HANS KUNG OF: ROME HEEFT - MILD - GESPROKEN
Gereformeerde theologen over
Uitbreiding centrale
vuilverbranding duur
M
wr*IB
.jj.ui.nmn.
„Botswana" uitgesteld
P.v.d.Hor$tb.v.
interieur
f 6795,- incl. b.t.w.
Atletiek
slecht
bedeeld
A „Gouden Medaille
v? Verkoop
Kom kijken naar onze
gegarandeerde A1 winnaars!
VRIJDAG 7 MAART 1975
Door
Theo Kroon
De voorspelling van de wereldver
maarde Zwitserse katholiek theoloog
prof dr. Hans Küng, dat het Vati-
taan hem een publicatieverbod zou
opleggen, is gelukkig niet uitgeko
men. De prof, zouden we - maar dat
weten zijn Tüblngse (WDufltel&nid)
studenten beter dan ik - misschien
kunnen missen, de auteur niet. Het
Vaticaan heeft eieren voor zijn geld
gekozen en de zaak - Hans Kümg
ligt met name door zijn publikatlea
over "De Kerk" in 1967 en "Onfeil
baar?" in 1971 al jaren met "Rome"
overhoop - niet op de spits gedreven.
Ik ben daar ontzettend blij om,
wantwant ik zou de auteur van bv.
'•Onfeilbaar?" niet graag witlen mis
sen. Glashelder, met een diepe be
wogenheid ten opzichte van geloof
en kerk probeert hij zijn lezers te
helpen hun geweten te 1
Dat zijn boek "Onfeilbaar?" destijds
en nu nog stof doet opwaaien spreekt
voor zich. De auteut stelt nl. onom
wonden, dat niemand buiten God
zelf onfeilbaar is. De Paus dus ook
niet. Hij ontkent dus het dogma
fvan de pauselijke onfeilbaarheid.
Küng baseert zijn opzienbarende uit
spraak op een moderne theologie die
"niets ten gelove wil voorhouden
wat niet »s bewezen of niet is aan te
nemen". Waar staat het in de schrif
ten?. zo luidt zijn vraag.
Weigering
Aanleiding voor het schrijven van
dat boek was de veelverguisde pau
selijke encycüiek Humamae Vitae
over de katholieke huwelijksmoraal.
Küng voert aan dat hier een per-
ïoonlijke mening van de paus voor
rang kreeg boven het algemeen ge
voelen van de kerk. De paus moet
er naar zijn mening zijn voor de
kerk en niet andersom. Meningen
die er voor een katholieke profes
sor in de theologie niet om liegen.
Dat daar een proces uit zou voort
vloeien was voor iedere ingewijde
geen verrassing. Voor een proces,
cat indertijd tegen hem werd aan
gespannen, werd hij naar Rome ge
roepen, maar hij weigerde te ko
men. En niet zomaar omdat hij
geen zin had. Op basis van zeer ge
fundeerde argumenten - hem wend
geweigerd de processtukken in te
Lien, zijn eigen verdediging te kie
zen en na het proces eventueel in
hoger beroep te gaan - bleef hij
thuis.
een uitspraak uit de bus, die de
euteur zelf als "zeer mild" om
schreef. Tegen Küng werden nl.
geen dtecipOlnaflre maatregelen ge
troffen. "Rome" volstond met enige
stellingen uit zijn eerder genoemde
boeken te veroordelen als in strijd
met de katholieke leer. Het betreft
hier de volgende stellingen, die aan
Küng worden toegeschreven: a. het
leergezag van de keric is niet altijd
en ln alles onfeilbaar, met andere
woorden: er kunnen vergissingen
voorkomen; b. de bisschoppen zijn
niet de enigen die de geloofsleer
op de Juiste wijze kunnen uitleggen;
en c. in bepaalde gevallen kunnen
ook christenen die geen priester
zijn in de eucharistie voorgaan.
Het "vonnis" moge mild zijn ge
weest; het Vaticaan heeft met die
uitspraak Hans Küng natuurlijk wel
de wacht aangezegd. Hem wordt nl.
verzocht het verspreiden van deze
'verwarring stichtende opinies" te
beëindigen. "Rome" wijst erop dat
ae opgesomde stellingen strijdig zijn
met de leer van de kerk.
