LEIDSCH
DAGBLAD
SCHIP EN BEMANNING VRIJ
mijncters
Ook uitgeverij
Sijthoff gaat
naar Alphen
Sherry
Actie mariniers
met helikopters
Gifgas spoorloos
in West-Duitsland
vandaag
Amerikanen maken einde aan het vasthouden van de Mayaguez9
LEIDSCH HS DAGBLAD
Ruim 3 ton uit
bedrijfsfonds
voor 'De Groene'
RISICO'S
fles-795""
Kunstroof met geweld
in Italiaans museum
TREINBOTSING
IN ZWEDEN
DONDERDAG 15 MEI 1975
OPGERICHT T MAART I860
34627.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WASHINGTON/BANGKOK (AP/Reuter) In een
bliksemactie van Amerikaanse vliegtuigen en mariniers zijn
vanochtend vroeg het Amerikaanse vrachtschip Mayaguez
en zijn bemanning bevrijd uit de handen van de Cambod-
janen, die het schip maandag hadden geënterd en opge
bracht.
De militaire actie, waartoe president Ford opdracht had gege
ven en die aan Amerikaanse zijde enkele doden en gewonden
heeft gevergd, kwam kort nadat de Cambodjanen via de radio
hadden laten weten, het schip en zijmbemanning vrij te willen
geven. Inmiddels zijn de Amerikaanse mariniers, die tegen de
wil van Bangkok gisteren naar Thailand werden gevlogen, weer
vertrokken voordat het ultimatum van de Thaise regering was
afgelopen.
de actie werd
Het begin
nacht omstreeks kwart over twee
tijd bekend gemaakt, de
stad Kompong. teneinde te voorko
men dat de Cambodjaanse lucht
macht in zou grijpen in het strijdto-
i de operatie werd
slaagde afloop pas vanochtend vroeg meel bij Koh Tang. Daarbij werden
door president Ford persoonlijk in 17 Cambodjaanse vliegtuigen
e?n korte verklaring, die direct op nield.
de televisie werd uitgezonden. Het hoofddc
Achteraf is gebleken, dat opdracht bereikt toen
was gegeven tot de actie nadat een voorzien van
ultimatum met een looptijd van 24 zij de Amerikaanse duikbootjager
uur tot vrijlating van sehin en be- Wilson verscheen om de veertig Ame-
manning
een reactie
vpI tot de aanval was gegeven kwa
het bericht, dat Phnom Penh
Amerikaanse eisen zou
maar toen was het te laat om de ac
tie te stoppen, aldus het Pentagon.
TEGENSTAND
i zich los te
bodjaa
andere marinilers aan boord
Mayaguez, waarop zioh echter geen
bemanningsleden meer bevonidu
luchtmacht, opererende vanaf
vli-vdekschip Coral Sea, bombar- doden en acht gewonen
deerde inmiddels de Cambodiaanse kaanse zijde en het verlies
luchtmachtbasis Ream bij de haven- helikopters.
CONTROVERSE
Winst Shell
30 pet. lager
DEN HAAG (ANP) De maat
schappijen van de Koninklijke-Shell
Groep hebben in het eerste kwartaal
van dit Jaar een ongeveer dertig pro
cent lagere netto winst behaald dan
in de eerste drie maanden van 1974.
De winst daalde tot 219,9 miljoen
pond sterling (ongeveer 1200 miljoen
gulden), tegen 319,1 miljoen pond
sterling (ruim 1750 miljoen gulden)
in het eerste kwartaal van 1974.
Veranderlijke
bewolking
Veranderlijke bewolking met plaatse
lijk een bui. Tot matig toenemende
wind uit noord tot noordoost. Mini
mumtemperaturen omstreeks 8 gra
den Maximumtemperaturen van 13
aan zee tot 19 graden in het zuid-
ir, laag water te 2.10
Ter kennismaking 4 weken voor de halve prijs.
n Ik word abonnee per 30 mei 1975 en ontvang
de krant reeds vanaf heden.
