Latijnse school: om de
koorknapen te bekwamen
Waar moeten de kinderen
in de Merenwijk spelen?
Leiden in
loop der
historie
(deel 10)
Schooljeugd zat op stro op de grond
LEIDEN Wat eens de Broek
en Simont j espolder was wordt
steeds meer de Merenwijk. De be
bouwing van t opgespoten lainid gaat
onverdroten voort, huizen verrijzen,
het verkeer wordt intensiever en
straks zullen er zo'n achttienduizend
mensen wonen. Meer dan in menig
dorp. Een stadswijk waar zeker de
eerste jaren jonge gezinnen zul
len wonen en het kindertal naar een
relatief hoog percentage zal reiken
binnen de totale populatie. Logische
vraag van zo maar een bewoner:
waar blijft dé (speel) ruimte voor
de jongste Jeugd?
Een jaar geleden keerde het ge
zin W. A. B. van der Pluijm het
Morskwartier de rug toe. Het uit
licht om een leven lang door te bren
gen op een flat in die Topaaslaan was
niet aanlokkelijk en daarom waren
Van dier Pluijm en echtgenote blij
dat ze een huis van de woningbouw
vereniging Ons Doel in de Peppelro
de konden bemachtigen. De Meren
wijk dus. Het echtpaar voldeed aan
de norm: vader en moeder zijn van
twee kinderen. En ze zijn best te
vreden met hun ruime woning in de
PeppeLrode, met een tuin voor en
achter. Maar waar het aan ontbreekt
is speelruimte voor hun zoon van zes
en dochter van negen.
een miljoen gulden aan prijzen
Toen de familie Van der Pluijm in
de Merenwijk ging wonen, rekende ze
erop dat straten als de Peppelrode
voor het autoverkeer zouden worden
afgesloten. „Toen de plannen voor de
wijk gepresenteerd werden, was dat
duidelijk de bedbeMng", zegt Van
der Pluijm. „Het moet trouwens nog
kunnen. Is het niet mogelijk om
meer parkeerruimte bij de randweg
te maken? Zo erg is het niet om
honderd meter naar Je huis te lopen.
Laat men' er in ieder geval met de
verdere afbouw van de wijk rekening
mee houden. Nu is het zo, diat mijn
dochtertje steeds aan de deur komt
en vraagt of ze binnen mag spe
len, want ze weet niet wat ze bui
ten moet doen. Laat de gemeente
er iets aan doen. Ik weet zeker dat
vele ouders het met mij eens zijn".
Lezers schrijven
Advertentie
voor politie
In de krant van 13 februari maakte
dte Led'dss politie („Hij waakt op
dat zij Slapen") middels een ad
vertentie bekend dat diezelfde avond
politie-ambtenaren (in groepjes!) de
verlichting van voertuigen zouden
controleren. Een weinig verandering
in de tekst geeft het volgende:
Aan de politie Leiden
Vandaag zult u tussen 0.00 en 24.00
uur op vele plaatsen in de stad
auto's aanibreffen, die in groep
jes fout geparkeerd staan te wach
ten op een bon van de politie. In
de afgelopen jaren is namelijk in
toenemende mate geconstateerd dat
er bijzonder weinig aandacht wordt
besteed aan het fout geparkeerd
staan van voertuigen (tenminste,
van de zijde van de politie!). Met
deze advertentie willen wij u alleen
maar van dienst zijn. Voor de leef
baarheid van de binnenstad (dus ook
voor die van u) raden wij u aan uw
parkeerwacht eens na te (laten) kij
ken. Dat kost wat durf en energie.
Vandaag kijken anderen die na.
Dat kost veel: uw prestige.
B. VAN DER MEIJ
J. BRAND
Janvossemisteeg 5, Leiden
LEIDEN Een van de drie oplei
dingsvaartuigen voor de Rijn- en
binnenvaart van het Koninklijk On
derwijsfonds voor de Scheepvaart,
het motorschip "Prinses Irene" zal
op dinsdag 25 februari ligplaats kie
zen in de haven vlakbij de Grote
Havenbrug. Op dit vaartuig wordt
instructie gegeven aan leerlingen
van de opleidingsscholen voor de
Rijn- en binnenvaart. Geïnteresseer
den voor de vakopleiding voor deze
bedrijfstak kunnen dit speciaal ge
bouwde vaartuig bezichtigen van
's avonds 7 tolt 9 uur.
