Het is gewoon een vak g|
maar je moet er
wel hart voor hebben
Piet van der Sterre ziet terug op dertig jaar monumentenzorg
GROMIKO VERWIJT KISSINGER
EEN DUBBELHARTIGE POLITIEK
Lugdunum
„KVP MOET
NU NIEUWE
STOOTKRACHT
ONTWIKKELEN"
Dode en vijf
gewonden bij
auto-ongeluk
4e Leiderdorpse avondvierdaagse
waf ik je brom!
H. HUISMAN B.V.
DONDERDAG 15 MEI 1975
Door
S. J. de Groot
LEIDERDORP In de keuze van
Piet van dier Sterre oan architect te
worden hebben zijn vader en een oom
een voorname rol gespeeld. Zijn vader
ihad in Koudekeafc, waar Van der
Sterre iB geboren, een bedrijf voor de
f abricage van broeikassen, ketelhui
zen en dergelijke en bij zijn oom in
Amerika, diie kamt-en-küare bouwon
derdelen leverde, kon Je Je eigen huis
bestellen, compeet met de methode
beSbeUlen, compleet met de methode
ben werkelijk tussen het hout en de
epantjes opgegroeid".
Piet heeft een poosje rondgelopen
met het plan de oversteek te wagen
om die onbegrensde mogelijkheden
van zijn oompje ter plekke te bestu
deren en een veelbelovende construc
tie-combinatie van beton, hout en
staal in de lage landen te introduce
ren. maar de oorlog heeft dat ver
ijdeld. Formeel zat Piet van der
Sterre in Duitsland, in werkelijkheid
verdiende hij de laatste jaren van de
oorlog een karige boterham als rond
trekkende kunstschilder, onder een
naam die niet hollandser kan: Piet
van der Water.
Maar in 1945 ontmoette hij de Ha-
.zerswoudse architect Jan Dekker, die
hem vroeg of hij zich met hem wilde
associëren. Dat was het begin van
het architectenbureau Dekker en
Van der Sterre te Hazerswoude
Leiderdorp. Deze maand is dat dertig
Jaar geleden. Zijn medewerkers heb
ben deze gelegenheid aangegrepen
om Piet van der Sterre eens feestelijk
te onthalen. Dat gebeurde gistermid
dag in het Hooglandse Huys te Lei
den, een plek met een voor hem bij
zondere betekenis, omdat dit huis
deel uitmaakt van de langdurigste
restauratie in zijn hele loopbaan, de
Hooglandse kerk, waar het steiger-
werk na vijftien Jaar nog altijd on
wrikbaar tegenaan staat.
Gekke dingen
Dat kunstschilderen doet hij nog,
alls hij zioh nilet kan bedwingen.
Maar niet meer oan te verkopen. Er
komen nu alleen maar "gekke din
gen" uit.- Met de toelichting "alles
wat me in de bol schiet" kun je alle
kanten op. En de aanduiding "Een
Eva bijvoorbeeld" geeft evenmin hel
der zicht op zijn artistieke vaardig
heid, Het heeft wel iets te maken
met een compensatie voor zijn werk.
"Je moet overal braaf doen en dan
moet er ook weieens wat gebeuren
dat nergens op slaat. Jezelf als het
ware terugvinden."
Die waarden heeft voor hem ook
zijn boerderijtje in het Gelderse Hall.
een dorp bij Eerbeek, welks bossige
uitgestrektheid het tweede domein
van de Van der Sterre's onvindbaar
maakt. "Daar heb ik een boom
gaard aangelegd. Met morrelen, ap
pels en peren. We maken daar wijn
van. Van een buurman kon ik er
laatst nog een hectare bij kopen en
dat ben ik nu aan 't bebossen. Het
geeft je spierarbeid en dat is goed
voor een mens. Een boer heeft me
in een berm geleerd met de zeis om
te gaan.
Ik ben met hart en ziel architect,
daar niet van, maar als we bouwen
moet alles in dezelfde vorm blijven
De natuur is niet statisch. Altijd in
ontwikkeling. Hoewel ik m'n boom
gaard wel in bedwang moet houden
als ik er de vruchten van wil pluk
ken. De mens en de natuur liggen
Sltijd met elkaar overhoop. Bomen
ïnogen niet te groot worden, gras
niet te lang, op de graanakker mag
geen ander gewas opgroeien. Het is
allemaal zo afgemeten, zo geregeld.