Omdat Küng zelf niet uitsluit, dat
hij na verdiepte studie na verloop
van tijd zijn opvattingen in over
eenstemming kan brengen met de
leer van het kerkelijk gezag, ver
maant het Vaticaanse departement
voor de geloofsleer, het voormalige
Heilige Officie in de Jaren van
het Tweede Vaticaans Concilie
vooral bekend geworden door zijn
voormannen kardinaal Otta/vtamii
en zijn dezer dagen overleden rech
terhand pater Tromp s.j. in de af
faires rond dr. Terruwe en pater
Duynstee hem op aanwijzing van
de paus om dergelijke stellingen niet
verder te verkondigen. "Met deze
verklaring is de procedure tegen pro
fessor Küng afgesloten", aldus het
Vaticaan.
Conclusies
Uit de gevolgde handelwijze van
het Vaticaan ten opzichte van Hans
Küng moge m.i. een paar duidelijke
conclusies worden getrokken. Ten
eerste is het kennelijk de paus zelf,
die er bij het departement voor de
geloofsleer op aan gedrongen heeft
Küng niet harder aan te pakken
dan noodzakelijk is. Dit blijkt uit de
verklaring van de zijde van het Va
ticaan duidelijk. Ten tweede mogen
wij verwachten, dat er in de toe
komst een minder strakke lijn zal
worden gevolgd met betrekking tot
soortgelijke gevallen. En dat is voor
"Rome" al heel wat, want tot nu toe
hebben dergelijke processen altijd
nog geleid tot duidelijke veroordelin
gen en maatregelen. En ten derde:
"Rome" diurft het kennelijk niet
meer aan, omdat ze in dit geval
weet, dat Küng zich niet zou hou
den aan het verbod en dus de conse
quentie zou hebben aanvaard,-
mee hij dan voor de Kerk zou zijn
verloren.
Ik baseer deze mening op de re
actie van Küng zelf, waarin hij ver
klaart dat hij bij zijn opvattingen
blijft. "Ik zal niet ervan worden
weerhouden mijn theologische dienst
aan de mensheid te blijven vervul
len in kritische solidariteit met de
katholieke kerk in oecumenische
geest", aldus Küng. Ter geruststel
ling: Küng zal niet gauw de kerk
uit lopen. Hij wil niet als ketter
worden gezien, hij wil niet uit de
Kerk worden gezet en hij wil er zelf
ook niet uitgaan. Dit heeft hij dui
delijk uiteengezet in zijn boek over
"De Kerk".
We kunnen ons vemheugen over
de uitspraak van Rome, maar we
moeten niet te hard Juichen. Want
vergeet niet, dat met Küng op geen
enkele wijze overleg is gepleegd, er
is dus niet met hem gepraat. En dat
wil toch wel wat zeggen, als je je
die moeite niet getroost. Dat bete
kent eigenlijk dat je in dit geval
"Rome" vindt dat Je de baas
bent en dat er weinig valt te over
leggen. Nog steeds, alhoewel milder
en opener dan vroeger, is het: "Ro
me locuta, causa finita", oftewel:
Rome heeft gesproken en daarmee
is de kous af. En dat moet natuur
lijk wel eens een keer veranderen.
Iïn de gereformeerde synode die tot
zaterdag bijeen is ligt een prognose
op tafel van het aantal predikants-
vakatures. Volgens deze prognose
zijn in 1978 alle kandidaten nog net
plaatsbaar. In 1979 zullen er 21 geen
gemeente kunnen vinden en dat
aantal loopt op tot 82 werkloze
kandidaten in 1981.
Daarbij is nog niet eens rekening
gehouden met de grotere toeloop
van vrouwelijke theologen. Er
studeren thans zo'n vijftig vrouwen
aan de theologische hogeschool te
Kampen en nog meer aan de Vrije
Universiteit. de traditionele oplei
dingscentra van de gereformeerden.
Aan de synode wordt voorgesteld
dat vertegenwoordigers van de
I opleiding, van de steun aa»
hulpbehoevende gemeenten, van de
evangelisatie en van financiële
kerkelijk instanties spoedig samen
met voorstellen komen om deze
situatie het hoofd te bieden.
