TERUGTELLEN BIJ
EEN NIEUW BEGIN
PIONIERS
Eerste Russisch-Amerikaanse rendez-vous in de ruimte
PAGINA 14
ZATERDAG 31 MEI 1975
10-9-8-7-6-5-4-3-2-1-igniltion-we have liftoft
Terug-tellen is in de ruimtevaart een bijzonder
belangrijke aangelegenheid. Het markeert het
spectaculaire begin van een vlucht, veelal via
radio en televisie „bijgewoond" door miljoenen
over de gehele aarde en altijd heel gespannen
door honderden, die bij de voorbereiding van
een vlucht betrokken zijn geweest, andere hon
derden, die in de vluchtleidingscentra de vlucht
zullen begeleiden en bovenal niet te vergeten de
familieleden en overige nauwe relaties van de
mannen, die een nieuw ruimte-avontuur tege
moet gaan.
Op 15 juli a.s. begint een bijzondere ruimte-
vlucht: een gemeenschappelijke vlucht van een
Amerikaanse Apollo metd rie man aan boord
en een Russische Sojoez met twee ruimtevaar
ders. Die vlucht markeert, naar velen hopen,
een nauwere samenwerking in de ruimte tussen
de twee mogendheden, die tot dusver de beman
de ruimtevaart gescheiden hebben „gemaakt".
Het lijkt ons een passende gelegenheid, om de
bemande ruimtevaart tot dusver de revue te la
ten passeren, als het ware terug te tellen in de
geschiedenis van de menselijke exploratie bui
ten de wieg van de mensheid, de aarde, de ex
ploratie van de eindeloze wereldruimte die nog
zoveel raadsels in zich bergt en waarin naar alle
waarschijnlijkheid ook antwoord kan worden
gevonden op talloze vragen, die voor ons leven
op aarde van belang zij n.
Het is nog altijd een open vraag of de onbeman
de dan wel de bemande ruimtevaart het meeste
kan bijdragen tot onze kennis omtrent de we
reld waarin wij leven en welke van deze twee
explorabiemethoden nu en op den duur het
meeste directe nut kan opleveren voor ons wel
zijn. Deze vraagt zal wel altijd open blijven.
Beide systemen hebben hun waarde, terwijl er
nauwelijks maatstaven te vinden zijn, om deze
waarden te meten.
Het feit, dat wij in dit overzicht de nadruk leg
gen op de bemande ruimtevaart vindt alleen zijn
oorsprong in de omstandigheid, dat het in juli
a.s. gaat om een zeer opmerkelijke vlucht in de
bemande ruimtevaart: Russen en Amerikanen
die elkaar in de ruimte ontmoeten, daar gaan
samenwerken tijdens bezoeken aan eikaars ge
koppelde ruimtevoertuigen, en daarmee een ba
sis zullen leggen voor een gezamenlijke per
land alléén nauwelijks betaalbare exploratie
door de mens van de verdere ruimte, van hemel
lichamen als Mars en de manen van Jupiter, en
dichterbij huis ook onze eigen maan, die nog
vele raadsels en beloften voor de mens in zich
bergt.
Sinds 12 april 1961, toen de Rus Joeri Gagarin één rondje om
de aarde draaide en daarmee de eerste mens in de ruimte werd,
hebben de Russen en Amerikanen tezamen in totaal 29361 uur
en 18 minuten man-uren ruimte-ervaring opgedaan. Dat is ruim
1223 dagen ofwel meer dan twee en een half jaar! Smeert men
die ruimte-ervaring gelijktijdig uit over de ruim veertien jaren
bemande ruimtevaart dan betekent dit maar liefst vijf uur
en drie kwartier ieder etmaal.
Uiteraard heeft niet iedere dag bijna zes uur een mens in
de ruimte gezeten, maar het geeft toch een indicatie van de
intensiteit waarmee de bemande ruimtevaart bedreven wordt.
Het is een betrekkelijk normale zaak geworden.
Overigens is deze volgens een cli-
che-typering „stormachtige" ontwik
keling van een sensatie van de eer
ste rang tot een normale zaak geens
zins een uniek verschijnsel. Op een
aanverwant terrein is een duidelijke
parallel te vinden: in 1903 maakten
de gebroeders Wright de eerste mo-
torvlucht, maar veertien jaar later,
in V 1917, was de luchtvaart al ge
heel ingeburgerd.
ingeburgerd. Vanzelfsprekend niet in
de mate van thans, maar ook toen
was de nieuwe technologie in korte
tijd gemeengoed geworden en be
tekende een vliegtochtje echt geen
wereldsensatie meer. De kreet, dat
wij in een dynamisch tijd leven,
mogen we niet alleen op de naoor
logse jaren van toepassing iten
zijn.
