de boei in de fik..."
Soms denk ik, ik steek
Planten tekenen
en fotograferen
Op elke hectare:
ruim 40 woningen
Ruth van Crevel:
99
ZATERDAG 21 JUNI 1975
LEIDEN Verborgen aan de Schelpenkade in een voor
malige fabriek huist het Rijksherbarium. Het Rijksherba
rium bezit een enorme collectie van vooral 'tropische plan
ten. Na een klein doolhof van gangetjes komen we op de
kamer van Ruth van Crevel; zij tekent de planten die in
de Flora Malesiana beschreven worden.
Door
Tom Maas
„Na het gymnasium had ik geen
zin om te studeren, het enige wat
toen eigenlijk over bleef was de Te
kenacademie". Na vijf jaar deed
Ruth van Crevel eindexamen in de
vrije afdeling aan de tekenacademie
van Den Haag. Dat was in 1952, het
was toen moeilijk om een baan te
krijgen. Ze besloot een typecursus te
volgen om een halve baan op kantoor
te nemen en de rest van haar tijd
te gebruiken voor het tekenen. Op
annonce in het Leidsch Dag-
antwoord van en an-
prof. Van Steenis.
is in 1950 begonnen
met het te boek stellen van alle
planten uit het Maleise gebied. Ruth
van Crevel begon in 1952 de pente
keningen van dit enorme boekwerk
te verzorgen. Van de geschreven
planten maakt zij een tekening met
een aantal uitvergrote details. „Het
is saai werk maar het lag me wel,
ik ben een echte pietepeuteraar".
blad kreeg
tiquair en V£
Deze laatste
In 1960 besloot zij de vierjarige
avondcursus aan de School voor Fo
tografie te volgen in Den Haag". Die
fotoschool was typisch Nederland:
idioot veel bijvakken waar je niets
aan hebt. bijvoorbeeld boekhouden.
En het was heel schools. Pas in het
laatste jaar begon je echt te foto
graferen. Toch heb ik er geen spijt
van, ik heb er een heleboel geleerd.
Je leert er kijken". Fotograferen
neemt nu eigenlijk een belangrijkre
plaats in dan tekenen. „Die teke
ningen zijn eigendom van het Rijk,
daar heb ik geen hartzeer van, ik
heb meer binding met mijn foto's".
Ruth van Crevel werkt nu vier da
gen in de week aan de Flora, de
rest van haar tijd besteedt zij aan de
fotografie. Daarbij intigreren haar
oude geveltjes en oude kerkhoven,
naast natuurlijk de planten en bloe
men. Zij werkt regelmatig in op
dracht, bijvoorbeeld voor encyclope-
dieëen, en dan vooral op botanisch
gebied. Ze laat een lijvig boekwerk
zien over Meijendel waar erg veel
foto's in staan, alle vegetatie-opna
men van haar hand. Voor die op
dracht had zij een jaar de tijd om
duizend dia's te maken. In dat jaar
zwierf zij in al haar vrije tijd door
Meijendel op zoek naar alle moge
lijke plantjes, bomen en bloemetjes.
Die hang naar de natuur heeft zij
gekregen, dacht Ruth van Crevel,
door haar werk aan het Rijksherba
rium. Zij vertelt geanimeerd en ver
ontwaardigd over de tropische oer
wouden. „Bijvoorbeeld op Sumatra
verdwijnen die tropische oerwouden
als sneeuw voor de zon, door vooral
de Japanse houtmaatschappijen.
Daar worden hele bossen gekapt,
dat is onvoorstelbaar.
Hier roepe wij als er ergens een
weg wordt aangelegd, dat is óók wsl
erg, maar daar verdwijnen hele ge
bieden. Door die ontbossing krijgt je
erosie, klimaatsveranderingen, ga zo
maar door, fauna verdwijnt, bijvoor
beeld de Oerang Oetangs die in tro
pische wouden leven".
