f
Lange zit bij CarlSternheim
TRIJFEL
Verklarte Nacht: fascinerend ballet
F
baandag 3 november
Een -paar maanden geleden
schreef ik het volgende stuk
je: Goed nieuws voor de Vene-
tië-fans. Deze mooiste stad ter
wereld is bezig als een phoenix
uit haar spoelwater te verrij
zen, want een onderzoek heeft
uitgewezen dat Venetië de
laatste drie jaar bijna 2,5 cm
gestegen is, terwijl het haar
gewoonde was per vijf jaar 2,5
cm weg te zakken. Dat scheelt
toch gauw 5 cm. Wie anders tot
zijn enkels in het water had
gestaan, heeft nu alleen
maar natte voetzolen. Ik was
al bang dat de 99 meter hoge
campanile op het San Marco-
plein in het jaar 21.775 voor
goed kopje-onder zou gaan,
maar dat gevaar lijkt nu even
bezworen.
Maar ik nam het niet in de
ze rubriek op. omdat ik in an
dere kranten weer andere
cijfers dan die 2,5 cm las.
Maar u weet, wie wat bewaart
die heeft wat, want nu is er
weer het bericht dat de Itali
aanse regering een internatio
nale competitie wil uitschrij
ven voor een methode om Ve
netië te redden van een toe
komst, waarin het bekend zal
staan als de mooiste onderge
lopen kelder in de wereld. Er
moet een 'systeem worden be
dacht om zowel het watereven-
Wicht in de lagune te handha
ven als het hoge waterpeil in
de stadskanalen omlaag te
brengen (dit is vermoedelijk
de eerste keer dat Venetië en
Stadskanaal in een adem wor-
den genoemd)
De lijst met voorwaarden
waaraan de deelnemers aan
deze competitie moeten vol
doen, telt 19 pagina's. De vis
stand mag niet worden
getast, het werk in de haven
mag er geen hinder van on
dervinden, en ga zo maar
door. Met andere woorden:
„Wij buitenlanders mogen Ve
netië wel redden als we willen,
maar zij, Italianen, moeten er
niet te veel last van onder
vinden.
Toch héb ik wel bewondering
voor de manier waarop zij al
door weer in staat zijn ons
voor hun karretje te spannen.
Toen Florence door een over
stroming werd geteisterd, werd
ook het hele buitenland opge
trommeld om de beschadigde
Jcunstschatten voor zover die
al niet gestolen waren na
tuurlijk) te helpen redden.
Verder herinner ik aan de
jaarlijkse prijsvraag voor het
rechtop zetten van de toren
van Pisa, die ook altijd inter
nationaal is en waar al meni
ge in Delft afgestudeerde Ne
derlander zijn tanden op heeft
stuk gebeten.
Ik heb er ook weieens over
nagedacht. Mijn eerste voor
stel was om een exacte kopie
van de scheve toren naast de
oorspronkelijke te zetten,
maar dan naar de andere
kant voorover hellend, zodat
zij elkaar aan de top zouden
raken en elkaar op die ma
nier zouden kunnen onder
steunen. Maar dat heb ik
nooit ingestuurd. Evenmin
trouwens als het tweede: het
grasveld rondom de torre pen
dente zodanig schuin afgra
ven dat het de schijn zou
hébben dat de toren weer
rechtop stond. We zouden dan
in elk geval een tijdje verlost
zijn van die jaarlijkse prijs
vragen. Ik bedacht echter bij
tijds dat dan wel de domkerk
en het baptisterium op dat-
zelfde grasveld even scheef
voren vroeger, waaraoor wij ui
piaavs van een jaarlijkse
prijsvraag er twee zouaen
Krijgen, a us uit economische
overwegingen neb ik ook aat
idee nooit ingestuurd.
in ae gescniedenis- en
kunstboeken zal ik dus nooit
hand m nand komen te staan
met Pisano (de architect) en
Uaiilei. Toch jammer. U weet
dat Galilei de man was die de
toren van Pisa gebruikte
voor de bestudering van de
valwetten. „En toch staat-ie
scneej" was een uitspraak van
hem, die vooral beroemd werd
omdat de toren van Pisa in
1638, toen hij zijn boek „Dis-
corsi" schreef, nog helemaal
niet zo scheef moet hebben
gestaan. De toren verzakt im
mers bijna 10 mm per jaar.
