Christendom is ten
diepste intolerant
mmmmm
Jeruzalem had 27
eeuwen geleden al
5nieuwe wijk
7JQ
Neem liever de WA-Extra.
Rijk redt
Eusebius
Als u alleen WA verzekerd bent,
zult u zo'n schade zelf moeten betalen.
DINSDAG 11 NOVEMBER
Ir. Van der Graaf over moslims in een kerk:
r - -Mftr» r ,<y
Ir. J. van der Graaf, hoofdredac
teur van „De Waarheidsvriend",
het officiële orgaan van de Geref.
Bond in de Hervormde Kerk, rea
geert in dit blad allesbehalve in
stemmend op het besluit van de
centrale kerkeraad van de her-
vormdè gemeente in Leeuwarden
om een kerk op vrijdagavond be
schikbaar te stellen als gebeds
ruimte voor de moslims. Met het
oog op de in ons land aanwezige
gastarbeiders kan men steeds
meer de mening horen, dat het
een opdracht voor de kerk zou
zijn, moslims ruimte te geven
voor hun godsdienstige bijeen
komsten.
Volgens ir. Van der Graaf maakt
de kerk zich zodoende wel erg onge
loofwaardig. Wie de Reformatie "ern
stig neemt, kan geen ruimte schep
pen voor andere godsdiensten, die
het Woord van God en dus het evan
gelie van vrije genade verwerpen, al
dus Van der Graaf, die wij hier ver
der aan het woord laten.
Enige waarheid
"Men wijst erop, dat moslims en
christenen dezelfde God aanbidden.
Alsof men tot God naderen kan bui
ten Christus om. Christus is de weg de
enige weg, de Waarheid, de enige
Waarheid en het leven, het enige
leven. Alléén Christus, alléén het
Woord, alléén genade, alléén het ge
loof, in deze vierslag ligt het hare
van de reformatie zoals de Schrift zelf
ons dat aangeeft. En daarom is
het een innerlijke tegenstrijdigheid
als de kerk enerzijds de hoge preten
tie heeft (althans moer hebben) om
de enige, maar dan ook absoluut
de enige weg ten leven te wijzen (voor
het leven nu en in de eeuwigheid)
en anderzijds kerkelijke ruimten be
schikbaar stelt voor de met die weg
strijdige religies.
Is men door het zo te stellen onver
draagzaam? Me dunkt, dat het chris
tendom ten diepste intolerant is, in
die zin dat men naast het "Woord
geen gezaghebbende bron of norm
erkennen kan, dat het naast Chris
tus van geen weg tot behoud weten
kan, dat het genade genade laat,
soevereine genade, en dat het weet
van het alleen door het geloof ge
rechtvaardigd worden.
Confessie
In de apologie van de Augsbrugse
Confessie, die opgesteld werd na de
Katholieke Confutatio of weerlegging
van deze confessie, lezen we: 'Velen
verzetten zich tegen het woord
SOLA (alleen), terwijl Paulus in Rom.
3:28 duidelijk zegt: Wij besluiten
dan dat de mens door het geloof
gerechtvaardigd wordt, zonder de
werken der wet. Zo ook in Ef. 2:8,9:
Want uit genade zijt gij zalig ge
worden door het geloof en dat niet
uit u, het is Gods gave. Niet uit
de werken, opdat niemand roeme...'
'Wanneer nu zo Vervolgt de Apo
logie dit woord en dit exclusieve
SOLA bij velen zo hard aankomt en
zo slecht bevalt, dan moeten zij op
vele plaatsen in de brieven van Pau
lus ook wegschrappen de woorden:
'uit genade', eveneens 'niet uit de
werken', verder 'Gods 'gave', verder
'opdat niemand roeme', en dergelijke
woorden, want dat zijn wel heel ster
ke exclusieve woorden. Het woord
'uit genade' sluit verdiensten en wer
ken uit'.
Zorg om het heil van de naaste
gaat rakelings langs intolerantie maar
deze intolerantie is de meest verhe
ven vorm van liefde omdat het gaat
om behoud van mensen langs de
enige weg. Me dunkt dat als men in
Leeuwarden beseft had wat het sola
van de Reformatie inhoudt men de
ze stap niet zou hebben gedaan. Men
kan niet God dienen en Allah, want
daar staat nu juist Christus tussen
met het ergerniswekkende maar te
gelijkertijd b'avrijding en verlossing
aanbrengende kruis".
Een paar vragen
Dat was ir. Van der Graaf.
Zijn betoog noopt wel tot een
paar vragen.
Als een kerk moslims binnen haar
muren toelaat, wil dat dan zeg
gen dat zij haar eigen geloof
prijsgeeft, of brengt zij heel ge
woon het evangelisch beginsel
van de gastvrijheid in praktijk?
