In de politiek
heerst
nog
het
Machiavellisme
VPRO op zoek naar gelijkenissen
...e/7 gisteren]
mgramma]
Proloog en GL-2 woedend op minister Van Doorn
mBÊÊr
G. Karman overleden
TV morgen]
;R DINSDAG 21 OKTOBER
nt
EINDHOVEN De politieke vor-
mingstoneelgroepen Proloog en GL-
2 en het landelijk actiecomité „GL-
2 moet blijven" zijn woedend op mi
nister Van Doorn. Dit omdat de be-
kwindsman in een brief aan de Raad
van de Kunst heeft aangekondigd
voor beide groepen gezamenlijk in
het seizoen 1976/1977 een subsidie
van f 1,5 miljoen beschikbaar te stel-
tiecomité dat dit bijna een miljoen
gulden te weinig is. Daarbij wordt
er op gewezen dat volgens de inte
rimregeling die thans voor 't pas be
gonnen seizoen geldt, Proloog kan re
kenen op f 1,6 min. GL-2 kost dit sei
zoen ongeveer f 800.000,-.
Volgens de minister, zo staat in de
verklaring, moeten Proloog en GL-
2 onderling uitmaken hoe zij het be
drag van f 1,5 min. zullen gaan ver
delen. Beide groepen zeggen daar
niets voor te voelen. Volgens hen be
tekent het dat "het vormingstheater
zichzelf de doodklap mag toebren
gen". De "alternatieven" op basis
van het bedrag van 1,5 miljoen zijn
volgens de verklaring dat of GL-2 in
zijn geheel moet verdwijnen, en
Proloog een aantal medewerkers zal
moeten ontslaan, of dat GL-2 blijft
en Proloog wordt gehalveerd.
"Deze frontale aanval op het
politieke vormingstheater komt van
een kant die velen niet hadden ver
wacht. Omdat GL-2 en Proloog het
werken in de regio's Brabant en Lim
burg door de provinciale overheden
onmogelijk is gemaakt, hebben zij
om landelijke subsidie gevraagd. De
minister antwoordt met een techno
cratisch beleid en drukt beide groe
pen vast in hun regio, ze worden er
opgesloten", zo wordt gezegd.
"tn woorden zegt de minister dat
hij de ontwikkeling van het vor
mingstoneel moet steunen, in da
den stopt hij echter die ontwikkeling
en dringt haar terug", is de con
clusie. Van Doorn stelt niet als de
regionale overheden inhoudelijke voor
waarden, maar hij beperkt niettemin
de ontwikkeling van het politiek vor
mingstheater in die mate, dat er nu
via een omweg politieke censuur ont
staat".
De problemen van beide vormings-
theatergroepen worden zaterdagmid
dag 25 oktober besproken op een bij
eenkomst van de landelijke steunco-
mité's van beide gezelschappen in
Utrecht.
In de aankondiging van het VPRO-tv-winterprogramma is de nieuwe rubriek al even genoemd:
„Machiavelli" (de ch uitgesproken als k) onderredactie van Hens Keiler en Roelof Kiers. In dit
vijf kwartier durend magazine (eens in de drie weken) worden actuele culturele en politieke
onderwerpen behandeld. Daartoe is o.a. de medewerking gevraagd van een aantal gezaghebben
de buitenlandse commentatoren.
De VPRO is zich bewust van het feit dat niet alle kijkers de naam Machiavelli vertrouwd in
de oren klinkt. Waarom is dit programma vernoemd naar een Florentijnse beambte in de na
dagen van de renaissance? Ter introductie heeft de VPRO een film gemaakt, waarvoor de gege
vens werden aangedragên door Daniël de Lange, toneelrecensent en docent aan de Katholieke
Sociale Academie in Amsterdam.
andaag wordt beschrijft welke misdadige praktij- omgangsvormen in „Herfsttij der
en herlezen ken de vorsten en pausen toepassen. Middeleeuwen" van Huisinga.
