Vredeling zet de
Belgen onder druk
Schadefonds voor slachtoffers misdrijven
Bij NS liggen ze echt niet wakker van de „zwartrijders"
'LEUGENS VAN
SAMKALDEN'
e-
Grafische
bond boos
over
eendaagse
staking
Chevrolet? Pontiac?
Oldsmobile? Buick?
Cadillac?Ga naar
stand 302van
General Motors
in de Amstelhal.
Dragen van
autogordel
wordt
verplicht
op 1 juni
KEUS AMERIKAANSE STRAALJAGER
Opel Swinqer
al gezien?le zien op
stand 302
Amstelhal.
Firenza alqezien?
Vauxhalls
sportscar op
stand 302
Amstelhal.
Rij automatisch
veiliger. Overtuig u
op stand 302
Amstelhal
General Motors
Gratis sportieve
autoposters bij
General Motors,
Amstelhal stand 302
op de RAI.
DINSDAG 18 FEBRUARI 1975
)oor
|an Kees Kokke
trecht/Leiden De conducteurs
»n de Nederlandse Spoorwegen
jeffen per jaar zo'n 20.000 reizigers
de trein aan zonder geldig
aatsbewijs. Maar het werkelijke
intal .zwartrijders" Is ongetwijfeld
onzienlijk groter. Toch ligt men bij
NS niet wakker van dit
jrschijnsei, dat sinds de controle
de in- en uitgangen van de
[ations in 1966 werd opgeheven, wel
toegenomen. „Het is echter een
iak. die ons geen zorgen baart",
>gt men op het hoofdkantoor van
NS in Utrecht.
9e meeste zwartrijders zijn men-
n, die geen tijd hadden om een
oartje te kopen en hijgend nog net
de treeplank konden springen.
betalen prompt bij de
conducteur, die daarvoor een gulden
extra rekent. De anderen, mensen
dus zonder geldig excuus, of die
helemaal geen geld bij zich hebben,
krijgen een nabetalingsbewijs, waar
van de extra kosten vijftien gulden
bedragen", zegt de NS-woordvoerder.
„We hebben wel een middel tegen
het zwartrijden.
Dat is onze controleploeg, een club
van 46 man, die in rouleerdiensten
overdag en 's avonds door het hele
land de treinen controleert. De een
begint voorin, de ander achter en zo
werken ze naar elkaar toe. Het
toilet slaan ze zeker niet over, want
daarin verdwijnen nogal wat
mensen zonder kaartje. Iedereen die
geen geldig plaatsbewijs kan tonen
moet vijftien gulden extra betalen".
Sporadisch komt zelfs een zwartrij
der in de gevangenis terecht. Een
jongeman uit Wageningen, die
voortdurend weigert een kaartje te
kopen als hij met de trein reist,
werd vorige week door de rechter
tot zes dagen gevangenisstraf
veroordeeld. Deze Jongen behoort tot
de groep mensen, die vindt dat
openbaar vervoer gratis moet zijn.
Principieel. En zolang het dat niet
is, zal ik het gratis maken, zo
redeneren ze.
Geheel onafhankelijk van de
Nederlandse Spoorwegen wordt op
de Universiteit van Lelden een
onderzoek verricht naar het gebruik
maken van het openbaar vervoer
zonder te betalen, het .zwart rijden"
dus.
„Ik denk dat een vrij constant
percentage van de reizigers er
misbruik van maakt", zegt drs. A. R.
Hauber (psycholoog en verkeerseco-
noom), die als wetenschappelijk
hoofdmedewerker van het Crimino
logisch Instituut van de Leidse
universiteit dit onderzoek leidt.
Enkele voorlopige conclusies, die hij
uit het nog niet afgeronde
onderzoek trekt, zijn: Jongeren doen
het meer dan ouderen. Mannen
meer dan vrouwen. Een belangrijk
motief dat de zwartrijders aanvoe
ren is dat zij vinden dat het
openbaar vervoer gratis moet zijn.
„Maar dat kan bij velen ook een
excuus zijn", aldus drs. Hauber. „Het
financiële motief speelt in een
aantal gevallen wel een rol, maar
niet overwegend".
„Sommigen beschouwen het zwart
rijden ook als een kick. Het
oproepen van een spanning in een
vrij spanningsloos bestaan. Dat
motief speelt kennelijk ook wel eens
mee. Anderen proberen er hun
agressie mee af te reageren.
