Steeds meer
drank uit
dezelfde fles
Gaat het eigenlijk wel zo goed met de Blauwe
reiger!
Concentratie
in de
drankensector
PAGINA 14
ZATERDAG 28 JUNI 1971
It
Den Haag - Ex* worden in ons land
tientallen merken en soorten bier,
jenever, wijn en frisdranken ver
kocht. Zo op het eerste oog een heel
assortiment. Maar die enorme
verscheidenheid aan drankjes wordt
uiteindelijk maar door een paar
bedrijven geleverd Want de concen
tratie in de drankensector heeft een
dusdanige omvang bereikt, dat nu
nog maar een handvol concerns
uitmaakt, wat er bij ons op tafel
komt. als we dorst hebben.
Die dorst wordt er overigens niet
minder om. Want we drinken steeds
meer. Jaarlijks gaat er per persoon
75,7 liter bier, 53,5 liter fris,
Door
Jan Kees Kokke
ongeveer 8,25 liter gedistilleerd en
zo'n 9 liter wijn naar binnen. Alleen
frisdrank vormt een uitzondering.
Daarvan gingen we de laatste jaren
steeds minder drinken, terwijl het
bier- en het gedistilleerd verbruik de
laatste tijd iets minder snel stijgt.
Onze dranksmaak wordt vooral
gedicteerd door grote concerns als
Heineken en Skol. Zij verkopen niet
alleen bier, maar ook erg veel
frisdranken, wijnen en gedistilleerd.
Ook Bols serveert heel wat soorten
drankjes. Niet alleen jenever, maar
ook talloze wijnen. Daarna volgen
de wat kleinere, zoals de Henkes-
groep, de Uto Mij. in Schiedam en
inkoopcombinaties als Deleave en
Superunie.
Heineken
Verreweg het grootste drankencon
cern is echter Heineken, dat
jaarlijks voor 1,6 miljard gulden
drank aan de man brengt. Met z'n
vier brouwerijen in ons land - waar
de merken Amstel en Heineken, plus
een aantal zogenaamde B-merken
worden gebrouwen - heeft het
Heineken-concern minstens de helft
van de biermarkt in handen.
Heineken heeft bovendien een grote
frisdrankenfabriek, Vrumona in
Bunnik, waar de mei-ken Sisi, 7-Up,
Pepsi Cola, B-3, Royal Club, Joy en
Posco worden gemaakt. Voorts heeft
Heineken in Schiedam de Gedistil
leerd Groep Nederland, waar de
merken Hoppe, Coebergh, Meder en
Hulskamp vandaan komen en in
Leeuwarden Bokma. Het Heineken-
bedrijf Van Olffen in Hattem maakt
de Zwarte Kip advocaat en de
Bistro Wijn. Het Heinekenconcern
heeft tenslotte nog een groothandel
in wijnen, Reuchlin in Rotterdam.
Heineken importeert ook nog talloze
mei-ken buitenlandse dranken, zodat
het totale assortiment van het
concern uit honderden soorten
bestaat. Het bedrijf kan daardoor
aan de horeca en aan de
levensmiddelenzaken een vrijwel
compleet drankenpakket aanbieden.
Overigens heeft het Heineken-con
cern ook nog een fors financieel
belang in de horeca. De verplichtin
gen uit hoofde van huurovereen
komsten met derden voor cafe-pan-
den van afnemers in Nederland
bedragen in totaal bijna 60 miljoen
gulden.
Sko!
De grootste concurrent voor het
Heinekenconcern is in ons land
ongetwijfeld de Skol Brouwerijen
NV. Skol Nederland is het
belangrijkste bedrijf in de interna
tionale divisie van het omvangrijke
Britse Allied Breweries Limited.
Skol heeft vier brouwerijen in ons
land en een marktaandeel met bier
van naar schatting een kleine 20
procent. Maar ook Skol streeft
ernaar een zo compleet mogelijk
drankenpakket aan te bieden.
In Dongen heeft Skol een grote
frisdrankenfabriek staan, waar van
de bottellijnen de merken Exota,
Sparks, Coca Cola, Green Spot,
Twinkel en Ranja CP komen. Op de
sterkgroeiende mineraalwatermarkt
is Skol de grootste met de merken
Spa, Vichy, Victoria en Appollinaris.
Voorts heeft Skol een 50-tal
slijterijen-wijnhandels verspreid
over het hele land, waarvan een
aantal onder de naam Hooy en
Richters. Skol is bovendien eigenaar
van de Wijnhandels Walraven
Sax, de Bredasche Wijnhandel en
Wijnkoperij Het Gulden Anker. De
produktie en distributie van wijnen
gaat Skol binnenkort concentreren
in Etten-Leur, waar de bestaande
vestiging fors zal worden uitge
bouwd.
In de gedistilleerdsector heeft Skol
de Erven Warnink Advocaat-fabriek
in Middelharnis, de Distilleerderij
De Keizer in Nieuwerkerk en de
Distilleerderij Wed. A. van den
Eelaart in Schiedam. Voorts heeft
Skol 40 groothandels in dranken.
