mens
was
Achnatoneen farao
die ook
Als u Toetanchamon, twee Jaar
geleden in Londen, gemist hebt, dan
kunt u tot 16 maart verhaal halen
in Brussel. Daar is een uitstekend
Ingerichte tentoonstelling over Ach
naton, de „ketterkoning". Ze bestaat
uit 80 voorwerpen uit de musea van
Cairo en Luxor. Het graf van
Toetanchamon heeft voorwerpen
opgeleverd van veel groter pracht.
Maar Achnaton was oneindig veel
belangrijker.
Voor menigeen is Achnaton vooral
de gemaal van de beeldschone
Nefertiti, zoals we haar kennen van
de vermaarde buste in Berlijn. In
dit Jaar van de rouw kunnen we
daar vrede mee hebben. Wan
Achnaton was de eerste Egyptische
vorst die zijn vrouw als volwaardige
medewerkster afficheerde. Dat past
volkomen in het verbazend „modern"
aandoende beeld, dat wij van zijn
persoonlijkheid hebben.
De farao's van Egypte zijn voor ons
zo gesloten als een stenen sfynx
Jaartallen en abstracte begrippen.
Alleen Achnaton komt ons voor
ogen als een mens, in wiens
handelingen en idealen we ons
kunnen inleven. „Afgezien van de
grote arts en bouwmeester Imhotep",
zo schreef de vermaarde Egyptoloog
J. H. Breasted, „was Achnaton de
eerste persoonlijkheid in de geschie-
denis".
Men weet, dat hij een godsdienstige
I hervorming invoerde en met zijn
hof verhuisde van Thebe naar een
nieuw gebouwde stad, waarvan de
resten te Amaraa zijn teruggevon-
j den. Zijn levenswerk lijkt op een
fiasco te zijn uitgelopen, want na
zijn dood werd alles ongedaan
I gemaakt. Toch bleef de "Invloed van
zijn ideeen bespeurbaar, tot zelfs in
de tekst van psalm 104.
In moderne boeken over de oude
geschiedenis van Egypte heeft hij
een slechte „pers". Er wordt op
gewezen dat hij de buitenlandse
belangen van zijn bedreigde rijk
verwaarloosde. Bovendien liet hij
zijn binnenlandse beleid niet
bepalen door wat „haalbaar" was.
ook de farao een mens.
We weten niet of hij een
natuurlijke dood stierf. Mogelijk zou
hil de positie van zijn rijk Juist
versterkt hebben, wanneer hij meer
tiid zou hebben gehad. Want zijn
godsdienstige hervorming was ook
gericht tegen Aziatische (dus
po'itiek gevaarlijke) invloeden die in
het Egyptische denken waren
Ingeslopen.
Aton
Die hervorming kwam er op neer,
dat hij Amon-Re op zijn plaats
zetten. Van oorsprong was Amon-Re
niet meer geweest dan de locale
godheid van de priesters te Thebe.
De priesterclan van de residentie
was erin geslaagd dit godje identiek
te maken met de Zonnegod. Dit gaf
hen een immense invloed. Zij
handhaafden die mede door de
cultus van Osiris die van
vreemde oorsprong was: bij Byblos
aan de Phoenische kust aangespoeld.
Osiris is de Aziatische Tammuz.
Achnaton was niet
ketter. Hij vatte de zonnecultus
weer op die al tweeduizend Jaar
tevoren leefde. De vroegste Egypte-
naren vereerden de zonneschijf Re,
die de oude zonnegod Atum had
verdrongen. Re was de oppergod van
het rijk, dat 4000 voor Christus werd
geregeerd van On u it het
Heliopolis van de Grieken. De Aton
van de „ketterkoning" was deze Re,
maar dan niet meer alleen als
nationaal— Egyptische God. Na de
veroveraar Thoetmoses Hl (1483-
1450) was Achnaton de eerste die
aan een wereldomspannend rijk
dacht. En voor hem was dat het
rijk van de ene God Aton.
Dodenboek
In deze visie verloor Osiris zijn
beklemmende macht over de men
sen, die in vreze werden gehouden
door priesterlijke magie. Ook het
Dodenboek, waarvan pas een
Nederlandse editie is verschenen,
raakte op de achtergrond. Al klopt
dat niet met de tijd, we zouden
Achnatons visie een humanistische
kunnen noemen, vrij van vrees voor
duistere machten, bevrijdend. Zijn
dichterlijke persoonlijkheid staat
voor ons in het licht van een milde
zon, die op een relief op de
tentoonstelling niet schijf- maar
bolvorming is afgebeeld. De papy
rusrollen met zijn leer zijn na zijn
dood vernietigd, toen de priesters
van Thebe de klok konden
terugdraaien. Maar zijn „Zonnelied"
is goeddeels tot ons gekomen,
dankzij citaten in graven, die in
Amarna zijn gevonden.
