Oliewinning op de Noordzee is maar een spel i De olie industrie loost tonnen afval in Noordzee HET BANKROET VAN EEN STAD Olie-manager kan op wat praktijk- Ï-VOA rr\\ v ag£\ ervarmg i ABERDEEN Wie de artikelen over ,,Noordzee-Gold- :ush in deze krant heeft gevolgd, moet af en toe wel eens ongelovig zijn hoofd hebben geschud. Is dat werkelijk allemaal waar, wat er gebeurt? Zijn er in derdaad al honderden miljarden guldens in het water van de Noordzee gesmeten? Liggen er echt bij bosjes flat-hoge bi zarre boorbouwsels in het Noordzee-Water? Wordt er nou heus wel op kilometers diepte in de bodem van de Noord zee geboord? Zit daar dan echt zoveel olie? Want we heb ben er nog nooit een druppel van gezien. Er er wordt maar gesmeten met bedragen, getallen en technieken, die elk nor maal mens volledig boven de pet gaan. Is dat nu allemaal echt waar? Dit is de zevende aflevering van een serie artikelen over de olie in de Noordzee. De eerste olievondst daar ■precies tien jaar geleden nu veroorzaakte een ware goldrush op de Noordzee. Sindsdien stroomden miljoe nen dollars, ponden, guldens, franken, kronen in het woeli ge water van de Noordzee. Nu moet al dat geld er in de vorm van het „zivarte goud" weer uitkomen. In deze serie werpt onze verslaggever Jan Kees Kokke een blik vanuit Neder land, Noorwegen en Schot land op de drukke activitei ten van de internationale olie-jet set op de Noordzee. LONDEN „De oliewinning op de Noordzee brengt met zich mee dat er per dag meer dan elf miljoen kubieke meter afvalwater in wordt geloosd. En dat is nog maar een heel voorzichtige raming". Dat staat in het onlangs verschenen boek „The North Sea Challenge and Opportunity", dat de exploitatie van het water en de bodem van de Noordzee behandelt en de juridische en bestuurlijke aspecten daarvan. De winning van mineralen, gas en olie in de Noordzee maakt zo'n stormachtige ontwikkeling door die mede wordt veroorzaakt door de snelle technologische vorderingen dat er juridisch en bestuurlijk totaal geen gelijke tred mee kan worden gehouden. Rampen Vroeg of laat moeten zich bij de oliewinning op zee grote rampen voordoen. Dat zeggen deskundigen, die de gebreken van de huidige winningstechnieken kennen. Bij deze technieken lijkt het alsof"* het onmogelijke niet bestaat. Zou men zich tegen die mogelijke rampen willen verzekeren op een wijze, die enige kans van slagen heeft, dan zouden de kosten daarvan zo hoog zijn, dat men de olie beter kan laten waar die zit en met het geld eerst de winnings tech niek perfectioneren. Kwaliteit Noordzee-olie is echter van zo hoge kwaliteit, omdat het zo weinig zwavel bevat en de onafhankelijk heid van de Arabieren is zo aantrekkelijk, dat de ene maat schappij zich na de andere op de Noordzee stort. Volgens de samen stellers van het boek een studiegroep van het David Davies Memorial Institute of International Studies in Engeland is het niet te verwachten dat de hele Noordzee voldoende olie zal kunnen leveren om de EEG onafhankelijk te maken van de Arabische oliesjeiks. Als gevolg van vermeerderde scheepsbewegingen, en groeiende tonnages blijkt dat de Noordzee steeds intensiever wordt bevaren met alle gevaren voor meer en grotere aanvaringen. Vooral de mammoettankers vragen een grotere mate van beveiliging, dieper vaar water en grote havens. Midden in zee worden enorme drijvende opslagtanks geplaatst met een inhoud van miljoenen vaten olie. Er worden olie-leidingen op de zeebo dem gelegd. Deze blijken vaak moeilijk te verankeren en gaan soms drijven. Wie dan juridisch aansprakelijk is, ingeval van een breuk, is nooit uitgezocht. Proeftuin De Noordzee is de proeftuin