waarschijnlijk" omdat zijn uitspra- Bijzonder verhelderend, maar be- Daniel de Lange herinnert aan de
ken en bevindingen van toepassing paald geen stichtelijke lectuur. Hij praktijken van de Borgia's,
zijn gebleven op de machinaties van geeft als het ware adviezen aan de „Moord was een heel gewoon middel
nieuwe heersers. Hoe zij te werk om je doel te bereiken. Even gewoon
moeten gaan om zich te kunnen als mensen tegenover elkaar uit
handhaven. Die nieuwe heersers spelen. Verdragen waren niet meer
hadden het namelijk veel moeilijker dan vodjes papier. Algemene stelre-
etiket omdat zij geen legitimiteit achter gel: een heerser is niet gehouden
politieke z*ch hadden. Het enige wat je kon zijn woord te houden". En dat is nog
machtsbe- doen was daarom de tegenstanders -zo. Dat zal in de serie van Hans
van naar je toe te lokken en ze Keiler misschien wel duidelijk
de vervolgens te liquideren. Het was worden". Daniel de Lange is
een complete boevenbende die in die bijzonder opgetogen over 't initiatief
dagen in Italië opereerde". van de VPRO. Hij weigert het aan
gant. In de VPRO-gids" schrijft ..Maar Machiavelli kwam niet in te^ duiden als elitair. Hij zegt dat
[Hans Keiler: „Dat een hele galerij
alle politieke machthebbers die de
wereld sinds zijn bestaan heeft
voortgebracht. Door alle e
heen is, Machiavelli meestal in
ongunstige zin
opgeplakt. Hij is
alchemist genoemd,
luste heerser, de
I onderdrukking en
uitvinder van het opportunisme in
de politiek, 'n onverbiddelijke intri-
Daniël de Lange: informatie verspreiden is niet elitair
filosoof
DOETINCHEM Gerrit Karman,
politieke machthebbers
(reikend van Willem van Oranje, kunnen.
iFrederik de Grote, Napoleon Bis-
Imarck tot Hitier, De Gaulle en
I Kissinger aan toe hem in gedrag
geschriften gelijk heeft gegeven,
Na enige jaren keerde hij terug
het tot het krantenbedrijf en werd be-
op noemd tot chef-regio van de Amers-
opstand, gaf niet de lijnen aan informatie verspreiden op zichzelf sinds 1968 hoofdredacteur v;
waarlangs het beter, eerlijker zou niet elitair is. Geen overvoering dagblad De Graafschapbode,
natuurlijk, maar wel in een goede 5Harige leeftijd overleden. De heer foortse Courant/Veluws
verpakking Wat denkt De Larnre Kannan werd in woning door In 1968 volgde zijn benoeming
„Nee, hij registreerde afstandelijk, zeT van het nog steeds voortdm^! een hartaanval getroffen.
Zuiver wetemchappelijt Hij legt het de"MachiTvellismef
politieke leven onder een microscoop
kijkt toe hoe de diertjes zich MENSELIJK
NEDERLAND I
18.15 Les Gammas, les 9 (TELEAC)
18.45 TV-informatie voor Spanjaarden (NOS)
18 55 Journaal (NOS)
J 9.05 Tommy en Charlie, jeugdserie (VARA)
19.30 De macht van de winter, filmreportage (VARA)
19.55 2 voor 12. quiz (VARA)
20.35 Koning Klant extra 1, informatief programma (VARA)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Dat het 's ochtends ochtend wordt, tv-spel (VARA)
22.50 Gedicht (VARA)
22.51 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Brigadier Dog (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Zij gingen de lucht in, tv-feuilleton (NCRV)
19.30 Tweekamp (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 David Copperfield, tv-feuilleton, deel 4 (NCRV)
21.20 Herkent u deze tijd, spelprogramma (NCRV)
22.10 Hier en nu (NCRV)
22.50 Geestelijke liederen (NCRV)
23.00 Den Haag vandaag (NOS)
23.15 Journaal (NOS)
Op drie achtereenvolgende dagen, te weten vanavond, mor
genavond en donderdagavond brengt VARA's „Koning Klant"
een drie-delige tv-documentaire over de energie-crisis. De
opzet van deze voor Nederland unieke serie is de oorzaken en
de gevolgen van het snel schaarser en duurder worden van
energie in een duidelijk zichtbaar verband met het leven van
alledag te brengen. Daarbij wordt eveneens aangegeven welke
mogelijkheden en beperkingen er zijn voor de produktie en
het gebruik van energie in de toekomst.
