Geen spektakel van NAVO-
top te
wachten
esso/a
Europa bouwt eigen communicatiesatellieten
Arrestaties in Portugal
onder extreem linksen
NAAST HET NIEUWS
Bilaterale contacten deze week belangrijker
het heerlijkste toetje,
één brok gezondheid
mWEUWIJK
Problemen veelzijdiger dan alleen technisch
DONDERDAG 29 MEI 1975
BRUSSEL (SP) „De Verenigde Staten zijn realistisch
genoeg om niet aan te dringen op toelating van Spanje tot de
NAVO". Dat verklaarde gistermiddag de secretaris-generaal
van het bondgenootschap, mr. Jospeph Luns, op de persconfe
rentie aan de vooravond van de NAVO-topconferentie, die van
middag om half vijf in Brussel zou beginnen. Luns zei ook dat
militair ingrijpen van de NAVO in Portugal uitgesloten is, ook
al bestaat er bij de bondgenoten wel bezorgheid over de toe
stand in dat land. „De NAVO kent geen Brezjnjew-doctrine",
zo voegde hij daaraan toe.
Het conflict tussen Griekenland
i Turkije over Cyprus kan volgens
Luns beter buiten het kader van de
NAVO worden opgelost. Amerikaan-
bemiddeling in deze kwestie sloot
hij niet uit. Een Griekse woordvoer
der deelde gisteren mee dat premier
Karamanlis en zijn Turkse collega
Demirel elkaar zaterdagmorgen in
Brussel zullen ontmoeten. De Ame
rikaanse president Ford, die gister
avond in Brussel aankwam, zei dat
de NAVO een hoeksteen blijft van 't
buitenlandse beleid van de VS. De
Weer golf van
arrestaties
in Spanje
MADRID 'Reuter) De Spaanse
politie heeft in Madrid en Vallaöo-
wid meer dan 30 mensen aangehou
den, onder wie advocaten, vakbonds
leiders en hoogleraren. 2 e worden
verdacht van activiteiten tegen de
regering, zo is tut welingelichte bron
vernomen. In de juridische faculteit^
van de universiteit van'Madrid ar
resteerde de politie 14 mensen die
betrokken zouden zijn geweest bij de
vorming van een comité van de Jun-
Democratica, een samenwerkings
verband van illegale oppositiegroepe
ringen. Et is nog geen aanklacht te
gen hen ingediend. De arrestanten
zijn twee hoogleraren, zeven lectoren
vijf studenten
In VaAladoliid arresteerde politie in
burger een vooraanstaand Madrileens
advocaat, Gregorio Peces Barba, twe?
selij'ke advocaten en zeker 20
vakbondsmensen die de werknemers
van de Fasa-Renaultfabrieken verte
genwoordigen. Ze zaten in een res
taurant te eten. Later zijn ze weer
vrijgelaten. Eerder had de regerln?
Peces Barba een lector aan de uni
versiteit van Madrid, al verboden een
lezing over de rechten van de mens
geven voor arbeiders bij Renault,
Peces Barba treedt regelmatig op als
[advocaat voor politieke gevangenen.
Er is geen reden opgegeven voor hun
arrestatie
Proces-Guillaume
start eind juni
DUSSELDORF (AP) Het pro
ces tegen Günter Guillaume, wiens
arrestatie wegens spionage had ge
leid tot het aftreden van bondskan-
I se lier Brandt, zal op 24 juni begin
nen, aldus is van officiële zijde be-
kend gemaakt.
I De vrouw van Guillaume, Christel,
zal tezelfdertijd met haar man wor
den berecht.
Hij is 48, zij 47 Jaar oud.
Als Gaullaume wordt veroordeeld
kan dit levenslang betekenen, zijn
vrouw zou een gevangenisstraf kun
nen krijgen van ten hoogste 5 jaren
Guillaume was een Oostduitser die
in 1956 zou zijn "gevlucht" naar 't
I westen waar hij spionage moest be
drijven voor de DDR.