voor de boortechnieken van de olie-indus trie. Meer nog dan in de Perzische Golf en in de Golf van Mexico wordt hier beslist hoe men in de toekomst het continentale plat de wereldzeeen te lijf wil gaan. Het wordt nu driftig onderzocht en in kaart gebracht. Des te dringender acht men het om in de Noordzee goede juridische en bestuurlijke „spelregels" vast te stellen, met het oog op de verdergaande ontwikke lingen. Grote delen van de Noordzee blijken inmiddels al niet meer bevist te kunnen worden als gevolg van de daar gedumpte vaten afval, de aangelegde olie- en gas-pijpleidin- gen en andere obstakels van de olie-industrie. Politie De samenstellers van het boek stellen voor een „Conferentie van Noordzee Staten" op te richten. De EEG-raad is hiervoor niet voldoen de omdat het belangrijke olie- en scheepvaartland Noorwegen hiervan geen lid is. Onder deze Conferentie zouden diverse economische- en milieu-commissies moeten vallen en ook een Noordzee-politieapparaat, dat bevoegdheden heeft bij het opsporen van verontreinigingen en Inspectie op schepen, booreilanden en olieplatforms We kunnen u geruststellen. Het is maar een spel. Een spel dat ook u rustig thuis aan de tafel kunt meespelen. Ook u kunt de miljarden door uw dlievingers laten glijden. Ook u kunt zich even een Noo'rse of Schotse olie-sjeik wanen. Die ontdekking deden we in een winkeltje in het Schotse Aberdeen. Daar zagen we op onze speurtocht naar de Noordzee-olie plotseling in de etalage tientallen dozen van het „Noordzee-Olie-spel" uitgestald. Opwindend Wat is het „Noordzee-Olie-spel". Het Het heeft maar een haartje ge scheeld of de stad New York was bankroet gegaan. Dat is een be klemmende gedachte, omdat iets dergelijks niet meer is voorgekomen sinds de depressie, de grote crisis van de dertiger jaren. En het ge vaar is nog allerminst geweken, waarbij de gevolgen zich in de ge hele wereld kunnen doen gevoelen. Voor ons Nederlanders is het idee dat een stad failliet kan gaan een vreemde gedachte. We zijn wel ge wend aan grote tekorten van ste den, maar het rijk is er om de gaten te dichten. In casu derhalve alle be lastingbetalers van Nederland. Zo gezien is het systeem dat een stad (en de staten in de VS) zich gro tendeels maar zelf moeten bedrui pen zo gek nog niet. In Zwitserland kent men ook iets dergelijk voor de kantons en de steden. Het probleem-New York staat niet op zichzelf. Veel grote steden en diverse staten in de VS slagen er al sinds jaren niet in de eindjes aan elkaar te knopen. De kosten zijn tel kens immens gestegen en de belas tingen bleven daarbij achter. De tekorten werden en worden aange vuld door leningen aan te gaan, veelal in de vorm van obligaties, die worden verkocht aan banken, pensioenfondsen, verzekeringsmaat schappijen en particulieren. In het begin van de jaren zestig werd in totaliteit door steden en staten gemiddeld 6 miljard dollar per jaar geleend om de gaten te dichten. De laatste jaren is dat ge middeld 16.5 milja'rd dollar. Dat kan zo natuurlijk niet doorgaan De stad New York is een apart geval. Per maand geeft de stad 90 miljoen dollar meer uit dan er bin nen komt. Dat is dan nog ongeacht de aflossingen van leningen en de be taling van rente op die leningen, 't Grote knelpunt is geworden dat de stad van eind augustus 1975 tot medio juni 1976 maar liefst 4.8 mil jard dollar aan aflossingen en aan rente moest betalen, vespreid over een veertiental betaaldata. In oktober liep het stuk. Er was niet genoeg geld om de 443 miljoen dollar te betalen. Niemand bleek bereid de stad nog geld te lenen, maar 'n lening van het pensioenfonds van de Teachers Union van 150 miljoen