De huidige scheefstand is on
geveer 4,37 m, 337 jaar maal
10 mm. is 3,37 meter scheejte,
dus stond de scheve toren van
Pisa in Galilei's tijd niet meer
dan een meter uit het lood.
„En toch staat-ie scheef" was
dus een gewaagde uitspraak
voor die tijd...
Mijn eigen kans is nu nog
Venetië. De Italiaanse rege
ring verwacht veel inzendin
gen uit de hel wereld, omdat
de winnaar niet alleen roem
oogst tijdens zijn eigen leven,
maar ook de historie in zal
gaan als de redder van Vene
tië. Mijn plan is: in de stra
len en kanalen waterdichte
glazen tunnels bouwen en rus
tig afwachten tot alles onder
water komt te staan. Het toe
risme zal heus niet afnemen
als je prachtige onderwater
wandelingen kunt maken
door Venetië.
NICO SCHEEPMAKER.
I Althans één probleem by het
j Nederlands Dans Theater blijkt te
zijn opgelost: de artistieke mede-di
recteur Jiri Kylian is als choreo-
I graaf een hoog-begaafde creatieve
kunstenaar. Wie daaraan mocht
twijfelen heeft hij zonder meer
overtuigd met zijn choreografie
„Verklarte Nacht" op dé zetting voor
strijkorkest van het gelijknamige
sextet van Arnold Schönberg. Het is
lyrische, laat-romantische muziek
van d enog jonge Schönberg. Kylian
volgt die muziek op de voet, frase
voor frase, in een even romantisch
decor maar hij zet er een
I wervelwind van invallen Tn, een
l stormvloed van gedramatiseerde
emoties, waarin de ene verrassing
I volgt op de andere. Het is
fascinerend werk, fris en nieuw, vol
originaliteit. Het werd zaterdag-
avond in de Rotterdamse Schouw
burg met grote virtuositeit gedanst.
Een vrouw verwacht een kind van
haar man, van wie zij niet houdt;
zij wandelt 's nachts door het bos
j met haar minnaar, zij overwinnen
de situatie door een mystiek
aanvaarden van het komende kind
J als vrucht van hun eigen liefde. Dat
ls het gedicht van Richard Dehmel,
waarop Schönberg zijn muziek
baseerde (waarom krijgt het publiek
die informatie niet in het program
ma?), en het is ook het verhaal dat
Jiri Kyiïan vertelt. Hij verdubbelt
echter de bezetting: echtgenoot,
minnaar en vrouw, plus drie dansers
die het gevoelsleven van het paar
vertegenwoordigen. Dat is nogal
onduidelijk, maar het geeft de
choreograaf in ieder geval aanzien
lijk meer mogelijkheden. Hij zet in
hoog tempo een aantal snel
wisselende menselijke relaties op het
toneel in een cirkelconstructie: de
lyrische inzet van het liefdespaar
komt als mystieke vervoering aan
het slot weer terug.
Daartussen ligt de innerlijke strijd
en de dialoog: in de werkelijkheid
maar ook innerlijk. Het is vooral in
de dialogen dat de dansspanning
het hoogst komt: in vloeiend in
elkaar verlopende glijbewegingen,
abrupt afgebroken om daarna
opnieuw weer te beginnen, ontstaan
logisch verlopende climaxen en
ontspanningen, conflicten en oplos
singen daarvan. Kylian stelt hoge
eisen aan de techniek van de
dansers: er zijn prachtige passages
in te zien van "Aflette van Boven,
Jeanne Solan en Nils Christe, heel
bevredigende van Jon Benoit, Johan
Meyer en Eric McCuIlough.