In 1973 werden zijn spionageacti-
viteiten ontdekt en werd hij scherp
in de gaten gehouden maar pas een
jaar later gearresteerd en in staat
van beschuldiging gesteld.
Amerikaanse verbondenheid met de
alliantie zal onverminderd blijven
bestaan.
Op zijn persconferentie zei Luns
verder dat de NAVO-top geen spec
taculaire besluiten zal nemen. Hij
vond het echter van belang dat de
onzekerheid die na de jongste ge
beurtenissen in Indo-China is ont
staan, zowel in Europa als in de
VS, wordt weggenomen.
Luns weigerde afstand te nemen
van uitlatingen van de geallieerde
opperbevelhebber in Europa, de Ame
rikaanse generaal Haig,* die de
ze week verklaarde dat een eventue
le toelating van Spanje tot de NAVO
moet worden bekeken in het licht
van de feiten en niet van "emoties
en verouderde principes". Haig mag
volgens Luns zijn particuliere me
ning geven over dergelijke kwesties.
De Portugese premier Vasco Gon-
calves gaf gisteren te kehnen dat
hij de NAVO-top wil benutten om
verdenkingen tegen Portugal uit de
wereld te helpen en inzicht te ver
schaffen in de werkelijke situatie in
zijn land.
Het is imiddels wel duidelijk dat
de vele bilaterale contacten die de
komende dagen in Brussel worden
gehouden, interessanter zullen zijn
dan de NAVO-top, die vooral een
herbevestiging zal opleveren van de
Atlantische verbondenheid tussen
West-Europa en de VS. De Franse
president Giscard d'Estaing, die niet
deelneemt aan de NAVO-bijeenkomstr
werd vanavond om zes uur in Brus
sel verwacht. Na het diner dat ko
ning Boude Wijn de verzamelde staats
hoofden en regeringsleiders aanbiedt
zou Giscard nog een onderhoud heb
ben met Ford. De Amerikaanse pre
sident zal in ieder geval ook spreken
met de Turkse premier Demirel en
diens Griekse ambtgenoot Karaman-
lis. Deze laatste is al sedert dinsdag
avond in Brussel.
Opmerkelijk id dat het diner op
het koninklijk paleis vanavond al
leen door mannen zal worden bijge
woond. Er zijn ongeveer 100 deelne
mers. De Amerikaanse president en
zijngevolg logeern in de residentie
van de Amerikaanse ambassadeur
Firistone, die voor de gelegenheid
elders zy'n tenten heeft moeten -op
slaan. President Ford vertrekt za
terdagmorgen om acht uur naar
Madrid. Vervolgens gaat hij naar
Salzburg voor besprekingen met de
Egyptische president Sadat en ten
slotte bezoekt hij Rome, waar hij
de paus zal ontmoeten.
Mevrouw Ford en koningin Fabiola met een boeket bloemen, links Joseph Luns, secretaris-gene
raal van de NAVO, naast hem president Ford van de VS en koning Boudewijn rechts, bij de aan
komst in Brussel voor de NAVO-top.
Oplossing politieke crisis in het verschiet?
LISSABON (Reuter/AP) -r De beweging voor de strijdkrachten in Lissabon heeft gisteren be
kendgemaakt dat zij enkele leden van een extreem linkse organisatie heeft aangehouden op ver
denking van het in hun kantoor gedurende twee dagen martelen van een ex-soldaat. Volgens de
in Coimbra uitgegeven verklaring heeft het incident het begin van de week in deze stad plaats
gehad en zijn de aangehouden extremisten lid van de Maoïstische beweging voor de reorgani
satie van het proletariaat, de politieke partij MRPP.
Het slachtoffer heeft tegen Journa
listen gezegd dat hij is geslagen, on
dervraagd en tijdens zijn gevangen
schap niet is mogen gaan liggen. Op
zeker ogenblik had hij geprobeerd
door het doorsnijden van zijn polsen
zelfmoord te plegen.