dollar redde de stad te elfder Ure. Op 10 november moet er evenwel 271 miljoen dollar worden betaald en op is een „opwindend spel voor twee tot vier volwassenen of oudere kinderen", rond een groot, vierkant kartonnen bord, de Noordzee, met daarlangs de kusten. De spelers spelen de rol van de oliemaatschap pijen. Ze ontdekken en ontwikkelen zo snel als ze kunnen olievelden in de Noordzee. Ze kopen licentieblok- ken. Bouwen raffinaderijen. Ze charteren bevoorradingsschepen, produktieplatformen, vaartuigen om olieleidingen te leggen. Enze gooien nog een keer met de dobbelstenen. 11 december 11 438 miljoen. En als dat met kunst en vliegwerk zou lukken, dan komt 12 januari met een aflossingsplicht van 678 miljoen dollar. Dai loopt onherroepelijk stuk indien de overheid de helpende hand niet reikt. President Ford heeft tot dusverre laten weten daar niets voor te voe len. Een Amerikaans econoom be schreef Ford onlangs als een idealis tische kapitalist. De typisch Ameri kaanse gedachte is, dat indien iemand een foutief beleid voert hij de gevolgen daarvan ook maar moet ondervinden. New York moet via een bankroet dan maar ode op zaken stellen. r Nu zal het beleid wel gefaald heb ben in New York, maar ga er maar aan staan. Betaald moeten worden sectoren als het onderwijs, het ver voer, de brandweer, de politie, de gezondheidszorg, de vuilnisdienst, et cetera. Pogingen om de loonstijgingen te beperken of kostenbesparin gen door te voeren werden beant woord met stakingen die de stad ver lamden. Het verhogen van bel.astin- Wielrennen Gaby Minneboo is gistermorgen Nederlands kampioen achter derny's geworden. Tweede in het sportpaleis Ahoy werd Martin Venix. Voetbal Dinamo Kiev heeft gis teren de voetbaltitel van de Sovjet Unie behouden door een 1-1 gelijk spel tegen Dinamo Tflis, de enige ploeg die Kiev nog kon bedreigen. Handbal Het Westduitse hand balteam heeft gisteren in Dortmund een wedstrijd tegen de "Rest van de wereld" verloren met 21-25. Het was een wedstrijd ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van de Dort- mundse Westfalenhallen. Snelwandelen Vittorio Visini(Ita) heeft zaterdag op een sintelbaan in Vicenza het wereldrecord 20 kilome ter snelwandelen verbeterd en ge bracht op 2 uur 27 minuten en 38 seconden. Het oude record stond sinds mei 1974 op naam van de Westduitser Gerhard Weidner. Turnen De Nederlandse junio- ren-turnploeg heeft gisteren in Voer de een wedstrijd tegen de ploegen van Rijnland en Neder Saksen met ruim verschil gewonnen. Nederland verzamelde 201.7 punten, Rijnland werd tweede met 199.90 en Neder Saksen derde met 198.85. Want, net als in het echte leven, speelt ook hier het geluk een belangrijke rol. Menig manager in de olie-industrie, die zich nog wat onzeker voelt, kan op het bord van het „Noordzee-Olie-spel" dan ook een harde leerschool vinden. Want ook hier zijn miljarden te winnenen te verliezen. Als het spel begint, krijgt iedere speler een bedrag van drie miljard gulden in handen. Na elke worp met de dobbelstenen kan hij voor een van de volgende beslissingen komen te staan: Hij kan een bevoorra dingsschip charteren voor 300.000 gulden per maand. Hij kan een stuk grond kopen, om een raffinaderij op te bouwen, voor 300 miljoen. Hij kan op „Kans" terecht komen en moet dan een kanskaart nemen. Daarop staat bijvoorbeeld dat er door een explosie of een storm een produktieplatform verloren is ge gaan. Of dat door een staking alle bevoorradingsschepen van de speler terug naar de wal moeten. Of dat hij door het goede weer snelle vorderingen maakt met het boren. Of dat hij een optie krijgt om een raffinaderij te kopen met 10 procent