Inrichting
In de pompeuze Brusselse
gebouwen kon men de tentoonstel
ling zeer ruim inrichten. In de
verduisterde zalen vangen alleen de
voorwerpen licht. Zo komen ze
prachtig tot hun recht. Men
ontmoet er Thoetmoses III, Amen-
hotep de architect, Achnaton, Teje
voedster van Nefertiti en haar man
Eje, die op hoge leeftijd het bewind
overnam van Achnatons jonggestor
ven opvolger Toetanchamon. Afwe
zig is van de hoofdpersonen
Horemheb, de farao die alle sporen
van de hervorming uitwiste.
Nefertiti komt voor op een
gegraveerde steen, die een huiselijk
beeld geeft van de familie-Achna-
ton. De ouders spelen met de
kinderen. Door Achnaton ontdooide
namelijk de Egyptische kunst uit
een eeuwenlange verstarring. Voor
het eerst werden door en door
menselijke betrekkingen uitgebeeld
tussen mensen met een niet
geïdealiseerde, niet perfecte gestalte.
Het langst toeven de bezoekers voor
enkele schatten uit het graf van
Toetanchamon, want de pracht van
de miniatuursarcofagen in goud,
kornalijn, obsidiaan en gekleurde
glaspasta is betoverend. Ontroeren
der is toch welbeschouwd nog de
stoel, die voor de kind-koning
Toetanchamon is gemaakt geen
blokachtig meubel maar een openge
werkte constructie, in hout dat
onaangetast bewaard is gebleven.
Tentoonstellingen
Sociëteit Burgera, Burgateeg 2a,
expositie van Marga Tegelaar. etsen en
pentekeningen. Geopend: dag. van
Nachtvoor steil lng„Blow-Up", vr. en
za 11.30 uur. 18 Jaar.
LUXOR: „De Kung Pu slavinnen",
dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo. ook
4.45 uur. 18 laar.
STUDIO: ..The man with the golden
gun", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo:
4.45 uur. 14 jaar.
i. ook 4.45 uiir. 14 Jaar.
9.15
CCU (hartbewaklng) dag.
Endegeeet: dinsdag en vrijdag 18—
14.3C uur: 's zondags 11—12 uur en
14—15 uur: eerste klasse: de gehele
Klasse afdeling s
r en foyer LAK-thea-
Japanse theater prenten (tot 20
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen-
turg 28) Werkd 10 uur voorm.5 uur
TRIANON: „Frankenstein" dag, 2.30 Anuakllnlek:
REX: „Sex In Tirol", dag 7.00 en 9.15
uur. 18 Jaar.
Kindermatinee: „Goofy, de held van
|e Olympische Spelen".
i 18.30 tot 20.00 uu
in 13.30 tot 14.30 l
Nachtvoórsteillng: „De Onverzadigba
re". vr. en za. 11.30 uur 18 Jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
De Lakenhal dag 10—5 uur. Zondag
1—5 uur nam
Drukkerij De Bink, Rooeeveltstraat 8.
Pleter Tjepkema
mlscb ziekenhuis behalve
elke dag Acade-
18.30 tot 19.80
Avondbezoek voor de kinderzaal. uit
sluitend voor de ouders, alleen op
woensdagavond van 18.30 tot 19.30 uur
n) zlin de bezoekuren als volgt:
Elkt dag:
15.0O—16.00 uur
18.30—20.00 uur
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
februari Geopend
17 uur.
Vllst Botermarkt
sabetb uiekenhuls)
X
ke kleurgraflek
Kunstzaal Heufl
naar (dor. Exp__
ter aquarellen en tekeningen; Gert
Hendrlksen - aquarellen en Peter
Harskamp keramische plastieken.
Van 8 februari tot er
Openingstijden dl t/:
uur dl ook van 8-10
Maandag t/m vrijdag:
18.30—18.46 uur
Zaterdag en zondag:
15.80—16.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
igpeuu oezuen wurui lAjtKeotunu.