Bijvoorbeeld tegen de hoge belastin
gen. Op die manier proberen ze de
staat terug te pakken".
Drs. Hauber startte zijn onderzoek
al een paar jaar geleden. Hij hield
toen een internationale enquete
onder honderd openbare vervoersbe
drijven in Europa. De meeste
zwartrijders bleken gepakt te
worden in Zurich. De minste in
Kopenhagen. Daar waar het aantal
betrapte zwartrijders het hoogst is,
is vaak ook het zelfbedieningssys
teem in het openbaar vervoer het
verst doorgevoerd.
Soms zijn er zelfs clubjes, die samen
gratis trachten te reizen, zoals in
Denemarken is aangetroffen. De
eerste man uit het clubje rekt
ingeval van controle het gesprek
met de controleur tot de volgende
halte, zodat zijn collega's zonder
kaartje nog net kunnen uitstappen.
Hauber verrichtte ook een onderzoek
onder de reizigers van het openbaar
vervoer in Amsterdam. Daaruit
bleek dat een niet onaanzienlijk
deel ongeveer elf procent —de
laatste vijf Jaar weieens zonder
betalen gebruik had gemaakt van
het openbaar vervoer in de
hoofdstad.
Hauber verdeelt de zwartrijders in
vier groepen: De mensen, die het
per ongeluk overkomt, die bijvoor
beeld hun abonnement zijn verge
ten. De mensen, bij wie het idee
spontaan opkomt. De ménsen, die
het van te voren toch wel bewust
plannen. En tenslotte de mensen
met echte geraffineerde methoden.
Vindt drs. Hauber zelf, dat het
openbaar vervoer gratis moet zijn?
Genuanceerd antwoord hij: „Als we
het in het totale verkeersgebeuren
beschouwen, zou ik er wel een
voorstander van zijn. Zowel het
openbaar vervoer, als het particulie
re vervoer functioneert op het
ogenblik niet optimaal. Als Je nu
zorgt dat je een van beide systemen
op een hoger plan brengt, dan
betekent dat ook een grotere
garantie voor een optimale verplaat
singsmogelijkheid. Het gratis maken
van het openbaar vervoer maakt
voor de staat in feite niet zoveel uit
als we zouden vermoeden". „Denk
maar aan de besparingen op
personeelsgebied en de verliezen, die
de staat nu al moet bijpassen".
„Ik ben dus een voorstander van
beter openbaar vervoer zonder
contante betaling. Op deze wijze zou
de individuele vervoersmiddelen-
keuze in een aantal geval
spontaan kunnen veranderen. Het
openbaar vervoer systeem zou dan
beter benut worden en het
wegverkeer zou op deze wijze ontlast
worden".
„Toch zie ik ook wel problemen. Het
wordt tenslotte via de belastingen
op iedereen verhaald. En ik denk
dat een boer in Groningen er meer
de pest over in heeft, dan iemand uit
de stad in het westen, die veel vaker
gebruik maakt van het openbaar
vevroer. De realiseirng ervan is dus
nog niet zo erg eenvoudig", aldus drs.
I ALMELO Het dagelijks bestuur
ten de Nederlandse Vereniging van
air na listen heeft gistermiddag bij
rade van voorzitter Max de Bok,
actie van de redactie van het
egblad van het Oosten (een een-
agse staking om de identiteit van
krant te behouden) geslaagd ge-
lemd.
drukbezochte persconf eren-
waarvoor os. ook burgemeesters,
itenleden, raadsleden en vakbonds-
lunotianantosen waren uitgenodigd,
Td met vreugde gememoreerd dat
uitgave van een nood-editie was
'komen. Zou er wel een nood-
nt zijn uitgekomen, dan was de
verlengd, gaf de NVJ-voor-
itter te kennen.
Voor de derde maal in de ïfèder-
indse journalistiek heeft een redac-
de eerste maal
ieft die staking geleid tot het niet
-ijnen van een krant, zo oon-
teerde Max de Bok. Naar zijn
ddit voornamelijk te dan-
n geweest aan de weigering van de
actie van het Deventer Dagblad,
te werken aan een nood-uitgave
lie directie en grafici wilden uit
ingen.
