Veel ernst bij de NOS
Van realiteit naar illusie in Claus Thuis' C
toegelicht
...en g/st 1
In de komende winter
TV morgen]
Z.O. 10 JAAR
Expositie van
Paula Sluiter
in Wassenaar
Back to school?
The original College Coat
now available
at de Bonneterie.
From Dfl. 180-
RADIOPROGRAMMA
WOENSDAG 1 OKTOBER 1975
Eigenlijk een vreemde gewaarwor
ding: naar een nieuw stuk van
Hugo Claus ga je al sinds jaren niet
meer kijken met de lankmoedigheid
van weer-een-eigentalig-stuk-en-
dat-kan-best-meevallen. De van
oorsprong Vlaamse en nu in Pariis
wonende auteur is zo ongeveer de
enige in ons taalgebied, die dat
heeft bereikt.
Na zo'n twintig stukken maar ook
al ruimschoots daarvoor is hij
een theatervakman geworden, waar
men iets van verwacht. En men
wordt bediend. Zijn stukkep kunnen
imponeren of wel eens een beetje
tegenvallen, maar hun voornaamste
kwaliteit missen ze nooit, ze komen
in hun figuren echt tot leven. Dat
er toch nog wel eens verschil in
waardering kan optreden is voorna
melijk het gevolg van Olaus' streven"
zich nooit te herhalen. Met zijn
stukken heeft hij ook bijna evenveel
genres beoefend, al gaat het dan
soms maar om nuanceverschillen.
Het meest aansprekend is Hugo
Claus tot dusverre geweest in de
peilingen van een realistisch Vlaams
klimaat met daaraan toegevoegd
wat magische elementen. „Vrijdag"
was daarin een onmiskenbaar
hoogtepunt.
Gisteravond ging in de Amsterdam
se Stadsschouwburg als vrije pro-
duktie in de regie van de auteur
„Thuis". Hij zette daarmee die meest
markante lijn in zijn oeuvre voort,
hetgeen wil zeggen, dat hij de
familiesituatie in een klein dorp in
Oost-Vlaanderen met een grimmige
spot op de kleinburgerlijkheid had
aangezet.
„Thuis" blijkt voornamelijk een
scherp psychologisch portret van de
ex-slager Theo Vandaele. Een man,
die men te zien krijgt in zijn
bekrompen vooroordelen, zoals Claus
die met humor in hem karakteri
seert. Langzamerhand leert men
hem meer in zijn tragische situatie
kennen. Zijn onvolkomen bestaan,
het wegebben van zijn vitaliteit bij
de naderende ouderdom slaan hem
de realiteit uit handen en doen hem
zich tenslotte vastklampen aan de
illusie. Hij leeft met zijn licht
verbitterde vrouw en een oude
hulpeloze dame, die verpleegd moet
worden in een huis, dat bezoek
krijgt van zijn zoon Rik en diens
vriendin. Dat spitst de situatie toe,
want junior stelt zijn geliefde aan
vader ter beschikking om aan diens
laatste vitale verlangens tegemoet te
komen. Claus is vooral geslaagd in
het weergeven van het onhandige
opportunisme, waarmee de centrale
figuur aansluiting zoekt bij de
andere, zeg maar genereus cynische
mentaliteit van de jeugd. Daar ligt
de grootste werkzaamheid van
„Thuis" in het komische.
Leo Beyers gaf van deze argeloos
pruttelende kleine man een levens
echte, genuanceerde vertolking- in
zijn sputterende strijd tegen het
menselijk lot. Ank van der Moer
speelde zeker knap zijn echtgenote,
maar een minder
zou hier waarschijnlijk effectiever
geweest zijn. Een schilderachtig
schrikwijfje was bij Elly van
Stekelenburg in goede handen, van
Mar ja Huynen en Derek de Lint
bleek vooral de eerste fijn
afgestemd in het tonen van een
generatiekloof.
Met een reeks snel opvolgende
scènes na de pauze leek Claus niet
meer de lijn, daarvoor aangegeven,
te hebben kunnen voortzetten. Maar
ondanks dat bezwaar biedt „Thuis"
toch zoveel rijke schakeringen in
het samenspel van figuren, die het
ijdele van ons streven in berusting
doen ervaren dat het tot Claus'
betere werk mag worden gerekend.
