Vingerafdruk dreigt zijn autoriteit
kwijt te raken
Luchtmonster uit de oertijd
met spanwijdte van 17 meter
Van 263 ruilharten
kloppen er nog 44
ZATERDAG 5 APRIL 1975
De vingerafdruk is sinds kort niet meer wat hij was: het onomstote
lijke bewijs dat iemand met zijn vingers het voorwerp had aange
raakt waarop de afdruk gevonden werd, en daardoor het meest ge
vreesde visitekaartje van de misdadiger. Een Britse advocaat heeft tij
dens een rechtzaak aangetoond, dat vingerafdrukken betrekkeliik mak
kelijk „verplaatst" kunnen worden.
Het ziet er nog niet naar uit, dat vingerafdrukken nu ineens waarde
loos worden als bewijsmateriaal, maar hun autoriteit heeft toch wel
een lelijke deuk gekregen.
waarin de overvallers zich geruime
tijd verborgen hadden gehouden.
Overigens is de vingerafdruk be
tlist nog niet uitgespeeld. Bij het
.overplaatsen" blijven onherroepe
lijk sporen van een dergelijke ope
ratie achter op de plaats, waarheen
de afdruk werd getransplanteerd.
Zijn die sporen er niet, dan moet van
een authentieke afdruk sprake zijn.
Daartegenover staat, dat daarmee
een „bewijs uit het ongerijmde" zou
rijn geleverd, een bewijs dat terecht
juridisch niet erg in trek is: de rech
ter moet bewijzen, niet de verdachte.
Wetenschap cn
technologie
door P. Bok
Vitamine-C
helpt toch niet
Vitamine-C helpt niet bij het
bestrijden van een normale ver
koudheid, is er bovendien geen
voorbehoedsmiddel tegen. Grote
doses kunnen zelfs zeer schade
lijk zijn voor de gezondheid. Dat
is de conclusie van twee rappor
ten, die onlangs in het orgaan
van het Amerikaanse medischte
genootschap zijn gepubliceerd.
Hoewel miljoenen mensen vita
mine-C gebruiken zowel voor ge
nezing als voorkoming van ver
koudheid zijn de effecten ervan
nihil. Dat zou blijken uit een
overzicht van vrijwel alle we
tenschappelijke studies en sta
tistische gegevens van de laat
ste dertig jaar over deze materie.
Russen
ontdekten
nieuw zwart gat
Russische sterrekundigen heb
ben naar hun zeggen onlangs ee
nieuw „zwart gat" ontdekt op
slechts een betrekkelijk klein
aantal lichtjaren afstand van
de aarde. Een „zwart gat" is een
zeer dichte massaconcentratie
die ontstaat bij het ineenklap-
pen van een grote ster tot een
zeer kleine omvang. De zwaar
tekracht aan het oppervlak
wordt dan zo groot, dat zelfs
lichtstralen niet kunnen ont
snappen.
Volgens Kiril Ogorodnikow
van de universiteit van Lenin
grad bedraagt de massa van
het zwarte gat de verbazingwek
kende omvang van vele miljar
den zonnen, dat is miljoenen
malen meer dan men had ver
wacht.
Het zwarte gat zou zich bevin
den in de sterrekop Omega in he
sterrenbeeld Centaur.
Vulkanen
oorzaak van
de ijstijd?
Een recente studie van ocea-
niscn bodemmateriaal, verza
meld door het onderzoekings
schip Glomar Challenger heeft
aan het licht gebracht, dat de
Jongste ijstijd, die ongeveer
tweemiljoen jaar geleden begon,
ontstaan is door een samenval
lende reeks erupties van grote
vulkanen. De stofmassa's die
daardoor in de atmosfeer wer
den gebracht en tientallen ja
ren bleven hangen, zouden een
voldoende afscherming van het
zonlicht hebben veroorzaakt om
de start van de ijstijd te be
werkstelligen, nadien zorgde een
soort natuurlijke kettingreactie
voor de langdurige veel lagere
temperaturen.
De wetenschap, die zich bezig houdt
met de huidlijiien van vingers (maar
ook hele handen en voorts tenen en
voeten) heet dactyloscopie van het
Griekse daktulos wat vinger bete
kent en skopeo ofwel bezien, bespie
den. Die lijnen zijn kenmerkend en
verschillend voor ieder individu: er
zijn onder de ontelbare miljoenen
vinj: eraf drukken van verschillende
personen nog geen twee identieke ge
vonden, zelfs niet bij een een-eiige
tweeling. Ze zijn zoals gezegd ken
merkend: het lijnenpatroon veran
dert niet, ook niet wanneer b.v. de
huid van de vingertop geheel wegge
nomen wordt of bij een ongeluk ver
loren gaat, en dan later weer aan
groeit. Alleen door verminkingen,
waarbij de huid zich niet normaal
herstelt, kan het patroon verloren
gaan in een maas van littekens. Maar
ook die hebben dan weer de merk
waardige eigenschap, dat zai 'n blij
vend, onveranderend beeld geven.
