de beide landen, die hij en zijn Franse ambtgenoot Jean-Pier re Fourcade gisteren ondertekenden tijdens de internationale economi sche topconferentie in Rambouillet, zo spoedig mogelijk zal woi'den voorgelegd aan de leiders van acht tien andere landen. Simon zei te hopen dat deze achttien andere landen de overeenkomst snel zullen goedkeuren. Bij zijn ankomst op Andrews Air Base nabij Washington zei de minister van Financiën dat het nieuwe monetaire akkoord nog aan het congres moet worden voorge legd, maar dat hij er niet aan twij felde dat de volksvertegenwoordi ging er zijn goedkeuring aan zou hechten. Simon wilde niet ingaan op vra gen over nadere bijzonderheden omtrent het verdrag, omdat de achttien andere landen het volgens hem niet op prijs zouden stellen als de bepalingen van het akkoord be kend gemaakt zouden worden voor zij de kans hadden gehad ze te be studeren. Hij sprak over "een eerlijk en evenwichtig compromis" tussen de standpunten van Frankrijk en de Verenigde Staten en zei: "Geen van beide zijden heeft verloren. Ze hebben allebei hun zeer essentiële nationale belangen veilig gesteld Minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger vertelde aan ver slaggevers aan boord van de Air Force One dat de monetaire over eenkomst "wellicht het belangrijk ste" resultaat van de economische topconferentie in Rambouillet was. De Ameri kaanse minister van Financiën William E. Si mon, links, mi nister van Bui tenlandse Za ken dr. Henry Kissinger rechts "ii Alan Green span, voorzitter van de raad van economische ad viseurs, op de grond, geven een persconferentie aan boord van het vliegtuig de „Air Force One". Zij deden dat gisteravond op de terugweg van Parijs naar Washington. Simon vertelde de pers dat de Verenigde Sta ten en Frankrijk een nog geheim document heb ben onderte kend, dat een eind moet ma ken aan de hin derlijke bewe gingen van de loisselkoersen. Tussen Engeland en IJsland Gedurende veertig minuten zal vanavond een bloedrode of don- ker-roestbruine maan aan de he- maal prijken... wanneer althans een wolkendek ons geen parten speelt. Van 23.03 tot 23.44 uur is er namelijk een totale maans verduistering. Dat is geen zeld zaam maar toch ook geen alle daags verschijnsel. De vorige maal dat de schaduw van de aarde de maan geheel verduisterde was op 25 mei van dit jaar, maar op het ogenblik van de verduistering was de maan voor ons niet zicht baar, wel in Amerika. In ons land was voor het laatst een totale maansverduistering waarneem baar op 18 december 1964; de vol gende zal hier in december 1978 te zien zijn. Gedeeltelijke maans verduisteringen, waarbij een deel van de maanschijf nog wèl di rect zonlicht ontvangt, zijn veel talrijker. Een maansverduistering treedt op, wanneer de aarde op één rech te lijn tussen zon en maan staat. De aarde onderschept dan het zonlicht waardoor de maan, die zelf geen licht uitstraalt maar alleen zonlicht weerkaatst, schijnt te verdwijnen. Niet helemaal echter. Vrijwel altijd blijft onze trouwe wachter als een min of meer donkere rood achtige schijf zichtbaar. Ook dat wordt niet veroorzaakt door ei gen uitsraling maar door zonlicht dat afgebogen en sterk verzwakt) wordt door de aardse atmosfeer. Van de atmosferische omstandig heden langs de gordel waat het zonlicht vlak langs de aarde scheert is het afhankelijk hoe de kleur van de maan tijdens een verduistering uitvalt. Dat is dus de toestand van de atmosfeer op alle plaatsen op aarde, waar de zon net is ondergegaan of nog net niet is opgekomen op het mo ment, dat de maan door de scha- duwkegel van de aarde trekt. Iemand op de maan (althans aan de zijde die naar de aarde is keerd,) ziet op het moment van de eclips een zonsverduiste ring zoals wij op aarde een zons verduistering zien wanneer de maanschijf voor de zon schuift en de maan dus tussen zon en aarde in staat, d.w.z. bij Nieuwe Maan. Een maansverduistering treedt altijd op bij Volle Maan. Door de beweging van de maan om de aarde in ongeveer 28 da gen zien wij iedere maand een Volle en een Nieuwe Maan. Toch is er niet bij elk van die gelegenheden een maans- of een zonsverduistering. Doordat de maan