Niettemin blijft de snelle ontwik
keling van de bemande ruimtevaart
opmerkelijk. Niemand had ten tijde
van de vlucht van Gagarin durven
denken zonder uitgemaakt te wor
den voor ireële fantast) dat nog
geen anderhalf decennium later drie
mannen bijna drie maanden achter
een in een ruimtestation zo groot
als een vierkamerflat om de aarde
zouden wentelen, zoals de drie Ame
rikanen in Sky lab-m rond de Jaar
wisseling 1973/1974, of dat slechts
vijf jaar na Gagarin de eerste men
sen op de maan zouden rondwande
len en daar korte tijd later een auto
zou rondrijden.
Het merkwaardige is, dat we met
deze ervaringen voor ogen nog niet
goed durven voorspellen, welke nu
nog als fantastisch beschouwde spek
takelstukken over een jaar of tien
te zien zullen zijn geweest. Wat er
thans voor zover bekend op stapel
staat is namelijk niet zo bijzonder
sensationeel, afgezien van het feit,
dat over een jaar of vijf de Ame
rikaanse ruimte-shuttle, een her
haalde malen bruikbare capsule, die
veel weg heeft van een vliegtuig de
ruimtevaart ook voor vrijwel onge
trainde mensen mogelijk zal maken.
In de ontwikkeling sinds Gagarin
heeft Rusland de eerste jaren on-
tegeegeglijk d/ leiding gehad en
het tempo aangegeven, zoals ook in
de eerste Jaren van de onbemande
ruimtevaart, die begon met de lan
cering van de Russische Spoetnik-
I op 4 oktober 1957. Voor die op
zienbarende Russische start zijn ver-
Twee retours
aarde-zon
De kosmonauten en astronau
ten (Russische en Amerikaanse
ruimtevaarders hebben nu een
maal sinds Gagarin en Glenn
aparte benamingen gekregen als
waren het verschillende rassen)
hebben in de afgelopen 14 jaar
niet minder dan bilna zeshon
derdmiljoen reiziger-kilometer
in de ruimte afgelegd.
Dat is ongeveer twee retour
tjes aarde-zon of 750 retourtjes
aarde-maan of tenslotte 15.000
maal om de aarde. Dag en nacht
doorlopende zou een stevige tip
pelaar daar 11.000 jaar over
doen. Dan had hij bij het aller
vroegste begin van de menselijke
„beschaving" moeten beginnen
om nu na voltooide taak zijn
blaren te kunnen gaan verzor
gen.
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
schillende oorzaken aan te wijzen. In
de eerste plaats beschikten de Rus
sen over krachtiger raketten dan de
Amerikanen. Militaire overwegingen
hadden tot die voorsprong geleid. In
de tweede plaats werd in Rusland
het gehele complex van ruimte-pro
jecten centraal geleid, terwijl in Ame
rika elkaar beconcurrerende onder
delen van de strijdkrachten, die de
hoofdtoon aangaven in de techno
logische ontwikkelingen, een doel
treffende centrale leiding in de weg
stonden. Dit laatste deed de voor
sprong aan technologische kennis
van Amerika teniet, welke dit land
had kunnen inzetten dank zij het
feit, dat na het einde van de tweede
wereldoorlog de meest vooraanstaan
de raketdeskundigen (zoals Von
Braun) door Amerika uit het ver
slagen Duitsland als „oorlogsbuit" wa
waren ingepikt.
Rusland beschikte daardoor over
een overwicht aan brute kracht om
zaken de ruimte in te slingeren. Ame
rika moest aan de grenzen van zijn
lanceercapaciteit werken.
Een van de gevolgen van deze
situatie was, dat Amerika verfijndere
technieken voor miniaturisering
moest ontwikkelen dan de Russen
nodig dachten te hebben. Op den
duur heeft dit alles de Amerikaanse
achterstand doen verkeren in een
overduidelijke voorsprong op Rus
land, nadat eenmaal een behoor
lijke lanceercapaciteit was verkre
gen.
