Leidsch Dagblad | 1975 | 7 mei 1975 | pagina 9

VS blijven
leidende
rol spelen

Brengt de
ontspanning

zaak-Vietnam

in

gevaar

Broos akkoord
in Portugal

•s^srssré a®-—*

NORIT

Mindszenty, de weerbarstige prelaat, in Wenen overleden

5Mrs53F=

President Ford:

Bel Hertz
als u plotseling uw auto
moet missen.

Het Motorhuis

WOENSDAG 7 MEI 1975

Kardinaal Mindszenty

WENEN In Oostenrijk is gis
termiddag overleden kardinaal
Mindszenty, voormalig primaat van
Hongarije en aartsbisschop van
Esztergom. Kardinaal Mindszenty,
woonde sedert enkele jaren in Oosten
rijk, nadat in een overeenkomst tus
sen de Hongaarse regering en het
Vaticaan zijn vertrek uit de Ameri
kaanse ambassade in Boedapest,
was bewerkt. Kardinaal Mindszenty
is 83 jaar geworden.

De Hongaarse kardinaal kreeg
wereldbekendheid door het ruchtma-
kende proces, dat in februari 1949
door de Hongaarse regering tegen
hem werd gevoerd. Hij werd tot le
venslang veroordeeld, maar bevrijd
tijdens de Hongaarse opstand in
1956. Na enkele dagen van vrijheid
verkreeg hij na het neerslaan van
de opstand asiel in de toenmalige
Amerikaanse legatie, thans ambas
sade, waar hij tot 1971 verbleef.

Hij heeft steeds geweigerd zich
vrijwillig uit Hongarije terug te trek
ken, ofschoon zowel van de Hon
gaarse regering als vooral ook van

het Vaticaan sterke druk op hem
werd uitgeoefend, omdat hij een nor
malisering der betrekkingen tussen
kerk en staat in Hongarije in de
weg zou staan.

In 1974 onthief paus Paulus kar
dinaal Mindszenty van zijn aarts
bisschoppelijke zetel van Esz
tergom. Dit heeft de kardinaal nooit
aanvaard. Enkele dagen voor zijn
dood heeft de kardinaal hiertegen
nog geprotesteerd. In de houding
van het Vaticaan zag hij een te gro
te tegemoetkomendheid tegenover de
communistische regering van zijn
land.

Na een lange periode van zielzorg-
arbeid in maart 1942 bisschop gewijd.
In 1944 werd hij door de Duitse be
zetters gearresteerd en door de Rus
sische troepen bevrijd. Na de Hon
gaarse bevrijding werd hij benoemd
tot aartsbisschop van Esztergom en
daarmee tot primaat van Hongarije,
oorspronkelijk de op een na hoogste
functie in het Hongaarse staatsbe
stel. In februari 1945 werd hij tot
kardinaal benoemd.

Van begin af aan heeft hij zich te
gen de communistische regering van
Hongarije verzet. Tot een openlijke
botsing kwam het in 1948, toen de
regering het bijzonder onderwijs na
tionaliseerde. De kardinaal verbood
alle priesters en zusters aan het ge
nationaliseerde onderwijs mee te
werken. Eind 1948 werd hij gearres
teerd wegens landverraad en devie-
zensmokkel.

Toen hij gearresteerd werd, ver
klaarde hij: alles wat ik zal beken
nen, zal een afgedwongen bekentenis
zijn en niet de waarheid. Tijdens het
proces in februari 1949 maakte de
kardinaal op de aanwezigen een af
gematte en uitgebluste indruk. "Hij
was zichzelf niet", verklaarden aan
wezigen.

Het proces eindigde in een ver
oordeling tot levenslang. Maar na 7
jaar werd de kardinaal van de ge
vangenis overgebracht naar een huis,
waar hij onder huisarrest bleef. In
1956 werd hij tijdens de Hongaarse
opstand triomfantelijk naar zijn bis

schopszetel teruggebracht. De vrij
heid duurde enkele dagen.

Hij vroeg asiel bij de Amerikaanse
legatie, hetgeen in feite wederom
gevangenschap betekende, want hij
kon het gebouw niet verlaten. Voor
de ingang van de legatie stond aan
de overkant van de straat dag- en
nacht een auto van de Hongaarse po
litie met draaiende motor klaar.