JAAP JOPPE.
Jeanne Solan, Eric McCuIlough en Johan Meijer in „Verklarte
Nacht" van Jiri Kylian door het Nederlands Dans Theater.
2.30. 7.00 en 9.30 uur. zo. 2.00. 4.30.
7.00 en 9.30 uur. 18 Jaar.
CAMERA: "Ik zie het niet meei
zitten", dag. 7.00 en 9.15 uur 14 Jaar.
Kindermatinee': "Woody Woodpecker .I°^f)nsle)ve
Ten toonstellingen
Gemeentearchief Boisotkade 2a, ten
toonstelling "Stadspoorten en toe
gangswegen' t/m 31 okt. Openings
tijden ma t/m vr 9-12 uur vm en
van 2-6 uur nam. zat. van 9-12 uur
vm. do ook 's avonds van 7.30-9.30
De Lakenhal: Expositie "Levenslang
Galerie v. d. Vllst. Botermarkt 3. Ex
positie Maud Mullermassis - wand
kleden en Nettle van Panhuys naievi
schllderyen. Geopend dl. t/m za. var
10 uur vm. - 5 uur nam. do. tot i
vr. en za. 11.30 uur. 18 jaar
Bnaegeest; dinsdag en vrijdag 13
4.30 uur; zondag» 11—13 uur en
41© uur: eerste klasse: de eehele
ook
den van Ans de Groot; foto's van
bibliotheek of na afspraak tel. 01751-
13397.
urukkeril De Bint (Rooseveltstraat
3) Werk van de beeldhouwer Kees
Andriessen dagelijks van 9—17 uur
LAK-foyer, Levendaal 150 III, expo
sitie schilderijen van Willem Overtoom.
Van 17 okt. 14 nov.
Rijksmuseum voor Volkenkunde:
Tentoonstelling Volkskunst uit La-.
>>„.- imarllfo-'
dag. 2.30, 7.(X
4 4:ï uur. 14 Ja...
LIDO: "Dokter Pulder zaait papa
vers". dag. 2.30. 7.00 en 9.15 uur. zo.
ook 4.45 uur. 14 Jaar.
TRIANON: "Moord in de Oriënt
Express", dag. 2.30. 7.00 en 9.15 uur.
zo. ook 4.30 uur. 14 Jaar.
REX: "Een goed ontwikkeld hoertje"
dag. 7.00 en 9.15 uur. 18 Jaar.
Kindermatinee: "50 Jaar Walt Disney
films", za. en woe. 2.30 uur. AL.
Nachtvoorstelling: "Girls are for lo
ving". vr en za. 11.30 uur. 18 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendlenst elke dag Acade
misch ziekenhuis Dehalve van dins
dag 18.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Dlaconessenhuls) en van vrijdag
18.00 uur tot zaterdag 18.00 uur (Eli-
sabetb ziekenhuis)
4 00 uur en 18.80-19.30 uur
Knderzaal: van 13.00-14.00 uur Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders» van 18.30—19.30 uur
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinde
ern «Mn de bezoekuren als volgt:
aaft1S-16.oa „u,
18.30—19.30 uur.
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Maandag t/m vfljdag:
18.30—18 45 uur
Zaterdag en^sondag^
ernstige patiënten
ernstige patiënten door.
c wordt toegestaan,
de hoofdverpleegkundige hiervoor
Oudheden Rapen
Oeestgeest. tel 150220.
Kort exposeert eigen v
houtwerk tegels en mozaïeken
RUksmuaeuin van Oudneaen
bure 28) Werkd 10 uur voorm.-
nam wjnrt 1—6 nm nam
Ars-Aemula Pieterskerkgracht 9.
expositie "Vogelvrij" van Jan van Dijk
Gert Hesseling, t/m 15 november,
t/m za. van 2-5 i
Rapenbi
tl. Bezoekuren Ziekenhuizen EikeZdag
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
ge hlervoc
:en
Bezoektijden kinderafdeling:
dd agbezoe Kuur;
Kinderafdeling dage:
Geopend
positie "s^lfderUen' van Richard Hefti.