Moet de intolerantie in geloofsza
ken zover gaan, dat men anderen
een plaats onthoudt om hun ei
gen godsdienst te beleven?
Verdient het juist geen waarde
ring dat gastarbeiders in den
vreemde proberen trouw te blij
ven aan hun geloof?
Zal een weigering ooit een aan
beveling voor het christelijk ge
loof kunnen zijn?
Als ir. Van der Graaf de exclusi
viteit van het christelijk geloof
zo sterk beklemtoont, verplicht
hem dat op z'n minst een roeg
aan te geven hoe christenen met
moslims in gesprek zouden kun
nen komen. Zijn radicale afwii-
zing, zonder enig begrip voor de
situatie, maakt nu de indruk van:
..Ben ik mijns broeders hoeder?"
Hoe zal een gesprek tussen mos
lims en christenen echter iets
kunnen uitwerken als men de ge
zindheid waarin dat gevoerd zou
moeten worden, nog niet eens
heeft gevonden? De Heer van de
Bijbel neemt de gestalte van een
dienstknecht aan. Dat is iets an
ders dan een pleidooi voor intole
rantie.
Minister Van Doorn heeft het colle
ge van kerkvoogden van de hervorm
de gemeente in Arnhem meegedcld
dal hij akkoord gaat met het restau
ratieplan voor de Eusebiuskcrk.
De kerk werd in de oorlog, bij de
"Slag om Arnhem", zwaar bescha
digd. Het herstel, dat vijf miljoen
gulden kostte, kwam in 1961 klaar,
maar in 1973 traden plotseling aller
lei constructieve moeilijkheden op,
die er zelfs toe leidden dat de kerk
gesloten moest worden. Brokstukken
uit het dak kwamen naar beneden
en leverden groot gevaar op.
In oktober vorig jaar bereken
de een commissie, na een onderzoek
van anderhalf jaar, dat een voortge
zette restauratie twaalf miljoen gul
den zou gaan kosten. Tegen dat be
drag rezen nogal wat bezwaren. Het
restauratieplan waaraan minis
ter Van Doorn nu zijn goedkeuring
heeft gehecht, gaat uit van een so
bere werkwijze. Het kost volgens de
huidige prijzen ruim zes en een half
miljoen gulden en met de uitvoering
zal vier jaar gemoeid zijn. Het ver
schil tussen het eerste en het goed
kopere plan zit vooral in het n;?t
vervangen van de kapconstructie
van de kerk.
Het rijk neemt 54 procent van de
kosten voor zijn rekening. Ook de
provincie Gelderland en de gemeen
te Arnhem dragen bij. In hervorm
de kring is het ovprleg omtrent de
restauratie nog gaande. Binnenkort
wordt daar een besluit over het ver
eenvoudigde restauratieplan van
wacht. De kerkvoogden menen, dat
met het besluit van de minister i.n
ieder geval de belangrijkste horde
tot herstel van de Eusebius is geno-
Vicaris Berkhof heeft zondag dagmiddag om 3 uur zal de heer
afscheid genomen van de hervorm- Berkhof in de hervormde kerk te
de gemeente te Voorschoten die hij Holten (Overijssel) door zijn va-
enkele jaren als zodanig heeft ge- der, prof. dr. H. Berkhof, tot predi-
diend. Zijn arbeidsveld lag in de kant van de Hervormde Kerk wor-
nieuwe wijk Noord-Hofland. Zon- den bevestigd. 0 Op vrijdag 14 no
vember om 8 uur spreekt ds. R. J.
van der Veen, algemeen secretaris
van de Nederlandse Zendingsraad,
in het Hendrik Kraemer Instituut
over het programma van de We
reldraad van Kerken ter bestrijding
van het racisme. Op vrijdag 28 no
vember om 8 uur spreekt daar drs.
W. van Eerenbeemt, die jarenlang
werkzaam is geweest aan een rk
sociaal centrum in Guatemala, over
"De rooms-katholieke kerk en de
uitdaging van de politieke situa
tie in Latijns Amerika". 0 Zon
dag heeft de IKOR-televisie vespers
uitgezonden uit de Groene of
Willibrordkerk in Oegstgeest. Aan
staande zondagmiddag om 5 uur ge
beurt dat weer. Omdat de kerk te
klein is en de Willibrord-cantorij te
groot, was het niet mogelijk, de ge
meente bij de vespers te betrekken.
0 Twee kerkconcerten vragen de
ze maand de aandacht. Op dins
dagavond 18 november om kwart
over 8 zingt het plaatselijke koor
van Zoeterwoude in de Dorpskerk
aldaar werken van Mendelssohn-
Bartholdy, Haydn, Handel en Al-
phons Vranken, met medewerking
van Margaret Roest sopraan en
Richard Ram orgel. Zondag 30 no
vember om half 3 geeft de ^azelse
organist Jean-Claude Zehnder een
orgelconcert in de Dorpskerk te
Wassenaar. 0 Ds. S. L. Schoch in
het Zoeterwoudse kerkblad: "Niets
is heillozer dan een volwassen mens
met een kinderbijbelgeloof". 0 De
voorzit-ter van de tweede kamer
fractie van de CHU, dr. R. J. H.