Ik voorzie, dat in de toekomst bij de
stedebouw de relatie met de natuur
weer in acht genomen gaat worden.
Om de stad heen moet je geen mo
nocultuur hebben. Niet alleen maar
weiland, ook tuinderijen en bos en
bloemkwekerijen. De spitsneus moet
weer bij de Burcht kunnen komen."
Geen romantiek
Is aan deze romantische geest ook
de uitgesproken verknochtheid aan
het monument ontsproten?
"Dat is geen romantiek. Land en
plaats hebben hun identiteit te dan
ken aan wat in het verleden is ont
staan. Als je het over Utrecht hebt,
denk je dan het eerst aan Hoog
Catharijne? Toch aan die grijze
Dom. Door de monocultuur in de
woningbouw hebben veel plaatsen
hun karakter verloren. Een tegen
wicht geeft wat van vroeger is.
Trouwens, mijn eerste opdracht bij
Dekker gold een monument, de kerk
van Hazerswoude. En toen is een
hele rij gevolgd: Woubrugge, Zoe-
terwoude.' Rijnsaterwoude, Hoogma-
de en noem maar op. Ik zag een
paar dagen geleden de lijst van res
tauraties waar ik mee te maken heb
gehad. Ik schrok ervan. Zijn het er
dan zóveel geweestAls iets klaar
is, doe ik er ook afstand van. Dan
vraagt het volgende werk weer m'n
volle aandacht. Er zijn ook nog zoveel
andere dingen. Je gezin, je lectuur.
Laten we vooral nuchter blijven:
architect voor monumenten is ge
woon een vak. Je moet er natuur
lijk ook hart voor hebben. Maar in
de eerste plaats behoor je het vak
technisch te doen zoals het hoort.
Ik mag het monument niet gebrui
ken voor mijn eigen visie. Als het
goed is, kom je de mensen tegen die
het gebouwd hebben. Zij hebben in
een bepaalde cultuurperiode geleefd
en dat heb je eenvoudig te respec
teren. Ik lees dan ook graag histo
rische romans om me het leefklimaat
van die vroegere geslachten een
beetje te kunnen indenken. Als Je
er zó mee bezig bent. kan het ge
beuren dat je ineens weet hoe het
moet.
Mijn opvatting van monumenten
zorg houdt het midden tussen ste
riele perfectie en instandhouding
van het bestaande. Mijn criterium
bij restauratie is: er zo min moge
lijk aan doen. Een gebouw loopt bij
ingrijpend herstel schade op in zijn
karakter. Het gaat erom, die schade
zo gering mogelijk te laten zijn. Res
taureren is: het er zo laten uitzien
alsof het altijd in goede handen is
geweest. Omdat het dan niet is,
restaureer je."
Vijftien jaar.
Heeft Van der Sterre last van
dwarliggers en is hij dat zelf wei
eens?
"Och, ik heb heus wel gefaald als
ik mijn gedachten over het gebrui
ken van een gebouw moest overbren
Architect Piet van der Sterre achter de tekentafel.
gen. Maar als mensen je voor de
voeten lopen moet Je ze niet uit de
weg gaan. Ik heb het meermalen
meegemaakt, dat gerichte en exacte
voorlichting van bepaalde weerstan
den tegen mijn voorstellen niets heel
liet. Over de inrichting van een
gerestaureerd gebouw moet je vaak
veel praten. Betreft het een kerk,
dan is de kerkelijke gemeente de op
drachtgeefster. Maar die gemeente
moet wel goed weten waarover zij
moet beslissen. Hierin heeft de ar
chitect een duidelijke taak."
Heeft Van der Sterre een "levens
werk"? Hij ontkent dat, alle bewe
ringen ten spijt. "Ook de Hoogland
se kerk zie ik zo niet, al zijn we er
vijftien Jaar mee bezig en is het
eind nog altijd niet in zicht. Het
tempo wordt helaas almaar trager.