Vele j air en heeft kardinaal Minds
zenty model gestaan voor het ver
zet der R.K. Kerk tegen het com
munisme. Maar in de tweede helft
der zestiger jaren begon men zich af
te vragen of de algemeen bewonder
de principiële houding van de kardi
naal geen belemmering vormde voor
de normalisering der betrekkingen
tussen kerk en staat in Hongarije.
De nieuwe benadering groeide vooral
na het tweede Vaticaanse concilie.

In 1971 was het zover. Het Vati-
kaan en de Hongaarse regering kwa
men overeen, dat kardinaal Minds
zenty naar Rome zou mogen gaan.
Onder welke voorwaarden is. nooit

bekend gemaakt. Vier weken verbleef
kardinaal Mindszenty in het Vati
caan. Hij voerde toen talrijke ge
sprekken met de paus en met de
curie, vooral het staatssecretariaat,
onder welks verantwoordelijkheid de
vatikaanse buitenlandse politiek
wordt gevoerd.

De kardinaal vestigde zich in het
Pazmaneum, het dicht bij Wenen ge
legen vroegere theologieseminarie van
het aartsbisdom Esztergom. Noch
van de kant van het Vaticaan noch
van de kant van de kardinaal werd
enige verklaring afgelegd. Dinsdag
5 februari 1974 publiceerde het Va-
tikaan een schrijven van de paus
aan Mindszenty, waarin de paus de
kardinaal dankte voor zijn grote in
zet voor de kerk van Hongarije. De
paus sprak van de doornenkroon, die
de kardinaal moest dragen.

Deze brief vormde de inleiding op
het besluit van de paus om kardinaal
Mindszenty te ontheffen van zijn
functie van aartsbisschop van Esz
tergom. Dit besluit werd genomen

aldus het Vatikaan onder de druk
van ernstige pastorale overwegin
gen. De kerk van Hongarije moest
nieuwe bisschoppen hebben, die de
kerk in de omstandigheden van nu
konden leiden. Kardinaal Mindszen
ty antwoordde met een scherpe ver
klaring, waarin hij ontkende vrij
willig zich te hebben teruggetrok
ken als primaat van Hongarije. Hij
zou zich wel vrijwillig hebben willen
terugtrekken, wanneer de kerk in
Hongarije werkelijk vrij was ge
weest.

Na zijn ontslag als aartbisschop
Esztergom publiceerde kardinaal
Mindszenty zijn memoires, die ook
in Nederland verschenen zijn. In
zijn voorwoord schrijft hij: "Ik wil
niet de vruchten oogsten van mijn
lijden en wonden, maar ik maakt dit
openbaar, opdat de wereld weet welk
een noodlot het communisme voor
haar in petto heeft".

Kardinaal Mindszenty werd giste
ren in het ziekenhuis van Wenen ge
opereerd. Hij stierf als gevolg van
hartzwakten.

WASHINGTON President Ford heeft gisteravond op een
persconferentie gezegd dat de Verenigde Staten militair en eco
nomisch sterk zijn en dat zij hun leidende rol op wereldomvat
tende basis zullen blijven spelen. „Wij willen dat elke poten
tiële tegenstander weet dat wij hem zullen weerstaan", aldus
Ford.

Ford verklaarde zich tegen een
onderzoek door het congres naar de
droevige en tragische" Vietnamese
oorlog omdat dat tot verdeeldheid
zou leiden en niet nuttig zou zijn.
"De lessen van het verleden in Viet
nam zijn al geleerd, geleerd door
presidenten, geleerd door het Con
gres, geleerd door het Amerikaanse
volk. Wij dienen ons nu op de toe
komst te richten", aldus Ford.

Op een vraag over de Amerikanen
die hun leven verloren in de Viet
namese oorlog, antwoordde Ford:
"Ik eer en respecteer hen en hun
bijdrage was van de grootste bete
kenis. Ik denk dat hun bijdrage niet
tevergeefs was".