korting. Meevallers en tegenvallers dus. gen is voor een gekozen bestuur dat nog wat langer mee wil gaan al even min eenvoudig. Niet in het minst, omdat er toch al een trek is van de meer welgestelden en van instellingen en bedrijven naar andere plaatsen waar de belastingdruk minder hoog is. Nu New York dan werkelijk op het randje van een bankroet balanceert wordt de roep om overheidshulp ech ter groter, omdat men zich allerwege de eventuele gevolgen is gaan realise ren. Uiteraard zou het voor de stad zelf betekenen dat er vrijwel meteen belastingverhogingen moeten ko men en ontslagen op grote schaal. Met alle kans op stakingen en grote onrust. Ernstiger is evenwel dat er een ver trouwenscrisis in het bankwezen zou kunnen ontstaan. Want vele ban ken hebben zeer grote bedragen van de stad te vorderen. Sommige ban ken zouden op hun beurt worden be dreigd met een bankroet. Temeer, daar ook de staat New York veel geld heeft te vorderen van de stad en dus Dick Ooykaas (Ned) was de beste individuele deelnemer. Schaatsenrijden Henny Top heeft zaterdag in Deventer de 1500 meter dames gewonnen tijdens de selectiewedstrijden van de regio Oost (Gelderland en Overijssel). Ze bleek sneller dan de kernploegleden Annie Borkink en Christa Jaarsma. De tijd van Henny Top was 2.31.6. Annie Borkink liet 2.33.1 noteren. Motorsport De internationale mo torfederatie (FIM) heeft tijdens het congres in West Berlijn besloten geen wereldkampioenschap wegraces in de 750cc-klasse in te stellen. Het vei mogen van deze motoren maakt dal snelheden kunnen worden be reikt, die te hoog zijn voor de be staande circuits. Wei zal ook in 1976 worden gestreden om de Firn Cup 750. Bridge De Nederlands/Oosten rijkse combinatie Slavenburg/Man- hardt heeft gisteren in Den Haag -het vierde Philip Morris-bridgetoer- nooi om de Europese beker gewon nen. Tweede werden de Hagenaars Meester/De Vrind. Autosport De in Den Haag woon achtige Zweed Lars Carlsson en bij rijder Bob de Jong zijn het afgelo pen weekeinde met een Opel Asco- Volgorde De volgorde, die de spelers bij hun handelingen moeten aanhouden, is: eerste bevoorradingsbasis zien te bemachtigen, dan een exploratie- platform en een bevoorradingsschip, vervolgens een licentieblok in de Noordzee. Zo'n blok kan veel, weinig of in het geheel geen olie bevatten, wat blijkt uit'het aantal ogen van de dobbelsteen. Als er wel olie inzit, dan moet de speler een produktie platform kopen en naar het veld brengen. Er moet een bevoorra dingsschip naar toe. Er moet een raffinaderij worden gebouwd en een pijpleiding in zee worden aangelegd. En dan is de speler al heel wat geld kwijt. Maar als hij eenmaal zover is dan begint tegelijkertijd met de olie, ook het geld binnen te stromen. Want elke keer als de speler langs „af" komt, krijgt hij zes miljoen gulden. En als een andere speler op een van zijn raffinaderijen of op een bevoorradingsbasis terecht komt, moet deze aan hem een half miljoen gulden betalen. Een speler, die blut is, kan geld lenen bij de bank, tegen een rente van 1 procent per maand. Het uiteindelijke doel van het „Noordzee-Olie-spel" is dat de speler zo'n groot mogelijk kapitaal opbouwt al snel zelf op de fles zou gaan. En ook aan de staat New York zijn lie ve sommetjes geleend. Nu heeft de president van de Fe deral Research Board te vergelij ken met de Ned Bank al wel ge zegd dat hij de banken in elk geval zal bijspringen, zodat klanten van de banken niet de dupe zullen worden. Maar het zou toch wel een immense onrust kunnen verwekken op de fi nanciële markten in de wereld. Tot dusver heeft Wall Street vrij beheerst geeageerd, maar of dat ook zo zou zijn