Opstandelingen
in Eritrea weer
gebombardeerd
KANSEN VAN HEATH ZIJN GESTEGEN
Ontspanning Oost-West realiteit
Spaanse politie neemt
filmkijkers in arrest
SKOL bier
Verweer met Russische wapens?
Franse communisten
diep teleurgesteld
Bonn verzet zich tegen
publikatie "moord op
vluchtende Duitsers
DINSDAG 4 FEBRUARI 1975
Door
Ton Schuurmans
LONDEN Vanavond wordt de
uitslag verwacht in de verkiezing
van een nieuwe leider van Britse
conservatieve partij. Verwacht
wordt dat ondanks alles Heath zal
winnen. De strijd gaat tussen
hem, Margaret Thatcher en Hugh
Fraser, beiden oud-ministers.
Als geen van drie kandidaten de
voorgeschreven meerderheid van
65% behaalt, zal er volgende week
een tweede verkiezingsronde worden
gehouden. Het staat vast dat Heath
in dat geval af zal treden. Aan een
tweede ronde zal worden deelgeno
men door vrijwel alle prominente
Tories, zoals William Whitelaw,
James Prior, sir Keith Joseph en
Edward DuCann.
De laatste opiniepeilingen in alle
conservatieve kiesdistricten hebben
aangetoond dat zeven van de tien
ondervraagden willen dat Heath
aanblijft. Diezelfde mening leeft
niet onder de 278 conservatieve La
gerhuisleden, die uitmaken hoe de
stemming verloopt. Aangenomen
wordt échter dat vele Lagerhuisleden,
die aanvankelijk anders hadden wil
len stemmen, hun mening onder druk
van hun kiesdistricten hebben moe
ten wijzigen. De enige kiesdistricten
waar men fel anti-Heath is zijn in
de Midlands en in Schotland.
De verkiezing is om twee redenen
historisch te noemen. Ten eerste om
dat het nog nooit is voorgekomen
dat in de geschiedenis van de partij
de leider zelf kandidaat staat bij ver
kiezingen. Ten tweede omdat het
voor de eerste keer is dat een vrouw
tot de kandidaten behoort. Heath zelf
was in 1965 de eerste partijleider die
langs democratische weg werd geko
zen. Daarvoor werden de partijlei
ders in het geheim gekozen, in een
verkiezing waaraan slechts door een
beperkt aantal vooraanstaande To
ries werd deelgenomen.
De voorganger van Heath, de voor
malige Britse premier, sir Alec Dou
glas Home, die nu lord Home heet,
heeft Heath afgelopen weekeinde
een grote dienst bewezen door te ver
klaren dat de "huidige leider de kans
moet hebben de partij aan een nieu
we verkiezingsoverwinning te hel
pen". Lord Home, die zelf niet aan
de stemming deelneemt, geldt binnen
de Tory-partij als de grootste auto
riteit naast Edward Heath. Zijn ad
viezen worden slechts zelden in
de wind geslagen. De kritiek op Heath
binnen de partj varieert van kritiek
op zijn persoonlijke manier van op
treden tot fundamentele kritiek op
zijn politieke inzichten. Zo is bij
voorbeeld een aantal Lagerhuisle
den, onder wie sir Keith Joseph, het
oneens met Heath om de inflatie ten
koste van alles te beteugelen, ook als
dit werkloosheid op grote schaal zou
betekenen.
Margareth Thatcherwei nig kans.
ADDIS ABEBA Ethiopische jachtvliegtuigen van het Amerikaanse type F-5 hebben gis
teren voor de tweede achtereenvolgende dag ten noorden van de Eritrese hoofdplaats Asmara
stellingen bestookt van opstandelingen die strijden voor een onafhankelijk Eritrea. Intussen kwa
men zeker 50 tanks, vergezeld van pantservoertuigen met troepen, de 15.000 militairen verster
ken van het Ethiopische garnizoen van Asmara.
Klooster voor
de indianen
GRESHAM De 35 Amerikaanse
Indianen die sinds januari een leeg
staand klooster in Gresham (Wiscon
sin) bezet hielden hebben het gebouw
verlaten. Zij werden opgevangen door
de politie en overgebracht naar een
gevangenis.
Tegen een zestal sympathianten, die
zich bij de bezetters hadden gevoegd,
zijn geen maatregelen genomen. Een
van hen was de aoteur Marlon Bran
do.
Zondat was een akkoord bereikt tus
sen de bezetters en de eigenaren van
het klooster, waarbij het gebouw en
de grond voor het symbolische be
drag van een dollar aan de India
nen werd overgedragen. De Indianen
hebben echter toegezegd er een rede
lijke prijs voor te zullen betalen.