De Amerikaanse president zei o-
ver "zeer harde bewijzen" te be
schikken dat 80 tot 90 Cambodjaan
se regerings-functionartssenhun echt
genotes door de Rode Khmer zijn
terechtgesteld.

LISSABON Een broos akkoord dat de communisten aan "hersen-

van samenwerking tussen de com- reumatiek" lijden en dat hij vrede

munisten en de socialisten lijkt een sloot om de afgunst van die partij te

politieke crisis in Portugal, althans verzachten inzake, de socialistische

voortbestaan van de huidige rege- Soares en de communistische lei-

ringscoalitie op het spel. De tot- der Cunhal kwamen bijeen nadat

standkoming van het akkoord viel beiden afzonderlijke gesprekken

i met berichten dat de revolu- hadden gevoerd met Da Costa Go-

tionaire raad, het beleidsbepalende
orgaan in het land, heeft besloten
nog eens 24 maatschappijen te na
tionaliseren als onderdeel

mes over de crisis die was ontstaan
nadat communistische aanhangers
hadden gepoogd socialisten te weren
massale 1 mei bijeenkomst

campagne Portugal te hervormen in Lissabon. In het communique

tot een linkse socialistische staat.

werd de ontmoeting tussen de twee
politieke leiders zeer nuttig genoemd.

k Reddingsploegen in Neukirch (West-Duitsland) bezig om de laatste passagiers uit een veronge
lijkte bus te halen. De bus, die arbeiders uit een fabriek naar huis bracht, raakte van de weg en
vouwde zichzelf op tegen een boom. Twee inzittenden werden gedood en twintig gewond.

afloop van hun besprekingen
communique uit waarin zij zeiden te
willen samenwerken bij het verde
digen van de resultaten die zijn ge
boekt sinds de militairen een jaar
geleden de macht in het land over
namen. Volgens politieke kringen
heeft president Da Costa Gomes 'n
belangrijke bijdrage geleverd aan 't
beëindigen van de open confrontatie
tussen de twee partijen. Ze voorspel
den echter dat het samenwerkings
akkoord geen lang leven beschoren
is. De socialistische leider Soares

Eerste schip
uit Suezkanaal

Baader-advocaat Vluchtelingen
uitgesloten

De president zei te menen dat de
Vietnamese vluchtelingen bij de mees
te Amerikanen welkom zouden zijn.
'Ik begrijp de houding vansommi-
advo- &en- Wij hebben ernstige economi-

de verdediging sche problemen", aldus Ford die er

van de anarchist Andreas Baader echter op wees dat 60 procent van
c.s. Het gerechtshof in Stutt- de 120.000 vluchtelingen die onder-
gart heeft gisteren bepaald, dat de weS zdn> kinderen zijn.

Hamburgse advocaat Kurt Groene- „Eerder °P de dae zou hI-j op een
wold actieve steun heeft gegeven aan bijeenkomst met Republikeinse lei-

tegen

terugkeer tot De eerste

"criminele vereniging" en daar-

ter bespreking van zijn hulp-

constructief de

™cu^tSchTó;e™^g ta vi'^ToiTveV büire; ™isrn

OIJ zijn plichten als advocaat niet is echter in woede ontstoken

nagekomen. Groenewold behoort tot 'He* maa'ct m*J zo vervloekt

het Marxistisch advocatencollectief, wild. Deze grote mensenvrienden,
waarvan ook Rainer Koencke deel JU wenden zich eenvoudig af", moet
uitmaakt, die in de afgelopen maan
den de Amsterdamse anarchist Ro
nald Augustin heeft verdedigd
Vorige maand

CAIRO - De 15 schepen van ne-

*en verschillende nationaliteiten die

zijn topmedewerkers hebben gezegd sedert de juni-oorlog van 1967 "vast
zitten" in het Suezkanaal, zullen met
mgarng van vandaag naar Port Said
worden geleid De eerste twee schepen
die de Bittermeren zullen verlaten
13 maanden na het begin van de op
ruimingswerkzaamheden in het Suez
kanaal, zijn twee Duitse schepen
de Munsterland (9.300 ton) en dé
Nordwind (8.600 ton). Het zijn de
enige vrachtschepen die weer zee
zullen kunnen kiezen. De 13 andere,
zijn bijna niet te herstellen.