Een en ander leidde er toe, dat
aanvankelijk de Amerikaanse povere
prestaties smalend door de wereld
werden bekeken, maar ook leidde
dit er toe, dat de NASA een betere
greep kreeg op de project-ontwikke
ling en dat president Kennedy, stom
weg uit prestige-overwegingen, het
stoutmoedige plan laacceide om in
ieder geval de primeur te hebben
van een Amerikaan op de maan.
Deze twee gevolgen van de aanvan
kelijke Amerikaanse achterstand heb
ben de Verenigde Staten gten wind
eieren gelegd. Al enkele jaren na de
vlucht van Gagarin was het uit met
de Russische primeurs en records, die
voortaan, zeker in de bemande ruim
tevaart praktisch alleen aan de Ame
rikanen ten deel zouden va'len
De stand-in-de-ruimte bij het be
gin van een gezamenlijk Russisch-
Amerikaanse vlucht samenvattend
kan het best in de volgende cijfers
worden gegeven.
Rusland heeft in totaal 25 bemande
vluchten gemaakt, tegenover de Ame
rikanen 30. De Russen brachten
daarbij 46 kosmotauten in de ruimte,
Amerikanen 68. De vluchtduur van
de Russische bemande capsules be
droeg 3614 uur 52 minuten, die van
de Amerikaanse 7666 uur 28 minuten.
De 34 verschillende Russische kos
monauten deden daarbij 7439 uur
37 minuten man-uren ruimte-erva
ring op, de 41 verschillende Ameri
kaanse astronauten 21921 uur en 41
De persoonlijke gegevens over deze
in totaal 75 ruimtevaarders tonen
wij in een aparte tabel op deze pa
gina.
De Russen lanceerden 9 eenmans-
capsules (6 van het type Wostok,
van het type Sojoez 3), voorts
tweemanscapsules (1 maal een Wos-
hod en 10 maal een Sojoez) en 5
maal een driemanscapsule (1 Wos-
hod en 4 van het type Sojoez). Aan
vankelijk was de Sojoez voor een
driekoppige bemanning bestemd,
maar later is de capsule sterk ge
wijzigd na het ongeluk met de drie
mans Sojoez-11 in juni 1971 toen de
drie kosmonauten Dobrovolski, Vol-
kow en Patsajew na een Ruusische
duurrecordvluch van 569 uur en
40 minuten bij de landig om het
leven kwamen.
Sindsdien is de Sojoez voor
slechts twee bemanningsleden ge
schikt.
De Amerikanen lanceerden 6 een-
manscapsules (alle van het type
Mercury), 10 tweemanscapsules (alle
van het type Gemini) en 14 drie
manscapsules (alle type Apollo, ge
bruikt voor vluchten om de aarde,
maanvluchten en transport naar het
ruimtestation Skylab).
Van de 34 verschillende Russische
kosmonauten maakten er 24 slechts
één vlucht, 8 man twee vluchten en
2 man drie vluchten.
Van de 41 verschillende Ameri
kaanse astronauten maakten er even
eens 24 man een vlucht, voorts 10
man twee duchten, 4 man drie
vluchten en 3 man vier vluchten.
Het persoonlijk duurrecord van
verblijf in de ruimte berust merk
waardig genoeg zowel bij de Russen
als de Amerikanen bij ruimtevaar
ders die slechts één vlucht op hun
naam hebben staan. Voor de Rus
sen zijn dat Goebarow en Gretsjko,
die van 11 januari tot 12 ebruari
van dit jaar een vlucht maakten in
de Sojoez-17 van 701 uur en 3 mi
nuten (reim 29 dagen) en voor de
Amerikanen zijn het Carr, Gibson
en Pouge die van 16 november 1973
tot 3 februari 1974 in de -ruimte
waren met de Apollo-Skylab-III dat
wil zeggen 2040 uur en 13 minuten
ofwel iets meer dan 85 dgen.
Geruime tijd is het „hoogterecord"
ook in de belangstelling geweest,
want het was althans in lekenogen
indrukwekkend het verst van „huis",
dat wil zeggen van de aarde te zijn
geweest. De Russen hebben het niet
verder gebracht (indertijd een re
cord) dan 492 kilometer tijdens de
vlucht van de Woshod-2 in maart
1965. Aardig te vermelden is, dat
naast commandant Beljajew de kos
monaut Alexei Leonow aan die
vlucht deelnam. Leonow wordt com
mandant van de Russische Sojoez,
die in juli met de Amerikaanse Apollo
zal koppelen. Leonow was voorts de
eerste mens, die een „ruimtewande
ling" maakte tijdens die tot dusver
enige ruimtevlucht op zijn naam.