De drie delen van de documentaire zijn respectievelijk ge
wijd aan de slinkende olievoorraden, de problemen rond de
kernenergie en het zoeken naar alternatieve energiebronnen.
Een team van de Engelse BBC is hiervoor naar verschillende
delen van de wereld gereisd. De speurtocht strekt zich uit van
de ijzige olievelden in Alaska en het afgraven van oliehou
dende bergen in Colorado, tot de opslag van dodelijk radio
actief afval en experimenten met kernfusie, zonne-energie,
aardwarmte en getijdencentrales in diverse landen.
In de documentaire ivordt ook aandacht besteed aan de ont
wikkelingen dichter bij huis, zoals het Nederlandse aardaas,
het Kalkar-project en de eerste experimentele zonnehuizen
in Oss. De VARA over de serie: ,Het geheel heeft de vorm van
een spannend filmverhaal, waarin een grote hoeveelheid we
tenschappelijke en technische informatie voor de leek toe
gankelijk wordt gemaakt".
Elke aflevering van de documentaire duurt ongeveer vijftig
minuten. De uitzendingen zijn vanavond om 20.35 uur via Ne
derland I, morgenavond om 20.55 uur via Nederland II en don
derdag om 21.30 uur via Nederland II te volgen.
Frans Weisz verfilmde, in samenwerking met de theaterregis
seur Joyce Aaron, het toneelstuk „Het is geen hond" van de
schrijfster Judith Herzberg. Het stuk, dat in 1973 is opgevoerd
door het Universiteitstheater in Amsterdam, kreeg als film
„Dat het 's ochtends ochtend wordt" als titel mee. Vanavond
om 21.50 uur via Nederland I brengt de VARA de produktie
op het scherm.
In het stuk staan twee figuren centraal: Michiel Hans van
de Gragten Annetje (Marjon Brandsma). Beiden wonen op
een piepklein zolderkamertje. Hij is een beetje vreemd en
brengt vrijwel de gehele dag op bed doör. Wanneer er in de
persoon van een makelaar (Ad van Gessel) kansen opdoemen
voor een ivat ruimer onderkomen, lijkt de wereld voor beide
mensen geheel te veranderen. Annetje wordt verliefd op de
makelaar: verwacht een kind van hem, maar kiest tenslotte
toch voor huisgenoot Michiel.
"beïj ^rd\n'voZ^nbFrede^kddegGrtte de
zijn zedelijke verontwaardiging
hoofdredacteur
De heer Karman begon zijn journa- bode, die in 1967
listaeke loopbaan in Utrecht bij het omgezet
Utrechts Nieuwsblad en ging in 1948
De Graafschap
nieuwsblad was
dagblad.
De heer Karman, die lid I
„Wij willen u
over manieren om -uw woongenot te
vergroten. Door bijvoorbeeld
het denken zetten Heel wat minder ergerniswekkend
het daarop volgende „Super
stars 1975". U kent de formule
deringen in uw huis aan te brengen, wellicht: topsporters komen tegen
die echt niet zoveel hoeven te elkaar uit op verschillende sporton-
het streekblad De Weste- de sectie hoofdredacteuren der Ne- kosten". Dat zei de dame. die derdelen. Samen met
op. Daniël de Lange over de intro-
|ductiefilm: „Ik heb
dit onderwerp spraken zegt: „Ik heb
lander. Daarnaast exploiteerde hij derlandse Vereniging voor Journalis- gisteravond het
t regionaal persbureau in De Lier, ten
het Genootschap
AVRO-pro- Europese omroeporganisaties betaalt
menselijk. De voornamelijk reohtbanknieuws
tiental kranten Hoofdredacteuren, laat
nog met alle beelden gezien, maar dw«n t«n hij zcir vomt werd. H,i m«eliikheie?, nu angde. Vervolgens .ml hij perschef
e toe unnen consta eren at ^eed piipS wat in tt Pi-inrin» o,1; SerinS- Misschien moet je economi- het Nederlandse circus Toni Bol-
1 donderdag op de
1 prachtige film is geworden.