Waarop deze onveranderlijkheid
berust heeft men wetenschappelijk
nog niet helemaal doorgrond, hoe
wel men toch al in staat is, veel ge
volgtrekkingen te maken uit het lij
nenspel van vingertoppen, handpal
men en voeten. Men maakt er ge
bruik van bij genetische en antropo
logische onderzoekingen, aangezien
bepaalde kenmerken van het lijnen
patroon typerend zijn voor bepaal
de bevolkingsgroepen en rassen.
Bij aangeboren stoornissen zoals
b.v. het monogolisme, die samenhan
gen met een afwijking van het nor
male aantal chromosomen, treden er
merkwaardig genoeg opvallende af
wijkingen op in het patroon van de
vingerafdrukken, de handplooien en
ook de huidlijnen in de voet. Door
controle van de vingerafdrukken kan
men daardoor bij pasgeborenen reeds
enkele aangeboren afwijkingen con
stateren, die op andere wijze pas la
ter aan het licht komen.
Er is wel eens gesuggereerd, dat
het op deze grond, en ook om later
identificatie te vergemakkelijken,
aan te bevelen zou zijn om direct
na de geboorte van alle babies vin
gerafdrukken te laten maken en deze
na controle voor de medische diag
nostiek centraal te bewaren.Maar
tot dusver wordt dit toch een te grote
inbreuk op de privacy geacht.
Vingerafdrukken werden in de
De Franse chirurg Bernard Perfuiset heeft een bijzonder suc
cesrijke operatie verricht door een Siamese tweeling te schei
den, die aan het hoofd vergroeid was b\j de geboorte. Van de
oorspronkelijke situatie geeft de bovenste foto een beeld, ge
nomen direct na de geboorte in juli van het vorige jaar. In het
Salpetriereziekenhuis in Parijs werden de twee kinderen met
goed gevolg gescheiden. Op de benedenste foto de chirurg met
de twee nu vrijwel geheel gezonde "aparte" kinderen, die
binnenkort naar huis mogen, met rechts de opgeluchte moeder.
Nieroverplantingen zijn bijna
tine-operaties geworden,
het blad van de Amerikaanse
met chirurgenvereniging.
Er zijn bijna 20.000 niertransplan-
ondere orgaantransplantatis,
hart inbegrepen, is het in de meeste taties verricht. Achtduizend ontvan-
gevallen nog verre van rooskleurig, gers ieven met overgeplante pieren
tIda-- de orgaantransplantatieregi- verder, onder wie een achttienjarige,
stratie" in Washington. De patiënt die het langst geleden
een ander hart kreeg, leeft er al ruim
transplant- 6 Jaar mee Voor lever> alvleesklier
menselijke organen cinsta-
teert de registratie „een enigszins be
ter beeld" voor hartoverplantingen,
longen zijn dit respectievelijk ruim
ruim 2 jaar en tien maanden.
Het aantal medische teams dat
hoewel er minder worden uitgevoerd. Ach hartoverplantingen heeft ge-
Longtransplantaties zijn uiterma- waagdi m de laatste jaren vermin-
te moeilijk gebleken, leververplantin- derd In de verenigde Staten werk-
gen blijven opmerkelijk door afsto- ïorig Jaar maar twee en'
werkzaam in Frankrijk,
in het afgelopen jaar heeft
vier alvleesklier- Australië, België en Zuid-Afrika.
Eind 1974 had het registry in
De dienst die werkt met overheids- Washington 263 harttransplantaties
subsidie, houdt
totaal geregistreerd. Vierenveer-
elk soort transplantatie. Zijn jongste tig recipiënten waren toen nog in le-
rapport staat in het maartnummer ven.