Skol bedient bovendien niet alleen
een 10.000 tal cafe's, maar heeft een
deel hiervan in eigendom, verpacht,
of verhuurd.
Bols
De Koninklijke Distilleerderijen
Erven Lucas Bols maakt in zijn
enorme drankenfabriek in Nieuw
Vennep niet alleen de merken Bols,
Bootz, Wijnand Fockin, Blanken-
heim. De Koning, Hartevelt, Clae-
ryn, maar verkoopt via z'n 150
slijterijen van de Wijnhandel Gall
Gall ook nog heel wat drankjes, die
het Bolsconcern voor een belangrijk
deel daarnaast zelf importeert. Bols
exploiteert voorts nog een negental
zogenaamde proeflokalen. In totaal
zet het concern jaarlijks voor bijna
een half miljard aan dranken om.
Henkes
De Henkes Verenigde Distilleerderij
en in Hendrik Ido Ambacht zijn
eigendom van Gist-Brocades en de
Zuid-Nederlandsche Spiritus Fa
briek. De Henkesgroep maakt de
gedistilleerdmerken Henkes, Mops,
Oorlam, Rynbende, Levert, Calcar
Sappemeer, De Graauwe Hengst,
Boll, Catz Vieux, Sevenstern Brand-
wijn, Mispelblom Brandewijn. De
Henkes-groep heeft voorts een
150-tal slijterijen, waarvan de
meeste onder de naam Aquilar. De
Henkes-dochters Carp en Finje
leveren wijnen aan levensmiddelen
zaken, waaronder V en D en Edah,
aan de horeca en aan slijterijen En
ook Henkes importeert tientallen
buitenlandse drankmerken.
D E
Douwe Egberts heeft al de
drankengroep Ver bunt in Tilburg en
ziet dit bedrijf als het begin van
verdere activiteiten in de dranken-
sector. Zo kocht Verhunt onlangs
het wijnkopershuis Verkruijsen en
De Lange in Haarlem.
Van de vele honderden zelfstandige
distilleerderijen, die er in ons land
waren, zijn er nu nog maar een
paar over. Zo bundelt de Uto Mij in
Schiedam de vroeger distilleerderij
en Herman Jansen, Vlek en Co,
Jansen en Woutersloot, Sonnema ei
Plantenga. Zelfstandig zijn bij voor
beeld nog De Kuyper, Dirkzwagetd
beide in Schiedam. Hooghout ib
Groningen en Boomsma in Leeua
warden. g
Steeds meer zelfstandige slijterijeip
gaan er onder druk van de zro'i*
concurrenten toe over zich aan 'V
sluiten bij inkoopcombinaties, zb
werd de inkoopcombinatie Deleave
in Delft, waarbij 500 slijterswijn
handels zijn aangesloten, een van d-h
grootste wijnimporteurs van on c
land. Deleave gaat binnenkort flinlü
uitbreiden in Delft.
De meeste nog resterende kleinen
distilleerderijen, wijnhandels, fris-
drankenfabrieken en bierbrouwerijs
zullen waarschijnlijkq geen In nil
leven beschoren zijn. De gro
te drankenconcerns zijn va<|
van plan een steeds grot i
deel van de markt te veroveren-
De kleintjes hebben de noodgedwon
gen - keuze om of te verdwijnen
zich te laten opkopen.
Slechts een enkeling - zoali 1
bijvoorbeeld de nu al honderd jaa)4
bestaande Gulpener Bierbrouwerij
zal er in slagen z'n leven te redden. c
Door
Jan Ottens
Amsterdam De reiger is nog
steeds bezig aan zijn opmars: voor
het eerst sinds tientallen jaren lag
dit voorjaar het aantal broedparen
weer boven de tienduizend
Het gaat dus goed met de Blauwe
reiger, zoals hij voluit heet. Vrijwel
overal komt men hem tegen In de
buurt van autowegen, op akkers en
weilanden, langs de slootkant, en
soms zelfs in grote groepen, en meer
dan ooit ook in de bewoonde wereld.
G. i het eigenlijk wel zo goed met
die reiger? Is het echt waar dat Je
uit de aantallen mag afleiden dat
het met de verloedering van natuur
en milieu nog wel meevalt, want de
reiger moet dan toch maar eten en
voedsel is er kennelijk volop
voorhanden.
Vergif
De Amsterdamse biologieleraar A. A.
Blok, die van reigers vrijwel alles
weet en die binnenkort op een
onderzoek naar de populatiedynami-
ca (grof gezegd: het verloop van de
aantallen, de leeftijdsc. bouw en de
oorzaken daarvan) hoopt te promo
veren, moet echter waarschuwen dat
de schijn wel eens bedriegen kon.
Dat de dieren minder gezond zijn
dan ze lijken en c'at ze bij voorbeeld
tijdens een strenge winter wel eens
massaal het loodje zouden kunnen
leggen. Onderzoekingen aan gestor
ven reigers hebben namelijk aange
toond dat hun vetweefsel grote
hoeveelheden gif (restanten van
bestrijdingsmiddelen en dergelijke)
bevatten. Als ze in magere tijden
hun vet moeten aanspreken, komen
DDT, Dieldrin en PCB terecht in de
bloedbaan. Met hevige krampen
komt dan menig reiger aan zijn
eind.