Het gaat er hierbij niet zozeer om,
dat werkloze kandidaten aan een
baan worden geholpen, maar wel
dat o.m. de ontwikkeling gestuit
wordt waardoor predikantsplaatsen
alleen om financiële redenen worden
opgeheven.
In vier Jaar is het aantal
predikantsplaatsen met 80 vermin
derd, vooral in de grote steden. In
die ÜJd kwamen er maar 18
predikantsplaatsen bij. Voor de
komende zes jaar wordt gerekend op
een Jaarlijkse vermindering met per
saldo 14 plaatsen in de Hervormde
Kerk is dat aantal 32 per jaar.
Het aantal predikantsplaatsen is ook
verminderd doordat een groot
aantal kleine gemeenten niet in
staat is de kosten van zo'n man op
te brengen. Er is wel een regeling
waardoor kleine gemeenten gesubsi
dieerd worden in o.m. de predi-
kantskosten. Maar die regeling
wordt alleen toegepast op kleine
gemeenten die meer leden hebben
dan 350.
Voor een minder groot aantal wordt
blijkbaar een predikant niet renda
bel geacht, eigenlijk geldt dat ook al
voor gemeenten met 400 of minder
zielen.
AJs <üe kleine gemeenten niet
groeien krijgen ze dus nooit een
predikant, tenzij de kerkleden zich
blauwer betalen dan mogelijk is.
Er zijn 77 van die te kleine vakante
gemeenten, waarvan meer dan de
helft in Groningen en Friesland. In
Zuid-Holland zijn het er acht:
Boven-Hardlnxveld. Krimpen aan
d« Lek. Oudertoank aan den IJssel,
Krallngscheveer. Aarlanderveen,
Melis-
Stappen
Men kan in deze situatie een aantal
stappen nemen. Om te beginnen zou
mm de gnote-stadngemeeniten kun
nen subsidiëren, zodat men daar
alleen maar predikantsplaatsen op
heft omdat er geen werk is, en niet
(hmJb nu vaak) omdat er geen geld
is.
Verder zou men ook iets kunnen
laten vaUen van de eis dat een
predikant rendabel moet werken,
dus in een gemeente van meer dan
350 of 400 zielen. Door ook kleinere
gemeenten te steunen zou men de
werkgelegenheid verruimen en tege
lijk het pastoraat wat verstevigen
(dit laatste behoeft overigens geen
voordeel te zijn: er zijn vakante
gemeenten waar ouderlingen en
diakenen het er uitstekend van
afbrengen ondanks of juist dank
zij het leegstaan van de
pastorie).
Met een derde maatregel is de
synode al bezig geweest: het beter
afsluiten van de niet-universitaire
toegang tot het ambt van predikant.
Er zijn sedert 1969 niet minder dan
36 mensen tot het ambt toegelaten
„wegens singuliere gaven", zoals de
oude term luidt. De Indruk bestaat
dat die gaven heus niet steeds zo
geweldig bijzonder waren,maar dat
meer het predikantentekort en
andere omstandigheden tot deze
toelating hebben bijgedragen. In
1969 kwamen er meer mensen via
deze noodingang tot het ambt dan
er door de Kamper Hogeschool
werden afgeleverd.
Het aantal vakatures in gemeenten
met meer dan 350 zielen bedroeg in
1969 nog 220, het is nu gedaald tot
169 ondanks het feit dat sedertdien
72 predikanten door specialisatie als
krijgsmachtpredikant of leraar e.d.
plaats maakten. En het aantal
vakatures zal in versneld tempo da
len.
Ook als de opheffing van predi
kanteplaatsen zou worden stopgezet
zou de gereformeerde dominees-ar
beidsmarkt voor in de jaren tachtig
verzadigd zijn.
Salaris
Tegen die tijd zal er wel een sterke
neerwaartse druk op academische
salarissen worden geoefend door het
overcompleet aan universitair ge
schoolden. Een commissie die dit
overcompleet heeft berekend, meent
dat er in 1980 net als in 1970 in
totaal 4300 arbeidsplaatsen voor
theologen zullen zijn (alle kerken
samen). Het aanbod van theologen
zal dan 5600 zijn volgens deze
berekening.