In de afgelopen drie dagen zijn bij
felle gevechten in deze stad meer
dan 100 personen omgekomen. Gis
teren patrouilleerden regeringstroe
pen door de straten, op zoek naar
opstandelingen en hun medestan
ders. De verzetsstrijders hebben zich
echter rondom Asmara ingegraven.
De luchtaanvallen zijn bedoeld, om
hun voorraden en troepenconcentra
ties te vernietigen. Bij deze acties,
zijn tenminste twee dorpen zwaar
beschadigd, waarbij een onbekend
aantal personen werd gedood of ge
wond.
Waarnemers verwachtten dat de
twee partijen binnenkort opnieuw
slaags zullen raken.
Volgens diplomaten zijn twee op
standelingenleiders aangehouden.
Tedela, de secretaris-generaal van
brigade-generaal Gebre-Egzie, die
verscheidene weken geleden de zij
de van de afscheidingsbeweging had
gekozen.
Naar in betrouwbare kringen in de
Ethiopische hoofdstad is vernomen,
hebben de opstandelingen gisteren
een Jachtbommenwerper neerge
schoten, die aanvallen deed op stel
lingen ten noorden van Asmara. De
guerrillastrijders zouden de beschik
king hebben over moderne Russische
luchtdoelraketten. Zondag werden
twee verkenningstoestellen van de
Ethiopische luchtmacht neerge
haald.
Via een kanaal in Beiroet heeft het
bevrijdingsfront van Eritrea gister
avond een beroep gedaan op de we
reld, stelling te nemen tegen een
Ethiopisch bombardement "op
woonwijken in Asmara".
In het communique wordt gespro
ken over een uitroeiingsoorlog,
die het leger van Ethiopië tegen Eri
trea zou voeren.
Het front dreigt dat als de regering
in Addis Abeba verkiest "met vuur
te spelen", de Rode Zee nog roder
zal worden dan haar naam aangeeft.
De 144 passagiers van een toestel van de Japanse luchtvaart
maatschappij JAL, die met voedselvergiftiging in een zieken
huis in Kopenhagen moesten worden opgenomen, hebben hun
ziekte opgelopen door ham die met het ontbijt werd geser
veerd. In Kopenhagen werden tientallen artsen en verpleeg
sters opgeroepen om de zieken te behandelen. De meesten
zouden vandaag het ziekenhuis mogen verlaten, maar een 30
oudere passagiers, die er slechter aan toe zijn, moeten waar
schijnlijk nog enkele dagen blijven. Op de foto wordt een der
zieken weggevoerd.
NEW YORK De Russische afwijzing van het door Nixon
en Brezjnjew gesloten handelsakkoord heeft een flinke slag
toegebracht, maar geen knock-out, aan het gevoelige proces van
ontspanning tussen Oost en West. De Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken Kissinger kenschetste de ontwikke
ling als een "tegenslag" voor ontspanning, maar zei dat ze geen
halt toeroept aan het Amerikaanse streven naar verbeterde be
trekkingen met Moskou.
Bijgaande beschouwing over
de relatie tussen Oost en West,
is geschreven door Henry Sha
piro, 40 jaar lang correspondent
in Moskou voor het persbureau
United Press International.
Een ontoelaatbare inmenging
in onze binnenlandse
gelegenheden, die de wijzers va;
klok terugzet" was de reactie va
Izwestia, het officiële dagblad
in heeft. President Ford, Henry Kis-
an- singer en Russische woordvoerder
i de hebben unaniem verklaard dat de
i de belangrijkste doelstellingen van ont-
van spanning het vermijden van kern-
het Kremlin. Het akkoord verleende oorlog en wederzijdse vernietiging, de
de status van meest begunstigde r
tie aan de Sowjet-Unie op voorwal
de dat zij haar emigratiepolitiek z
liberaliseren. De wetgeving, die
noodzaak tot het beperken
strategische bewapening en het be
ëindigen van de wapenwedloop plus
het scheppen van een vredesklimaat
danks presidentieel protest het Con- in de wereld ongewijzigd blijven,
gres passeerde, beperkte ook het ver
strekken van regeringskredieten aan
de Sowjet-Unie tot 300 miljoen dol- Opgeblazen
lar in vier jaar, hetgeen elke 18
maanden door het congres kan
den herzien. Desalniettemin haast- component
ten de Izwestia en andere Russische
te zijn opgeblazen. De Rus
media zich te bevestigen dat de sisohe interesse in het verkrijgen
Sowjet-Unie niet tot i
Amerikaanse technologie
herwaardering van haar buitenlands kredieten, kennelijk tot elke prijs, ia
beleid zou overgaan, een beleid dat met name overschat. In het begin
ontspanning tot zijn hoeksteen
het ontspanningsproces werd
PARIJS De Franse communis
ten hebben gisteren uitdrukking ge
geven aan hun ergernis over de re
sultaten van het congres dat de so
cialistische partij dit weekeinde in
Pau heeft gehouden. De socialisten
zouden, volgens hen, net bereid zijn
om het gezamenlijke program van
het linkse blok uit te voeren.