PIET RUIVENKAMP
In het pakket van nieuwe en ver
nieuwde programma's dat de NOS
het komende winterseizoen op het
scherm brengt is een reeks popu-
lair-wetenschappelijke documen
taires opgenomen die eenmaal in
de maand op zondagavond wor
den uitgezonden onder de titel
„Horizon". Deze programma's,
waarin veel aandacht aan de ex
acte wetenschappen wordt ge
schonken, komen voor een groot
deel uit Rusland, Bulgarije, Ita
lië, Frankrijk, Australië en voorts
ook uit Engeland en Amerika.
Half december zal een speciaal
programma worden uitgezonden
in verband met de ingebruikne
ming van het nieuwe PTT-Audio-
Video Verbindingscentrum in Hil
versum.
Reeds eerder maakten wij melding
van het geheel nieuwe programma,
„Sprekershoek". dat eenmaal in de
veertien dagen gedurende een
kwartier op woensdagavond wordt
uitgezonden. Mensen die „iets te
zeggen hebben wat voor een groot
publiek interessant kan zijn en die
anders vrijwel nooit aan bod komen,
krijgen nu de gelegenheid. Ze
moeten het trouwens zelf op hun
eigen manier doen. De definitieve
vorm zal steeds aan de hand van
ervaringen kunnen worden vastge
steld.
Van de bestaande rubrieken wordt
„Panoramiek" voortgezet, in de eerste
plaats elke week op woensdagavond.
Het programma zal zich bewegen op
terreinen als de Europese gemeen
schappen en hun ontwikkeling, de
facetten en achtergronden van de
ontwikkelingssamenwerking, vrede
en veiligheid (UNO, NATO, SALT
en dergelijke), grondstoffen, voed
sel- en energiepolitiek. grote buiten
landse politieke ontwikkelingen,
technologische ontwikkelingen en de
eventuele politieke aspecten daar-
Ook de politieke en economische
ontwikkeling in Suriname en de
Nederlandse Antillen komen aan de
orde en wel eenmaal in de maand
op zondagavond. Dit magazine-ach-
tige programma is de voortzetting
van de rubriek die tot dusver op de
zondagmiddag werd uitgezonden.
Elke week op zondagavond (19.00
uur) heeft „Panoramiek" bovendien
nog een korte uitzending, die een
begeleidend karakter heeft en die
zich bezig houdt met de oorsprong
van ontwikkelingen die voor een
groot publiek en met name voor
jongeren interessant zijn.
Mariene brak
haar dijbeen
'net op tijd'
LONDEN Mariene Dietrich
heeft haar dijbeen 'net op tijd
gebroken'. Ze zou haar benen voor
'duizenden dollars' verzekerd heb
ben bij Lloyds in Londen en de ver
zekering zou precies vier dagen na
het ongeluk in Sidney aflopen.
De 74-jarige Mariene Dietrich
is een oude klant van Lloyds. Een
woordvoerder v. d maatschappij
zei gisteren: 'Wij hebben haar be
nen altijd verzekerd en hoewel ze
al eens eerder een been'heeft ge
broken. geloven wij dat wij door
de bank eenomen net een winstje
hebben gemaakt'. De woordvoer
der wilde geen exacte cijfers over
de verzekering geven.
Gregor Frenkel Frank en Liesbeth List in 'Het gangsterspel'.
geschreven televisiespel is vanavond op de NOS-tv te zien.
Dit doar Dimitri Frenkel Frank
Drama
Elke week op woensdagavond zendt
de NOS vanaf 20.00 uur (behalve als
die avond belangrijke voetbale-
Nederlandstalige produktie. Omdat
in Nederland en België vrijwel alle
vier- tot zesjarige kinderen - in
tegenstelling tot Amerika - kleuter
scholen bezoeken,
venementen zijn) Nederlandstalig of Nederlandse serie het leuke.
buitenlands drama uit. De NOS
hoopt de kijker aldus een beeld te
geven van hetgeen niet alleen in
Nederland, maar ook elders op het rrontaal
terrein van tv-drama gebeurt. In Dan js eJ
dat kader zullen ook produkties van „Frontaal",
landen, die veelal niet op het voorgaande
nog het programma
dat geënt is op de Uiit
jaren bekende uitzen-
Nederlandse scherm te zien zijn, ding >>Kort Geding". Het betreft hier
>rden
uitgezonden. Vanavond
debat
worden uitgezonden. Daartoe beho
ren in de eerste plaats uitzendingen
waarin aan buitenlandse werkne
mers informatie wordt gegeven aie
hen op een andere manier moeilijk
of minder duideijk bereikt. Die
informatie is gericht op de drie
grootste groepen van buitenlandse
werknemers: de Turken, de Span
jaarden en de Marokkanen. Zij
komen op zondag, dinsdag en
zaterdagavond aan de beurt. De
presentatie geschiedt in de eigen
landstaal, zij het van Nederlandse
ondertitels
wordt begonnen met „Gangsterspel", ontleend
hoofdrollen Liesbeth List en Gregor maatschappelijke groeperingen met
en geregisseerd door Lodewijk de confrontatie uiteenzetten. De pre-
Boer en „Liefde en lange vingers", sentatie van „Frontaal" doet Herman
geschreven
Gerben Hellinga.