bij een daadwerkelijk bankroet valt te betwijfelen. Daar komt nog bij dat de grote interna tionale banken nog heel wat meer zwakke vorderingen hebben uitstaan. Zo is bekend geworden dat het ont wikkelingsland Zaïre niet aan de be talingsverplichtingen heeft voldaan. En de internationale beanken heb ben aan dat land heel wat geld uit geleend. Ook leningen, verstrekt aan onroe rend goed-maatschappijen zijn nogal dubieus, alsmede leningen aan de noodlij deaide vliegtuigindustrie en na rallykampioen van Nederland geworden. In de rally van Keulen, die meetelde voor het kampioen schap, werden zij tweede achter de Duitsers Schewe en Witte. IJshockey De uitslagen van de wedstrijden, die het afgelopen week einde zijn gespeeld luiden: Den Bosch-CPL.2-10; Heerenveen-Am sterdam 4-5; Groningen-HYS 2-4; Amsterdam-Nijmegen 7-6; Tilburg Trappers-Groningen 6-3; Brussel- Utrecht 7-4. Tilburg Trappers leidt met 13 punten uit 7 wedstrijden. Tweede is Nijmegen met 12 punten uit 8 duels. Paardensport Tijdens Jumping Amsterdam hebben de elf tot de a- selectie behorende Nederlandse rui ters in een gesprek met chef d'équi- pe Ben Arts een plan de campagne opgesteld ten aanzien van de trai ning en voorbereiding op een even tuele deelneming aan de Olympische Spelen van 1976 in Montreal. Men kwam overeen de paarden op rust te zetten van 15 december a.s. toten met 1 februari 1976. In februari wordt om te beginnen een eerste trainingsweekeinde gehouden in het Boogerdcentrum in Oosterhout, ge volgd door een oefenweekeinde in het Nederlands hippisch centrum in Deurne. door olievelden te vinden en te ontwikkelen. De winnaar is degene, die tenminste twee olievelden volledig in produktie heeft, zonder dat hij nog leningen heeft uitstaan. Lijkt simpel Het lijkt allemaal simpeler dan het eruit ziet. Maar als je niet goed oppast, of een verkeerde „strategie" toepast, dan ben je zo failliet. De Noordzee is heel wat grilliger en wispelturiger dan hij er vanaf de wal uitziet. Dat blijkt niet alleen in dit spel, maar ook in de praktijk. En dat heeft menige oliemaatschap pij tot z'n schade ondervonden. Het „Noordzee-Olie-spel" is in feite op hetzelfde principe gebaseerd als het bekende Monopoliespel. Het olie-spel is alleen helemaal aange past aan deze tijd, terwijl Monopolie vooral wat betreft de hoogte van de prijzen zo langzamerhand sterk verouderd is. Ontwikkeld Het „Noordzee-Olie-spel" is ontwik keld door de Britse tak van het Shell-concern, in samenwerking met het Robert Gordon's Institute of Technology in Aberdeen. Shell UK Ltd heeft een hoofdkantoor in Aberdeen. Het Robert Gordon's Institute een soort technische aan eigenaars van olietankers. Een niet nakomen van de aflossingen en rente op de obligaties door New Yok zou betekenen dat die obligaties vij- wei onverhandelbaar worden. Het zou ook betekenen dat andere steden en staten waarschijnlijk maar heel moeilijk nog aan geld zullen kunnen komen. Want de banken en andere geldverstrekke'rs zouden wel eens uiterst voorzichtig kunnen wor den met het uitlenen van geld. Het gevaar van een kettingreactie zit er daarom in, zoals dat helaas ook in de depressie de zaak van kwaad tot erger maakte. De kanselier van West-Duitsland, Schmidt, heeft er niet voor niets enige tijd terug op gewezen dat een bankroet van New York ernstige con sequenties zou kunnen hebben op de internationale financiële markten. Het is daarom ook onbegrijpelijk dat president Ford het risico van een vertrouwenscrisis kennelijk heeft wil len nemen, uitgaande van de stel ling waarschijnlijk dat de Amerikaan niet is gediend van overheidsinmen ging. Successen voor waterpolo teams NAPELS