niet in het zelfde vlak om de aarde draait als de aarde om de zon (de baan- vlakken maken een hoek van 5 graden met elkaar) trekt de maan meestal even langs (boven of onder) de schaduwkegel van de aarde en zwiept de maanscha- duw meestal iets over of onder de aarde door de ruimte bij nieuwe Wetenschappelijke observatie is bij een zonsverduistering van veel groter belang dan bij een maans verduistering, omdat er bij eerstgenoemde eclips verschijn selen kunnen worden bestudeerd in de zonnecorona, die andfêrs niet zijn waar te nemen. Niette min doen amateur^ astrono men veel waarnemingen bij maansverduisteringen, vooral wat betreft de nauwkeurige tijdstip pen, waarop bepaalde middel punten van kraters in- en uit de schaduw treden. Voorts zijn tfóm- peratuurmetingen van belang. Bij het wegvallen van het zon licht daalt de temperatuur scherp (veel scherper dan op de aarde met haar onthullende en warmte vasthoudende atmos feer) om bij het uittreden van de schaduw weer zeer snel te stijgen. Uit precieze metingen kan men veel te weten komen omtrent de warmtegeleiding in de buitenste schil van de maan en daardoor over de samenstel ling. Ter plaatse heeft men dat nog maar op enkele punten kun nen doen door instrumenten van onbemande en bemande maancapsules. Enkele instru menten van de Apollolaboratoria die op de maan zijn achtergela ten kunnen nog iets over deze zaken vertellen, maar men kan ook betrekkelijk zuivere metin gen verrichten door ingewikkelde waarnemingstechnieken vanaf (Je aarde. Vanavond zal de maan om 21.39 minuten de kernschaduw van de aarde binnentreden, daarin geheel zijn opgenomen om 23.03 uur. om voor het eerst weer een heel kl'ein beetje te voorschijn te komen om 23.44 uur en de kernschaduw geheel te hebben verlaten om 01.08 uur. De verduistering is het diepst wanneer de maan het verst in de kernschaduw is gedoken, d.w.z. om 23.23 uur. Het is altijd de moeite waard het bloeiende verschijnsel gade te slaan. Het is daarom te ho pen, dat bewolking geen roet in het eten zal gooten. sreenkomst omdat de partijen hetingesteld ADVERTENTIE voelt U de gehele dag niet! Geen vrees meer, dat de gebitsplaat van het gehemelte loslaat. Dentofix, het speciale moderne poeder - 's morgens een weinig op de plaat gestrooid-houdt het gebit de gehele dag onwrikbaar op zijn plaats. Geen onaangename smaak. Dentolix verschaft U een gevoel van zekerheid bij het eten, lachen, spreken en niezen. U vergeet, dat U een kunst gebit heelt. Bij apotheken en drogiste rijen. PARIJS (AP) Eldridge Cleaver, de voortvluchtige leider van de Zwar te Panter beweging die al zeven jaar in ballingschap is, heeft gisteren be kend gemaakt dat hij van plan is terugte keren naar de Verenigde Staten, waar hij ongetwijfeld terecht zal moeten staan. "Er zijn geen afspraken gemaakt", zei Cleaver. "De gevangenis schrikt me niet af. Als ik bang zou zijn, zou ik dit niet doen. Anders dan de wens een nieuwe bladzijde in mijn leven open te slaan, is er niets dat mij dwingt dit te doen". niet eens konden worden hoeveelheid door Britse vissers te vangen vis. IJsland is bang voor over- bevissing van de visgronden en wil daarom de Britse vangst beperken tot 65.000 ton. Groot-Brittannië wil niet verder gaan dan 110.000 ton. IJsland heeft een totaal verbod voorgesteld op de haringvangst in de Noordzee gedurende 1976. Het voorstel werd gedaan tijdens de bijeenkomst van de door veertien landen gevormde noordoost-Atlanti sche visserijcommissie in Londen. Het voorstel is overeenkomstig de waarschuwing van de visserijdeskun digen in de commissie, die gezegd hebben dat de Noordzee-haring vol ledig zal verdwijnen als er geen maatregelen worden genomen tegen het vissen met kleinmazige netten, Volgens deze deskundigen haringbestand in de Noordzee nog maar een tiende van tien jaar geleden. De leden van de commissie zijn: Nederland. België, Engeland, Dene- •ken, West-Duitsland, Frankrijk, vooral de Britse REYKJAVIK REUTER/UPI Het overleg over een nieuwe visse rij-overeenkomst tussen Groot-Brit tannië e, IJsland in de IJslandse hoofdstad Reykjavik is gisteren af gebroken. De IJslandse en Britse afgevaardigden naar de besprekin