Reünie in ruimte volgens
boekje een perfecte show
Den Uyl en Van der Stoel ontevreden
Israel doet de VS nieuwe
voorstellen voor akkoord
Geschenkentoesprakenfeestmaal en een beetje werken
Walgelijke vondst
in een zolderkamer
Rhodesie arresteert
vier nationalisten
Twee Britse soldaten
omgekomen in Ulster
Vanaf 17 juli»
Hasselman Pander
Europese top hinkt teveel op twee gedachten
VRIJDAG 18 JULI 1975
HOUSTON/MOSKOU Het gemeenschappelijke Russisch-
Amerikaanse ruimte-experiment is tot dusver een grandioos
succes. Gistermiddag koppelden de tweemans Sojoez en de
driemans Apollo iets over onze oostgrens op 220 km hoogte aan
elkaar. De ruimtevaarders bezochten eikaars capsule, wisselden
geschenken en boodschappen uit en luisterden naar toespraken
van Brezjnew en Ford. Het ging niet allemaal zonder techni
sche problemen, maar het was een voortreffelijke vertoning, die
dank zij directe televisie- en radio-uitzendingen door honder
den miljoenen mensen op aarde werd meebeleefd. Het meest
verbluffende was misschien wel, dat op geen enkel onderdeel
van het programma meer dan zes minuten werd afgeweken van
een tijdschema, dat drie jaar geleden werd opgesteld.
„Zitten we hier aHeeai maar voor
de show, of mogen we ook nog ons
programma afwerken?" Dat was de
kreet waarmee de commandant van
de hele gecombineerde missie Staf
ford een beetje boos naar Houston
klaagde over de eisen die gesteld wer
den voor directe tedevisieuitzendingen
naar de aard van de historische ge
beurtenissen. Deze opmerking ty
peerde de grote belangstelling, die in
Oost en West bestond voor deze ont
moeting in de ruimte.
De ontmoeting werd ingeleid door
het eerste directe visuele en radio
contact om iets over twee uur onze
tijd gistermiddag. Toen bevonden de
ruimtevaartuigen zich nog enkele
honderden kilometers van elkaar. De
hoofdraket van de Apolla-combinatie
zorgde voor een stelle nadering,
waardoor om 17.09 uur onze tijd de
koppeling een feat kon worden. Er
deden zich daarbij geen problemen
Miljoenen over de gehele wereld
zagen het moment van de koppeling
via directe televisiebeeliden vanuit de
Apollo-capsule, genomen door een
venster dat uitzicht bood op de in de
zon schitterende Sojoez. Het zou nog
uren duren, voordat de handdruk
tussen Amerika en Rusland tn de
ruimite gewisseld zou kunnen worden.
Kort na de koppeling trad er een
probleem op in de Apollo. Er was een
zware brandlucht merkbaar. Later
werd geconcludeerd, dat een oventje
voor wetenschappelijke proefnemin
gen een beetje hardhandig in elkaar
was geslagen door Stafford omdat er
een mankement tn optrad. Zenuwen
6peeldön ook bij deze geharde men
sen een rol. De brandlucht werd snel
verholpen en er was verder niets aan
de hand. De Russen hadden inmid
dels een kleine storing in weer een
ander televisietoestel verholpen, zo
dat dte handdruk in de ruimte enige
uren later duidelijk op aarde was te
zien.
Vanuit de Apollo werd het luik
naar de verbindingssluis geopend, en
om 20.17 uur ging het luik naar de
Sojoez open. Het kostte nogal wat
manoeuvres om Stafford en Slayton
door dit luik te werken naar de wel
wat overvol wordende Sojoez, maar
om 20.19 uur was de historische
handdruk toch een feit.
Het karakter van de vlucht bleek
zeer duidelijk uit wat er daarna ge
beurde. Er was een boodschap van
Brezjnew die door de capsules klonk
en er waren uitwisselingen van ge-
schnken, brteven etcetera.
Ook president Ford liet via de
radioverbinding weten, dat hij het
ruimte-experiment hoog op prijs
6telde en hoopte dat het een begin
van nauwere samenwerking op ander
gebied zou zijn.