Weer pratend over haar werk aan
de Flora zegt ze weer het niet altijd
even leuk te vinden. „Soms denk ik,
ik steek de boel in de fik. Dan geeft
de man die het werk verdeelt me
weer een paar aardige plantjes, dat
is wel leuk werk. Soms heb je wel
aardige plantjes, maar die rottige
bomen allemaal". „Maar ach, ik
werk hier meer dan twintig jaar, ik
heb hier wel veel vrijheid. Er, de
mensen waarmee je werkt, dat is
toch wel fijn. Soms kan je naar het
buitenland; ik ben een paar weken in
Cambridge geweest". Lachend voegt
ze er aan toe: „Op rijkskosten".
„Dat de Flora klaar is zullen wij
niet meemaken, dat is iets van rond
2075". De pentekeningen in de Flora
moeten wetenschappelijk verant
woord zijn. Ondanks die beperking
vindt Ruth van Crevel dat zij een
eigen stijl heeft. „Sommigen vinden
dat ik te gestyleerd teken, nou ach
Zij zegt vooral geïnspireerd te wor
den door 19de eeuwse kopergravures:
„Die zijn zo open, prachtig gewoon
weg". In Nederland zijn er niet veel
anderen die werk maken als zij. „In
Nederland is er niet een erg hoog
peil; alsof het niet met liefde ge
daan is. In Engeland is de hele hou
ding tegenover de natuur anders".
Ruth van Crevel praat snel, zake
lijk; zal zich niet snel van de wijs
laten brengen. Op het eind van het
gesprek stelt zij gedecideerd het ver
haal eerst te willen lezen, voor het
in de krant komt. „Er wordt zoveel
onzin geschreven". Een zakelijk kun
stenares.
Bij de foto's
Fotogram van struisgras. Bij
fotogrammen wordt zonder ca
mera gewerkt: het struikgras is
hier op het lichtgevoelig papier
gelegd en belicht: het door het
gras bedekte papier blijft wit, de
rest wordt zwart.
Rechts: Ruth van Crevel, te-
kenares en fotografe. Nadat ze de
minieme bloemetjes van een plant
uit het Maleise gebied heeft "op
gekookt", haalt ze ze met een -pin
cetje een beetje uit elkaar om ze
beter te kunnen bekijken. Kijkend
door een microscoop maakt zij
dan een pentekening van het
bloemetje.
ADVERENTIE
HAARLEMMERSTRAAT 181
ZILVEREN SIERADEN
Een schoonheid van een
collectie
JUWELIER V.D. WATER
Zwartemeerlaan-Gardeniadal
MM
Mumft
IIM WK O O
■Jllfei.iiiK-
in februari '74.
LEIDEN Hoe snel het allemaal
gaat in de Merenwijk bewijzen neven
staande foto's. De twee bovenste
plaatjes werden geschoten vanaf de
Zwartemeerlaan ter hoogte van het
Gardeniadal. In februari '74 was er
nog weinig meer te zien dan een
modderpoel, vaag omgeven' door een
>uten schoeiing. Nu ongeveer an
derhalf jaar later zijn zowel ter lin
ker als ter rechter zijde huizen ver
rezen en is op de achtergrond de Pa-
gebrug nog juist zichtbaar.
Op de Linkerzijde van deze foto is
een deel zichtbaar van de ruim 300
woningen, die vallen binnen het pro
ject Van Wijnen. In dit plan staan
123 vierkamer-eengezihswoningen en
nog eens 58 vijfkamer-eengezinswo
ningen. De huren van deze woningen
inclusief servicekosten liggen tussen
de f 370 en f 410 gulden per maand.
Verder staan er in dit deel van de
Merenwijk 39 tweekamerflats voor de
veilhuur. De huur bedraagt f 325 per
maand.
Koopwoningen zitten er ook in het
plan Van Wijnen: 50 schakelbunga-
Lows waarvan het kenmerk is een
woonkamer met een oppervlakte van
ongeveer 40 vierkante meter gelegen
rondom een open haard. Er zijn drie
slaapkamers. Het plan wordt gecom
pleteerd door 36 splitgevelwoningen.
Architect Van deze woningen is ir. G.
Gerritse uit Dordrecht, terwijl ze ge
financierd worden door Delta Lloyd
De splitgevelwoniingen hebben een
inpandige garage. Ook hier centraal
in de woonkamer de open haard. Een
paar treedjes hoger ligt een woon-
Broekweg februari '74.