Q Stuur mij 4 weken het Leidsch Dagblad voor;
half geld en noteer mij aansluitend als abonnee.
naam:
adres:
plaats:
gironummer:
Hokje zwart maken, bon invullen, In open envelop
(zonder postzegel) sturen aan Leidsch Dagblad,
antwoordnummer 214, Leiden,
verlopen zonder dat rikaansc opvarenden van de Mava-
i ontvangen. Nadat be- guez en vijf Thailanders ongedeerd
de Amerikanen over te dragen.
de De herkomst van de Thailanders is
inwilligen, nog steeds niet bekend,
om de ac- De Mayaguez was op het moment
van de overval niet onder stoom en
moest op sleeptouw worden geno-
Met helikopters gingen mariniers OP het eilandje Koh
naar het eilandje Koh Tang in de 8 km lang en 1,6 km breed,
buurt watmvan het gekaapte schip den de Amerftaanse nummers nog
lag. Daar werd
aanvankelijk hevi- eni6e "id nodis
tegenstand geboden door de Cam- ken uit d*««venten al vorens zij
troepen. Inmiddels gingen met helikopters naar de Coral Sea
die konden terugkeren.
oJen De gegevens over de verliezen zijn
'bevonidem De nog nilet definitief bekend, maar
het de laatste berichten melden twee
Ameri-
11 twee-
Nauwelijks waren de be
richten over de Amerikaanse
actie tegen Cambodja binnen
of ze waren er alweer. Een
handvol merendeels jeugdi
gen begon een betoging voor
het gebouio van de Ameri
kaanse ambassade in Den
Haag. Zij wilden zo proteste
ren tegen de actie van de
mariniers om schip en be
manning te bevrijden. De be
togers die waren vóórzien van
nagenoeg eensluidende bor
den hadden van de Haagse
politie toestemming gekregen
hun demonstratie tot zes uur
vanavond voort te zetten.
DEN HAAG (ANP) Het linkse
opinieweekblad De Groene Amster
dammer krijgt een renteloze lening
van f 330.000,- uit het bedrijfsfonds
voor de pers. Minister Van Doorn
van CRM heeft dit vandaag bekend
gemaakt.
Eerder was al bekend geworden dat
de subsidieaanvraag van het week
blad De Nieuwe Linie is afgewezen.
Dit weekblad had een renteloze le
ning van f 2.691.000,- gevraagd. Met
deze twee beslissingen volgt minister
Van Doorn het advies van het be
stuur van het bedrijfsfonds.
Volgens de minister zijn de bezui
nigingen, die De Nieuwe Linie in
een aanvulling op de aanvraag heeft
voorgesteld, onvoldoende om tot een
rendabele exploitatie van het blad
te komen. De ruim drie ton voor De
Groene bestrijken een periode van
vijf jaar. Het bedrijfsfonds zal dit
bedrag blokkeren De financiële
middelen voor De Groene moeten
komen uit de rente van dat bedrag.
De Groene heeft steeds bezwaar ge
had tegen een krediet uit het fonds.
Het blad wil geen financiële ver
plichtingen aangaan die later ge
neraties kunnen belasten en die de
volstrekt onafhankelijke financiële
positie aantasten. Die verplichtingen
zouden het blad er toe kunnen dwin
gen in economisch slechtere tijden
zijn bestaan te beëindigen, aldius De
Groene.
Het gekwetste Amerikaanse ge
voel van eigenwaarde zal onge
twijfeld weg weten met de snel
le ingreep van vannacht, waar
mee het geënterde vrachtschip
Mayaguez weer vrij kwam.
Zonder allerlei risico's was het
niet. En de vraag is bovendien
of de actie nog nodig was, om
dat kort tevoren de Rode
Khmers hadden laten weten
dat ze het schip zouden vrijge
ven. Volgens Amerikaanse
bronnen schijnt de minister
van Defensie Schlesinger ge
kant te zijn geweest tegen de
actie, die dan door zijn collega
van Buitenlandse Zaken Kis
singer zou zijn doorgezet.
Risico's voor de schepelingen van
de Mayaguez. Wie had zeker
heid over hun verblijfplaats
toen de Cambodjaanse marine
schepen werden aangevallen?
En waren China en Rusland op
de hoogte gesteld? Waren alle
diplomatieke mogelijkheden in
derdaad uitgeput, zoals ook se
nator Kennedy zich in grote
twijfel afvroeg?
Wat precies de territoriale wa
teren zijn is een weinig vast be
grip. Verschillende landen ne
men daarvoor zeer verschillen
de criteria aan (soms uit eco
nomische motieven, IJsland!).