Voorts zijn opdrachten gegeven aan
enkele andere Nederlandse auteurs.
door wigbold, de redactie is in handen
van Dick van Reeuwijk en Felix
Huizinga.
vervolg op het vroegere
5,00 Van Hart
Waar de zendtijd dit toelaat, zullen programma „Interpellatie" is gekozen
ook korte, met overheidsgelden tot
stand gekomen films van Neder
landse cineasten worden uitgezon-
Informeel". De huidige formule
wordt sterk toegepast op heden
daagse maatschappelijke stromingen.
Er wordt o,a. gewerkt met een
gezelschap van publieks vertegen
woordigers. De presentatie heeft W.
L. Burgsma.
Ser
DUITSE TV
17.55-18.00 Journaal (Regionaal pro-
ramma: NDR: 9.30-10.00 Sesamstrasse.
0 School-
Zandman-
magazine. 19.26
19.59 Program
portret. 18.3'
netje 18.55
The Partridge Family.
erzicht WDR:
Aktualiteiten
Jeugd
In de sector Jeugdprogramma's
wordt de serie „De zwarte pijl" tot
en met december uitgezonden op
zondagavond. Zij is afkomstig van
de Southern Independant Television Jos wi irij<tr.
te Southampton. Het verhaal speelt lenende rubrieken? die' elke" da? va n Mm.
in het feodale noorden van
Engeland van de middeleeuwen,
waar de huizen van Lancaster en
York voortdurend angst en onrust
zaaiden. Adel en grootgrondbezitters
wolken, film- trokken voortdurend ten strijde en
waren de schrik van de boeren.
Voorts wordt van 1 oktober tot 1
januari de Amerikaanse kleuterserie
Brigadier Dog herhaald. Na 1
januari wordt de serie Paulus de
Boskabouter voortgezet.
Op 4 januari 1976 begint de
NOS - steeds op zondagmiddag -
met het uitzenden van twintig
proefprogramma's van Sesamstreet.
Het betreft een serie die deels
bestaat uit het originele Sesam-
street-materiaal, deels uit een eigen
t Capra (VPRO).
Brigadier I>Dg (NOS).
Nederland I (NOS). 23.10 Journaal (NOS).
VARA's zaterdagochtendprogram
ma "Z.O." bestaat aanstaande zater
dag tien jaar. Vanuit de foyer in de
VARA-studio wordt daarom van
07.20 tot 10.30 uur via Hilversum II
een feestelijke uitzending verzorgd.
Hierin onder meer een gesprek met
Joop Söhne, de man die "Z.O." heeft
gemaakt, aandacht voor de Stichting
A.A.Pdie met zijn aktie wil voorko
men dat mensen apen als huisdieren
houden en optredens van Conny
Vandenbosch. Peter Wiedemeyer en
Alexander Curly met het VARA
Dansorkest onder leiding van Charlie
Nederpelt.
"Z.O." wordt gemaakt door Letty
Kosterman, Herman Stok, Kees van
Maasdam, Nelly Tiggelaar en Co de
Kloet.
Van 4 tot 23 oktober is er in de
Wassenaarse galeriebibliotheek een
tentoonstelling van etsen en pente
keningen van Paula Sluiter
Paula Sluiter, die pas op latere leef
tijd begon met schilderen en tekenen
en ook de etskunst ging beoefenen,
toont ons een sprookjesachtige fan
tasiewereld met bomen en lieren ge
rangschikt tot allerlei wonderlijke
voorstellingen. Een deel vao de etsen
ingekleurd.
De expositie zal zaterdag 4 oktober
om 3 uur 's middags geopend wor-
cen door de Wassenaarse kunstenaar
Paul Citroen. Het werk van Paula
Sluiter kan gedurende de openings
tijden van de bibliotheek br?ichtigd
worden; de toegang is vrij.
Santana en Earth, Wind en Fire
ptven zaterdagavond 11 oktober een
dubbelconcert in 't Sportpaleis Ahoy
in Rotterdam. Acket en Mojo haalt
cie Amerikaanse groepen naar Neder
land. Earth, Wind en Fire is momen
teel top of the bill in de V S.