Dat was allemaal van tevoren zo
geregeld. Wat ndet tevoren helemaal
goed was geprogrammeerd, was het
feit dat de Amerikaanse commandant
Staffords kopmicrofoon het kennelijk
niet goed deed toen hij zijn begroe
tingstoespraakje hield. Ook later
waren er wat moeilijkheden met kop
telefoons en -microfoons. Maar het
verliep allemaal erg gezellig. Duide
lijk meer politiek van belang dan
technisch en weteaischappelijk. Dat
stond overigens ook al van tevoren
vast Het koppelingsmechanisme, dat
speciaal voor deze vlucht is ontwor
pen. zou redding-en uit de ruimte van
Russen en Amerikanen makkelijker
maken. Dat is onjuist, want de Ame
rikanen maken geen enkele Apollo-
vluoht meer na deze historische ont
moeting op het hoogste niveau voor
dat zij over-een jaar of Viier miet de
in ontwikkeling zijnde space-shuttle
de ruimte in gaan. En de koppelings-
koker heeft voor dit ruimtevaartuig
geen enkele zin.
Opmerkelijk was overigens, dat de
Amerikanen hun eigen taal bleven
spreken, en de Russen (behalve soms
bij communicatie met de grondsta
tions) eveneens. En dat deden zij
voortreffelijk. Blijkbaar was het Rus
sisch van de Amerikanen toch niet zo
best, al begroette Stafford Leonow
met enkele Russische woorden. Na
de uitwisseling van geschenken gin
gen de ruimtevaarders eten in de
Sojoez, behalve Brand, die achter was
gebleven in de Apollo en het zelf
maar moest zien te klaren.
Van wetenschappelijk of technisch
nuttige experimenten is gisteravond
nauwelijks sprake geweest. Het was
allemaal erg gezellig en het diende
het doel: ontspanning op het hoogste
niveau. Om 23.15 uur gingen Stafford
en Slayton weer naar hun eigen ca
bine waarna de luiken werden ge
sloten.
Inmiddels hebben de Russen laten
weten, dat de bemanning van de So
joez-18, die nu al 56 dagen aan boord
is van het ruimtestation Saljoet, de
zer dagen, nog vóór de terugkeer
van de kosmonauten van hun ont
moeting met de Amerikanen, naar
huis zullen kómen. Via de aarde is er
gisteren herhaaldelijk radiocontact
geweest tussen deze Sojoez-18 en de
kosmonauten van het Russisch-
Anuerikaanse experiment.
Vandaag zullen de Amerikaanse
astronauten en Russische kosmonau
ten in de gekoppelde ruimtevaartui
gen vele experimenten uitvoeren, be
manningen uitwisselen enzovoort.
Morgen worden de twee ruimtevoer
tuigen definitief gescheiden voor
terugkeer naar de aarde op eigen
kracht, de Sojoez maandag, de Apollo
donderdag.
De Russische kosmonaut Leonow is niet alleen een bekwaam
ruimtevaarder en -wandelaar maar ook een "cartoonist
Voor zijn vertrek naar de ruimte maakte hij deze prent van
Brand, Slayton en Stafford, rijdend op een Apollo in de n«m-
op zoek naar de Sojoez. De lasso die Stafford bij de hand houdt
hoefde gisteren niet gebruikt te worden.
HAMBURG (AP) Brandweer
lieden die gisteren voor een brandje
naar een woning in de Hamburgse
achterbuurt Ottensen waren geroe
pen, hebben op de zolderverdieping
van het pand per toeval een aantal
zwaar verminkte lichamen ontdekt.
In verband met deze gruwelijke
vondst heeft de politie de 40-jarige
nachtwacht Fritz Honka voor on
dervraging meegenomen. De politie
heeft verklaard dat op de zolder de
gedeeltelijke gemummificeerde en
van ledematen ontdane stoffelijke
overschotten van vier personen zijn
gevonden; drie slachtoffers waren
vrouwen en het vierde lijk was dus
danig verminkt dat het geslacht niet
kon worden vastgesteld.
Een woordvoerder van de politie
heeft gezegd dat Fritz Honka, de be
woner van de zolderkamer, er ern
stig van wordt verdacht de vier
slachtoffers te hebben vermoord,
mogelijk met sexuele motieven.
De brandweerlieden deden hun gru
welijke vondst toen zij eèn brand
op de tweede verdieping in de ka
mer van een 30-jarige Noorse ha
venarbeider moesten blussen. In de
zolderkamer ontdekten zij in plas
tic vuilniszakken verpakt lichaam.
Aan het lichaam ontbraken hoofd,
benen een arm en de borsten.