Gymnasium
De Latijnse school bleef zonder in
grijpende wijzigingen aan de Lok
horststraat tot 11 m 1838. Op clie
datum viel helt gedenkwaardige be
sluit van het gemeentebestuur om tot
een grondige reorganisatie over te
gaan. Het was op die dag, dut de ge
meenteraad „gezien de voordracht
van curatoren der Latijnsche scho
len, gelet op den zeer ongunstigen
staat derzelve scholen, met aanwij
zing der middelen hoedanig dezelve
zouden kunnen worden verbeterd
door dezelve op een andere wijze in
te rigten en in een gymnasium te
herscheppen, alsmede de grondslagen
van zoodanige nieuwe organisatie
door curatoren voornoemd ontwor
pen, besloot de tegenwoordige inrig-
ting te ontbinden".
In de loop der Jaren hebben nog
enkele wijzigingen in het leerplan
plaats gevonden (de splitsing in een
A- en B-afdeling, de afsplitsing na
dien van de HBS, enige wijzigingen
in hiet aanbal leerjaren en de split
sing in een alpha- en beta-afdeling)
en bovendien nog twee verhuizingen.
In 1883 verhuisde het gymnasium
naar de Doezastraat en op 8 Januari
1938 naar zijn huidige plaats aan de
Fruinlaan.
Na het verlaten van het gebouw
aan de Lokhonsfcsbraat heeft het pand
ook nog dienst gedaan als dependan
ce van de aan de Pieterskerkgracht
gevestigde school van meester Door-
neveld en als Indische Pestschool.
Thans zal daaraan vermoedelijk
na een grondige restauratie weer
een andere bestemming worden ge
geven. Aan Leiden de taak dit his
torische gebouw voor het nageslacht
te bewaren.
LEIDEN Deze paaltjes tus
sen de Telderskade en de Rijn
en Schiekade zijn een bron i
discussie. Ze zijn enkele ma)
den geleden geplaatst tijdens de
werkzaamheden, die een einde
moesten maken aan de over
last voor de bewoners van de
Rijn- en Schiekade ten gevolge
van de demping van de Trek-
vliet. De buurtweg werd geas
falteerd, de Rijn- en Schiekade
aangesloten op de Groenhoven-
straat werd verlengd naar de
Witte Singel, tot voor het ge
bouw van het Leidsch Dagblad
en aan de zijde van de Telders
kade werden beltonnen paaltjes
neergezet. Maar er werd er één
vergeten. Gervolg: de auto's
wisten hun weg toch te vinden
en de bewoners bleven klagen.
Sinds kort is echter ook het
laatste paaltje aangebracht. Ge
volg: andere bewoners klagen,
want ze kunnen er met hun
auto niet meer door. Kortom:
het dilemma van een gemeente
bestuur.
Vrijetijdsbeurs Groenoordhal
LEIDEN Van woensdag 16
april tot en met zondag 20 april
wordt in de Leidse Groenoordhal
de Zuidhollandse ideeënbeurs voor
de vrije tijd gehouden. Het gaait om
een nieuwe beurs, die als er be
langstelling voor blijkt te besbaan.
een jaarlijks terugkerend evenement
zal worden in Leiden. Op deze beurs
zal onder meer de aandacht wor
den gevestigd op de watersport en
de handenarbeid. Voor de hengel
sportlief hebbers zal er in de Groen
oordhal een castingbaan worden
aangelegd van twintig bij zes me
ter. Bezoekers van de beurs krijgen
de gelegenheid zich te oefenn in dit
steeds populairder wordende facet
van de hengelsport. De beste wer
pers komen zondag 20 april in de
finale, waarbij om prachtige prij
zen zal worden gestreden. Overi
gens krijgt iedere deelnemer een
prijsje en een diploma.