De meeste van deze schepen zijn
thans eigendom van verzekerings
maatschappijen. Elke drie dagen,
zullen er twee versleept worden.

Het belangrijkste schip is de on
der Amerikaanse vlag varende Ob
server van 17.500 ton. Dit schip ver
voerde maïs naar Bombay fcoen het
op 5 juni 1967 in het Timsah-meer
30 km ten noorden van de Bitterme
ren, de tocht niet kon vervolgen daar
l.-j. - de SCheepvaart

propaganda-

de Geneefse het' Suezkanaal

hij hebben gezegd.

Volgens een opiniepeiling van
het instituut Gallup verklaarde 54
WÊÊÊ he~°Stuttgar- Procent zich tegen opneming van

ter gerechtshof (dat op 21 mei met ae vluchtelingen. De meeste brieven

Robert Stephens
„The Observer"

i politici van het congres

ook negatief. Men is wel voor het
opnemen van wezen voor adoptie.

De deelneming van andere lan
den aan het oplossen van het Viet-

woiui. vciuauHi) uc mn-r-p-- namese vluchtelingenprobleem is tot

groep te hebben ondersteund, Hans- be«»rlrt- D* meent de In hoeverre

Christian Stroebele uit Berlijn loopt ^^a^L™b„aSf?d.e_Ur.,Pearl
rog een onderzoek.

de strafzaak tegen de harde kern i
de Baader-Meinhofgroep begint)
soortgelijke maatregelen tegen de
advocaat dr. Klaus Croissant. Tegen
een derde verdediger, die ervan
wordt verdacht de Baader-Meinhof-

Je hoeft niet in de domino-theorie te geloven om te erkennen ziJ

isoli

de grenzen van Indo-China gevolgen zal hebben misschien in gebieden waar de Verenigde delingen en niet

wel meer dan de gebeurtenissen op zichzelf rechtvaardigen, staten grote belangen hebben en de confrontatie, wan

De aard van die gevolgen hangt sterk af van de vraag wat voor macht om ze te handhaven. Deze vredesconferentie wordt hervat. De werd gesloten,
soort communistische staat het nieuwe Vietnam zal worden

Zal het land zich concentreren op de wederopbouw, of wordt Maar ernstig is waarschijn- aanbod te evenaren over internatio-

het de thuisbasis van "krüistochten" tot steun aan de commu- lijk de poging de verovering van nale garanties voor een Israëlische-

bij voorbeeld, Thailand en Vietnam met Russische en Chinese Arabische regeling.

wapens af te schilderen als een Indo-China was een gebied waar

bewijs dat de ontspanningspolitiek het beter zou zijn geweest als de

geen redeta aanwezig te zijn waarop niets voorstelt. Zoals Kissinger heeft supermachten zich er buiten hadden

de Vietnamese leiders niet langer ten uiteengezet verplichtten de Parijse gehouden. Hetzelfde zou ook wel

eigen bate de twee tflgen rfkaar uit Akkoorden Rusland, China en de eens voor het Mii

zouden spelen. Verenigde Staten niet de wapenle- hebben kunnen gelden,

veranties te stoppen. Het waren de dergelijke oplossing is niet i

Dit vooruitzicht zou ook inhouden verenigde Staten die, na een mogelijk. De enige weg die

het Congres, eenzijdig supermachten nog openstaat

nistische bevrijdingsbewegingen
Maleisië

Russen in Libië Een belangrij
ke Sowjetrussische delegatie bezoekt
volgende week Libië voor besprekin
gen die waarschijnlijk hoofdzakelijk
buiten hadden zullen gaan over Sowjetrussische
zou ook wel economische hulp aan Libië. De de-
Midden-Oosten legatie zal vermoedelijk geleid wor
den door premier Kosigin.

Vietnam zich dat de communistische machtsover- beslissing

in Vietnam niet noodzakelij- de wapenhulp

L™J de speciale Ame- oïich^vM China"of^^'sowjet- kerwijs een verdere invloed behoeft staakten."