Met hetzelfde bedrag per jaar doe
je steeds minder. En dan wordt Je
aandacht ook minder nodig."
Wat vindt Van der Sterre, die
uitgerekend in het monumentenjaar
op dertig jaren monumentenzorg kan
terugizien, van het overheidsbeleid
op dit gebied? "Er is geen beleid,
omdat er geen geld is. Naast de
bouwstroom voor de nieuwbouw zou
er een stroom moeten komen om in
het oude bezit te consolideren. Een
afzonderlijk beleid, dat de continuï
teit garandeert. Het is niet alleen
een zaak van geld. Waar halen we,
als het geld er is, de bekwame ar
chitecten, uitvoerders en opzichters
vandaan?"
Zonder werk zit Piet van der Ster
re, die sinds drie jaar met zijn col
lega's Van Dam en Van Straten, elk
met een eigen praktijk, één architec
tenbureau runt, voorlopig niet. Grote
restauraties, van kerken, kastelen
en woonpanden, heeft hij zowel in
uitvoering als in voorbereiding. Aan
ophouden heeft hij nog nooit ge
dacht. "Het is ook zo'n geweldig
boeiend vak. Omdat je moet denken
en tegelijk je handen gebruiken."
MOSKOU (AP) De Russische mi
nister van Buitenlandse Zaken An-
drej Gromiko heeft gisteren zijn
Amerikaanse ambtsgenoot Henry
Kissinger in eigen persoon berispt
voor zijn steun aan een verhoogd
Amerikaans militair budget.
"Zacht uitgedrukt, kloppen zijn
sympathie voor ontspanning en tege
lijkertijd voor een verhoging van het
militaire budget niet met elkaar",
zo verklaarde Gromiko tijdens een
massa-bijeenkomst ter gelegenheid
HAAG (ANP) De KVP
moet eerst haar politieke lijn bepa
len. Als dat mijn lijn niet is, zal
ik geen kandidaat zijn voor het
voorzitterschap van de partij. Dr.
Dick de Zeeuw, de ex-voorzitter van
de KVP, zei dit gisteren in Den
Haag tijdens een discussie met drs
M. van Amelsvoort, tweede kamer
lid voor de KVP en een van de
opponenten van De Zeeuw in het
partijbestuur.
De Zeeuw trad in maart jl af
als voorzitter, omdat, zoals hij gis
teren zei, het hem onmogelijk werd
gemaakt een aantal inzichten aan
de partij voor te leggen. De ex-
voorzitter sprak" met klem tegen dat-
hij met zjjm ideeën nieit loyaal te
genover hét CDA zou zijn. De KVP
kalft steeds yerd'er af. Als we wach
ten met een reactivering van de
partij tot het CDA in september
1976 tot stand is gekomen, dan zal
de KVP zo klein geworden zijn dat
van een wezenlijke inbreng in het
CDA geen sprake meer kan zijn.
De oude KVP is een gepasseerd
station. De enige moeilijkheid is
dat de partij nu begint nieuwe stoot
kracht te ontwikkelen. Een sterke
KVP. daar heeft ook het CDA het
meeste baat bij, aldus de Zeeuw.
Volgens Van Ameflsfoort had het
CDA op straat gelegen als het da
gelijks bestuur van de KVP had toe
gestaan, dat de nota. waarin De
Zeeuw zijn ideëen had neergelegd,
binnen de partij tot punt van discus
sie zou zijn geworden. 'Het CDA had
niet meer gerealiseerd kunnen wor
den'. aldus het kamerlid. Hij zei dat
er op korte termijn een noodproce
dure opgesteld moet worden voor
het geval het voor 1977 tot verkie
zingen zou komen of de ene CDA-
lijst bij de eerstvolgende verkiezin
gen niet tot stand zou komen. Die
noodprocedure moet de partij de
zekerheid geven'dat de KVP bij e-
ventueüe verkiezingen onverbloemd
haar CDA-kleur kan tonen. Volgens
Van Amelsvoort moet de reactivering
van de partij geschieden via de CDA-
afdelingen plaatselijk
van de 20ste verjaardag van het
Warschau-Pact. Deze ongewone per
soonlijke kritiek werd geuit vijf da
gen voor Gromiko Kissinger in We
nen zal ontmoeten.