oudheid, vóór het begin van onze
jaartelling, al gebruikt als „hand
tekening" op documenten in China
en Japan. Pas tegen het einde van
de vorige eeuw werden zij „ontdekt"
als belangrijk hulpmiddel in de strijd
tegen de misdaad. De onverander
lijkheid van een vingerafdruk werd
verantwoord aangetoond door sir
Francis Galton en in datzelfde jaar
bracht de naar Argentinië geëmi
greerde Oostenrijker J. Vucetich voor
het eerst de dactyloscopie in de prak
tijk der misdaadbestrijding, door met
behulp van vingerafdrukken een
moordenaar te identificeren in La
Plata. Dit berustte op een klassifi-
catiesysteem, dat nodig is om ver
gelijkend materiaal te ordenen en in
vagere afdrukken die typerende ken
merken te vinden, die identificatie
rechtvaardigen. In politiearchieven
over de gehele wereld bevinden zich
thans honderdenmiljoenen vingeraf
drukken, die (helaas vaak in verschil
lende klassificatiesystemen) een
waardevol arsenaal vormen voor po
litie en Justitie. Dat is mede het ge
val, omdat men systemen heeft om
bepaalde typerende kenmerken van
een afdruk in numerieke vorm uit
te drukken waardoor het zoeken naar
gelijksoortige afdruk in de archieven
aanzienlijk wordt vereenvoudigd.
Overigens is de vingerafdruk in
een recent verleden ook een afschu
welijk wapen geweest in dienst van
de misdaad. Ouderen onder onze le
zers herinneren zich het beruchte
persoonsbewijs" uit de bezettingstijd,
waarop een vingerafdruk voorkwam.
Het vervalsen van persoonsbewijzen,
die uitsluitend de misdadige bezet
ters van dienst waren, leverde daar
door bijzonder moeilijke problemen
op, die overigens door ondergrondse
organisaties en werkers op voortref
felijke wijze werden opgelost wan
neer de omstandigheden dat nodig
maakten
Waardoor is dan die machtige vin
gerafdruk in discrediet geraakt? Je
zou het niet geloven, maar dat komt
door Scotland Yard
Aanvankelijk was het de gewoonte,
vingerafdrukken op voorwerpen, die
met een misdaad te maken hadden
te fotograferen, eventueel wanneer
het latente of vage afdrukken be
trof na ze bestoven te hebben met
een poeder waarvan de kleur con
trasteerde met de achtergrond.
In 1970 begon Scotland Yard een
r ndere methode in praktijk te bren
gen: over de afdruk werd een stukje
plakband gedrukt, waardoor de af
druk daarop (in spiegelbeeld) werd
overgenomen. Dit stukje plakband
kon daarna zo worden bewerkt, dat
er een heldere afdruk van geprodu
ceerd kon worden.
Dit procédé heeft er echter toe
geleid, dat het verplaatsen van vin
gerafdrukken mogelijk is geworden.
Jn Engeland is aangetoond, dat men
met behulp van dat plakbandje heel
eenvoudig de afdruk kan overbren
gen op een voorwerp, dat nooit door
de betrokkene is aangeraakt. Tot ze
ven keer toe kan zo'n verplaatsing
soms geschieden, zonder dat de her
kenbaarheid verlaren gaat. Scotland
Yard wist dit wel, maar heeft er
geen ruchtbaarheid aan gege
ven. Waarschijnlijk in de ijdele hoop,
dat een geheim een geheim kan blij
ven, zoals ook de Amerikanen dach
ten, dat het geheim van de atoom
bom een geheim zou kunnen blijven.
Veel wijzer schijnen de mensen over
het algemeen niet te worden.
De onttroning van de onaantast
bare vingerafdruk vond onlangs
plaats tijdens een rechtzaak in En
geland, waar een lid van het Ierse
republikeinse leger IRA terecht stond
voor het leggen van bommen. Vinger
afdrukken speelden een grote rol in
dit proces. De verdediger van de
bommenlegger voerde - en toonde -
aan, dat vingerafdrukken makkelijk
verplaatst kunnen worden b.v. van
een onschuldig bierglas naar het
ontstekingsmechanisme van een bom.
Wanneer vingerafdrukken op dat
mechanisme voorkomen, hoefde het
nog helemaal niet te betekenen, dat
de man bij wie de afdrukken horen,
«Je bom ook heeft gehanteerd!
De Jury in deze zaak verwierp het
verweer en de man werd veroordeeld
tot twintig jaar. Maar het zaad van
de twijfel was gestrooid. Er waar
eenmaal zaad gestrooid is, gaat er
meestal wel wat groeien. Vingeraf
drukken spelen nu eenmaal een grote
rol in de misdaadbestrijding, en wan
neer zij in twijfel kunnen worden ge-
rokken als bewijsstuk, kunnen er heel
wat vervolgingen stuk lopen. Het „be
wijs" is de grote treinrootf in Enge
land in waarbij miljoen
gld. werd buitgemaakt, steunde bij
voorbeeld geheel op vingerafdrukken,
c?ie gevonden waren in de boerderij
Een student in de paleonthologie aan de universiteit van
Berkeley in Californië heeft de vondst van zijn leven gedaan:
de resten van een prehistorisch vliegend reptiel dat al de bij
naam van het "monster van Lawson" heeft gekregen. De stu
dent, Douglas Lawson, vond de skeletdelen van wat waarschijn
lijk het grootste vliegende dier uit de historie is geweest, een
"pterosauriër", in het Big Bend National Park in Texas, waar
hij al drie jaar geleden naspeuringen naar fossielen was be
gonnen. Hij had deze plaats uitgekozen, omdat de geologische
gesteldheid op een rijk biologisch verleden scheen te wijzen.