Kruisinga, heeft op een spreekbeurt
in Hardinxveld de actie "Nieuwe
levensstijl" van de Raad van Ker
ken gesteund. De raad vraagt een
ombuiging naar schonere produktie,
aanwending van gelden voor ont
wikkelingslanden en aandacht voor
minder-validen, werklozen en de
kleine bedrijven en winkels tegen
over de grote koopcentra. Kruisinga
noemde de door de "nieuwe levens
stijl" op gang gebrachte gedach-
tenwisseling uiterst belangrijk. 0
Zondagavond heeft zich in Urk,
met de bevestiging van ambtsdra
gers, een nieuwe kerk gevormd, die
zich "Reformerende kerk'' noemt.
Haar predikant is ds. J. B. van
Mechelen, die het verband van de
Geref. Kerken onlangs verliet uit
protest tegen het toestaan van
nieuwe theologische opvattingen die
volgens hem niet stroken met de
Bijbel en de gereformeerde belijde
nis. De aparte diensten van ds. Van
Mechelen trekken enige honderden
mensen. Er is een commissie ge
vormd om de kerk een financiële
ondergrond te geven. Het is waar
schijnlijk dat de jonge kerk met
tertijd aansluiting zal zoeken bij
een bestaand' kerkverband. Het
meest komt de gereformeerde kerk
vrijgemaakt in aanmerking omdat
die, zeggen de afgescheidenen de
belijdenis in haar geheel handhaaft
en ook de historische betrouwbaar
heid van de Schrift erkent.
Conclusie van archeologen
ADVERTENTIE
Door
Rob Simons
Jeruzalem Israëlische archeologen
die gedurende zeven seizoenen
opgravingen hebben gedaan in de
Joodse wijk van de oude stad van
Jeruzalem menen nu het overtui
gend bewijs te hebben gevonden dat
Jeruzalem tijdens de periode van de
eerste tempel in de achtste en
revende eeuw voor Christus al was
uitgebloeid tot buiten de stad van
koixing David. Een heuvel ten
westen van de stad ten tijde van
David was reeds 27 eeuwen geleden
bevolkt. Dit „nieuwe" stadsdeel op de
westelijke heuvel was zelfs_ met
vestingen versterkt.
De vondst van een toren van de
stadsmuur uit de Hasmonitische
periode (tweede eeuw voor Christus)
die tegen een massief verdedigings
werk uit de Israëlitische periode
(achtste en zevende eeuw voor
Christus) is aangebouwd, bevestigt
voor de eerste keer de getuigenis
van de Joods-Romeinse historicus
Jozephus Flavius, die over een
„eerste muur" uit de tijd van de
koningen schreef. Deze eerste muur
die tot een hoogte van meer dan
zeven meter bewaard is gebleven,
vormde destijds de noordelijke
verdedigingslijn van Jeruzalem. De
oude Joodse wijk ligt op de plaats
van de vroegere bovenstad van
Jeruzalem op de hoge westelijke
heuvel van de stad, terwijl de eerder
gebouwde stad van David meer naar
het oosten op de lager 'Ophel'-heu-
vel aan de zuidkant van de
tempelberg was gelegen.
De resultaten van de opgravingen
ondei leiding van prof. Avigad van
d'e Hebreeuwse universiteit in
Jeruzalem betekenen dat aan de
vele jaren durende polemieken over
de vraag wanneer dit gebied voor het
eerst werd bewoond en wanneer de
stadsuitbreiding heeft plaatsgevon
den een eind is gekomen.
Speerpunten
Tot voor kort "waren bekende
geleerden, onder wie de Britse
archeologe Kathleen Canyon van
mening dat de omvang van
Jeruzalem tot de verwoesting van de
eerste tempel in 586 v. Chr. tot de
Ophel-heuvel was beperkt. Vlak voor
de beëindiging van de opgravingen
werd deze week een groot stuk vloer
uit de Israëlitische periode blootge
legd, die nog met as en verkoold
hout was bedekt. Deze vondst
toonde voor het eerst in Jeruzalem
een plaats bij de stadsmuur aan,
waar vuur had gebrand. Nog
opmerkelijker is de vondst tussen
het as van vier ijzeren en bronzen
speerpunten.