De redactie van Tubantia/Henge-
dagblad heeft gisteren verklaard
•ip te hebben voor de strijd van
het Dagblad voor
Oosten voor het voortbestaan van
krant, maar weinig waardering
hebben voor de begeleiding van
Nederlandse Vereniging van Jour
deze affaire. De redactie
Tubantia/Hengelo's dagblad wil
it de collega's van het Dagblad
in het Oosten tot overleg en even-
iele samenwerking komen.
Het standpunt van de redactie van
iTuoantia/Hengelo's Dagblad werd
eer.at in een motie, die gistermid-
pag tijdens een drukbezochte redactie
Vergadering werd aangenomen. Tij
dens de vergadering werd een ge
detailleerde uiteenzetting gegeven
(van de posten die voor alle dertig
redacteuren van het Dagblad ran
Oosten aanwezig zijn, resp. ge
creëerd zullen worden en die ver
fee ld zijn over de centrale redactie,
buitenposten en de hoofd
rubrieken.
Plaatsvervangend voorzitter Den
oer van de algemene grafische bond
Heeft gisteren verklaard dat er onder
net niet-redaotionele personeel van
ïilarius' coumntenbedrijf grote ver
bolgenheid heerst over de wijze
waarop de eendagsstaking van de re
dactie is gevoerd. *De bezwaren
richten zioh vooral tegen de wijze
waarop onder verantwoordelij kheid
de Nederlandse Vereniging van
Journalisten eenzijdige informatie
de buitenwereld is verstrekt over
achtergronden van de hele zaak.'
commentaar op de verkla-
de heer Den Boer heeft
bestuur van de NVJ meegedeeld:
|"De heer Den Boer zegt namens het
le niet-journalistiek» personeel
spreken. Het NVJ-bestuur be
niet hoe de heer Den Boer dat
i, omdat de heer Den Boer glste-
•n hooguit telefonisch contact heeft
met een lid van de onder-
lingsraad. Hij was gisteren niet
lin Almelo. Er ls geen personeelsver-
gaxiering geweest.
In zijn communique spreekt de heer
pen Boer over een verklaring na
mens de bonden, maar het NVJ-
bestuur weet niet namens welke bon
den. Het NVJ-bestuur verwijst in
verband hiermee naar de resolutie ting van 1973 werd al
welke gisteren werd aangenomen op gulden beschikbaar gesteld
Prinses Christina heeft gisteren in het Catshuis in Den Haag in aanwezigheid van koningin Ju
liana en prins Bernhard haar verloofde Jorge Guillermo aan het kabinet voorgesteld. Op de foto
de koninklijke gasten met links premier en rechts vice-premier Van Agt.
AMSTERDAM De actiegroep
Nieuwmarkt beschuldigt burgemees
ter Samkalden ervan, dat hij, door
de identiteit van de verdachten van
de aanslagpoging op de metro ach
ter te houden, de wethouders heeft
gebruikt om op een strategisch mo
ment bewuste leugens en verdacht
makingen in de publiciteit te bren
gen.
De dag er op (16 februari) zou er
Immers een demonstratie tegen het
metrobeleid van B. en W. worden
gehouden, aldus de actiegroep. Deze
reageert op de verklaring, die het Am
sterdamse gemeentebestuur (met
uitzondering van wethouder Van
Duyn) vrijdagmiddag naar aanlei
ding van de aanslagpoging heeft uit
gegeven.
Volgens de actiegroep was de bur
gemeester er o.m. van op de hoogte,
dat een van de verdachten bekend is
door zijn verbindingen met de Boe
renpartij en de Binding Rechts-groep
van Max L. toen hij vrijdag in de
vergadering van B. en W. over de
kwestie sprak maar heeft hij deze
feiten bewust verzwegen.
De door de politie verijdelde bom
aanslag op een metrostation in de
Bijlmermeer moest anti-metrogroe-
peringen, met name de actiegroep
Nieuwmarkt, in diskrediet brengen,
zo ls uit het rechercheonderzoek ge
bleken. Het tijdstip van de aanslag
was daarom kort voor de anti-metro-
demonstratle van afgelopen zaterdag
gekozen.
DEN HAAG Defensieminister Vredelimg heeft gisteren
in Brussel alles gedaan om de Belgen rijp te maken voor de
keus van de Amerikaanse F-16 straaljager als vetrvamger
van de Starffghter. Vredelings Noorse en Deense collega's
zullen niet veel moeite hebben met die keus. De Belg Van
den Boeynanits staat echter nog steeds onder zware druk
ten gunste van de Mirage F-1E.