In deze omgeving waren al eerder resten gevonden van het
grootste roofdier uit prehistorische tijden, de gigantische Ry-
rannosaurus Rex en de eerste vogelachtigen, de Archeopterix.
Pterosauriers leefden in de tijd van
de reuzenreptielen, zoals de dinosau
russen, de grote reptielen die onge
veer 60 miljoen jaar geleden op mys-
terireuze wijze uitstierven. Zij beho
ren niet tot de vogels en zijn daar
van ook niet de voorlopers geweest,
ndanks het feit dat zij konden vlie
gen.
Resten van veel kleinere pterosau
riers waren al eerder gevonden. Zij
toonden aan, dat deze vliegende rep
tielen geen veren moeten hebben ge
had, maar dat zij in hun vliegme-
chanisme veeleer leken op vleermui
zen. Hun vleugels werden gevormd
door een huidplooi (zoals ook bij
vleermuizen) tussen een zeer lang
uitgegroeide voorvinger en het li
chaam, terwijl de andere vingers
bestonden uit klauwachtige uitsteek-
eitjes halverwege de voorzijde van
de vleugel.
Van de grootste exemplaren van
deze vliegende reptielen, de ptera-
donen, waren al exemplaren met een
spanwijdte van 8 meter bekend. Nu
is dit record tot 17 meter opgevoerd.
Ter vergelijking: de grootste vlie
gende vogel uit onze tijd is de alba
tros, die een spanwijdte van tegen
ce vier meter kan bereiken. De 17
meter van het thans fossiel ontdekte
vliegende reptiel komt overeen met
de gevelbreedte van zo om en nabij
drie normale eengezinswoningen in
een rijtje.
Er zijn enkele (wetenschappelijk
gezien) belangrijke consequenties aan
de vondst van Lawson verbonden. In
oe eerste plaats door de lokatie van
de ontdekking, waaraan Lawson zelf
blijkens een artikel in Science veel
waarde hecht. Vroeger nam men aan,
dat pterosauriers zich voedden met
insecten en vooral vissen. Maar de
thans gevonden resten bevonden zich
in afzettingen, waar men zich in de
tijd, dat het dier geleefd moet heb
ben, geen zeeën bevonden, zelfs geen
meren van enige omvang. In klei
nere stroompjes en plassen kan het
luchtmonster nooit voldoende vissen
gevonden hebben om in het leven te
blijven.
Vermoed wordt daardoor door
Lawson, dat de dieren, die een zeer
lange hals hadden, zich ondermeer
voeden met de kadavers van de gro
te reptielen, zoals de dinosaurussen.
Die lange hals zou ze in staat stel
len diep in de dode lichamen door
te dringen. In dit licht bezien is het
ook logisch, dat de vliegende rep
tielen ongeveer in dezelfde geologi-
jche tijdschaal uitstierven als de reu
zenreptielen op landi: hun voedsel
bron verdween. Wanneer zij zich met
vissen hadden gevoed, was er geen
enkele reden waarom de twee rep
tielsoorten gelijktijdig van de aard
bodem zouden verdwijnen.
Een ander belangrijk aspect van
de vondst is, dat het vraagstuk over
het voortbewegen van het dier al
leen nog maar groter is geworden.
Aan de hand van fossielen is het
ondenkbaar dat zij zich op de twee
achterpoten over de grond zouden
hebben kunnen bewegen, en opstij
gen van land met het vleugelmecha-
r.isme zonder veren lijkt evenmin
mogelijk. Ze moeten zich alleen in
de lucht hebben voortbewogen, als
vleermuizen, en slechts hebben kun
nen rusten door aan b.v. boomtak
ken te hangen. Hun vliegen kan nooit
meer dan een soort bijgestuurde glij
vlucht zijn geweest. Hoe zij deson
danks zich hebben kunnen voeden m
het vlees van karkassen is nu nog
onduidelijker geworden.
Zoals bij de meeste wetenschap
pelijke ontdekkingen en vondsten:
er wordt wel iets opgelost, maar het
aantal openstaande vragen stijgt
sneller dan het aantal vraagstuk
ken.
De pterosaurus van. Lawson
ongeveer op schaal afgebeeld met-
drie normale eengezinswoningen
in een rijtje.
i de opgegraven restanten van het prehistorische luchtmonster, delen