Machiavelli is als blikvanger geko- M velli heeft het niet gekund. Hij
zer omdat, hii een handwerk heeft. "et enige positieve dat Maphiavelli «rehm-on nmht^nr
sche structuren veranderen.Machia- tinL In woopd en geschrift heeft hij chem.
het Nederlandse circus Toni Bol- Algemene Begraafplaats in Doetin- moeten zich wezenloos
gramma „Drie maal twintig" presen- de AVRO zes uitzendingen, waarvan
teerde. Heel wat mensen zullen op gisteren de eerste werd uitgezonden,
dat moment op zoek zijn gegaan Nederland werd vertegenwoordigd
- papier en balpen. Maari- -
zer omdat hij een handwerk heeft
geschreven
heeft bereikt Is dat hij bij Thomas
ook in zijn tijd
boek heet „nPrincipe". een
De Lange: „Kijk
geboren ambtenaar, geen
diplomaat. Hij had daarvoor ook
een te getrainde intelligentie. Hij
keek alleen gefascineerd toe bij de f Joop Koopman uit Hilversum is
politieke ontwikkelingen. Dat hij benoemd tot directeur van het Apel-
zoveel informatie kon beschik- doom's cultureel centrum Orpheus.
DUITSE TV
door de hockeyspeler Ties Kruize,
zijn ge- die maar meteen beslag legde op de
schrokken van wat ze te zien eerste plaats (15.000 gulden). Maar
kregen. Een meneer onder andere, aan de finale zou hij niet kunnen
die 2000 gulden beschikbaar bleek te meedoen, want kort geleden was hij
hebben voor het opknappen van zijn bij een ernstig auto-ongeluk betrok-
voortuintje. Echt bont maakte het ken.
overeind te koloniale geschiedenis die stampvol ken is niet verwonderlijk. De De algemene aandeelhoudersverga-
1 voorbeelden met Machiavel- geheime dienst in die dagen
dering sloot zich daarmee
Wj
Hans Keiler kwam bij hem vanwege lisme. Zij hebben hetzelfde patroon, niet zo geformaliseerd als nu via de het voorstel dat al eerder door de
oude vriendschapsbanden
ook En schreef Shakespeare niet:: „In computer,
et j omdat hij zocht
iemand die
hij
wel. Veel raad
all is fair". Tussen geheime informatie werd onder de daan.
commissarissen
DINSDAG 21 OKTOBER
Duitsland I
17.55-18.00 Journaal. (Regionaal pro
gramma: NDR: 9.30-10.00 Sesamsbras-
se. 18.00 Inforr
Zandmannetje,
echtpaar, dat binnenshuis
Er valt overigens best te lachen 1
historisch voldoende beslagen ten ijs haakjes, over liefde heeft Machiavelli tafel doorgeschoven,
kon komen om een figuur als °°k het een en ander geschreven, Machiavelli is mij toch dierbaar.
gazine. 19.26 Kommlssarlat
19.5a Program.-overe. (WDR.