gen verklaarden na afloop dat zij geen akkoord hadden kunnen berei ken en dat geen nieuwe besprekingen waren afgesproken. Afgelopen donderdag was het ou de Brits-IJslandse visserij-akkoord afgelopen. Onder dit akkoord moch ten de Britse vissers voor de IJs landse kust 130.000 ton vis vangen. Volgens welingelichte zegslieden mis lukte het overleg over een nieuwe CLEAVER NAAR VS het slachtoffer zijn. Roy Hattersley, een Brits minis ter belast met visserij aangelegenhe den, verklaarde gisteravond dat En geland zijn treilervloot bij IJsland zal beschermen maar dat men hoop te dat beide partijen niets zouden doen dat het conflict weer zou doen oplaaien. Oeganda-Moskou weer koek en ei MOSKOU (Reuter) De Sowjet Unie en Oeganda zijn overeengeko men de diplomatieke betrekkingen, het v°rï&e week dinsdag na een ge- nu sc^ inzake Angola werden verbro- hetT peil ^en' heretellen, zo meldde Russische perebureau Tass. Volgens Tass hebben beide landen na een "gedachtenwisseling" beslo ten de betrekkingen weer te norma- IJsland' Ierland^ Noorwegen," Polei! !fere°- Rad>° ??and?,,had zater" dag al gemeld, dat partijleider Brez- njew Amin een boodschap had ge stuurd. Portugal, Spanje, Zweden en de Sow- jet-Unie. Enkele uren nadat de visserijbe sprekingen tussen Engeland en IJs land op een mislukking waren uit gelopen heeft de Britse regering drie CRIMINALITEIT Het aantal ware misdrijven in de Verenigde snelle niet-militaire patrouillesche- Staten is in 1974 met achttien pro pen naar de Noordzee gestuurd 'voor oefeningen'. Men vreest 11a de mislukking van het ove'rleg in Londen voor een nieu we visserij-oorlog met IJsland, dat visserijgrens van 200 mijl heeft miljoen 1 cent eestegen, de grootste toeneming van de misdadigheid sedert veertien jaar. Volgens de federale recherche bedroeg het; aantal zware misdrijven in 1974 circa 10,1 miljoen, rond 1,5 1973. PARIJS (ANP) De leiders van de Franse en Italiaanse communis ten, George Marchais en Enrico Ber- linguer, hebben gisteren een ge meenschappelijk communiqué onder tekend waarin gezegd wordt dat bei de partijen voor essentiële proble men staan die van dezelfde aard zijn en het eens zijn over de oplossingen daarvoor. Beide partijen zeggen dat "de op mars naar het socialisme verwezen lijkt moet worden in het kader van een voortdurende democratisering van het economische, sociale en po litieke leven". Zij herhalen dat zij voor handhaving zijn van alle open bare en particuliere vrijheden, die moeten worden gegarandeerd en ver der ontwikkeld, en voor de veelvor migheid in de politiek, de onafhan kelijkheid van de vakbonden en de in de ondernemingen. Maatschappijhervorming kan slechts het werk zijn van grote strijd en eist het bestaan van democrati sche instellingen en vrije uitoefe ning van het algemene kiesrecht Elk volk heeft het recht zelf te bepalen hoe het politiek en sociaal geregeerd wil worden. Voor die her vormingen willen zij dat een vrije overeenkomst tussen de verschillen de sociale en politieke krachten wordt bereikt, waarin de arbeiders klasse een leidende rol wil spelen. Zij menen dat "ontwikkeling van een hechte en duurzame samenwer king tussen communisten en socialis ten het fundament vormt van dat bondgenootschap". De ontwikkeling van de toestand schept steeds meer mogelijkheden voor een ontmoeting tussen commu nisten, alle arbeiders en volksgroepen met een christelijke visie. Beide partijen Stellen voor naar samengaan te streven van het volk en de linkse krachten. Zij verklaren het volk van Spanje .en Portugal te steunen en wensen in het bijzonder dat in Lissabon de linkse partijen gaan samenwerken. Het document besluit met de op merking dat beide partijen hechten aan de onafhankelijkheid van elke partij, eerbiediging van het principe van niet-inmenging en het interna tionalisme en hun broederlijke sa menwerking zullen versterken ADVERTENTIE Maak het u gemakkelijk: voor alle geldzaken naar één adres, ook voor DEN HAAG (ANP) Amnesty International is een omvangrijke campagne van enkele weken gestart ter verbetering van de leefomstan digheden in de gevangenissen en strafkampen van de Sowjet-Unie. Daartoe is een rapport