Van den Boeynants kan volgens
ingewijden alleen met goed fatsoen
onder die druk uit, als hij zeer
overtuigende argumenten heeft.
Vredeling zou hem hebben voorge
houden dat dit argument gevonden
kan worden in de prijs van de Mi-
rage. Uit het rapport van de groep
deskundigen uit de vier landen, dat
gisteren voor het eerst door de be
trokken ministers gezamenlijk werd
besproken, zou blijken dat de prijs
van de Mirage, gerekend over era
periode van 15 tot 20 Jaar, ongeveer
25 procent boven die van de Ame
rikaanse concurrent ligt.
Het officiële communique na af
loop van het Brusselse gesprek ver
meldt niets van dit alles. Het zegt
dat de vier ministers opnieuw hun
wens hebben benadtrutot om tot een
gezamenlijke keus te komen, die
beantwoordt aan de NAVO-eisen
op het punt van de vervanging van
de Starfighiter. Verder werd gecon
stateerd dat de drie kandidaten (de
F-16, Mirage F-IE en Saab-Viggen
Eurofighter) aan die eisen voldoen,
"zij het niet allemaal in dezelfde
mate".
Aan de andere kant, zo wordt ge
zegd, bestaat er nog behoefte aan
nadere informatie over financiële
en economische voorwaarden. Daar
om is besloten, de Amerikaanse,
Franse en Zweedse regeringen te
vragen op korte termijn op deze
punten opheldering te geven. Begin
maart zullen de ministers dan weer
bijeenkomen om die reacties te be
spreken.
Minister Vredeling ontkende na
zijn terugkomst op Ypenburg dat
hij al besloten heeft de F-16 te ne
men en daar ook al de steun van
andere kabinetsleden bij zou heb
ben. "Er zijn nog te veel onduide
lijkheden. Teohnische punten hoe
ven niet altijd de doorslag te geven
op defensiegebied", zei hij. Uit zijn
woorden kon verder worden opge
maakt dat vooral een Amerikaanse
garantie ten opzichte van de dol
larkoers wordt gevraagd, waar Was
hington tot nu toe niet aan wil.
Bij het politieke spel om de Bel
gen over de streep te trekken heeft
Vredeling ook nadruk gelegd op 't
feit dat Nederlanders en Belgen
nog meer belang hebben bij een
zelfde type straaljager dan de No
ren ej| de Denen. "Wij hebben te
maken met een totaal vliegtuig-
program, omdat wij geïntegreerd
zijn in de Allied Forces Central Eu
rope. Dat is een wat wijder verband
dan waar de Noren en de Denen in
zitten", zei hij op Ypenburg.
Eventueel uitstel van een beslis
sing door bijvoorbeeld de Denen zal
volgens ingewijden weinig nadelige
invloed hoeven te hebben op de prijs
en 't oompensatie-pakket.'t is voldoen
de als de Denen "een letter of in
tent", een afspraak op termijn, te
kenen, VredeWmg zelf schatte de SCHIPHOL 'Wij willen Nederland aannemen,
kans om tot een gezamenlijke keus waarschuwen. Als men Suriname lijkheid
Vrees voor Creoolse overheersing
te kcraen gisteren in elk geval onafhankelijk maakt
"nog heel behoorlijk".
met de gewone meerderheid laat
is er alleen anafhanke-
de creolen gecreëerd,
grondwet Wij willen ,dat die grondwet met
twee-derde meerderheid aange
nomen zal moeten worden, waarbij
dan ook de andere groeperingen in
Suriname aan bod zijn gekomen'.
Dit zei de heer Salam Somohardjo,
statenlid in Suriname voor de Na
tionale Partij Suriname, die gistera
vond samen met vier andere Javaan
se Surinamers op Schiphol aan
kwam om de belangen van de 60.000
Javaanse Surinamers te bepleiten.
Men wil proberen in audiëntie
door de koningin ontvangen te wor
den. Voorts wil de delegatie be
sprekingen voeren met de voorzit
ter van de vaste commissie van de
Tweede Kamer, met fractieleiders van
verschillende politieke partijen en
met de vaste commissie belast met
de Surinaamse en Antilliaanse zaken.
DEN HAAG Het dragen van
autogordels zal vanaf 1 Juni wettelijk
verplicht zijn. De plicht geldt voor de
bestuurder en de voorste passagier
van alle personenauto's die na 1 ja
nuari 1971 op de weg zijn gekomen
Minister Westerterp heeft de in
voeringsdatum van de wettelijke ver
plichting toegegeven aan het ANP.