Bezoekuren Ziekenhuizen «o hoofdverpieeemmaipre hiervoor
Dlaconessenhuis
18.46—14 A0
ig bezoekuur:
agb
ndbezoekuur:
18.80—19.30 uur Kinderafdeling dage-
Hik* van 14 00—19 00 uur alleen voor
10-17 oudere zondag 14.00—16.00 uur voor
io na overigt- familieleden Kinderen beneden
14 laar hebben geen toegang- op d#
den
kinderafdeling
Leictac bioscopen
Kindermatinee: „A
8t Elisabeth-ziekenhuis klasseafde-
Ungen Volwassenen dag. v. 11.15 tot
Kraamafdeling: dag.
clale kaarten verstrekken
Alphen aan den Rijn
18.3014.15 en 18.30—19.30 u.; 8e klas
13.30—14.15 en 18.30—19.80 u.; Kraam-
afdeling 13.80—14.16 uur. alleeD voor
echtgenoten 1920 u.: Kinderafdeling
15—16.30 u alleen voor oudere 18—
18.30 a
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en oaar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bij het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
PANDA EN DE MEESTER-KR1MPER
85 - 127 Rechercheur Snappers had Panda streng onder
vraagd over alle verkleiningen die de laatste tijd gepleegd waren.
En toen de verdachte naar de cel gebracht was, keek hij pein
zend in zijn notities.
"Hm - hij heeft niet bekendsprak hij tot zichzelf. "En
dat verklein-apparaat is niet op zijn persoon gevonden. Ik zou
toch die Joris Goedbloed nog wel eens aan de tand willen voe
len..."
Nu was Joris toevallig niet ver weg. Hij stond voor het politie
bureau en keek peinzend naar het tralieraampje van de gevan
genis.
"Daar zit het baaske..." dacht hij. "Hij ziet er kleumerig en ril
lerig uit. Zou het daar erg koud zijn? Dat zou zijn gezondheid
kunnen schaden. En ergens zou me dat toch spijten. Hm... ik
kan natuurlijk deze tralies verkleinen met dit wapen, zodat hij
er uit kan klimmen.
En als ik maar zorg dat hij mij niet ziet, kan hij mij niet hin
deren
Hij was zó in gedachten verdiept dat hij rechercheur Snappers
niet zag, die het gebouw uit kwam...
Het
geheim
van de
Macu
Ancapa
Pekkie, als Je mensen
-T w/kt moet Je
b/ap-fisn
r Hoe kan hij nu b/affbn
\met zijn pijp in
N zjn mond?
Kooktip
Champignon-goelasj
Maak 500 g grote cham-
pigons schoon, verwijder
zwarte plekjes, snijd ze
verticaal in dikke plakken
en bestuif ze met bloem.
Pruit 1 gesnipperde ui sa
men met kleine blokjes
mager ontbijtspek in 75
g boter licht goudgeel en
laat dan 2 in stukken ge
sneden tomaten even mee
bakken.
Voeg daarna de plakken
champignon toe en laat
deze wat kleur krijgen.
Giet er 6 eetlepels bouil
lon over, leg een deksel
op de pan en laat het
mengsel hoogstens 10 min
stoven, niet langer, want
dan slinteen de champig
nons erg weg. Roer In eet
lepel paprika door een be
kertje zure room en meng
dit door de champignon-
sa. Laat het mengsel
goed heet worden onder
voortdurend roeren. Geef
brood of gekookte rijst
bij.
WINA BORN
/JE WILT DUS WETTEN OF JE MF PEhtf,
I IZAAK.me Itc ES VK46ENBESCHOUW
~^i~ AlS M
EEKI.UK 6EZEÖD WEL. ©PIB
/HEEM EEM MF BAAT OP EEM
KOOWE Pl/STlC DIV/N U66EN IN
EEM TOCHTie kAMTOOK OM STOW..
I VEA6EM TE STELLEN AAM IEMAMD
V DIE ANTWOORDT KET W&STomEPE
VWEDEJ?W<MGEN...
Aj£U,C4tonu?
(KLEINE VAART)
Carebeka-4 25 te Triest,
Carebeka-7 24 vn Leixoes.
Fiducla-2 24 te Rotterdam,
Geulborg 25 vn Umuiden.
Nassau borg 25 I
Noordborg 35 te Lervlk.