Hij vertelde dat hy was ondervraagd
over benadering door het zogenoem
de „Portugese bevrijdingsleger", een
vermeende rechts-subversieve orga
nisatie.
De beweging voor de strijdkrachten
heeft het MRPP-kantoor in Coimbra
gesloten en verklaard dat het inci
dent „puur banditisme" schijnt te
zijn geweest.
Ook in de hoofdstad Lissabon blij
ken tientallen Maoïsten te zijn aan
gehouden.
Zwaargewapende soldaten bezetten
het kantoor van de MRPP in Lissa
bon en hielden iedereen die ze^er in
aantroffen aan en legden beslag op
kaartsystemen propaganda-mate
riaal en schrijfmachines.
Een bevelvoerende officier zei dat
de MRPP „het nu te bont gemaakt
heeft", en dat het ogenblik was aan
gebroken een einde te maken aan
haar activiteiten.
Voor het kantoor hadden zich veel
mensen verzameld en hier en daar
werd een protest gemompeld, maar
de soldaten stuurden lieden die in
debat wilden treden door.
Copcon, de nieuwe veiligheidspolitie
in Portugal, liet aanzeggen dat later
een reden voor het optreden tegen de
Maoïsten zou worden verstrekt.
Gisteren leek er overigens vooruit
gang te komen in een mogelijke op
lossing van Portugal's politieke cri
sis. Da socialisten stelden hun boycot
van de kabinetszittingen uit, de mi
litairen stonden de burgerlijke auto
riteiten toe om een belangrijk on
derwerp te bespreken en de minister
van Voorlichting noemde dreiging
van de socialisten om uit de regering
te stappen een „mini-crisis".
ADVERTENTIE
Zonnige krenten en rozijnen in pure bessensap
haal h pak -n domo praduw
BRUIDEGOM VAN GEWICHT
Biiiy McGu.re, een Amerikaanse worstelaar van 322 pond, houdi
van frêle vrouwtjes. In Danielle uit Montreal in Canada heeft hij
er een voor het leven gevonden. Zij weegt 44 kilo.
De directie van het hotel in Niagara Falls in de staat New York
waar de vorige week in Las Vegas getrouwde Billy en Danielle hun
wittebroodsweken doorbrengen, heeft een borgsom van de worste
laar geëist voor het geval dat hij door het echtelijke bed zakt. De
directie had opgemerkt dat Billy om prettig te kunnen zitten twee
stoelen nodig heeft. Ook was het haar niet ontgaan dat hij zijn
middageten begint met twee kilo spaghetti 'om erin te komen'.
Morgen doen Billy en zijn 5 kilo lichtere tweelingbroer in Niagara
Falls mee aan een wedstrijd. In elk geval heeft de zwaarste tweeling
ter wereld zijn gewicht mee.
'SOCIETY-HUWELIJK'
John Patrick Daley, zoon van de machtige burgmeester van
Chicago Riohard Daley, is gisteren in het huwelijk getreden mei
Mary Lou Briatta, dochter van Louis Briatta, volgens de politie
i Chicago. Er waren ruim 250 gasten.
DUUR WIJNTJE
De New Yorkse restauranthouder Franik Giambelli heeft gisteren
voor een fles Lafite Rothschild 1878 het laatste grote wijnjaar
voordat een wijnluis huishield op Europese wijngaarden 8800
gulden betaald.
Op de veiling van zeldzame wijnen waaraan Giambelli deelnam
werden in totaal 12.000 flessen wijn verkocht. Zy brachten 269.468
dollar op. Hiervan wérden 216.408 dollar betaald voor Franse
soorten.
MARIHUANA ROKEN IN ALASKA MAG
De inwoners van de Amerikaanse deelstaat Alaska kunnen in
het vervolg als eersten in de Verenigde Staten ongestraft
marihunana roken. Het hooggerechtshof van die staat bepaalde
met algemene stemmen dat de schadelijke gevolgen van het ge
bruik van het verdovend middel niet mdisdh zijn bewezen en dat
derhalve ingrijpen van de regering in het particuliere leven niet
gerechtvaardigd ls.