NEDERLAND I
16.50 De Rode Autobus (KRO)
18.1"» C'omputerkunde, les 8 cn 9 (TELEACj
i8.45 Verkeers(p)licht (NOS)
IS 55 Journaal (NOS)
19 05 Van Gewest tot Gewest (NOS)
19.51, RKPN (POLITIEKE PARTIJEN)
20.00 Het Gangsterspel. tv-spel (NOS)
20.45 De korte films (NOS)
21.10 Werkwinkel (NOS)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Den Haag Vandaag (NOS)
22.05 Panoramiek (NOS)
22.35 Studio Sport (NOS)
23.215 Sprekershoek (NOS)
03.3/- Journaal (NOS)
NEDERLAND II
13.45 Brigadier Dog (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
1905 Jouw beurt: gesprekken met kinderen (IKOR)
19.30 Kenmerk (IKOR-KRO/RKK)
20.01' Journaal (NOS)
29.25 Filmpje van de Federatie Paardrijden voor Gehandi
capten (SOCUTERA)
29.30 Informatie op woensdag: De Miljoenennota (TROS)
22 50 Journaal (NOS)
AKTUA-TV zal vanavond uitgebreid ingaan op de werkloos
heid in Nederland. Met de voortdurend stijgende icerkloos-
heid in ons land, wordt het economisch beleid van de regering
aan steeds meer kritiek blootgesteld. Bekeken wordt wat onze
regeerders voor het komend jaar van plan zijn om de huidige
recessie het hoofd te bieden en hoe de miljoenennota door de
politici, economen en planologen werd ontvangen.
Voorafgaand zal de speelfilm „De druiven der gramschap"
(..The Grapes of Wrath"j uit 1940 worden uitgezonden. De
film gebaseerd op het gelijknamige boek van John Steinbeck
en geregisseerd door John Ford, verplaatst ons naar de jaren
dertig in de staat Oklahoma in de Verenigde Staten. Hoofd
rollen worden vertolkt door o.a. Henry Fonda, Jane Darwell en
John Carradine.
De NOS-télevisie zendt vanavond van 23.20 tot 23.35 uur via
Nederland 1 de eerste „Sprekershoek" uit, waarin mensen of
groeperingen de gelegenheid krijgen om op hun eigen manier
denkbeelden of activiteiten onder de aandacht van de kijkers
te brengen.
Vanavond treden onder meer op de Christen Geheelonthou
ders Vereniging en de reizend textielkoopman Jan de Boer uit
het Friese Tjalleberd. De laatste vraagt aandacht voor de pro
blemen van de kleine middenstand op het platteland. Hij pleit
ook voor het verlagen van de leeftijd waarop de AOW ingaat.
alle
In
\msterdam: Kalverstraat/Rokin.
ie Hague: Gravenstrjaat/Buitenhof
programma's stond de geestelijkheid
in het brandpunt, zowel in de sector
„amusement" als op het terrein van
de „informatie". Als vermaak gold de
eerste aflevering van een Engelse
serie met de jezuiet Father Brown
in de hoofdrol. Dat werd een dolle
boel, maar later op de avond kwam
aan het licht dat men binnen de
katholieke kerk eigenlijk weinig
reden tot lachen heeft.
Althans: wat betreft Nederland, dat
bekend staat als een zeer opstandige
kerkprovincie. De KRO heeft vijf
programma's gemaakt waarin een
beeld wordt gegeven van „De
katholieken tussen I9z5 en ly/5", zo
als de titel luidt.
In deel I ging het om de priesters. In
1925 en geruime tijd daarna waren
zij de autoritaire, alles-wetende
weldoeners (een beetje God zelf,
eigenlijk). In 1975 zijn ze uiterlijk
vaak niet van „gewone" mensen te
onderscheiden, soms zijn ze zelfs
nog getrouwd ook.Er is veel
veranderd in 50 jaar.
Het rooms verleden herleefde via
prachtige oude filmpjes, waarop
missionarissen in witte jurken
kralen uitdeelden aan Afrikaanse
heidenkindertjes. Het dorp Stomp-
wijk liep uit, omdat de zoon van een
van ae inwoners tot priester was
gewijd, processies doorkruisten het
land, vooral in het zuiden. Maar
inmiddels zijn de seminaries ver
bouwd tot bejaardentehuizen of
hobbycentra, of gewoon afgebroken.
„Vroeger had je de wijsheid in
pacht. Tegenwoordig moet je
beginnen met te luisteren", zei een
priester, een van de weinigen, leek
het wel, die er binnen de rk-kerk
nog te vinden was.