In een aangrenzende voorraadka
mer vonden inmiddels gealarmeerde
leden van 'de Hamburgse moordbri
gade onder een hoop rottende kle
ding een tweede plastic zak methet
lichaam van een vrouw. Daaronder
lag het ontbonden lichaam van een
derde vrouw. Tenslotte vond men
een vierde lichaam dat zo verminkt
was dat het geslacht niet meer kon
worden vastgesteld.
Tijdens zijn verhoor in de woning
trachtte Honka een identitietsbewijs
te verbergen. Het stond op naam
van Anni Wachtmeister (52), die in
1971 bij Honka had gewoond en la
ter vanuit Hamburg met onbekende
bestemming is evrtrokken.
Een ander identiteitsbewijs dat in
de kamer werd aangetroffen behoor
de toe aan Irmgard Albrecht (47),
die in 1973 bij Honka heeft gewoond
en enige tijd later ook is verdwe-
Het onderzoek wijst erop dat een
van de twee gevonden rompen wel
licht hoort bij ander stoffelijke res
ten die in november 1971 in debuurt
van Honka's huis zijn gevonden.
Die resten werden indertijd geïdenti
ficeerd als die van de 43-jarige uty
Hamburg afkomstige Gertrud Brauer.
SALISBURY (Reuter) —In Rhode-
sië zijn gisteren vier provinciale ver
tegenwoordigers van de ANC, de
Afrikaanse nationale raad, gearres
teerd op beschuldiging van het wer
ven van guerrilleros. De vier man-
ren, van wie de namen niet bekend
zijn gemaakt, zullen binnenkort
worden voorgeleid, zo deelde het mi
nisterie voor Wet en Orde mee. Ze
komen allen uit de zuidoostelijke
provincie Victoria, bij de grens met
Mozambique.
De Rhodesische politie onderzoekt
intussen de verdwijning van scholie
ren van missie-scholen in deze streek,
van wie wordt aangenomen dat ze
voor een guerrilla-opleiding naar
Mozambique zijn gegaan.
Onder de blanke bevolking schijnt
men steeds meer een hervatting van
de guerrilla te vrezen, ditmaal op
grotere schaal dan in het verleden.
De regering is een campagne met
muurbiljetten begonnen om iedereen
tot voorzichtigheid te manen.
Leiders van de NAC, de overkoe
pelende beweging van de Afrikaan
s'.* nationalisten, hebben laten door
schemeren dat de gewapende strijd
zal worden opgevoerd als de voorge
nomen constitutionele besprekingen
tot niets leiden.
Persberichten van buiten Rhode-
sië maken melding van een nieuw
guerrilla-leger dat 2.500 man sterk
zou zijn, maar officiële kringen in
Rhodesië menen dat de nationalis-
Chinese legers De volksrepubliek
China heeft thans 3,5 miljoen man
nen en vrouwen onder de wapenen
van wie 80 percent is ingedeeld bij
de strijdkrachten op de grond, aldus
is door een commissie van het Ame
rikaanse congres meegedeeld.
ten op korte termijn niet zoveel
guerrilleros op de been zouden kun
nen brengen. Ook premier Ian Smith
heeft aangekondigd dat plannen
worden opgesteld om het hoofd te
kunnen bieden aan een escalatie in
de binnenlandse strijd.
WASHINGTON/TEL AVIV (UPI)—
De Israëlische ambassadeur in Was
hington, Simoha Ddnitz, heeft ver
klaard dat hij"nieuwe elementen"
in de onderhandelingen over een
nieuwe interim-regering in 't Mid
den-Oosten heeft gebracht toen hy
met de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken. Henry Kissin
ger, confereerde.
Inmiddels heeft Tel Aviv een ge
zaghebbende Israëlische bron meege
deeld dat Israël en Egypte het eens
zijn over algemene beginselen voor
een interim-akkoord, maar dat re
cente Arabische diplomatieke stap
pen de onderhandelingen in gevaar
zouden kunnen brengen.
Tegelijkertijd wees deze bron, die
tot correspondenten sprak als
"waarnemer", er op dat de onder
handelingen niet alleen Israël en
Egypte betroffen, maar ook de Ver
enigde Staten. "Het is bekend dat
wat wij niet van de Egyptenaren
krijgen, gecompenseerd moet worden
door beloften van de V.S.", zei hij.