•mdran'^wet.lie STjanutó Xln c' 'da™^ bo"ndef aij^^h^ "«n tand'lï ïmerikaSe ^bon^enootechappen Moskou,

grond

van dit jaar van kracht werd en spe
ciaal met het oog op het vermoede

samenzweren van advocaten met de -

E0Mer S 'S£.ht,aT°-

Zuid-Vietnam samen te werken
overeind te houden.

Zal Amerika dat doen?
het Congres, Amerika dat ook? Dit is de grote
Azie - in probeert politiek voordeel te behalen vraag waarvoor het land staat na
Taiwan, uit de communistische zege in Vietnam.

Thailand en Japan - vooropgesteld Vietnam, zij het dan op relatief
dat Amerika het hoofd koel houdt. terughoudende wijze. Er is echter

Kaoenda in Lissabon De Zam-
biaanse president Kenneth Kaoen-
de vrede daar da is gisteren vooreen officieel be
an drie dagen in Lissabon
Kan aangekomen. Het is het eerste bezoek
van een buitenlands staatshoofd
aan Portugal sinds de omwenteling
van 25 april 1974.

parlement werd gebracht.

RHODESIERS
IN ZAMBIA
VERMOORD

',per- aande reeds tastoaiSe variëteiten Want het huidige gevaar komt niet geen bewijs dat
1Mn aan de reeds bestaande variëteiten aanwezigheid van de op komst

ADVERTENTIE

communisme in de wereld,

Vliegtuigen

Op verzoek
Amerika besloten de verwijdering

Waarschijnlijk niet toleranter of communisten in Saigon

liberaler dan andere communistische ult het feit

regimes, maar wel met Derde-We- was een vro

mhoiiorvvi reld-trekjes waarin nationale onaf- steey

Thailand heeft h.ntBll]tJh>ld een belaneritk eie- bondgenoten

expansie, aangemoedigd door het

Amerikaanse militaire vliegtuigen, mentis en blijft.,
die door Zuiavietoamezein naar éhai- Intomen

'zelfs niet

lhwraler"dan\ndere communistische uit het feit dat Amerika gedwongen Kremlin.

een vroegere bondgenoot in de Integendeel. Brezjnjew schijnt nog

laten. Veel van de steeds uiterst voorzichtig te zijn met

van de Verenigde nieuwe verplichtingen die de relatie

Staten, en zeker die in Europa, tot de Verenigde Staten ernstig

hadden reeds lang erkend dat de zouden ondermijnen. Of de ontspan-

militaire verplichtingen in Vietnam ning tegen een stoot kan

een fout waren. Het gevaar komt in Amerikanen bereid zijn n£
de eerste plaats voort uit de
verwarring en het verlies van
vertrouwen binnen de Verenigde

De toestellen worden ook door de waarschijnlijk worden versterkt door staten zelf> als gevolg

het

of de

Vietnam

internationale verbintenissen aan te
gaan en na te komen zal moeten
blijken in het Midden-Oosten.

de Sowjet-Unie. Viefcnamese'débadle. Het komt voort Niemand kan ontkennen dat de

LOESAKA In het oosten van
Zambia, grenzend aan Mozambique
en Malawi, zijn de lichamen gevon
den van 14 vermoorde mensen, ver- nieuwe Zuidvietnamese regering als de houding ,rcuu„iuu«.

moedelijk Rhodesische nationalisten, oorlogsbuit opgeëist. Hanoi verklaar- Want Ruslands belangrijkste streven éitT de"*invloed daarvan op de reactie Amerikaanse belangen in het

Volgens het Zambiaanse regerlngs- de dat Thailand - *1

dagblad "Zambia Daily Mail" zijn
de slachtoffers kennelijk gefolterd en
vervolgens vermoord. Slechts een van
de lijken is geïdenticifeerd. als het

de gevolgen in Azië is Faking in te tomen.

het publiek en het Congres op Midden-Oosten - economisch, stra-

opdraaien als het toestond da". De Bussen zijn natuurlijk niet in de Amerlkaanse buitenlandse poli- teglsch, politiek

de vliegtuigen door Amerika werden staat een directe militaire rol in het tiel[ of de verwachtingen daarover.

weggehaald.

De commissie voor de strijdkrach-

l zijn. En 1

gebied te spelen zoals de Amerika- Kissinger, die nu niet geheel terecht is het een al even belangrijk gebied.