De moeilijkheid bij de gereformeer
den is dat de predikantstraktemen
ten zijn gekoppeld aan de leraarssa-
larissen. Hter en dxuur wordt, niet el
te hard op, gefluisterd over
ontkoppeling. Of zou men willen
wachten tot de overheid met de
wedden van andere academici-amb
tenaren ook de leraarssalarissen
bevriest?
Sommige jonge thelogen hoeven zo'n
hoog salaris niet. Ze willen ook wel
parttime werken, en voor de rest
studeren; in de praktijk zal dan van
dat „part time" niet veel terecht
komen.
Dat ligt anders als een dominee
voor halve dagen er een betrekking
bij heeft. Men kan dan denken aan
een kerkelijk secretariaat, maar ook
aan een niet-kerkelljke, misschien
zelfs niet-theologlsche baan.
Maar zullen die banen voor het
opscheppen liggen als de afgestu
deerden wel voor het opscheppen
liggen? Men kan waarschijnlijk het
beste naast theologie ook een echt
ambacht gaan leren. Dan kan men
altijd met bakker-op-non-actief Jan
Schaefer zeggen: ik ben de enige
(in de regering) die een echt vak
heb geleerd.
Hans Küng: geen ketter.
JOHANNESBURG De conferen
tie van ongeveer honderd kerkelijke
leiders, die van 10 tot 17 maart in
Gaborone in Botswana (zuidelijk
Afrika) gehouden zou worden, is uit
gesteld .De organisatrice van deze con
ferentie, de AACC (conferentie van
kerken voor geheel Afrika), heeft als
voornaamste reden voor dit uitstel
opgegeven, dat zij bang is, dat een
dergelijke bijeenkomst van kerkelij
ke leiders uitgelegd zou kunnen wor
den als een steunverlening van de
kerken aan de huidige ontspannings-
poiltiek van de Zuidafrikaanse pre
mier Vorster.
Onder het thema "Bevrijding, ge
rechtigheid en verzoening" zouden
op de conferentie vtam Botswana
vooraanstaande kerkelijke leiders
uit praktisch alle staten van zuide
lijk Afrika de Zuidafrikaanse vraag
stukken bespreken. Daarbij zou het
opstellen van richtlijnen voor de
taak van de kerken bij het verwer
kelijken van gerechtigheid en ver
zoening centraal staan. Kerkelijke
leiders uit Angola, Namibië. Zuid-
Afrika, Zimbabwe, Lesetho, Bots
wana en Swaziland zouden .aan de
vergadering van Botswana deelne-
RONDE PRIJZEN
Zuiver scheerwol tapijt
Zacht en ruig als een vacht is dit luxe geschoren
berber tapijt. U kunt er op zitten en liggen
zo hoog en veerkrachtig is de pool.
Deze week voor de Ronde prijs van
(normaal 215,400 breed
per meter
140,-
NIEUW IS ONZE GRANDIOZE SERIE
OUD-HOLLANDSE KASTJES
IN 7 VERSCHILLENDE UITVOERINGEN.
80 breed, vanaf 240,-
Nostalgie viert hoogtij
Ook bij ons zijn de ouderwetse gehaakte tafel
kleden in rond en langwerpig binnen
vanaf 69,"
VIJF MEIPLEIN 34, LEIDEN. TELEFOON 071-65947
prijzen vrijblijvend af Born
KOREVAARGARAGE b.v.
KOREVAARSTRAAT 19. LEIDEN
TELEFOON 071—42146*
Donderdagavond koopavond.
Lezers schrijven
Deze week stonden er verheugende
berichten in het L.D.: „In Mors nog
3 sportvelden" (kosten ca. 1 mil
joen) en „Nota P.v.d.A.: planning
velden consequent toepassen" (kos
ten nog niet bekend, maar zeker het
tienvoudige.
Het eerste bericht betekent prach
tige accommodatie voor enige sport
clubs op afzienbare termijn en het
is hen van harte gegund!
Het tweede bericht toont aan dat
•en politieke party en nog wel de
grootste zich weer eens voor de
iport schijnt te interesseren en dat
is lang niet gebeurd!