De Israëlitische archeologen zijn nu
tot de voorlopige conclusie gekomen
dat zij op een toren zijn gestoten
die in 586 voor Christus, toen
Jeruzalem in vlammen opging en de
eerste tempel door de Babyloniërs
werd verwoest, door troepen van
Nebukadnezar, koning van Babyion,
werd veroverd. De zes jaar durende
opgravingen in de Joodse wijk van
de oude stad van Jeruzalem hebben
belangrijke archeologische gegevens
opgeleverd voor de studie van de
geschiedenis van de bovenstad van
Jeruzalem.
Vooral van belang zijn de archeolo
gische vondsen die het mogelijk
hebben gemaakt de plattegrond en
het karakter van de bovenstad in de
dagen van de tweede tempel te
reconstrueren. Bij de opgravingen
was de aandacht vooral gericht op de
vestigingen aan de noordkant van
de bovenstad. De natuurlijke
topografische plaats voor een muur
ligt hier juist ten zuiden van de
hedendaagse hoofdstraten, die de
citadel van David bij de Jaffa-poort
aan de westzijde, met de tempelberg
aan de oostzijde verbinden.
Volgens Jozephus Flavius liep de
„eerste muur" langs deze lijn. Hij
dateerde dero in de dagen van
David en Salomo en de volgende
koningen. Modem onderzoek heeft
uitgewezen dat het de Hasmoniti
sche muur (Hellenistische periode)
betreft, waarvan de sporen op de
westelijke en zuidelijke flanken van
de oude stad zijn gevonden.
Eerste muur
Toch zat Jozephus er waarschijnlijk
maar 200 jaar naast, toen hij de
"eerste muur" aan de Israëlitische
koningen toeschreef. Aangezien de
Hasmonitische toren tegen een
Israëlitische vestiging werd aange
bouwd, kan Flavius zich met zijn
rofcge datering daarop hebben
De toren van een stadsmuur die bij
de opgraving van dit jaar tevoor
schijn is gekomen, meet negen m2.
De muren van de toren zijn drie
meter dik en zijn opgebouwd uit
grote hardstenen die als in de
Hasmonitische periode zijn bewerkt.
Op die manier kon de bouw van de
toren met zekerheid tot de tweede
eeuw voor Christus worden geda
teerd. Nog voor de winter zullen de
opgegraven torens overdekt worden
met cementen dak, waarop
pijlers zullen worden geplaatst,
zodat de opgravingen via ladders
toegankelijk blijven. In een later
stadium zullen op het dak
schuilkelders en woningen worden
gebouwd in het kader van de
wederopbouw van de Joodse wijk in
de oude stad van Jeruzalem.
Nieuwelingen
Swift vooraan
LEIDEN Reinier Hoogkamer
van de wielervereniging Swift heeft
in Schiedam een veldrit voor nieu
welingen gewonnen, zijn clubgenoot -
John Kuyvenhoven werd tweede.
Aloys Goossen maakte het Leidse
succes compleet door beslag te leg
gen op de vijfde plaats, zodat Swift
ook in het ploegenklassement voor
aan eindigde. Jim Ki'uinenburg uit
Hoofddorp won in Noordwijkerhout
een veldrit voor amateurs. Cor Koo-
loos uit Voorhout werd tweede, Nico
Slingerland (Noordwijkerhout) der
de, Jan Janssen (Voorschoten) vier
de en Cock van der Hulst (Zoeter
woude) vijfde.
Autodiefstal. Kan ook overkomen.
Daarom komt Nationale-Nederlanden nu
met een nieuwe autoverzekering. De WA-
Extra. Die biedt veel meer dan uw verplichte
WA, en kost maar weinig extra.'t Verschil:
bijvoorbeeld voor een Simca 1100 van
oktober'72 f 42,50 per jaar (met aftrek van
40% no-claimkorting f25,50 per jaar).
Of voor een DAF 44 van oktober'72
welgeteld f37,50 per jaar (met aftrek van 40%
no-claimkorting f 22^0 per jaar). Geen eigen
risico. Geen verlies van no-claim bij schade
door een van de „extra" dekkingspunten.
Uw assurantiekantoor kan
elke gewone WA-verzekering zonder meer
omzetten in de nieuwe WA-Extra van
Nationale-Nederlanden.Bel even.
Of bel Nationale-Nederlanden: 070-7113 31.
Nationale-Nederlanden
Verzekert't wel.En goed.
Dit is de gewone WA.
Wettelijke aansprakelijkheid.
Schade Service Nederland.
Dit is de nieuwe
WA-Extra.
De gewone WA.
En extra:
Ruitbreuk en
glasschade daardoor.
Diefstal/Braak.
Joy-riding.
•Verduistering.
Brand.
Kortsluiting.
Ontploffing.
Stormschade.
Blikseminslag.
Natuurrampen,zoals
overstroming en lawine.
Botsing met loslopende
dieren en overstekend wild.
Flinke schade
bij transport per boot
of trein.
•Verlies van deel III
kentekenbewijs door
bovengenoemde oorzaken.