Het bezit van marihunana in openbare gelegenheden en de ver
koop ervan blijven echter strafbaar.
MOORD VOOR OVERSPEL VERBODEN
In Portugal is een oude wet ingetrokken waaronder mannen en
vrouwen hun overspelige echtgenoten, en hun minnaars, vrijwel
ongestraft mochten vermoorden. Dat 'recht' gold ook tegenover
verleiders van dochters onder de huwbare leeftijd. Op deze moor
den stond maximaal een half Jaar verbanning uit de woonplaats
In een verklaring van het ministerie van Justitie wordt deze
oude wet een 'ontsporing' genoemd, die in feite neerkwam op het
recht op moord. Uit de verklaring blijkt niet welke straffen voor
taan op deze misdrijven zullen staan.
Tegelijkertijd hébben de burgerlijke rechtbanken in Portuga
voor het eerst de bevoegdheid gekregen echtscheidingszaken van
katholieke echtparen te behandelen. Begin dit Jaar werd het con
cordaat tussen Portugal en het Vaticaan herzien, waardoor een
wettelijke regeling van de echtscheiding mogelijk werd.
„Ik denk dat we de moeilijkheden
zeer binnenkort zullen hebben over
wonnen", zei Jorge Jesuino, minister
van Voorlichting en commandant
van de marine.
In een plotselinge ommezwaai van
hun pessimisme van de afgelopen
dagen zeiden sommige socialisten
dat zij het met Jesuino eens waren
en dat men mogelijkheden zag om
een confrontatie te vermijden.
Het socialistische Portugese dagblad
Republica zal „in ieder geval binnen
kort" weer verschijnen zo heeft Je
suino gisteren gezegd. De verzegeling
van de kantoren van Republica zal
worden opgeheven zodra de socialis
tische leiding van de krant daarom
verzoekt, aldus Jesuino. De persraad
kwam dinsdag tot de conclusie dat
de communistische typografen van
Republica de perswet hadden over
treden door het gebouw te bezetten
en de socialistische hoofdredacteur
Paul Rago te willen ontslaan.
Frans-Nederlands
meningsverschil
over atoommacht
BONN (ANP) In de assemblee
van die Westeurapese Unie heeft de
Franse gaullist Pierre Charles Krieg
gistermorgen die Nederlandse socialis
ten in feite onoprechitheid en het me
ten met twee maten verweten waar
het de Franse atoommacht betreft,
en een krachtig pleidooi gehouden
kebjke Europese defensie.
Krieg, wiens rede een wat het twee
dekamerlid Dankert noemde „battal-
jon" Nederlanders naar de spreek-
sfcoel lokte, verwees nadrukkelijk naa-
de resolutie over de NAVO die tieh
PvdA-congres heeft aanvaard. Hij
noemde niet het voorbehoud dat mi
nister Van der Stoel heeft gemaakt
over wat in de verklaring van Otta
wa wordt gezegd over de Franse en
Engelse atoommacht volgens mi
nister Van der Stoel een feitelijke
constatering.
Het verdrag van Brussel, waarbij de
WEU is ongericht, aldus Krieg.
jnaakt het Nederland mogelijk, tn
dit spreekt vanzelf, zich te bewape
nen hoe het wil. Maar het geeft Ne
derland niet het recht de wapens
waarmee zijn partners zich hebben
uitgerust van de hand te wijzen".
„De vraag of de verdediging van
Europa nucleair zal zijn of niet, is
niet aan de orde. Zij is nucleair van
af het mament waarop een der on
dertekenaars van het verdrag van
Brussel over kernwapens beschikte.