De Nederlandse wa- terpolokampioen HZC de Robben hieft zich gisteren in Napels ge plaatst voor de finaleronde van het toernooi om de Europese beker voor landskampioenen. Neptunus Arnhem ging in Sibenik over naar de finale- groep van het toernooi voor beker winnaars. HZC de Robben bereikte de volgende ronde door winst op Ro te Erde (Wdl) met 118, Sparwagen (Zweden) met 6—5 en Barcelona: 7 6. Alleen van Napels werd verlo ren: 14. Voor de finale die op 21, 22 en 23 nov. in Amersfoort gespeeld wordt hebben zich geplaatst Parti- zan Belgrado, Vasas Boedapest en Napels. Neptunus Arnhem won met 94 van Academie Bulgarije, ver loor met 58 van het eveneens ge plaatste Mladost Zagreb en zege vierde over het Deense Odense: 5— 3. hogeschool heeft als een der eerste universiteiten een speciale post-academische opleiding voor offshore-technieken. Volgens de winkeljuffrouw in Aberdeen, waar ik het „Noordzee- Olie-spel" voor vier pond kocht, liep het storm. We verkopen er elke dag tientallen van, vertelde ze. De bestellingen komen zelfs uit Londen. Want het olie-spel is volgens haar alleen te verkrijgen in Schotland. De olie-manager, die zich thuis dan ook nog wat wil bekwamen, voor hij de onberekenbare Noordzee induikt, zal dan ook eerst naar de Britse oliehoofdstad Aberdeen moeten af reizen om „op het droge" wat praktijkervaring op te doen. Want hoewel de olie-goldrush op de Noordzee al tien jaar aan de gang is dagelijks doen zich nog nieuwe ontwikkelingen voor. Dage lijks worden de oliespeurders voor nieuwe verrassingen gezet. Dagelijks nog storten nieuwe bedrijven zich in het avontuur van de Noordzee-goldrush. De strijd om het vloeibare zwarte goud is nu in volle hevigheid losgebarsten. Dit is het begin van het grootste, het duurste en het meest gecompliceerde technische avontuur ter wereld na de landing op de maan. Tweede plaats LSB-jeugd LEIDEN Jeugdschakers van de Leidse schaakbond legden in Eind hoven beslag op een gedeelde twee de plaats in het Hutton-toernooi, waarmee het LSB-team zich revan cheerde op het slechte resultaat van vorig jaar, toen met 'n laatste plaats genoegen moest worden genomen. Zelfs had het Leidse tiental enige tijd uitzicht op de eindzege. John van der Wiel zorgde op het eerste bord voor een fraaie prestatie door Peter Egmond, die op de Neder landse jeugdkampioenschappen der de werd, in het eindspel te kloppen. Ook Joan Baart en Folkert Geerts- ma leverden een positieve bijdrage. Biek Verra dankte zijn winstpunt aan een sterke vrijpion, waarna Fred Brouwer en Hans Kemperman waar devolle remises toevoegden. Tom Oorschot. Ruud Dobbelaar en Wim Heemskerk konden goede stellingen niet tot een gunstig einde brengen, terwijl David Schweizer kansloos ten onder ging. Het toernooi werd door de Sticht-Gooise schaakbond gewon- Supporters van Utrecht aangehouden ROTTERDAM De Rotterdam se politie heeft gistermiddag voor het begin van de voetbalwedstrijd ExcelsiorFC Utrecht 47 Utrecht se supporters aangehouden en over gebracht naar het bureau Boezemsin gel, nadat de bestuurder van een supporterstram naar het Excelsior- terrein om politie-assistentie had ge vraagd. De Utrecht-aanhangers in leeftijd variërend van 14 tot 20 jaar hadden eerst geen tramkaar tjes willen kopen en vernielden ver volgens het intprieur van de tram vrijwel volledig. Bij onderzoek van de tram en fouillering van de arres tanten vond de politie dertien dolk messen en fietskettingen. De Utrecht-supporters mochten, nadat proces-verbaal tegen hen was op gemaakt, naar huis gaan. De wed strijd die zij hadden willen bijwonen was toen al afgelopen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 17