De diplomatieke stappen die een
Tekort aan gas Canada ziet
zich gesteld tegenover een tekort aan
aardgas en moet zowel het binnen
lands verbruik als de uitvoer ervan
verminderen. Dit heeft de Canadese
minister van Energie, Donald Mac-
donald, medegedeeld. De beperking
van de uitvoer van Canadees aard
gas zal voornamelijk door de Verenig-'
de Staten gevoeld worden, die onge
veer 45 pet van de gehele Canadese
produktie invoeren. De Amerikaan
se behoefte aan aardgas wordt thans
voor ongeveer 4,5 pet gedekt door
Canada.
uiteindelijke overeenstemming in
gevaar zouden kunnen brengen, zijn
Egypte's weigering tot verlenging
van het VN-mandaat in de Sinai
dat op 24 juli afloopt en het besluit
op de Islamitische topconferentie in
Djeddah van woensdag om te pogen
Israël uit de VN te verdrijven.
Intussen heeft het olierijke Irak
aangeboden met Syrië een gzamen-
lijk militair front tegen Israël te
vormen mits de regering in Damas
cus de vredespogingen in 't Midden
Oosten afwijst. Het aanbod werd
door president Achmed Hassan al-
Bakr gedaan in een radio- en tele
visietoespraak t.g.v. de 17de verjaar
dag van de omverwerping van de
Iraakse monarchie.
Het aanbod van president Bakr was
een verrassing voor diplomatie
ke kringen daar beide landen o.m.
in een geschil gewikkeld zijn over de
verdeling van het water van de
Eufraat. In de afgelopen maanden
beschuldigden zij elkaar over en
weer. Irak beschuldigde Syrië van
provocaties aan de grens en Syrië
sloot enkele Iraakse bureaus op zijn
grondgebied.
Iraakse troepen vochten tijdens de
oktoberoorlog aan het Syrische front,
maar werden teruggetrokken toen
Syrië instemde met het staken van
het vuren.
De woordvoerder van het State De
partment heeft na het onderhoud
van minister Kissinger met de Is
raëlische ambassadeur meegedeeld
dat de minister meer inlichtingen
had gevraagd over diens nieuwe
denkbeelden. Deze zijn vandaag aan
een werkontbijt verstrekt.
Na het ontbijt met ambassadeur
Dinitz heeft dr Kissinger de Ameri
kaanse ambassadeur in Egypte, Her
mann Eilts, die nu- in Washington
is, terug naar Cairo gezonden om de
laatste voorstellen met president An
war Sadat te bespreken.
De woordvoedrer van het State De
partment zei: "Er worden nog steeds
vorderingen gemaakt."
ADVERTENTIE
Wees er dus tijdig bij als uvande
speciale prijzen wilt profiteren.
Botermarkt 21-22 Breestraat 146, Leiden.
BELFAST (Reuter) Bij een ont
ploffing in Noord-Ierland dicht in
de buurt van de grens met de Ier
se republiek zijn gisteren verscheide
ne Britse soldaten om het leven ge-
kómen. Het Britse leger liet weten
dat twee doden en twee gewonden
zijn gevallen, geruchten spreken over
vier doden en een gewonde.
De ontploffing deed zich voor in
Forkhill dat op 80 km ten zuiden
van Belfast een paar kilometer van
de grens met de Ierse republiek ligt.
Het bestand tussen de guerrilla
strijders van de IRA en de Britse
troepen is nu zes maanden oud. Het
t in gevaar gekomen nadat Britse
militaii'en zondag in Belfast twee
jonge rooms-katholieken neerscho
ten. Een van de twee kwam daarbij
om het leven.
De slachtoffers waren leden van
een patrouille die een melkbus wil
de inspecteren. Guerrillastrijders van
de IRA gebruiken vaak melkbussen
als zij een aanslag willen plegen. Zij
stoppen die dan vol met ontplofbaar
materiaal.
BRUSSEL (ANP) Zowel de
Nederlandse minister-president, Dén
Uyl, als zijn minister van Buiten
landse Zaken, Van der Stoel, waren
gistermiddag niet tevreden over het
verloop van de Europese topconfe
rentie in Brussel. Het vrij plotse
ling afbreken van het topgesprek
(na de lunch bij Koning Boudewyn
werd er niet meer vergaderd) weet
Den Uyl aan "vermoeidheid" en het
feit dat er nog weinig geloof be
stond dat men in de nog resterende
tijd uit de problemen zou komen.
Over het grondstoffenprobleem
hebben we tijdens de lunch gespro
ken, aldus de Nederlandse minister
president. Om het grondig te behan
delen zouden we echter twee volle
dagen nodig gehad hebben.