Toch plaats ik by deze berichten
enige kritische opmerkingen. In bei
de gevallen ontkom ik niet aan de
Indruk dat het voetbal en korfbal
wel erg bevoordeeld worden. Uit by-
na iedere buurt in Leiden zijn wel
enige van deze clubs ontstaan, die
allemaal hun eigen velden en onder
komens moeten hebben en die ook
krijgen. Niets op tegen, als het maar
niet ten koste van andere sporten
gaat! Ik ben van mening dat dit
ten opzichte van de atletleksport
helaas het geval is. Er ls maar één
atletlekveld ln Leiden het Leldse
Hout en daar maken 3 atletiek-
clubs gebruik van met een gezamen-
ïyk ledental van ruim 500! Iedere
voetbalclub van die grootte beschikt
wel over 2 4 3 velden.
Gelukkig is de aard van de atle
tleksport dusdanig, dat die 3 clubs
het op dat ene veld wel rooien, ware
de werkwijze van de Sportstichting
door de Jaren heen niet geweest, dat
het sintelbaancomplex als opvang
centrum moest dienen voor .moei
lijke gevallen" (wielrennen, schaat
sers, paardesport, voetballers!) Nu
zit men alweer enige Jaren „opge
scheept" met rugby-ers en korfbal
lers. waardoor de atletiek steeds
maar wordt belemmerd tydlg mee te
groeien met nieuwe ontwikkelingen
en nu na 35 Jaar nog ver ver-
wyderd is van een volwaardige ac
commodatie.
Móó/r: buil ben de atleten, rugby
ers en korfballers wordt het complex
ook zeer intensief gebruikt voor
schoolsport, trimmers, ambtenaren
en politie, waardoor het Leidse Hout
het meest gebruikte recreatie-sport
veld in Leiden is, maar tevens het
meest verwaarloosde!
Op meerdere atletiek- en school-
sportdagen komt het voor dat zo'n
400 personen worden geperst in 4
kleine kleedkamers, ieder berekend
op 30 personen. Per 200 mensen
dient men dan gebruik te maken van
één toilet, hetgeen het afgelopen
Jaar al meerdere malen tot verstop
ping en niet nader te omschryven
on-hygiënische toestanden heeft ge
leid! Het menseiyk afval belandt ln
de sloot, de stank stygt op uit de
afvoerputjes van de 3 douches (waar
van 2 het er maar doen) en van
waaruit af en toe dikke slakken om
hoog kruipen
Onbegrijpelijk dat de gemeente
Leiden het zó ver heeft laten komen,
een schande is het dat men dit
recreatieveld als onderwijsvoorzie
ning durft te exploiteren!
Neen. wethouder Tesselaar behoeft
niét ln z'<n maag tie zitten met die
100.000 gulden die hy misschien niet
meer aan Pomona behoeft uit te
geven en voor de P.v.d.A. is hier
werkeiyk ruimte voor het co
quente en modern progressieve be
leid, dat men zegt voor te staan,
maar dan toch niet op de manier
van Tesselaar, die enige maanden
geleden een forse streep haalde door
voorgestelde verbeteringen aan het
atletiekcomplex Leldse Hout!
Carel van Venetlën,
lid van A.V. „Holland"
De Laat de Kanterstraat 9,
Leiden.
LEIDEN In maart 1973 besloot de
algemene raad van de gemeenschap
pelijke vuilverwerking voor Leiden
en omstreken een krediet van elf
miljoen gulden ter beschikking te
stellen voor de uitbreiding van de
vuilverbrandingsinstallatie met een
derde oven, een grofvuilverkleiner en
een grofvuilbunker. Pas in Juni van
het vorig jaar kon met de bouw wor
den begonnen, ten gevolge van toen
pas afkomen van de nodige vergun
ningen.
De kosten vaa de materialen, lo
nen en dergelijke zijn inmiddels in
aanzienlijke mate opgelopen, zodat
de bouwkosten met f. 1.275.000 zijn
opgelopen.
De vergadering van de algemene
raad besloot gisteravond in het ge
meentehuis van Oegstgeest een aan
vullend krediet van dat bedrag ter
beschikking te stellen.