Sindsdien hebben Russen voor zover
bekend niet meer hun capsules in de
ruimte verlaten behalve „binnen
door" bij koppelingen. De Amerika
nen hebben tientallen „EVA's" (Ex
tra Vehicular Activities) op hun
naam staan, b.v. bij alle maan-ex-
pedities en bij het Skylab-project.
Leonow moest zijn Sojoez-vlucht in
maart 1965 afsluiten met een nood
landing in de Oeral na slechts ruim
een etmaal ruimte-ervaring.
Het „hoogterecord" is al lang niet
meer in Russische handen. Alle Ame
rikaanse vluchten om en naar de
maan hebben deze 492 km van Leo
now verre overtroffen. Bij al die
tien vluchten was de betrokken Apol
lo meer dan 400.000 km van de aar
de, voor het eerst met de Apollo-8
tijdens de befaamde kerstvlucht om
De twee commandanten van
de Apollo-Sojoez-vlucht Stafford
(rechts) en Leonow (links) ont
moetten elkaar in oktober j.l. in
Amsterdam tijdens een interna
tionaal ruimtevaart-congres, Tus
sen hen de twee ambassadeurs
van hun landen in ons land, links
de Amerikaan Kingdom Gould en
rechts de Rus A. I. Romanow.
De wereldberoemde -pionier van de bemande ruimtevaart Joeri
Gagarin, iviens solovlucht van één rondje om de aarde in april
1961 voor eeuwig een mijlpaal in de geschiedenisboekjes van
de toekomst zal zijn. Bijna 7 jaar na zijn beroemde vlucht
kwam hij om bij de training voor een volgende ruimteopdracht.
de maan in december 1968, waarbij
Borman, Lovell en Anders de beman
ning vormden. Voor het eerst aan
schouwden mensenogen toen direct,
de „achterkant" van de maan.
Een belangrijke Amerikaanse pri
meur was de eerste maanlanding op
20 Juli 1969 door Armstrong en Al-
drin. Er hebben nu in zes expedities
twaalf Amerikanen op de maan ge
lopen of gereden. De Russen hebben
nog geen enkele maanlanding uitge
voerd.
De Russen houden nog wel het re
cord van het grootste aantal mensen
(en bemande capsules) tegelijk in de
ruimte. In oktober 1969 maakten de
Sojoez 6, 7 en 8 met resp. 2, 3 en
2 kosmonauten aan boord, een ge
meenschappelijke vlucht. Daarbij
kwam het niet tot een koppeling en
het oorspronkelijke doel van het
ruimtespektakel is nooit geheel uit
teriaal voor de constructie van een
ruimtestation in een baan om de
de doeken gedaan. Het gerucht wil
de, dat een zeer krachtige raket ma-
aarde had moeten brengen, welk sta
tion dan door de zeven kosmonau
ten geassembleeerd had moeten wor
den,, maar de draagraket zou hébben
gefaald. De Amerikanen hebben
maixmaal vier man tegelijk in de
ruimte gehad! namelijk de tweemans-
Gemini's 7 en (later gelanceer
de) 6.Zij ontmoetten elkaar in de
cember 1965 wel in de ruimte maar
voerden ook geen koppeling uit.
Russische primeurs in de ruimte
waren: de eerste mens, de eerste
vrouw (Valentina Teresjkowa in juni
1963 in de Wostok-6, later gehuwd
met de kosmonaut Nikolajew, één
welgeschapen kind), de eerste twee-
li ngvlucht, de eerste drielingvlucht,
de eerste ruimtewandeling, maar ook
het eerste dodelijke slachtoffer, waar
over elders meer.
Amerikaanse primeurs waren er
aanzienlijk minder maar wel van
groter gewicht: de eerste koppeling
in de ruimte, de eerste vlucht om
de maan en de eerste maanlanding.
Daarmee zouden wij het „aftel
len bij een nieuw begin" willen
besluiten. Een fragmentarisch over
zicht, dat ondanks zijn beperkin
gen toont, hoe de kaarten liggen in
de ruimte, waar nu binnenkort voor
het eerst de grote rivalen Amerika
en Rusland elkaar de hand zullen
reiken in een historische vlucht, die
in zeker opzicht de tweede fase van
de bemande menselijke ruimtevaart
inluidt.