Roerborg 25 te Steln,
Valkenswaard 24 60 n Vllano nr Ham-
GROTE VAART)
Alcor 24 v Ilheus nr Rotterdam,
Antllla Bay^ 24^300 ozo Dar es Sa-
Archimedes 25 v Laguarfa nr Guanta
Ares 24 650 o Bermuda nr Aimster-
Atlantlc Star 24 te Goteborg,
Barendrecht 24 te Napels,
Bofcheniaborg 26 v Stenungsund.
Calamares 24 120 N Cuba nr Balti-
Ceres 25 te Matarani verw,
Olnulia 24 1060 o Bermuda nr Cura-
Cop&n 24 5 o Cuba nr Cristobal,
"--al Obedla
r Santos,
jenes 24
Amsterdam,
Dockllft 2 paes 24 Comoren eil. nr
Bahrein,
Dulvendrecht 24 te Port Kamsar,
Hercules 24 v Rotterdam nr Antwer
pen.
Katelysia 24 180 n Darwin nrAnewa
pore.
Ooral_ Obeüia 24 20 no Buenos Aires
340 nw Kp Finisterre
Leider kerk 25 v Bremen nr Rotter
dam.
Lelykerk 24 270 z Monrovia nrKaap
stad.
Loire Lloyd 25 550 w Nieuw Zeeland
nr Balboa,
Neder Rijn 24 300 z Mönrovla nr Ca-
(§ud ?ïlte
teuws
26 februari 1975
Honderd jaar geleden stond
in de krant:
Het "Journal des Débats"
bevat over het gedenkfeest
te Leiden een uitvoerigen
brief van den heer Gaston
Paris, waarin o.a. van den
hoogleeraar Cobet gewaagd
wordt als van "den uitne-
mendsten Hellenist onder de
levenden" en gezegd wordt
dat Prof. Dozy aan een Ara
bisch Woordenboek bezig is,
"bestemd om de wetenschap
een ontzaglijken stap verder
te brengen". De hoogleeraar
Scholten wordt genoemd "het
hoofd der bewonderens
waardige Leidsche godgeleer
de school, welke tegenwoor
dig ten opzichte der gods-
dienstcritiek de eerste plaats
bekleedt". Voor de "hartelij
ke en tevens discrete gast
vrijheid", te Leiden den
vreemdelingen aangeboden,
heeft de schrijver geen lof
genoeg. "Allen", aldus de heer
Paris, "die deze feesten héb
ben bijgewoond, zullen er
een duurzame herinnering
van bewaren; de Franschen
hebben er, met zeer bijzon
dere redenen tot erkentelijk
heid, ernstige leeringen kun
nen ontvangen. Wij zijn diep
getroffen door de toegene
genheid, voor ons dierbaar,
ongelukkig vaderland onder
het verlichtste deel eener
edele natie gekoesterd".
Vijftig jaar geleden:
In het Turksche parle
ment zijn van regeeringswe-
ge mededeelingen verstrekt
over een opstand van de
Koerden op Turksch grond
gebied. Het verzet begon toen
de autoriteiten twee volgelin-
gelingen van sjeik Said in
Ghendji wilden arresteeren.
Verscheidene gendarmen
werden gewond. Said heeft
een proclamatie afgekondigd,
welke vorming voorstelt van
een Koerdische regeering,
herstel van de Kaliefs positie
en godsdienstige wetten als
mede aftreden van de huidi
ge regeering, welke volgens
Said atheïstisch is. De Turk
sche premier deelde mede,
dat de staat van beleg is af-
kondigd in een veertiental
villajets.
sablanca,
Neder Waal 24 220 zw Walvisbaai r
Perz. Golf.
Nedlloyd Kingston 24 400 n Belem
Walvisbaai.
Nedlloyd Kyoto 24 te Singapore,
Palamedes 25 te New York.
Phlllne 25 te Portland verw.
Prinses Margriet 24 v Amsterdam r
Rijn 24 425 zzo Bermuda nr Baltd-
Rijnborg 26 te Delfzijl
Sepia 24 v Tabangao i
Socrates 21 te Port of Spain.
Spaarnekerk 24 120 nno Las Palmas
Vasum 24 v Panamakan. nr Curacao,
Weeterkerk 24 In Str. v. Gibraltar nr
Gdynia,
Wonorato 26 te Valparaiso,
Wonoearl 24 v Valparaiso nr Slnga-
Glbraltar nr Lat-
Zaankerk 24 1
takla,
Zafra 21 300 wnw Dakar n
Zwijndreoht 22 v Galveston
1
Moedervreugde van Nefertiti. In de tijd van Achnaton was
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1975
FRED BASSET