De eerste commentaar van commu
nistische zijde werd gegeven in een
hoofdartikel in het partijblad 'THu-
manite" van de hand van Rene An-
drieu, een lid van het politburo van
de partij. Volgens hem heeft het con
gres van het afgelopen weekeinde
de noodzaak aangetoond van "het
autonome bestaan en handelen" van
de communistische partij.
Lu het artikel wordt gedoeld op
het feit het congres geen vertegen
woordigers van de linkervleugel In de
partijleiding heeft gekozen. Deze min
derheidsgroepering had gepleit voor
concessies aan de communisten ter
wille van de linkse eenheid. De so
cialistische leider Mitterrand die als
zodanig werd herkozen, wordt verwe
ten dat hij in feite elk gezamenlijk-
optreden met de communistemop na
tionaal niveau heeft afgewezen.
Dank zij het samengaan van socia
listen en communisten kreeg Mitter
rand vorig jaar atls de gezamenlijke
kandidaat van links ruim 49 pet van
de stemmen in de tweede ronde van
de presidentsverkiezingen, waarin Gis
card d' Estaing met een kleine meer
derheid de overwinning behaalde.
duidelijk dat Moskou inderdaad be
reid was een hoge prijs te betalen
voor Amerikaanse hulp ter moder
nisering van zijn achterblijvende in
dustrie. Maar het was naief te menen
dat een supermacht (de tweede na
de Verenigde Staten), een land met
een ideologische verplichting als de
Sowjet-Unie, in het openbaar en
formeel de vernedering zou aan
vaarden zich wat binnenlandse aan
gelegenheden betreft te onderwer
pen aan buitenlandse druk. In het
kader van westerse oproepen tot li
beralisering had Moskou al aanzien
lijke concessies gedaan. Het aantal
uitreisvisa voor Joden en andere et
nische minderheden was van prak
tisch nul in 1967 gestegen tot 34.000
in 1973. En er was alle reden om aan
te nemen, zoals de Russische leiders
Amerikaanse functionarissen privé
zouden hebben beloofd, dat de emi
gratiebepalingen wezenlijk zouden
worden versoepeld. Conform de
waarschuwing van deskundigen in
Russisohe zaken was het koppelen
van Amerikaanse standpunten in
zake burgerrechten het recht op
emigratie onaanvaardbaar voor de
Russen.
Het probleem van de handel zal
wellicht opnieuw, op een wat realis
tischer basis, worden bezien. Mocht
het congres akkoord gaan met een
wijziging van de huidige onaan
vaardbare bepalingen van het han
delsakkoord en daarmee de president
de vrije hand geven dan kan er nog
steeds een handelsrelatie ontstaan
die tot wederzijds voordeel strekt. Op
voorwaarde natuurlijk dat het Con
gres een „stilzwijgende overeenkomst*
accepteert met het Kremlin over
emigratie.
Geen enkel souverein land, wiens
gelijkwaardigheid door de Verenig
de Staten is erkend, zou buitenland
se druk op zijn binnenlandse zaken
kunnen accepteren, in ruil waarvoor
handel een schijntje is, gemeten in
termen van grote mogendheden. Een
schijntje? Globaal genomen kan de
behandeling van meest begunstigde
natie worden geïnterpreteerd als
een cadeautje. Op zichzelf genomen
echter zaten in het handelsakkoord
geen technische hulp en geen kre
dieten vervat. Het is geen Marshall
plan. Het betekent slechts dat de
Russische export, hoe deze nu ook
kan worden verwaarloosd, niet zal
worden onderworpen aan hogere ta
rieven dan de goederen die uit de
meeste andere landen worden inge
voerd, zoals Engeland, Duitsland of
Japan.
Ontspanning is een reële zaak, als
ondanks scherpe ideologische me
ningsverschillen, ondanks tegensla
gen en op en neergaande bewegingen
in een welwillend en rustig klimaat
onderhandeld kan worden over het
vermijden van een atoom-slachting.