10.00 Sesamstrasse. 18.05 Dein gutes
Nordschau
tv-serle.
keer
.4Ó"'Akt.""i9.20B Die verkeer,
het verbouwen sloeg: kosten 40.000 sportmensen die buiten hun specia-
gulden, exclusief het honorarium liteit sport bedrijven. Dat geldt
sporten als tennis
1 twintig" (minuten) is gymnastiek,
bedoeld als een soort consumenten- beste beentje voor. dat is best leuk
rubriek. Drie categorieën zullen elke al ben ik bang dat het bij de
bod komen: auto's
vakantie,
Machiavelli deskundig toe te lichten, want hij wao aucu iroa«, mj ««f bcuuicuuc jam «rauw zv.10 xv-kwos voor owht-
Daniel de Lange: „Ik ben begonnen tijdgenoten een vroKjke schuinsmar- ontslag te voorkomen. Hij had dat sinds 1970 televisiewerk doet. Hij zal ^"is-22 55 Zahnschmer-
zijn Want hij heeft' niets gedaan om zijn hij gedurende 20 jaar radiowerk en
weerber. 20.15
het herlezen van „II Principe" cheerder.
1 en ik heb het standaardwerk
„Cultur der Renaissance" uit de kast
J gehaald. In de film hebben we
I gekozen voor eigentijdse beelden,
gemaakt in Florence met commen
taren van geïnteresseerde passanten.
Het is dus geen historische
reconstructie geworden, al is het
decor van, Florence onveranderd
gebleven. Wij vonden zelfs het huis
van Machiavelli, waarvan de inrich
ting illustreert hoe het er in zijn
I dagen moet hebben uitgezien. Hij
I heeft er zijn boek geschreven en
belangrijke bespiegelingen gehouden
j in conversatie met de denkers uit
zijn tijd. Het was voor ons een
boeiende ervaring die omgeving zo
ongeschonden aan te treffen."
„Machiavelli was ambtenaar en
gezant van de stad-staat Florence
1 en maakte in die functie vele reizen
door Europa. Na veertien Jaar
trouwe dienst werd hij plotseling
ontslagen en vond toen gelegenheid
zijn boek te schrijven dat als
ondertitel draagt „Of hoe de wereld
haar onschuld verloor". Daarmee
wordt doorbraak bedoeld naar veer
kennis omtrent het menseliik
j lichaam, de ontdekking van de
wereld en tenslotte het besef hoe
j politieke macht tot stand komt.
j Vooral dit laatste aspect, door
Machiavelli in nauwelijks negentig
pagina's neergelegd, maakte aan die
onschuld een einde.
BOEVEN
Daniel de Lange: „Idealistische
j voorstellingen maakten plaats voor
realistische zaken. Machiavelli
schreef niet over een ideale
staatsvorm. Daar had hij niets mee
te maken. Veel meer interesseerde
hem: wat doen ze, de politici en hoe
bereiken zij hun succes. Hij bekijkt
het vaa k&üt van de heerser. Hij
de makkelijk kunnen doen".
per 1 februari in dienst treden.
weerbericht.
Duitsland H
17.00 Journaal. 17.10 Inform, kinder- bestaan uit opwekking
volgende uitzendingen al een stuk
minder leuk zal zijn.
huizen. Dat klinkt niet Volledigheidshalve volgt hier de
ar er is weinig nieuws bij. uitslag. Na Kruize kwamen: 2. de
der Vlugt (bekend van de Engelse atleet David Hemery;
TROS) deed zijn bekende autotest, voetballer Colin Bell (Engeland); 4
de rubriek reizen bleek te autocoureur Jacky lekx (Belgie)
programma. 17.40 Akt.
Popeye. telceniumserte. 18 35^TekM- ^'"«'-Eneeland eeI15 le oezoe- .ex-PHV):
filmserie. 19.00 Journaal. 19.30 Spionne Ken- En dafc °P een m&mer waarover Pietrangeli
Duits- Frans-itaiiaanse de Zeeuwse en
.00 Journaal. 21.15 Duits saties alleen
west 22.00 Knitnreei aneen
gazine. 22.45 Journaal.
Zeeland de Zweedse voetballer Nordquist
te bezoe- (ex-PSV); 6. de Italiaanse tennisser
GERARD PAQUES
two. RVU: 17.35
9.03 (S) Pep-op-drle. 11
DINSDAG 21 OKTOBER
de verplegende
Muziekfeest 1975. Jubileum
Groot.
werkers
KRO: 18.30 Nws. 18.41 Akt. 18.50 gende beroepen. COO (S) Truck.