Het was dan ook een wat zorgelijk
groepje heren, dat zich aan het slot
boog over het vraagstuk van de
sterk afgenomen priesterwijdingen:
3 in 19 <4, terwijl vroeger 450 per
jaar normaal was. Ze kwamen er
niet helemaal uit. Een van hen gaf
de ouders de schuld: „mijn kind
geen pater, want in die branche valt
niks te verdienen". Het eeleoraat. zou
dat een reden kunnen zijn? Er
kwam geen antwoord op. „De
jongeren willen geen verantwoorde
lijkheid in een kerk waarin zoveel
mis is", zei een pastor, zoals dat
tegenwoordig heet. Tot een echte
analyse kwam het gezelschap niet.
Misschien had een uitgetreden
priester wat opheldering kunnen
verschaffen.
Father Brown is in elk geval een
rooms-katholiek priester, die nog
niet is besmet door het virus van de
moderne tijden. Hij draagt zelfs nog
een echte pij. De KRO heeft 13
delen gekocht van de Engelse serie,
die gemaakt is naar de Father
Brown-boeken van de schrijver
Chesterton. In deel I werden
gisteren alle vooroordelen, die
iemand van het vasteland inzake
Groot - Brittannië kan bezitten,
moeiteloos bevestigd. Om het met
Gerard Reve kort samen te vatten:
er kwam niet een normaal persoon
ln voor.
In een Engels dorp wordt een
stereotype kolonel, die met de helft
van de vrouwelijke dorpsbevolkin?
naar bed gaat, vermoord. Wie is de
dader? Een godsdienstwaanzinnige
smid? Zjjn vrouw, die ook met de
kolonel pleegt te slapen? De
dorpsidioot? God zelf, die wrekend
toeslaat? Nee. de tamelijk maffe
dominee, die er in geslaagd is de
kolonel vanaf de kerktoren met een
klein hamertje dood te gooien. Dit
alles ontdekt Father Brown, maar
hij geeft de moordenaar toch met
aan bij de politie, hij doet een
beroep op het biechtgeheim.
Als dit soort dingen zich in een
Nederlandse serie, bijvoorbeeld Kla
verweide, zou hebben afgespeeld,
dan zou iedereen hoogst waarschijn
lijk ten strijde zijn getrokken tegen
deze volstrekt onaannemelijke onzin.
Zulke dingen gebeuren immers niet
in Nederland. In Engeland natuur
lijk wel. daar ligt dat allemaal
volkomen anders, vooral in de
twintig jaren oi daaromtrent, ce
tijd waarin dit alles gebeurt. Dus is
Father Brown een aardige aankoop
van de KRO. waar we nog heel wat
°m zullen lachen.
En dan meldt het laatste, geheel
vernieuwde NOS-journaal, zojuist
dat Koos Postema weer bij de
VARA terugkeert. In talloze inter
views heeft hij bij zijn vertrek
omstandig uiteengezet waarom hij
wegging. Er was een hoop mis bij de
VARA. Ik ben benieuwd wat hij nu
weer allemaal heeft bedacht in
Rotterdam.
GERARD PAQUES
Aangestipt. 8.00 Te
8 24 Op
Gymna=
Podium
Theologische ei
20.00 Eight o c
Specialiteiten a
hoorspel.
lerleergang. TROS:
>ck special 21.15
la carte. 22.30 Nleu
VARA
18.20 Uit
Cabaretprog:
tzendlng van di
gramma 1
operafram.
dagavt
Woord
Music. 1.02 (S)
Scala
40 <S)
Haag
urebank. 18.10
Mededelingen.
Metro's Mld-
Take it easy.
Spiegel
van neigie. jo waterstanden. AVRO:
9 40 Schoolradio. 10.00 (S) Kleuter
tje luister. 11.0Q. Nieuws 11.03 Radio
journaal. ll.io Arbeidsvitaminen. 11.30
(Si Rondom twaalf, i 11.55 Beursbe
richten). 12.50 iS) Sportrevue. 12.54
Midden- en kleinbedrijf. 13.00 Nws.
13.11 Radiojournaal. 13.25 iS) De pla-
'enkeuze van Willem Strletman. 14.10
(S) In wetenschap dat 14.30 (S) Met
lek op stap. 15.10 (S) Aspekt(
3.00 Nieuws.
16.05 (S) Ge-
7.55 Me-
Kika Mol als Joleïn speelt met de hondenDroef 1 stem Ger Smit)
Adriaansen
de KRO via
i Droef 2 (stem Adriaan
7.08 (S) Preludium.