Dat klimaat, verbeterd in Wladiwo-
stok tijdens de ontmoeting tussen
Ford en Brezjnew, is enigszins be
dorven door het afwijzen van het
handelsakkoord. Maar de wapens
zwijgen en de dialoog tussen Oost en
West gaat ononderbroken voort. Han
del was slechts een van de doelstel
lingen van ontspanning en niet de
belangrijkste.
Behoedzaam
De onderhandelaars over ontspan
ning gaan langzaam en behoedzaam
voort, waarbij ze soms twee stappen
vooruit zetten en twee terug.
In de korte periode sinds de ont-
spanningspolitiek werd gelanceerd
heben we een aanzienlijke vermin
dering van de spanning tussen Oost
en West geconstateerd en een ma
te van samenwerking die nog niet
zo veel jaar geleden onmogelijk
leek. De betrekkelijke militaire en
politieke stabiliteit in Europa, waar
in Rusland een onmisbaar belang
schijnt te hebben, werd onderstreept
door de Westduitse verdragen met
de Oosteuropese landen. Dit en de
rust rond West-Berlijn, onbetwistba
re onderdelen van ontspanning, heb
ben Kissinger onlangs gebracht tot
de uitspraak dat Europa nooit zo
vreedzaam is geweest. De snel toe
genomen culturele en wetenschappe
lijke uitwisselingen en samenwerking
zijn de zoveelste uiting van de wer
kelijkheid van ontspanning. Ont
spanning heeft de beproevingen door
staan van het mijnenleggen bij Hai
phong, de gewapende interventie in
Cambodja en de tegengestelde A-
BONN De Westduitse regering
heeft zich steeds verzet tegen open
baarmaking, maar het persbureau
kwam met de feiten. Uit een docu
mentatie van het bondsarchief in
Koblenz blijkt, dat ruim 600.000 Duit
sers tijdens de verdrijving uit de oos
telijke gebieden door deportaties en
en gewelddaden in Tsjechoslowakije
en Joegoslavië in '45 de dood hebben
gevonden. Hoewel de lotgevallen van
de massaal vluchtende Duitsers uiter
aard niet onbekend gebleven waren,
gaf de regering er de voorkeur aan
de 60 bladzijden tellende dooumenta-
te met de nauwkeurige vermelding
van feiten achter slot en grendel te
houden.
Russen
Het is ook wel duidelijk waarom.
In 't rapport wordt de grootste ver
antwoordelijkheid van de wreedhe
den tegen deze Duitsers toegeschreven
aan de Russische militaire eenheden,
aan de Poolse veiligheidsdienst, 't be
vrijdingsleger in Tsjechoslowakije en
de partisanen in Joegoslavië. "De ge
welddaden waren de uitdrukking van
wraakzucht, maar ook van blinde
door politieke indoctrinatie nog aan
gewakkerde haatgevoelens", zo staat
volgens het persbureau Deutsche De-
peschen Dienst (DDP) in de docu
mentatie te lezen.
De bondsregering schat dat in de
gebieden ten oosten van de rivieren
Oder en Neisse 400.000 Duitsers om
gekomen zijn, in Tsjechoslowakije
meer dan 130.000 en in Joegoslavië
ruim 80.000. Een veel groter aantal
Duitsers is 'slachtoffer van geweld
daden zoals aanrandingen en mis
handelingen geworden, die niet on
middellijk tot de dood hebben geleid".
De publikatie van de DDP heeft
de christen-democratische oppositie
politicus Heinrich Windelen in 1969
8 maanden minister voor Vluchte
lingenzaken) ertoe gebracht opnieu
aan te dringen op publikatie van de
gehele documentatie. Dat zou dan
moeten gebeuren op 8 mei aanstaan
de. Precies dertig jaar na de onvoor-
waardeüjke capitulatie van het Derde
Rijk. Bonn blijkt niets voor dit soort
symboliek te gevoelen. Gistermiddag
verklaarde de woordvoerder van de
regering dat zij de feiten alleen ter
beschikking wil stellen van weten
schappelijk onderzoek.
De huivering van de Bonner re
gering de gegevens aan de algemene
openbaarheid uit te leveren is begrij
pelijk.
De dikwijls moeizaam verlopen
ontspanningpolitiek wordt er door
belemmerd en de bondsrepubliek
stelt zich opnieuw bloot aan het ge
vaar als "revanchistisch" te worden
uitgekreten. Daarbij komt nog een
ander, meer psychologisch geaard
bezwaar.
Zelfbeklag
Natuurlijk heeft een volk er recht
op volledig ingelicht te worden over
zijn eigen geschiedenis. Maar het
vermogen tot zelfbeklag is niet de
zwakste eigenschap in de Duitse
volksaard. Al te licht kan kennisne
ming van deze feiten bij velen de
houding versterken, die in rechts-
extremistische weekbladen van het
type National-Zeitung onbewimpld
tot uiting komt. Een houding, die de
Duitse schuld aan de oorlog en zijn
gevolgen ontkent of bagatelliseert
door te verwijzen naar de wreedhe
den van anderen.