Zo kan een ogenschijnlijk kernge
zond roncVliegende reiger een
hoogst ongezonde hoeveelheid vergif
bij zich hebben, aldus Blok. En om
aan te duiden hoe vervuild het
Nederlandse oppervlaktewater en
daarmee dus ook de prooidieren van
de Blauwe reiger zijn, noemt Blok
het voorbeeld van een zeven Jaar
oud mannetje dat zoveel PCB (voor
de ingewijden: 2805 d'elen per
miljoen) in zijn lichaamsvet met
zich meedroeg dat hij zich daarmee
prompt aan de kop van de
wereldranglijst van vergiftigde wa
tervogels plaatst.
„Een ranglijst waar Nederland beter
uit had kunnen blijven", oordeelt
Blok met enige verbittering.
Bescherming
Een strenge winter zoals de
Amsterdamse bioloog die vreest,
deed zich voor het laatst voor in
1963. Van de toen aanwezige
zevenduizend tot achtduizend broed
paren kwam meer dan de helft om.
Op aandringen van met name de
Nederlandse Vereniging tot Bescher
ming van Vogels werd de Blauwe
reiger naar aanleiding van deze
katastrofe onder volledige bescher
ming geplaatst.
Hij was dat namelijk niet. En juist
door de combinatie van volledige
bescherming en zachte winters is
deze vogelsoort behoorlijk in de lift
geholpen. In 1968 was de populatie
weer op haar oude peil van voor '63
om vervolgens weer een beetje in te
zakken, maar daarna is het weer
snel bergopwaarts gegaan.
Sommige reigerskolonies werden
meer dan twee keer zo groot. Die in
de Makkumerwaard bijvoorbeeld
kwam van 30 broedparen vorig jaar
tot tachtig nu. Kolonies die al groot
zijn verdubbelen zich natuurlijk niet
zo snel. De grootste in Nederland is
te vinden in Linschoten, bij
Woerden, die dit voorjaar de 400
broedparen passeerde.
Nu zijn door toedoen van reigeron
derzoeker Blok de gegevens van de
laatste Jaren veel betrouwbaarder
dan vroeger. Het tellen van
bewoonde nesten is moeilijker dan
men denkt, maar bovendien is de
reiger vanwege een vermeende
schadelijkheid nooit zo geweldig
populair geweest.
Fabels
„Er werd vroeger ruig op geschoten',
herinnert Blok zich „en ook nu nog
krijgen we aangeschoten vogels. Nog
niet zo lang geleden maakten we in
Sneek een staaltje van moordzucht
mee, toen kleine jongens met armen
vol bebloede reigers de stad
binnenkwamen die door bos- en
landeigenaren uit de bomen waren
geschoten".
Blok verwijst de verhalen over
schade aan de bomen waar de
reigers nestelen naar het land der
fabelen: „Anders dan bijvoorbeeld
aalscholvers zijn reigers helemaal
niet in staat om takken af te
rukken. Hun nestmateriaal halen ze
van de grond. En hun mest spoelt
met het eerste beste buitje van de
bomen. We kennen kolonies die in
fruitbomen nestelen. Als we daar c'e
jongen gaan ringen, moéten we ons
eer weg door het gebladerte banen".
Onder bomen van reiger-mesten
ontwikkelt zich altijd een rijk
planten- en insectenleven, vooral
omdat Blauwe reigers de grond zo
gevarieerd bemesten. Ze zijn name
lijk niet de eenzijdige viseters
waarvoor ze vaak worden versleten.
Blok: „Dat is ook zo'n vooroordeel.
Reigers eten eigenlijk alleen vis in
de tijd van de jongen. Een groot
deel van het jaar eten ze kleine
zoogdierenratten, muizen, mollen".
Visvijvers
Dit voorjaar gaf net als in 1972 een
voorproefje te zien van wat er
gebeurt als de natuur weigert c'e
Blauwe reiger een handje te helpen.
Het water bleef lang koud zodat de
vissen nog niet naar hogere
waterlagen trokken om te paaien. Er
was niet genoeg te eten voor al dii<
reigers, ze stierven bij tientalleil
Zelfs nog in mei.
De door gif bedreigde reigers ziei*
overigens kans hun levens te rekkei
door hun vrij grote aanpassinesver
mogen: ze zoeken in steeds groter
aantallen hun kostje in de stad
Buitenwijken met redelijk vee
groen, zoals die vroeger nie 1
gebouwd werden, worden met vee
reigerbezoek vereerd. Zeker waar rjl
bewoners visvijvers 'hebben aan«n» 1
legd. J
Het is duidelijk dat reigerman
de problemen van als ma-ü1
goudkarpers verliezer mensen n -
wil oplossen door het afschieten vai
reigers. Hij noemt dat een primit.ie
standpunt.
„Laten we blij zijn", z_>gt hij, „da
we in Nederland nog zoveel van dil
grote vogels hebben Ze hnren 'et
thuis, ze hebben hier een functie.'