Bij het verbrandingsproces van het
vuil worden aanzienlijke hoeveelhe
den drinkwater gebruikt. Dat water
gaat verloren ofwel door verdam
ping, ofwel via de riolering. Met de
aankoop van water was ln 1974 een
bedrag gemoeid van f. 118.000.- (dat
betekent f. 2.20 per ton verbrand af
val) Gezien de relatieve schaarste
van het drinkwater en de hoge prijs
die daarvoor zal moeten worden be
taald (een prijs trouwens, die in de
nabije toekomst zeker nog zal stij
gen) is de mogelijkheid onderzocht
om drinkwater door oppervlaktewa
ter te vervangen.
Dat onderzoek toonde aan dat het
drinkwater dat gebruikt wordt voor
het koelwater van het ovenblok en
het water dat als transportmiddel
van vliegas wordt gebruikt en dat
lager op het riool wordt geloosd, kan
worden vervangen door oppervlakte
water, dat aan de Haarlemmertrek
vaart kan worden onttrokken. Dat
betekent dat er dan f. 1.55 per ton
afval kan worden bespaard. Tegen
over die besparingen staan echter
extra lasten, die aan de benodigde
investeringen zijn verbonden.
De plannen werden echter ten de
le doorkruist door de mededeling dat
lozing van bedrijfswater op het riool
aan banden zal worden gelegd, dan
wel zal worden verboden. Voor de lo
zingsrechten op het riool werden in
1974 door het Hoogheemraadschap
Rijnland ongeveer voor f. 58.000 hef
fingen opgelegd.
Bovendien is van de gemeente Lei
den vernomen dat Ti loztogsverorde-
ning in het leven zal worden geroe
pen, die zodanige kwaliteitseisen
aan het afval stelt, dat loasimg op het
riool zonder voorzuivering niet is toe
gestaan. De oorspronkelijke plannen
van de gemeenschappelijke vuilver
werking komen daardoor op losse
schroeven te staan en aanpassing
bleek zo snel niet mogelijk te zijn.
De wijziging van de waterhuishou
ding zal daarom in twee fasen moe
ten worden uitgevoerd. De uitvoe
ring van fase 1 bestaat uit het leg
gen van een aanvoerlelding in de
Gabriël Metzustraat van de Haar
lemmertrekvaart naar het terrein
van de vuilverbranding. Met deze en
nog enkele technische voorzieningen
die nodig zijn, is een bedrag van on
geveer f. 600.000 gemoeid. Ook dit be
drag werd beschikbaar gesteld door
de algemene raad.
Koop zekerheid en wees prijsbewust. Niet goed, geld terug
(na ANWB-keuring)
FINANCIERING MOGELIJK TOT 36 MAANDEN
FORD Cortina 1300 L 1972
FORD Escort 1100 1973
FORD Capri 2000 GTXL 1972
FORD Escort Sport 1300 1974
FORD Taunus 1300 L1973
FORD Taunus 2000 GXL
4-drs. 1973
FORD ESCORT 1100 1973
FORD TAUNUS 1600 L 1973
FORD Taunus 2000 GXL 1974
FORD Taunus 1600 L1972
FORD Escort 1100 1972
FORD Taunus 1300 L1971
TAUNUS 1600 L1971
FORD Taunus 1600 L4-drs. 1971
CITROEN 2 CV 1971
FORD Taunus 2000 GXL
coupé 1972
FORD Taunus 1600 L
combi 1972
FORD Taunus GXL coupé 1972
FORD Consul 2000, 4-drs. 1972
FORD Escort 1100 L 1971
FORD Escort 1100 Estate 1972
FORD Taunua 1300 1972
DATSUN Sherry 1972
FORD Escort 1300 1973
FORD Consul 1700 coupé 1972
FORD Capri 1600 GTR
RENAULT R 12 TL
CITROEN Dyane de Luxe
FORD Taunus 2000 GLX
coupé
FORD Taunus 1300 L
FORD Escort 1300 1972
FORD Consul 2300 GT
coupé 1973
FORD Taunus 1600 L
coupé 1972
1973
1972
1972
1974
1972
SPECIALE AANBIEDING
OPEL KADETT 1972
f 4500,onder de nieuwprijs
AUDI 80 1973
f 5600,onder de nieuwprijs
FORD CAPRI 1300 1972
f 6500,onder de nieuwprijs
VIJF MEILAAN 7
Leiden. Telefoon 24647. Geopend dagelijks van 8.3018.00 uur.
Zaterdags van 9.00—18.00 uur. Na 18.00 uur telefoon 071-91137