Gromiko verwees hiermee naar
Kissingers recente toespraak in St.
Louis, waarin hij zei dat de groeien
de Russische militaire macht de Ver-
enige Staten grote bezorgdheid baar
de en dat de graagte waarmee de
Russen strategische kansen uitbui
ten "een zware hypotheek op de ont
spanning legt".
"Uit naam van de Amerikaanse
president verklaarde hij dat de VS
Blindenraad uit
bezwaren tegen
nieuw dagblad
DEN HAAG (ANP) Rond 1 juni
start 'het gesproken dagblad'. Deze
krant, die zes ochtenden oer week
zal verschijnen, is bedoeld voormen
sen. die om welke reden dan ook niet
in staat zijn van gedrukte dagbla
den gebruik te maken. In eerste in
stantie wordt daarbij gedacht aan
mensen, die verblijven in ziekenhui
zen, instellingen voor visueel en an
derzins gehandicapten, verzorgingste
huizen voor somatische zieken, be
jaardentehuizen, klinische 'revali
datiecentra etc.
Bij de introductie van het ge
sproken dagblad is de indruk gewekt
dat het hier om een sociaal-gericht
project zou gaan. In werkelijkheid is
er sprake van een commercieel ini
tiatief, waarbij wordt gedacht aan
een uiteindelijk aantal abonnees
van 100.000 tot 200.000 personen. De
Nederlandse Blindenraad zegt dit
in een verklaring, die gisteren is uit
gegeven.
Bij de voorbereiding van de krant,
die twee jaar heeft geduurd, zijn de
blindenorganisaties op geen enkele
wijze betrokken, aldus de blinden
raad. Deze voert verder als bezwaar
aan dat de individuele blinde of
slechtziende voorlopig van de krant
geen gebruik kan maken. Wel de
gene die in een blindentehuis woont,
maar dat is op het totaal een zeer
gering aantal.
De blindenraad vindt verder dat
de gewenste pluriformiteit in de voor
lichting haar niet gegarandeerd
lijkt. 'Blijkens schriftelijke medede
lingen van de blindenbibliotheek Le
Sage ten Broek te Nijmegen, die bij
de uitgaven is betrokken, gaat het
gesproken dagblad uit van de uitge
verij De Lage Landen BV, neemt het
dagblad De Telegraaf de financiële ri
sico's voor zijn rekening, zetelt de
'onafhankelijke redactie' in het ge
bouw van dat dagblad en zal ge
bruik worden gemaakt van de know
how van De Telegraaf' aldus de
blindenraad.
naar ontspanning zouden moeten
streven em tevens naar onitsponmdmg
in de betrekkingen met de Sowjet-
Unie.
Dit zijn juiste stellingen", aldus de
Russische minister van Buitenland
se Zaken.
"Maar diezelfde minister van Bui
tenlandse Zaken lanceerde ook een
vrij scherpe aanval op die Ameri
kaanse politici die heel timide en
bepaald niet doordrammerig zich
uitspreken tegen gezwollen defen
sie begrotingen en ze juist willen ver
minderen, ook die van Amerika".
Gromiko lanceerde ook een scher
pe aanval op Kissingers diplomatie
ke activiteiten in het Midden-Oosten,
hoewel hij hem hierin niet bij naam
noemde. Hij sprak over eer
om stap voor stap verder van eer
regeling verwijderd te raken".
Gr-amiitoo herhaald© de Russische op
roep voor een zo spoedig mogelijke
hervatting
Boksen De Westduitse televisie
zal in de nacht van vrijdag op zater
dag een rechtstreeks verslag uitzen
den van de bokswedstrijd om het
wereldkampioenschap in 't zwaarge
wicht 'bussen titelhouder Mohammed
Ali en Ron Lyle, dat in Las Vegas
wordt gehouden. De uitzending begint
om 3.20 uur.