Leidse bioscopen
LUXOR: ''Fear over the city", dag.
13 45—14.30
18.30—19.80
UJks -
14 Jaar bebbeD geeD tc
kinderafdeling
6t EUsaDetb-ziekenhui
ungen Volwassenen dag. v 11 15 tot
12 00 uur van 14 tot 14.4© uur en van
18 30 tot 19.30 our Kraamafdellng:
dag van 11.16 tot 12 uur (alleen voor
echtgen 1© tot 16 uur en van 18.30
tot 19 30 uur: Kinderafdeling dag van
16 tot 18.30 uur 3e klasse; dag van
14 tot 14.14 uur en van 18 30 tot 19.30
uur Kraamafd dag van 16 tot 16 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11—11.30
13.30—14.18 en 18 30—19.30 u; 3e klas
13.30—14.16 en 18.30—19.30 u Kraam
afdellng 13.3014.15 uur alleen voor
echtgenoten 19—20 u.; Kinderafdeling
15-^16.80 u alleen voor ouders 18
Geluidshinder Schiphol
geluidshinder van
"chlphol
gemeld
Jelulds-
hlnder Schiphol (020—176Ö00)
Klachten
Vliegverkeer
kunnen dag en nacht
by bet Informal
éw tytieuws.
3 november 1975
Honderd jaar geleden stond
in de krant:
Te Enschede is de politie, op
aangifte van een winkelier dat
twee personen uit het naburi
ge Gronau in Pruisen hem ter
betaling van winkelwaren val-
sche thalers (zilveren munt
ter waarde van ongeveer 3
mark, Red.) hadden gegeven,
er in geslaagd de bedoelde per
sonen aan te houden. Daar
bij bleek, dat zij nog meer der
gelijke stukken bij zich had
den. Een verder onderzoek
bracht aan het licht, dat meer
dan twintig winkeliers op de
ze wijze waren opgelicht, zoo
dat 23 valsche thalers in beslag
genomen werden. Alle bena
deelden herkenden genoemde
personen als degenen, die met
dat geld betaald hadden, zoo
dat de burgemeester terstond
een bevel tot voorloopige aan
houding uitvaardigde en de
beklaagden, broer en zuster,
naar het huis van bewaring in
Almelo liet overbrengen. Ook
is de politie te Gronau van een
en ander op de hoogte ge
stéld. Mogelijk zal zulks al
daar leiden tot ontdekking
van een complot, dat zich in
Duitschland met het uitgeven
van valsche munten bezig
houdt.
Vijftig jaar geleden:
Uit Boedapest wordt ge
meld, dat de grootgrondbezit
ter Kegl, die onlangs te Apor-
ka is overleden, zijn geheele
vermogen van naar men zegt
10 milliard kronen aan den
staat heeft vermaakt. In zijn
testament bepaalt hij o.m., dat
de grond, dien hij bezit, voor de
paardenfokkerij moet worden
gébruikt. Zijn bibliotheek van
meer dan 11.000 deélen, in
hoofdzaak Oostersche werken,
heeft hij aan de Hongaarsche
Academie van Wetenschappen
nagelaten. Bovendien heeft
Kegl groote bedragen voor den
bouw van weeshuizen en voor
kerkelijke doeleinden aange
wezen.
Met ingang van morgen is
in Weenen een bakkersstaking
afgekondigd. De bakkersgezel
len zijn ontevreden over de
löonen, waarvoor zij niet lan
ger willen werken.
PANDA EN DE HULPVAART
55 - 130 In het oerwoud wist men nog niet dat Panda de
echte medicijnman had gevonden - en daarom behandelden de
inboorlingen de gedaante met het tovermasker nog steeds met
veeleerbied. Op zijn verzoek deden ze de goudklompjes in. zak
ken en droegen die het oerwoud binnen.