Misschien is wat nu precies
een spionageschlp is, een even
weinig vast begrip. Amerika
heeft categorisch ontkend dat
het hier met de Mayaguez om
een schip ging als destijds de
door Noord-Korea opgebrachte
Pueblo. Maar zelfs als er mepr
met de Mayaguez aan de hard
zou zijn dan blijft in de poli
tieke conceptie van het
machtsevenwicht spionage we
derzijds een noodzakelijk kwaad
en is een land dat dus spionaee
bedrijft als zodanig niet moreel
verwerpelijk. Iets anders is of
men dan strategisch-militair
zo driftig tegen de balans van
het machtsevenwicht mag sto
ten dat de andere supermach
ten onrustig worden, als er bij
het bespieden iets fout gaat
Vele vragen dus. ook nu de hele
procedure redelijk goed lijkt
afgelopen. Griezelig blijft
machtsvertoon altijd. Het is te
hopen dat het gehavende Ame
rikaanse zelfrespect door dit
militaire succesje wat wordt
opgevijzeld, niet dat een soort
revanche-gevoel wordt gevoed.
Overigens heeft zich tijdens de cri
sis om het schip een controverse ont
wikkeld tussen de Amerikaanse mi
nisters van Buitenslandse Zaken en
Defensie, resp. Kissinger en Schle
singer.
Kissinger wilde hard toeslaan, ook
al zou dit het leven van de beman
ningsleden van de Mayaguez in ge
vaar kunnen brengen.
Schlesinger waarschuwde tegen een
al te massale reactie. Maar Kissinger
won het pleit en de actie ging van
start zodra de mariniers in positie
waren gebracht en het vliegdekschip
Coral Sea aanwezig was om de no
dige steun te verschaffen.
Diplomatieke jnoedlijkhedein. zijn
er ook met Thailand geweest, maar
die schijnen enigszins uit de weg
te zijn geruimd nu de Amerikanen
hebben verklaard, dat de mariniers
niet vanuit Thailand hebben geope
reerd. Zij zouden eerst naar het
vliegdekschip Coral Sea zijn gevlo
gen om van daar uit hun actie te
beginnen.
Een woordvoerder van het Thai
se Ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft niettemin vanochtend bekend
gemaakt dat de regering "diploma
tieke stappen" voorbereidt als reac
tie op het feit dat de Verenigde Sta
ten geen rekening heeft gehouden
met de Thaise belangen.
de spaanste sherry
LEIDEN Niet alleen de tijd
schrifteneenheid van Samsom-Sijt-
hoff Grafische Bedrijven zal, zoals
al eerder bekend is geworden, van
Leiden naar Alphen aan den Rijn
verhuizen, maar ook de eveneens
aan de Doezastraat gevestigde A.W.
Sijthoffs Uitgeversmaatschappij. Bij
deze overplaatsingen zijn in totaal
70 a 75 mensen betrokken.
A. W. Sijithoffs Uitgevers maat
schappij zal worden ondergebracht
bij Samsom Uitgeverij in Alphen
aan den Rijn. (Zoals bekend maken
beide uitgeverijen deel uit van het
ICU-concern, Informatie- en Com
municatie Unie, waartoe ook Wol-
ters-Noordhoff behoort).
De resultaten van de Leidse uit
geverij hebben de laatste Jaren te
wensen overgelaten. Hoe de resulta
ten precies zijn geweest, is niet bp-
kend. Het jaarverslag over 1974 van
de N.V. ICU schrijft slechts dat A.W.
Sijthoffs Uitgeversmaatschappij in
1974 een periode van heroriëntatie
doormaakte.
Het bedrijfspand aan de Doeza
straat zal worden vèrkocht. Volgens
de heer J.F. Samsom, voorzitter van
Vele schilderijen gestolen
MILAAN Een gemaskerde en gewapende bende heeft zich iri de afge
lopen nacht met geweld toegang verschaft tot het museum van moderne
kunst in Milaan. De mannen zijn er vandoor gegaan met 33 schilderijen,
die volgens de politie een zeer grote waarde vertegenwoordigen.
De schilderijen zijn werken van vooraanstaande Italiaanse, Franse en
Nederlandse impressionisten.
Tot de gestolen werken behoren, schilderijen van Cezanne, Renoir,
Millet en Corot, van Van Gogh en van de Italianen Modigliani, Fattori en
Segantini.
De overvallers hebben bjj het binnendringen van het museum twee nacht
wakers overmeesterd, vastgebonden en een prop in de mond geduwd.
de raad van bestuur van ICU, zijn
er een paar gegadigden die belang
stelling voor het gebouw hebben.
Wie dat zijn maakte hij niet be
kend.
Toch aal de naam Sijthoff waar
schijnlijk niet uit Leiden verdwijnen.
De raad van bestuur van ICU is
niet van plan om het bedrijf, waar
van de naam nauw verbonden is
met die van Leiden, geheel uit de
stad weg te halen. Volgens ir. M.