LEIDEN Burgemeester en Wet
houders van Leiden hebben beslo
ten een werkgroep te vormen die
voorstellen zal doen om de waren
markt beter te beveiligen. Verder
heeft de werkgroep een taak voor
de beveiliging van de gebouwen die
aan dé marktstraten liggen en voor
de bezoekers van de markt. Op een
dergelijke werkgroep is aangedrongen
door de directeur van de dienst voor
de reiniging, havens- en warenmark
ten alsmede door de commandant
van de brandweer. In deze werk
groep zullen worden benoemd de
webhouder van Econ. Zaken (voor
zitter), die directeur van de dienst
voor de reiniging, havens en waren
markten, een vertegenwoordiger van
de marktkooplieden, de commissaris
van politie, de directeur van Ge
meentewerken en de commandant
van de brandweer.
Links het gebouw van de
voormalige Latijnse school aan de
Lokhorststraat in de huidige
staat. De Leidse universiteit heeft
er belangstelling voor. Rechts de
Latijnse school naar een gravure
uit het midden van de achttiende
eeuw.
dn ddle dagen streng gestraft. Dr. L.
Knappert zegt daarover in zijn ge
schiedenis over de Latijnse school het
volgende„Twee leerlingen. Barend
en Augustijn Jansz, waren door eene
sloot in een tuin gegaan om aldaar
naar hunne gewoonte appelen en pe
ren te stelen. Ten omwille van dien
eygenaar, vindt de klerk van sche
penen nog nodig er bij tie voegen. De
Jongste stond gewoonlijk op schild
wacht, terwijl de oudste zijne zakken
vulde. Gesnapt en gepakt worden de
dieven voorgebracht. Daar een vriend
(vermoedelijk de rector) een goed
woord voor hen doelt, krijgen zij eene
lddhte straf. Eene straf, die in de
school wordt toegepast. Barend ende
Augustijn sullen aldair malcander
milt roeden gheseten tot discretie
van den gerechte die daer bij wesen
sullen alzoe dait den oudsten, meest
broeckich. meest geslagen worde".
Werkgelegen
heid in de regio
Leiden-Katwijk
LEIDEN Het Chr.Nationaal Vak
verbond houdt donderdag om acht
uur in "De Openhof" te Katwijk aan
den Rijn een rayonvergadering waar
in gesproken zal worden over de
werkgelegenheid in de regio Leiden-
Katwijk. Na een inleiding van de ad
junct-directeur van het Geweste-
ilijk Arbeidsbureau te Leiden wordt
een forum gehouden waarin met de
heer Schipper zitting hebben de he
ren Grasmem, secretaris van het CNV,
Van Leeuwen en Van der Windt, dis
trictbestuurders van deze vakbond
en Van der Heide, districtsbestuur
der van de Alg.Bond Vervoersperso-
amL
ATERDAG 15 FEBRUARI 1975
Door
Saim Platteel
gemeente in het land waar men ge
bruik maakte van de nieuwe wette
lijke regelingen op onderwijsgebied,
volgens welke een schooltype van
het gymnasium met gemeentelijke
middelen kon worden gefinan
cierd. Korte tijd na deze Leid
se primeur volgden andere gemeen
ten, o.m. Den Haag. Deze reorga
nisatie bracht mee. dat in het on
derwijs meer aandacht besteed
ging worden aan wiskunde, geschie
denis en aardrijkskunde.
Zelfreinigende grills van Moulinex.
elke week te winnen in onze puzzelaktie
Het ten dele dichtgespijkerde
en in verval geraakte historische
gebouw van de voormalige Latijn
se school aan de Lokhorststraat
- Leyden let op uw saeck! - krijgt
vermoedelijk een andere bestem
ming. De Leidse Universiteit
heeft er in het jaar van haar
400-jarig bestaan de aandacht op
laten vallen. Momenteel worden
met de gemeente onderhande
lingen gevoerd om aan het ge-
bouw een universitaire bestem
ming te geven.
De geschiedenis van dilt gebouw
in 1324 wordt voor het eerst melding
gemaakt van het bestaan van de
school gaat terug tot in het be
gin van de veertiende eeuw. Het was
uit die tijd, dat de historicus Van
Mieris zegt over het toen gegeven
onderwijs „dat de schooien kweek
hoven van weetenschappen zytn, in
welken de grondslagen ter bestierimge
van stad, staat en kerk worden ge
legd".