"Heel. goed, brave lieden," sprak de namaak-B'walla prij
zend. "Zet hier maar neer. Ik zal het hiervandaan wél weg
breng... eh... naar mijn tover-plekske brengen."
Zijn laatste woorden werden echter overstemd door een nade
rend gebrom en een gezang, dat uit de lucht kwam. De inboor
lingen keken verblekend omhoog en wierpen hun vracht weg.
"T-toverzang..." prevelden ze. "Heel vreselijk. Lelijke woorden...
Oeioei... Grootwraak komt..."
Met die woorden zetten ze het op een lopen - en voordat de
valse medicijnman in kon grijpen, sloeg het anker van het
luchtschip achter hem in de grond...
Kooktip
Week een kopje rozij
nen in wat heet water.
Roer een glad beslag van
150 g boekweitmeel, 150
g zelfrijzend bakmeel, 1
eetl zonnebloemolie. 1 eetl
cognac, 1 eetl. poedersui
ker, snufje zout, 2 eidooi
ers en krap 1 licht
bier. Meng er de goed uit
gelekte rozijnen door en
bak er dikke pannekoeken
van. Roer het bier pas
op 't laatste moment door
het beslag en gebruik geen
bier uit de koelkast. Strooi
er aan tafel bruine suiker
WINA BORN
&MO, ZB Y AhNOCV IS CfÊB-
ZSCviEAJ CP MB,W0BT IK-
PA-r to C-ATEAJ OP
ITOBT Ik. HSM
MAAIT LATE/V
iM-UEAlZ.
TJA, (AJAfifZOM
ZOv DIE ECHO
■2-WM
SOK&H Hoce
De
Generaal
De
bom
virtuoos
De
avonturen
van
Jommeke
De
Gras
mobiel
Het mensdom staat aan
het begin van een nieuwe
beschaving.'.''
Eerst hadden we de ijstijd,
toen het stenen tijdperkhet
brons tijdperk en het
f ijzeren tijdperk.
De petroieumtij'd hebben we
nu ook achter de rug en het
atoomtijdperk wordt weldra
S verdror
rongen door..
LEIDEN De Sternheim-avond in
het Rijnlands Lyceum is geen al te
groot succes geworden. Het idee
om twee avondvullende toneelstuk
ken te brengen met daartussen een
glaasje wijn en stukje kaas uit het
vuistje voor vijfentwintig piek inclu
sief was niet onaardig. Htet paste
in de plannen van schouwburgdi
recteur Hans van Dam om, wanneer
het theater aan de Oude Vest geres
taureerd is, het publiek meer te bie
den dan uitsluitend een toneel- of
cabaret-voorstelling. Een maaltyd
bijvoorbeeld.
Wil men echter van een geslaagde
avond kunnen spreken dan zal het
gezelschap dat de voorstelling ver
zorgt het publiek er van moeten
weerhouden om bij tientallen tege-
lyk de zaal uit te lopen. Nu zyn
twee toneelstukken van Carl Stern-
heini en het innemen van enkele
slaapverwekkende glaasjes wyn in
de pauze wel wat teveel van het
goede. Een zedenkomedie als „De
Broek" en een expressionistisch stuk
als „De Snob", waarvan in de
ze kolommen al eerder uitvoerig
aandacht is geschonken, zijn aar
dig, maar meer ook niet. Sternheim
hekelt in zijn satirische, expressio
nistische komedies de conventionele
hebzuchtige, liefdeloze Duitse bour
geoisie uit de tijd van keizer Wil
helm. Of wij daar nu nog een bood
schap aan hejjben, het is de vraag.
En willen deze stukken vandaag de
dag nog boeien, dan zullen ze door
een hecht ensemble en een yzer-
sterke bezetting opgevijzeld moeten
wordena Het Stadstoneel Rotterdam
heeft daar in onvoldoende mate voor
gezorgd, enkele visuele verrassin
gen in het tweede stuk, dat ook in
houdelijk het meest te zeggen had,
ten spijt.
PIETER C. ROSIER