Het was op 3 oktober 1952, twee Jaar.
voor de ondertekening van de PariJse
akkoorden waarbij het verdrag van
Brussel werd gewijzigd, dat de eerste
Engelse atoombom ontplofte. De Ne
derlandse ondertekenaars van de ak
koorden wisten dit heel goed, en als
ik mij goed herinner werd de toen
malige Nederlandse regering geleid
door een socialist"
advertentie
Uw beste wonen
begint bij
Rotterdam. Binnenwegplein. 010-141800
Amsterdam. Stadhouderskade 3, 020-160491
Hilversum. Leeuwenstraat 45/47, 02150- 14565
Tilburg. Spoorlaan 340, 013-47
Venlo, Koninginncpleln 46, 077-
De Tijdgeest
Amsterdam Bilderdijkstraat 73/87 020-181414
Osdorpplein 3-17 020-191707
Amstelveen Winkelcentrum 020-454951
Nederlands grootste wonlng-
Inrichters-kombinatie. Keus uit
meer dan 3000 meubel- en
voningtextielkombinaties.
Het toepassen van de ruimte-tech
nologie voor communicatie in de
vorm van telefoon, radio en televisie
ls al een betrekkelijk "normale" zaak
geworden. Al jarenlang kunnen wij
oor- en ooggetuige zijn bij gebeurte
nissen die zich zelfs aan de andere
zijde van* de aarde afspelen. Hier in
het westen kan dat uitsluitend door
de Amerikaanse communicatiesatel
lieten en kunstmanen die onder ver
antwoordelijkheid van internationa
le organisatie en consortia groten
deels door Amerikanen werden ge
bouwd en gelanceerd. Rusland heeft
een eigen systeem van verbindings
kunstmanen, die echter uitsluitend
worden gebruikt voor communicatie
in de eigen invloedsferen.
Tijdens de tweede dag van het Eu
ropese ruimte-congres, dat in het
Noordwijkse ESTEC wordt bijge
woond door enkele honderden indus
triëlen, overheidsfunctionarissen en
andere belangstellenden uit dertig
geïndustrialiseerde en ontwikkelings
landen werd uitvoerig gesproken over
de Europese initiatieven en voorbe
reidingen, om tot eigen verbindings
satellieten te komen. Dit is een nood
zaak willen wfj niet te afhankelijk
worden van één macht, die daarmee
een te grote groep zou krijgen op een
van de belangrijkste aspecten van
onze samenleving: onderling contact
en daarmee onderling begrip. Er is
geen sprake van controversen of
reële gevaren, maar te grote afhan
kelijkheid brengt nu eenmaal po
tentiële gevaren met zich mee. Zeker
in de communicatie moeten super-
trusts en monopolies vermeden wor
den.
In Europees verband en door Eu
ropese landen buiten de algehele sa
menwerking om zullen in de komen
de jaren enkele verbindingssatellie-
ten in de ruimte worden gebracht
met behulp van Amerikaanse raket
ten. De deelnemers aan het ESTEC
congres kregen daar gisteren een
stroom van technische gegevens over
te verwerken, waarbij tevens bleek
dat' Europa in staat is. niet alleen de
kunstmanen zelf te ontwerpen en
produceren, maar ook de noodzake
lijke uitrusting op de grond, de zend
en ontvanginstallaties.
Dat laatste is van zeer groot be
lang voor de ontwikkelingslanden,
die binnen het "bereik" van de Eu
ropese kunstmanen zullen komen te
liggen maar daar nog geen profijt
van kunnen trekken wanneer zij niet
over een eigen grondstation kunnen
beschikken.
Vooral ten aanzien van dit punt
kwam het aspect van de sales-pro
motion van het congres duidelijk
aan het licht.
Overigens is het merkwaardig dat
de Europese activiteit op het gebied
van ruimte-communicatie voor in
tern gebruik eigenlijk een aflopende
zaak is nog voordat de eerste Euro
pese kunstmaan voor dit doel is ge
lanceerd. Mettertijd zal hier de ka
beltelevisie zo intensief zijn doorge
voerd, dat voor intern Europees ge
bruik geen kunstmanen meer nodig
zijn, althans niet voor een groot
deel van de scala van mogelijkhe
den die de satellieten bieden. Niette
min blijven zij van groot belang
voor de verbindingen "naar buiten"
zoals naar de Afrikaanse landen.