In het prille begin van haar ge
schiedenis was de Grootof Latijnse
school verbonden aan de parochie
van de St. Pie ter en was zij vooral
opgericht met het doel „koorknapen
te bekwamen". Zo behoorde t tot de
eerste verplichtingen van de rector
Jeugdige zangers tot de koorzang op
te Leiden. De rector was en bleef vóór
alles kerkendienaar, die de parochie
verder tal van andere kerkelijke dien
sten bewees. HU moest aanwezig zijn
op de dagen als er processies werden
gehouden. Als rector moest hU dan
mede wandelen in de stoet. Dit gaan
met brandende kaarsen op klaar
lichte dog wekte bij velen ergernis
op. O.a. bij een zekere Geld'enhauer,
die schreef aan hertog Karei van
Gelder, dat „erop klaarlichten zoo
vele honderden kaarsen werden aan
gestoken en onderüusschen mist zoo
menig arm vrouwke een lichtje om
tot in den nacht b« te wenken".
Eenvoudliig schooltje
In de beginjaren moest men ztóh
van de school, die altijd op haar hui
dige plaats gevestigd is geweest, niet
te veel voorstellen. Zij bestond in die
tijd uit een gebouwtje van één ver
dieping zonder zoldering, slechts af
gedekt door een met riet bekleed diak.
De leerlingen zaten in de school op
stro op de grond. In 1421 werd dit
onderkomen zo bouwvallig en uit de
tijd, dat er een nieuw gebouw tot
stand kwam. Inmiddels waren er
echter allerlei moeilijkheden gerezen
rond de monopoliepositie van de
school, waaruit in de Jaren 1560 zelfs
een actie voortvloeide tegen de ..bij
scholen", die geleidelijk aan een be
langrijker functie waren gaan bekle
den. Die moeilijkheden waren in
hoofdzaak een gevolg van de een
zijdige oriëntering van het onderwijs
tn de klassieke letteren.
Na enkele kleinere herzieningen
kwam er wel enige tijd een opleving,
maar er was toch weer een nieuw
gebouw nodig om deze inzinking ge
heel te overwinnen. De mogelijkheid
daartoe deed zich voor op het einde
van de zestiende eeuiw en was in feite
hst gevolg van wanbetaling. Wat tech
was helt geval? Het hoekhuis langs dte
Lokhonststraat en Schoolsteeg behoor
de „in eigendom" tee aan professor
Gerrït Bomtius, hoogleraar in die ge
nees-, kruid- en ontleedkunde, die 't
pand voor f750,- van die stad had
gekocht, maarnooit betaalde. Bij
diens overladen in 1599 vervfeü. het
erf wetder aan de stad. die er een
nieuwe Latijnse echoed deed bauwen
en in 1600 was voltooid. Van Mieris
verhaalt ons nog, dat op de zolder
van de school ten pleziiere van de
teerlingen een trukitofeü (biljart) was
neergezet. In later Jaren (1613) is er
langs de PteterskeTkgmcht nog een
woning bijgebouwd voor de rector en
de kostschooljongens. Het gebouw gaf
toegang via een fraaie rectorspoort.
Hoewel de rectorswoning ondier Slo-
Dershanden is gevallen is de poort
bewaard gebleven en nog terug te
vinden bU het 's Gravensteenoomplex
tier hoogte van de Houtstraat.
De Leidise vroedschap, die reeds in
1357 van de burggraaf het recht had
verkregen tot de benoeming van rec
tor en stafleden, besloot in 1602 tot
het aanstellen van „aohtbaare en ge
teerde lieden om een waakend oog op
alles te houden". Men gaf ze de maaim
van scholorchen (curatoren). Aon
deze sohoHarchen werd jaarlijks een
bedrag van honderdvUftig gulden
uitgekeerd voor het houden van
„eenen vrolyken maaltijd en tot on
derhouding van eendragt en vriend
schap".
Voor de Heeriimgen bestond de ver
plichting am zelfs in hun speeluren
Latijn te spreken.
Ondeugd onder dte leerlingen werd