Zo'n argumentatie is alleen
steekhoudend voor wie daar met
alle geweld aan wil geloven, met
verontachtzaming van de histori
sche feiten. Beoordeling van (en
kritiek op) het optreden in mei 1945
van Russen, Polen, Joegoslaven en
Tsjechoslowaken is uitsluitend mo
gelijk in de algehele samenhang
van de oorlogsgebeurtenissen die
niet door die volkeren, maar door
Hitler-Duitsland op gang zijn ge
bracht. Dat is een eenvoudige
waarheid, behalve voor diegenen,
die dertig jaar na de oorlog nog
steeds him ogen gesloten wensen te
houden
merikaans-Russiche standpunten in
zake het Midden-Oosten. De twee
landen werkten samen bij het be
werkstelligen van een bestand in het
Midden-Oosten, in oktober 1973, en
zullen naar verwachting samenwer
ken bij nieuwe pogingen tot een re
geling te komen.
Niets is veranderd in de principi
ële noodzaak van ontspanning en te
oordelen naar de unanieme verkla
ringen in Washington en Moskou
zal de tegenslag van het afgewezen
handelsakkoord geen kans krijgen
schade toe te brengen aan de reeds
geboekte vooruitgang en toekomsti
ge plannen. Het proces zal zich ver
der ontwikkelen, wellicht met een
wat tragere gang en met minder ver
wachtingen op snelle successen. HET
alternatief is een terugkeer naar de
openlijke koude oorlog die niemand
wil. De dialoog wordt voortgezet en
mogelijke nieuwe akkoorden zullen
in de niet te verre toekomst wor
den afgesloten. Het internationale
klimaat zal waarschijnlijk verbete
ren maar het zal lang duren voor
dat vijandschap is vervangen door
vriendschap, wantrouwen door ver
trouwen of een verlaging van de de
fensiebewaking aan beide zijden.
een miljoen gulden aan prijzen
Voor een heel jaar Skol bier in huis: 52 doren van 24
blikjes hoppig pils. Makkelijk om mee te nemen, te bewaren
en te koelen. Wees blij met Skol in blik. Uit en thuisl SKOLI
Aangeboden door Skol Brouwerijen N.V. als prijs In de
Nationale Puzzelaktie Geven voor Leven in deze krant tb.v.
de kankerbestrijding In Nederland. Puzzel meel
MADRID'PAMPLONA De
Spaanse politie heeft 37 personen
aangehouden voor ondervraging we
gens het bekijken van een film over
bedrijfsveiligheid en bescherming
van arbeiders. De film werd ge
draaid in een gebouw dat bij een
kerk hoorde, voor een publiek van
transportarbeiders. Voor bijeenkom
sten van meer dan 21 mensen is een
vergunning nodig. Maar de arresta
tie van personen in een kerkelijk ge
bouw, waarvoor de kerkelijke auto
riteiten geen toestemming hebben
gegeven, is in strijd met het concor
daat.
dat ze weigeren boetes te betalen die
zijn opgelegd omdat ze in de pre
ken blijk gaven van sympathie voor
stakende arbeiders. De vier maken
deel uit van een groep van 19 pries
ters, die samen een boete van in to
taal ongeveer 158.000 gulden moe
ten betalen wegens kritiek op de staat
ln hun preken. Dat bedrag is zes
keer hoger dan het totaal aan boe
tes dat de priesters van Pamplona in
het hele jaar 1974 betaalden. De
priesters hadden gepreekt over eco
nomische en sociale onrechtvaardig
heden en geëist dat de arbeiders het
recht krijgen te vergaderen en ver
enigingen te vormen buiten de offi
ciële staatsvakbonden.
Spion in Noorwegen De Noor
se veiligheidsdienst heeft een week
of vier geleden een militair-in-ruste
aangehouden omdat hij had gepro
beerd geheime Informatie te verko
pen aan een buitenlandse mogend
heid. De activiteit van, de spion
heeft volgens de Noorse politie geen
schade aan Noorwegen berokkend,
ook al omdat hij in betrekkelijk la
ge rang geen toegang had tot
staatsgeheimen. Enkele dagen gele
den heeft het Oslose dagblad Ver-
dens Gaan vijf diplomaten van de
Sowjet-russische ambassade in
Noorwegen beschuldigd van lid
maatschap van de KGB, de Russi
sche binnenlandse veiligheidsdienst.