Het is dan ook niet toevallig, dat
vooral Frankrijk in samenwerking
met de Bondsrepubliek al zeer ver
gevorderd ls met de constructie van
een "eigen" communicatie-satelliet,
die het land de nauwe banden met
veel Afrikaanse gebieden ook voor
de toekomst garandeert. Hoewel de
technologie van de ruimte-commu
nicatie nog slechts betrekkelijk Jong
is (zelfs de eerste Spoetnik moest
twintig jaar geleden nog gelanceerd
worden) maakt men zich thans al
zorgen over het te vol worden van
de beschikbare ruimte voor verbin-
dings-satellieten. Dat lijkt op het
eerste gezicht wat vreemd wanneer
we het over de "eindeloze ruimte"
hebben, maar voor dit soort kunst
manen is de ruimte minder einde
loos dan men zou willen. Een kunst
maan voor verbindingen kan 't beste
gestationeerd worden op een "vast"
punt boven de aarde. Door de wet
ten van de dynamica kan dat alleen
m een baan boven de evenaar op
een hoogte van bijna 36.000 kilome
ter. Daar draaien zij met de aar
de mee in haar omwenteling om de
as tussen de polen, één omwenteling
in precies 24 uur. Een kleine hel
ling van de baan met het vlak van
de evenaar is niet bezwaarlijk, maar
bij een grotere helling is de plaats
boven aarde niet constant genoeg.
Kiest men een groter hoogte voor
de baan, dan wordt de omlooptijd
meer dan 24 uur, zodat de satelliet
geleidelijk achter raakt bij de aar-
Kiest men een grotere hoogte voor
moet de omloopsnelheid groter wor
den wil de satelliet niet op aarde
terugvallen, zodat zij vóór gaai
lopen op de
In die ene "geostationaire" baan is
slechts plaats voor een beperkt aan
tal satellieten, willen zij elkaar niet
storen. In de beginfase van de pas
sieve satellieten, die alleen maar
seinen van grondstations terug
kaatsen naar ontvangststations
elders, was dit nog geen probleem.
Het wordt dit wel nu actieve satel
lieten gelanceerd worden, die signa
len opvangen en deze versterkt te
rugzenden naar de aarde naar een
door antenne-eigenschappen bepaald
gebied.
Daarom werd tijdens het congres
in Noord wijk ook veel aandacht be
steed aan de frequenties, waarop de
Europese satellieten zullen werken
Toepassing van verschillende fre-
quenitoebieden vermindert de sto
ringskansen, maar niet alle fre-
quentiegebieden zijn zonder bij
zondere technische voorzieningen
bruikbaar.
Mettertijd zal dit alles nog veel ge
compliceerder worden wanneer
kunstmanen gebruikt worden die zo
krachtig uitzenden, dat zij direct en
niet meer via grondstations in de
huiskamers te ontvangen zijn.
Dan komen ook nog meer dan tot
dusver politieke aspecten om de hoek
kijken, want in de hedendaagse we
reld kunnen diverse overheden nu
eenmaal niet culturele of politieke
propaganda van geheel andere den
kenden gedogen. En dan komt onge
twijfeld de storingstechniek weerde
kop opsteken, met alle nare gevol
gen van dien voor allerhande andere
communicatieactiviteiten via de
ruimte. Daarover werd echter tijdens
de ESTEC-conferentie nog .niet ge
debatteerd. z
Van belang voor een onafhanke
lijke positie van Europa in de com
municatie via de ruimte is ook het
beschikbaar komen van een Euro
pese raket, die de kunstmanen kan
lanceren naar een vaste plaats bo
ven de aarde.