opgesteld waarin de conclusie ligt vervat dat de situatie in de strafinrichtingen van de Sowjet-Unie niet alleen in strijd is met internationale maat staven voor de behandeling van ge vangenen, maar ook met de maat staven die vastliggen in de Russische wetgeving. Het rapport, getiteld "Politieke gevangenen in de USSR, wetgeving, gevangenissen, straf kampen en psychiatrische klinie ken",beslaat 150 bladzijden. Het beschrijft de situatie van de gevan genen in het algemeen en de Juri dische en penitentiaire misstanden met betrekking tot politieke en gods dienstige gevangenen in het bijzon der. Volgens Amnesty is het rap port het meest gedetailleerde boek werk dat zij ooit over schendingen van de mensenrechten in één en kel land heeft uitgegeven. Het is tegelijkertijd gepubliceerd in het Engels, het Duits, het Nederlands, het Frans en het Zweeds. De Nederlandse afdeling van Am nesty International doet het rap port vergezeld gaan van enkele bro chures, een affiche en briefkaarten die het publiek naar de Sowjet-au- toriteiten kan sturen. In het kader van de campagne organiseert zij te vens op 29 november in de Amster damse Mozes en Aaronkerk een teach-in, waar gesproken zal wor den door bekende Russische dissi denten als AndreJ Sinjavski, Anatoli Krasnow en Viktor Fain- berg, Rusland-deskundigen als prof. K. van 't Reve en prof. F. Feldbrug- ge en politici als Ed van Thijn (PvdA), Roel van Duin (PPR) en mevr. H. van Leeuwen (ARP). Het rapport van Amnesty laat zien hoe het strafrecht en het sy steem van bestraffing gebruikt wor den om de burgers in de Sowjet- Unie op te sluiten omdat hun poli tieke of godsdienstige opvattingen niet officieel worden aanvaard. Hoewel de autoriteiten in Moskou herhaaldelijk ontkennen dat er in hun land politieke gevangenen zijn staan er in de strafwet een aantal duidelijke politieke misdrijven ge noemd. Deze artikelen worden vaak ge bruikt ter rechtvaardiging van de arrestaties van burgers die onder grondse geschriften bezitten of doorgeven, die deelnemen aan poli tieke demonstraties of die kinderen godsdienstonderricht geven. Het Russische strafrecht bevat volgens Amnesty redelijk goede garanties voor een onpartijdig vooronderzoek en een onpartijdig proces, maar de autoriteiten overtreden regelmatig de wet om maar tot een xeroorde- ling te komen. Op het ogenblik zijn er "tenminste 10.000 vanwege hun overtuiging veroordeelde gevange nen in de USSR". Een minimale schatting van het totaal aantal ge vangenen, politieke en criminele. In het land is 1 miljoen. Het stelsel van "opvoedende ar beid" en de ..correctie en heropvoe ding" van gevangenen heeft vol gens het Russische strafrecht niet ten doel de gevangenen leed toe te brengen. Desondanks, zo stelt Am nesty in haar rapport, worden de meeste gevangenen in een staat van voortdurende honger gehouden en maakt de slechte kwaliteit van het voedsel hen gevoelig voor ern stige ziekten Over de veroordeling tot en de op sluiting in psychiatrische klinieken is het rapport van Amnesty zeer scherp. Naast het veelvuldig voor komende verschijnsel dat criminele misdadigers als "verplegers" worden gebruikt, is het voor veel "verpleeg den" een onverteerbaar probleem dat zij geen invloed hebben op him behandeling, dat de beslissingen van de artsen niet kunnen worden aangevochten en dat de artsen zelfs anoniem kunnen blijven. In deze speciale inrichtingen "waar niet- medische maatstaven invloed heb ben op de benoeming van psychia ters. lokt de anonimiteit van de psychiater en het niet aan te vech ten karakter van zijn beslissingen medische praktijken uit die een reeël gevaar betekenen voor de pa tiënt", aldus Amnesty. Het omvangrijke feitenmateriaal waarover Amnesty beschikt via ver schillende kanalen toont aan dat personen "geestesziek" worden ver klaard volgens uiterst ongrijpbare maatstaven. Amnesty besluit het rapport met een reeks aanbevelingen aan de Russische regering ter verbetering van het lot van de politieke gevan genen. Hoofddoel is echter de on voorwaardelijke vrijlating van alle gevangenen die om hun overtuiging worden vastgehouden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 13