Minister Van der Stoel zei dat het
noodzakelijk is dat men zich in de
komende weken en maanden beraadt
over het karakter van dit soort Eu
ropese raden" (topconferenties). Nu
hinkt men nog teveel op twee ge
dachten, enerzijds vqrwacht men dat
uit deze conferenties werkelijke be
sluiten komen. Anderzijds beziet men
ze als gelegenheden om van gedach
ten te wisselen.
Er zal een keus moeten komen, al
dus Van der Stoel.
Van der Stoel wees ook op het
gevaar dat het werk in de normale
raden vertraagd wordt omdat men
de Europese raad als "beroepsinstan
tie" gaat beschouwen. In normale
raden bestaat de neiging de zaken
te gaan verschuiven. Niemand geeft
graag zijn positie prijs als er een
Europese raad voor de deur staat,
aldus Van der Stoel.
We moeten een besluit nemen:
óf de Europese raad is er één waar
besluiten genomen worden, maar dan
moeten die raden degelijk worden
voorbereid, óf de topraden moeten
een veel informeler karakter krijgen,
de "praatjes bij de haard", waar men
van gedachten wisselt en richtlijnen
geeft die in de instituties van de ge
meenschap verder gestalte moeten
krijgen.
De minister president nam een
wat genuanceerder standpunt in. Hij
sprak van het zoeken naar een
"pragmatische midden" tussen da
mogelijkheden die minister Van der
Stoel had genoemd. Deze Europese
raad heeft bij mij in ieder geval
gemengde gevoelens nagelaten wat
de werkwijze betreft, aldus Den Uyl
Vermoedelijk nog dit najaar zal er
een grote Europese conferentie over
de economie gehouden worden waar
aan de Europese vakbeweging, de
Europese werkgevers, de Europese
Commissie (het "dagelijks bestuur"
van de EG) en de Europese over
heid zal deelnemen. Den Uyl heeft
dat gisteren in Brussel meegedeeld.
Volgens Den Uyl zal de Europese
overheidsdelegatie op die conferentie
"een zware" zijn. Het is niet on
denkbaar, aldus antwoordde Den Uyl
op vragen, dat er enkele Europese
minister-presidenten aan deelnemen.
De negen EG-landen hebben gis
teren hun plannen voor uitgebreide
hulp aan Portugal bevroren nadat de
militaire leiders in Lissabon de voor
lopige regering van premier Goncal-
ves naar huis hadden gezonden. De
landen hebben verder de Arabische
wereld onder bedekte termen, ge
waarschuwd tegen de pogingen om
Israël uit de Verenigde Naties te sto
ten.
Tijdens de tweedaagse besprekin
gen is gebleken dat de meeste Eu
ropese landen niet zo gelukking zijn
met de plannen van de Franse pre
sident Valery Giscard d'Estaing voor
een topbijeenkomst' in Parijs met
het doel oplossingen te zoeken voor
de internationale monetaire crisis.
Alleen bondskanselier Helmut
Schmidt voelde iets voor Giscard's
idee. Aan besprekingen die in het
najaar waarschijnlijk in Parijs zul
len worden gehouden zouden pre
sident Ford, drie of vier Europese
staatshoofden en de Japanse leiders
moeten deelnemen.
Drie commissies zullen in opdracht
van de staatshoofden en regeringslei
ders van de Europese gemeenschap
pen zich moeten gaan buigen over
het vraagstuk rond de energie. De
commissies, die parallel zullen gaan
werken, zullen de energie, de grond-
stoffenproblematiek en de ontwikke
lingsvraagstukken in het algemeen
bestuderen.
Er Is geen definitief standpunt ge
komen van de Europese regeringslei
ders ten aanzien van de conferen
tie voor Europese veiligheid en sa
menwerking, waarvan de plechtige
slotzitting op 30 juli in de Finse hoofd
stad Helsinki plaats moet vinden.
De voorbereidingen in< Genève zijn
nog steeds niet afgerond. Zeker niet
voor wat het punt van de onderte
kening betreft. Het plan was dat Ita
lië, dat op dit moment het voor
zitterschap bekleedt, namens de ge
meenschap zou ondertekenen. De bij
gedachte daarbij was, dat de Sovjet
unie en de andere Oostbloklanden
daarmee impliciet de Europese enti
teit zouden erkennen.