John Mataure, voormalig ten van het Amerikaanse Huis

i deden: zij beschikken niet

tot de zondebok

Vietnam Beide supermachten hebben vrien-

lucht- en zeemacht op dezelfde WOrdt, heeft al gewezen op den en bondgenoten in het gebied

politiek commissaris van de Zanu. Afgevaardigden heeft haar toestem- wereldschaal. Maar Indo-China kan de les die te leren valt; de en beide hebben de macht die

ming gegeven

als gevolg

een "enorme politieke spanning". De de mogelijkheid schiep
Londense Observer schreef dat 155 te laten tot militaire academies
Rhodesische nationalisten zijn ver
moord bij interne twisten in de Za-

wetsontwerp wel zoals het Indische subcontinent, Verenif,de staten moeten voorzichti- vrienden daar te steunen. Het
j ger zyn by het aangaan van Midden-Oosten is voor alle andere

die zijn het gebied waar zij gedoemd

het toekennen van 32 miljard een terrein worden r

De Times of Zambia verwacht dollar voor bewapening. Eerder had trachten hun invloed langs diploma- "JjL «^Hn-én PI1"

..—I„nnfj.t 711 oon nman/4amunl j fialvA nrmvan fmwfaimi4 mjljfoivo 1

deze vondst zij een amendement verworpen dat tieke wegen (gesteund door militaire aangegaan, moetWashington vast- schijnen elkaar eens te bevechten,

,„jgj!jjj|jj_gjg|_g™-_|g a— en economische hulp) op te bouwen, beslotener zijn ze ook na te komen, tenzij zij kunnen samenwerken bij

In laatste instantie hangt alles af Buiten dat lijkt het verstandig op de handhaving van de vrede en hun

van het machtsevenwicht m Hanoi, dit moment vergaande conclusies te wedijver kunnen beperken tot

China aanhangers trekken de Vietnamese kwestie, niet-militaire zaken. En de

Velen zouden door een vuurpe- stemmen kreeg, wijst 3,7 miljard schijnen te hebben. Beide landen

derlijke rechtvaardiging voor de

loton zijn terechtgesteld in een Za- dollar minder toe dan president Ford hebben er aanzienlijke hoeveelheden Aangezien Vietnam, met name door ontspanningspolitiek is de absolute

i-kamp bij de grens met Mozambi- had gevraagd.

que.

Volgens de Times of Zambia zijn
de lichamen begraven in het uniform
van de Rhodesische nationalisten. Het
blad zegt uit Rhodesische bron te
hebben vernomen dat er waarschijn
lijk nog veel meer mensen zijn ver
moord en in het oerwoud begraven
na stamtwisten.

militaire hulp in gepompt. Er lijkt Nixon en Watergate, verbonden was noodzaak een treffen te voorkomen
meteen verdergaande vertrouwens- dat een Russische-Amerikaanse kern-

ADVERTENTTE

crisis tussen regering, congres en oorlog tot gevolg zou hebben die de

het publiek, is het te verwachten wereld verwoest.

dat de critici van de regering

voorlopig zullen proberen de zaak Twee zaken

uit te buiten.

De toepassing van de ontspannings-

Maar enkele vooraanstaande critici politiek in het Midden-Oosten

hebben ook duidelijk gemaakt dat hangt bovenal van twee zaken af.

Hertz helpt u snel aan een betrouwbare auto
op al die dagen, dat u uw wagen moet missen.
Al vanaf/35,- per dag, excl. B.T.W., maar incL
een all-risk verzekering.

En als u 4 dagen of langer huurt, dan kunt u
een onbeperkt aantal kilometers rijden.

De wagen die u huurt is normaal gesproken niet
ouder dan één jaar en wordt regelmatig grondig
nagekeken.

Bel ons bijtijds en uw wagen staat voor u

klaar.

Uw Hertz agent:

Vondellaan 80. Leiden, tel. 071 - 6 9313*
Ambachtsweg 1, Katwijk, tel. [phone]
Julianalaan 46. Voorschoten, tel. 01717 - 22 36

Uw Hertz auto. Een zorg minder.