Door Bram van Leeuwen
eetkamer in half-open-verbinding
met de keuken. Boven zijn er drie
slaapkamers en een badkamer. De
prijzen van koopwoningen in dit deel
van de Merenwijk liggen tussen de
156.000 en 165.000 gulden. Deze maand
is een begin gemaakt met de ople
vering van de woningen. De straat
namen in deze buurt eindigen op
plaats, zijde, hoek, pad en oord en
beginnen met een vogelnaam.
Aan de rechterzijde van het water
ligt de "vlinderbuurt" waarvoor door
een aantal Leidse aannemers een ge
zamenlijk plan is ontworpen. In totaal
bouwt "Leibouw" daar 386 woningen,
in zes verschillende types, zowel voor
verhuur alïs voor de verkoop. Uiter
lijk het meest opvallend zijn de 92
splitgevelwoningen, die al snel de bij
naam "puntmutsen" hebben gekre
gen. De woningen liggen ten noorden
van het recreatiepark en hebben vier
slaapkamers en een garage. Andere
koopwoningen in de vrije sector zijn
de 38 schakel-patiobungalows en de
76 eengezinswoningen, die gelijkvloers
een berging, woonkamer en open keu
ken hebben, op de eerste verdieping
vier slaapkamers met badkamer en
douche, en daarnaast nog een zolder
kamer. De prijzen van deze eenge
zinswoningen liggen tussen de 130.000
en 170.000 gulden. Voor de verhuur
zijn in dit complex beschikbaar 34
tweekamer-appartementen (huur
f 300) en 147 eengezinswoningen die
>ua indeling in grote lijnen overeen
komen met de 76 koopwoningen met
dit verschil dat er geen 4 maar 3
slaapkamers zijn, en de badkamer
heeft plaatsgemaakt voor een douche
cel. Veertig van deze woningen heb
ben bovendien nog een zolderkamer.
De huur van deze huizen liggen tus
sen de 410 en 450 gulden per maand.
De architectonische ontwerpen van
de Leibouw-woningen zijn van Henri
le Grand en Paul Selle. Een klein
deel van de woningen is reeds opge
leverd.
Aan de noordzijde van de Veluwe-
meerlaan licht een deel van de Me
renwijk, dat inmiddels wat woning
bouw betreft is voltooid. Hier staan
408 woningen, die gebouwd zijn door
Panagro in opdracht van de Stich
ting Eigen Huis. Het zijn de goed
koopste koopwoningen, die in de Me
renwijk gebouwd worden en er be
stond dan ook bijzonder veel belang-
Zwartemeerlaan-Gardeniadal in juni '75.
stelling voor. De stichting was een
gemeentelijk initiatief en werkte op
een non-profit-basis. De prijzen van
de woningen konden daardoor onder
de 90.000 gulden blijven.
De succesformule van dit bouwpro
ject is zo aangeslagen dat inmiddels
door enkele gemeenteraadsleden on
der wie de VVD-er Cor Eizenga (zelf
wonend in een huis van de stichting»
is gepleit voor een dergelijk project
in de Leeuwenhoek. Dat is het deel
van het Morskwartier dat vo<
ningbouw gereserveerd blijft
grondtransactie met
De verkavelingsdichtheid in dit
plan is vrij hoog, namelijk 42,5 wo
ning per hectare. Voor de gehele
Merenwijk zal dit cijfer na de vol
tooiing ook uit de bus komen.
De foto's links onder en rechts on
der laten de metamorfose zien die de
Broekweg ter hoogte van de Veluwe
meerlaan heeft ondergaan. Het enige
duidelijke herkenningspunt dat ge
bleven is vormt het bouwkeetje. Op
die foto links onder zijn de draglines
nog in actie en wordt de bekisting
gemaakt voor de riolering. Dat alles
is inmiddels onder het wegdek van
de Veiuwemeerlaan verdwenen, zoals
op de foto rechts blijkt. De Broekweg
is trouwens een van de punten die in
de Merenwijk-opzet is ingepast. De
weg bestond reeds nog voor de eerste
paal de grond in ging.
Broekweg juni '75.