Schumanprijs De Robert Schu-
manprijs van de Hamburgse stich
ting FVS is dit jaar toegekend aan
"taktiek de vice"Presidenfc van de Europese
ADVERTENTIE
Gemeenschap, sir Christopher Soa-
„.v. De vroegere voorzitter van de
dé *Geneefsê"vredes- raadgevende vergadering van de
i Europa ontvangt de prijs,
een bedrag van 30.000 gul
den verbonden is, voor zijn bijdrage
aan het idee van de Europese een-
persconferentie dat hij haid- Hii heeft de ,sr°te erfenis
conferentie en noemde dit de enige Raad
manier waarop er vrede in het Mid-
den-Oosten kan worden bereikt.
Kissinger verklaarde maandagavond
tijdens
zijn stap-voor-stap bemiddeling mis- W schoonvader sir Winston Chur-
schien zou hervatten maar dat de chili voortgezet.
Overgave Een leider van het
Israëlische premier Yiteak Rabin. teren met 32 andere leden
Duitsland-
Nederland
rechtstreeks
Hilversum Zaterdag zenden NOS-
tv en NOS-radio een rechtstreeks
verslag uit van de voetbalinterland
West-Duitsland - Nederland in
Frankfort.
Het radioverslag, te geven door
Heinze Bakker en Dick van Rijn,
is van 16.03 tot 17.45 uur te horen
via Hilversum 3. De televisie, met als
commentator Herman Kuiphof,
zendt uit van 15.55 tot 17.45 uur op
Nederland 1.
KLIMMEN (ANP) De 69-jarige
J. P. Swinkels uit Mierlo is gister
avond om het leven gekomen bij een
verkeersongeluk in het Limburg
se Klimmen. De man reed met zijn
personenauto van de Craubekerweg
de provinciale weg op. Dat is een
voorrangsweg. Hij kwam in botsing
met een personenauto. De andere
drie inzittenden en de twee inzitten
den van de auto die op de provincia
le weg reed werden lichtgewond.
De Postduivenvereniging De Reis
duif heeft een wedvlucht gehouden
vanaf St. Ghislaiin H. In concours
waren 388 duiven. De winnende duif
was van W. vd. Kooy, die ook be
slag wist te leggen op de tweede
en vierde plaats. Verdere aankomst:
3: S. Koster: 5: W. Kop; 6: W. v.
Oosten; 7: K. le Febre; 8: W. de
Roode; 9. W. Tolboom; 10. C. Kop.
genoemd. Het feit dat
de militaire opera-
wel doen zou kunnen wijzen ties van het front voor de provincie
op harde besprekingen binnenkort in Zamboanga in de streek van Minda-
Wenen. nao, Yacub Ibrahim.
Het LEIDSCH DAGBLAD organiseert i.s.m. de
Leiderdorpse Korfbalvereniging „VELOCITAS"
de
op 27 - 28 - 29 - 30 mei.
AFSTAND: 4 maal 10 kilometer.
START: Velocitasterrein, Essenlaan, Leiderdorp.
INSCHRIJFGELD: t/m 12 jaar f 2,25
13 jaar en ouder f 2,75
groepen f 2,p.p.
aan de start f 0,50 verhoging.
INSCHRIJFADRESSEN:
LEIDSCH DAGBLAD: Witte Singel 1, Leiden,
E. Gijzenij, Splinterlaan 1, Leiderdorp,
J. A. de Ronde, Bernhardstraat 6, Leiderdorp.
HANDELSDRUKKERIJ
LEIDSCH DAGBLAD B.V.
HANDELSDRUKWERK
FAMILIEDRUKWERK
FORMULIEREN
PERIODIEKEN
TABELLEN
STATEN
Witte Singel 1, Leiden.
Telefoon 071—25041, toestel 33.
Wat zegt
de vakman ervan?
zo'n degelijke
Vespa brommer
wordt probleemloos
aangedreven
(zonder ketting).
Dus altijd startklaar en geen duur
onderhoud. Een stuk uitgekiende techniek.
de probleemloze
automatische,
fluister-
Comfortabel,
dubbel geveerd
zuinig
Uw vakman is:
afd. bromfietsen en motoren
Hogewoerd 66—68 - Leiden - Telefoon 071-31292