Programmaoverejcht. 19.00 (S) KRO programma voor vrachtwagenchauf-
m Harmo- fmws ycytrta-
1 (S) Zin
n. religieus
WOENSDAG 22 OKTOBER
IS)'De Derde"ka-
UlKLpoll
randgebeuren; 2085 X.Y.Y.
2.30 Nieuws. Toeraktua." 9.3o" (S) Van''heinde
progr.
20.00 (S) Skymasters
s; 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Ontbijt-
hoor- boos (7.30 Nws. 7.41 Akt. 8.30 Nws. 8 36
Ope- Gymnastiek voor de hulsvrouw). 9.00
23.0
(S)
1 vogel i
10.00 (S) Voor de kleuters. 10.30 £0
23.20 Nws. 10.33 (S) Sphinx. 11.45 (S) Café- 17 15
55- chantant. 12.26 Mededelingen
30 Jongens van de grote weg, tv-
(TROS). 16.20 Eet smakelijk en
(TROS).
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radiojour-
S) Tende
Toppers
naai. 18.25 (S) Tenderfoot: country-
13.15 (S) Sport na sport. 13.45 (S)
Klassieke koorzang. 14.15 (S) Close Up.
16.30 Nws. 15.33 (S) After SesJun.NCVR
16.00 Middagdlenst 16.20 (S)
Een 1 -
Wie bent u eigenlijk? De mens o
de massamedia. NOS: 19.50 Den Haag 17.30 Nws. 17.32 (S)
vandaag. 20.00 Nws. KRO: 20.05 Cher-
weging. 20.15 (S) Komponlst en radio «mersum 11
VIlI-3. leren luisteren ln vier les- VARA: 7.00 Nieuws 7.11 ochtend-
Kennedy's schild- gym. 7.20 (S) In de Roode Olrkel.
Boeren, bonzen 1
v-serie (NOS). 2080 Muziek om
kijken (NOS). 21.50 Den Haag
««iiuaiug. Panoramlek- (NOS). 22.35
Studio Sport (NOS). 23.20 Sprekers-
hoek (NOS). 23.35 Journaal (NOS»
Nederland II
18.45 Brigadier Dog (NOS). 18.5
dlans. 23.55-24.00 Nws.
Fotomodel en filmster Twiggy gaat trouwen met de Amerikaanse acteur Michael Whitney. Het paa
is op het ogenblik in Londen voor de presentatie van Twiggy's autobiografie. Het huwelijk zal waar
schijnlijk nog dit jaar worden voltrokken.
mivprsum 111 blad
NOS: 18.03 De Vakaturebank. 18.10 thema'
(S) Joost mag niet eten. VARA: 19.02 ren 35-55. 11.30 Spiegel v
>pt achter: pop-rekon- VARA: 12.00'Knokke-Ct
(S) Nashville 21.02 (S) Nws. 13.11 Dingen
(S) In de Roode Journaalj
•0 (S) Licht orkest
zangsollsten. 9.35 Waterstanden.
adlo. 10.00 (S) Radioweek-
Nleuws. NOS: 11.03 Bop- 2085 Konlng_ Kient
Jazz uit de TERA). 20.30 Sprout.
...i Duitsland. 21.45 Scherts.
(S) Drie loopt achter: pop-rekonr VARA: 12.00'Knokke-Centraal. 13.00 goed, amusementsprogramma (VARA),
struktle. 20.02 (S) Nashville 21.02 (S) Nws. 13.11 Dingen van de dag. 13.25 22.30 Gedicht (VARA). 22.31 Journaal
Jazz en Blues. 22.02 (S) (P)opdonder. (S)Een middagje Stoomradio. 16.00 Nws (NOS). 22.36 Hulsartsen, les 2 (TE-
23.02 (S) Wachten op middernacht. 16.03 (S) Moordbrigade Stockholm LEAC).