Ververs, lid van de raad van bestuur,
is het vrijwel zeker dat A.W. Sijthoff
International Publishing Company
'die wetenschappelijk uitgaven voor
namelijk in het Engels, verzorgt) in
Leiden gevestigd zal blijven Die zal
dan wel elders in de stad een kan
toor moeten betrekken, want het
gebouw aan de Doezastraat is veel
te groot voor de 15 mensen die bij
deze maatschappij werken.
ICU trekt zich niet alleen terug
uit Leiden, maar ontplooit daar ook
weer initiatieven. Begin van deze
maand heeft het concern het aan
delenkapitaal van de Leidse univer
siteitsboekhandel J. Ginsberg, met
vestigingen aan het Kort Rapenburg
en de Breestraat overgenomen. De
leiding van het bedrijf zal volgens de
heer Ververs in handen blijven van
de heer Ginsberg. Het beleid van
ICU is erop gericht de identiteit en
het eigen gezicht van de boekhan
del te handhaven.
Norrköping (AP) Twee sneltrei
nen' zijn vianochteaiid op hieit station
van Norrköping in midden Zweden
op elkaar ingereden. Daarbij kan
telde één rijtuig. Acht personen -
onder wie vijf schoolkinderen - zijn
bij de botsing omgekomen. Er waren
vele gewonden. Zeventien van hen
zijn in het ziekenhuis opgenomen.
Drie verkeren nog in levensgevaar.
Massale voorzorgsmaatregelen
BONN (SP> Alle militaire hospi
talen in West-Duitsland zijn inge
licht over de manier waarop ver
wondingen door mosterdgas moeten
worden behandeld. Dit heeft gisteren
in de Bondsdag staatssecretaris van
Defensie Schmidt-Würgendorff op
vragen van de christendemocrati
sche oppositie meegedeeld. Boven
dien hebben alle legeronderdelen en
bureau's van .de Bundeswehr voor
het geval van vergiftiging door mos
terdgas aanwijzingen ontvangen.
De CDU had deze vragen gesteld
naar aanleiding van de diefstal van
41 bussen met mosterdgas uit een
bunker op de Lunenburgerheide waar
gifgassen ter vernietiging lagen op
geslagen. Ook de burgerziekenhuizen,
aldus de staatssecretaris hebben op
dracht gekregen .anti-stoffen in ge
reedheid te houden. Ontsmettings-
groepen van de speciale afdelingen
der Bundeswehr kunnen onmiddel
lijk - eventueel met helikopters
worden ingezet.
Men vreest, dat het gifgas in handen
is gevallen van linkse extremisten,
die het wellicht willen gebruiken om
de regering te dwingen vier anar
chistische leiders vrij te laten, tegen
wie volgende week een proces begint.
Het gifgas is weggenomen uit een
opslagplaats in Münster op 27 anriL
Het zijn 41 stalen cilinders met elk
een liter gas, dat de naam 'lost'
draagt. Het is een gas dat in de
tw"^" wereldoorlog voor het Duitse
leger is gemaakt, maar niet gebruikt
Gezien de hoge kosten van het ver
nietigen van de gifgasvoorraden uit
de Tweede Wereldoorlog hebben de
opeenvolgende West/duits- regerin
gen dit probleem weinig aandacht
gegeven. Bovendien heeft een op
pervlakkige bewaking van de Voor
raden diefstal vergem 'blijkt - van
de daders ontbreekt tot nu toe elk
spoor.
Wellicht spande Arnhem vanoch
tend de kroon, gezien de lange
rijen (foto), maar het was in vrij
wel alle gemeentehuizen in ons
land veel drukker dan normaal.
Men kon immers formulieren op
halen, waarmee men subsidie
voor het onderhoud van de eigen
woning kan aanvragen. En staats
secretaris Schaefer had tevoren
nadrukkelijk gezegd: "Wie het
eerst komt wie het eerst maalt".
Een uitdrukking overigens die hij
gisteren in de Tweede Kamer wat
heeft afgezwakt. Want de termijn,
waarover men formulieren kan
halen, is aanzienlijk uitgebreid
FAGINA LEIDEN
De Sarinaamse hoofdrolspeelster
van Klaverweide Alma Gardes-
len is een geboren actrice
PAGINA 5
28 PAGINA'S
Dynamo Kiew werd de eerste Rus
sische ploeg, die een Europese be
ker veroverde. In een uiterst mat
te finale, overigens
PAGINA 13
Architect zijn is ook een vak,
maar je moet er wel hart voor
hebben PAGINA 19
Geestelijke vader van de VAD had
liever deling van overwinst per
bedrijf gezien üc plaats van een
landelijke pot PAGINA 17