Hieronder laten wij de namen volgen van alle Ameri
kaanse en Russische ruimtevaarders, die vluchten heb
ben gemaakt voordat zij eindelijk elkaar in de ruimte
zullen ontmoeten. De namen zijn per land alfabetisch
gerangschikt, waarbij is aangegeven hoeveel vluchten zij
hebben gemaakt, wat hun totale vluchtduur was en hier
en daar wat bijzonderheden.
Amerikaanse astronauten
Naam Aantal Totale duur Bijzonderheden
vluchten in uren-
Aldrin
Anders
Armstrong
Bean
Borman
Carpenter
Carr
Cernan
Collins
Conrad
Cooper
Cunningham
Duke
Eisele
Evans
Garriot
Gibson
Glenn
Gordon
Grissom
Haise
Irwin
Kerwin
Lousma
Lovell
Mattingly
McDivitt
Mitchell
Pogue
Roosa
Schmitt
Schweickart
Scott
Shepard
Shirra
Stafford
Swigert
minuten
2
289.53
op maan
1
147.11
om maan
2
206.00
eerste op maan
2
1671.56
op maan
2
477.46
om maan
1
4.56
1
2040.13
duurrecord
3
566.16
om en op maan
2
266.05
om maan
4
1179.38
op maan
2
255.16
1
260.09
1
266 00
1
260.09
1
301.52
1
1427.20
1
2040.13
duurrecord
1
4.55
1ste A om aarde
2
315.53
om maan
2
5.09
omgekomen bij
brand Apollo
1
142.54
schipbreuk
Apollo
1
295.12
1
672.49
1
1427.20
4
715.15
2 maal om maan,
schipbr. Ap. 13,
1ste 4x in ruimte
1
266.00
om maan
2
338 57
1
216.02
op maan
1
2040.13
duurrecord
1
216.02
om maan
1
301.52
geoloog op maan
1
241.01
3
546.55
op maan
2
216.17
1ste A in ruimte
op maan
3
295.13
3
290.15
om maan
1
142.54
schipbr. Ap. 13,
om maan
1
672.49
1
9756
eerste rulmtew.
A, later dood bij
brand AdoIïo
1
295.12
om maan
4
533.43
om en op maan
Russische kosmonauten
Bijzonderheden
Atsjoechin
Beljajew
Beregowoy
Bykowski
Chroenow
Demin
Dobrovolski
Feoktistow
Filiptsjenko
Gagarin
Goebarow
Gorbatko
Gretsjko
Jelisjejew
Klimoek
Koebasow
Komarow
Lazarew
Lebedew
Leonow
Patsajew
Popowitsj
Roekawisj nikow
Seraf anow
Sewastjanow
Sjatalow
Sionin
Teresjkowa
Aantal Totale duur
vluchten in uren-
sminuten
1 383.07
1 26.02
1 94.51
1 119.06
1 48.43
1 48.12
1 569.40
1 24.17
2 262.05
701.03
11841
701.03
215.10
192.50
118.42
51.02
49.31
192.50
26.02
49.31
519.21
569.40
454 04
191.10
48.12
424.59
237.41
118.42
70.50
dood bij landing
generale Sojoez-
Apollo
eerste in ruimte
Russ. duurrecord
Russ. duurrecord
overstapje in
ruimte
eerste dode, om
gekomen bij lan
ding Sojoez-1
noodl. na start
eerste uitstapie
in ruimte, daar
na noodlanding
noodlanding kort
na start
eerste tv uit
ruimte
dood bij landing
genprale Sojoez-
Apollo
Wolnyow
Yegorow
Sojoez-18-A-B
De 'stand in de ruimte' die
wij op deze pagina en op een
volgende pagina over de
Apollo-Sojoez-vlucht vermel
den, gaat voor de Russen tot
en met de Sojoez-18, die op
5 april jl. werd gelanceerd
maar direct na de start door
een mankement aan de lan-
ceerraket een noodlanding
moest maken.
De op 24 mei begonnen
Sojoez-vlucht is daarbij niet
inbegrepen. De Russen noe
men die laatste Sojoez num
mer 18, maar het moet eigen
lijk 19 zijn. De noodlandings-
vlucht achten zij 'ongenum
merd'. We zullen het voor
de statistiek maar op Sojoez-
18-A en Sojoez-18-B moeten
houden, om met de num
mering niet helemaal in het
slop te raken.