In België wordt ook per 1 juni de
draagplicht van autogordels inge
voerd.
Volgens de stichting wetenschap
pelijk onderzoek verkeersveiligheid
(SWOV) worden bij het dragen van
de autogordel ln alle personenauto's
300 tot 350 mensenlevens per jaar
bespaard. De overlevingskans bij
verkeersongelukken wordt met zes
tig procent vergroot.
len het eerst te helpee.
Het ls niet de bedoeling dat het
fonds alle geleden schade eergoedt.
DEN HAAG Op de Justitiebegro- kabinet-Biesheuvel ging het wetsont- het schadefonds er al was voordat de geweldpleging komt te overlijden, ter. Er is namelijk met geen moge-
miljoen werp weer in de ijskast. de wet door het parlement was ge- kunnen de nabestaanden - zij die lijkheid te zeggen hoe groot de ber
oor het Zo kwam het dat siaChtoffers van KaarL 111 was eind 12 alles in in hun onderhoud afhankelijk zijn hoefte aan uitkeringen zal zijn en
het congres van het NKV in Tilburg, schadefonds geweldsmisdrijven. Dat brute geweldplegingen voorlopig in kannen en kruiken. Men kon het van de overledene - een beroep doen tot welke bedragen. Daarom spreekt Daarvoor ontbreken de financiële
Het NKV-congres verklaarde zich bedrag kon voorlopig in kas blijven, de kou moesten blijven staan. De ,onds echter met In werking stellen op het fonds. men ook van een "voorlopige rege- middelen. De uitkeringen betekenen
solidair met de stakende journalisten. want met het verdwijnen van het hulp enk moest men en moet men voordat beide kamers er hun fiat De uitkeringen zullen ten hoogste ling", waarbij het in de bedoeling hoogstens een aanvulling een lenl-
nu nog - zelf maar zien op te bren- aan hadden gegeven. 25.000 gulden voor materiële schade ligt om de meest schrijnende geval- ging van de ergste nood.
gen als men niet ls verzekerd. Van De" wee" de Tweede Kamer en 5.000 gulden voor immateriële
de financiële bult was - zo men de de voorlopige regeleling schadefonds schade bedragen. Hoewel het natuur- advertentie
daderTtegakken- «Zi* geweldsmisdrijven eindelijk kunnen lijk mogelijk is dat de Kamer deze ADVERTENTIE
weinig of niets meer over Hoewel behandelen. bedragen, die in 1972 werden vast-
a. arrondissementsrechtbanken in Het 211 6611 schuchter begin zijn. gesteld, optrekt tot de huidige trend.
inniE^ meer en mMr een Me" heeft namelijk geen idee hoe- Slachtoffers die de geleden schade
od vergoeding van de scha- vee' uitkeringen er gedaan zullen zelf kunnen dragen, krijgen geen uit-
het slachtoffer gingen leggen, *222? 5=5 *2*
bleef het een onbevredigende maat
regel ten aanzien van degenen die
hun vonnissen
accent op vergoeding
letterlijk de klappen opliep. Van
een kale kip pluk je nu eenmaal
geen veren.
Het is de KVP-er Van Schalk ge
weest, die een regeling voor de
slachtoffers onder het vorige kabi- gedaan aan ieder die tengevolge
net bij minister Van Agt, die ook een opzettelijk gepleegd geweldsmis-
toe Justitie had aanhangig maak- drijf zwaar lichamelijk letsel heeft
te. Zo kwam het dat het geld
Engeland gekeken, waar Een verzoek om financiële steun
'n dergelijke wet al sinds 1964 geldt, moet binnen zes maanden na het
Daar werden in de periode 1 april ongeval bij een daarvoor speciaal
1971- 31 m aart 1972 bijna 10.000 benoemde oommissie liggen, die uit
verzoeken om uitkeringen gedaan, vijf man zal bestaan. Verkeersde-
terwijl er in 8000 gevallen tot uit- lieten vallen buiten deze wet. Hier
bij ontbreekt meestal het element
van bewuste aggress ie, bovendien be
staat voor dergelijke schade de W.
A.-verzekering.
Met dit fonds doet het ministerie
opgelopen. Indien 't slachtoffer door van Justitie een sprong in het duis-
