„Ambt van ouderling
op de helling"
„DE KERK VAN 1770-1970": BIJZONDER BOEIEND BOEK
Nieuwe
van
Pim de
la Parra
„Mijn nachten met Susan": wel
aardig, maar geen meesterwerk
film
imilllllHTT»
IIJDAG 31 JANUARI 1975
'Tenslotte: by na elke generatie meent,
lat zij op een keerpunt der tijden leeft;
>ok de Kerk ontkomt niet aan deze kort
achtigheid, al weet zij in haar beste mo-
nenten dat haar weg voert van Jerusalem
iaar Jerusalem. Maar het is een nog gro-
historisch misverstand, te menen dat
iy onderweg precies dezelfde is gebleven,
as en is n.l. slechts een doorgangs
waar altyd wel verbouwd en dus
[ebroken en vertimmerd wordt. De grote
estauratie die in de 19e eeuw door heel
iet huis heen en in bijna alle kamers
ïeeft plaatsgevonden, heeft waarschyn-
yk haar langste effect gehad. Er zyn na-
uurlyk die tegen een nieuwe schoon-
naak zyn en die reeds de zeven duivelen,
irger dan voorheen, zien naderen. Toch
al de kerk door moeten gaan met de ver-
>ouwing en de verhuizing en de vernieu
wing; want zy blyft een tent: breekbaar,
iwetsbaar en voorlopig. Maar via die tent,
dat TABERNACULUM DEI, aldus Augus-
tinus, pelgrimeren de passanten naar het
Huis Gods. En als het goed is, zegt hy,
hoor je het orgel praeluderen.
De laatste hoopvolle regels van een wat
merkwaardig hoofdstuk, getiteld: "Kerk
van morgen?", in een populair geschre
ven, maar daarom niet minder weten
schappelijk historisch werk, getiteld: "De
kerk van 17701970" van de hand van
prof. dr. J. C. P. A. van Laarhoven, hoog
leraar kerkhistorie aan de universiteit
van Nijmegen. Het is het laatste deel
van de vyf delen kerkgeschiedenis, waar
van de eerste drie door wijlen prof. Post
en het viere deel door drs. Abbink werden
geschreven. De vyf delen zyn de vijfde
druk van het in 1929 begon
nen Handboek van de kerkgeschiedenis
van kardinaal De Jong. Het boek is aan
de nieuwe tyden en opvattingen aange
past. De schrijver is dan ook niet zoals
vroeger gebruikelijk was apologetisch
(kerkverdedigend) te werk gegaan, maar
verklarend en niet vanuit "Rome" maar
vanuit de Kerk "als de totale gemeen
schap van hen, die conform het oude
credo, Jezus Christus wilen belijden en
zijn boodschap trachten waar te maken
tot heil van de wereld". Hij behandelt de
kerken dan ook als één geheel.
Het byzonder lezenswaardige boek be
slaat twee eeuwen kerkgeschiedenis ver
deeld over zes hoofdstukken, die elk on
geveer zo'n 30 jaar beslaan, een generatie
dus. Elke periode wordt aan de hand van
een uitvoerige literatuurlijst behandeld in
cultuur- filosofisch, theologisch-, en ec-
clesiologisch (op de kerkleer betrekking
hebbend) kader en daarna per onderwerp
t.w.: eredienst en gebed, verkondiging en
zending, spiritualiteit en moraliteit, ambt
en structuur, kerk en maatschappij en
kerk en staat. Deze indeling zal weten
schappelijk ongetwijfeld verantwoord zijn
en geeft ik moet het erkennen een
bijzonder duidelijk overzicht en daardoor
een duidelijk inzicht, toch had een ge
woon doorgeschreven historisch overzicht
van de feiten gemakkelijker leesbaar ge
weest en bepaald minder vermoeiend.
Daarbij komt dat de kaders, waarin de
historie is geschreven, voor de leek erg
moeilijk te vatten zyn en hem de histo
rische draad van het 'verhaal' doen kwijt
raken.
Het meest interessante deel van het his
torische boek is hoe merkwaardig
het laatste, t.w. "Kerk van morgen?".
Hierin waagt de historicus zioh aan een
toekomstvisie. Zo zullen er naar bereke
ningen in het Jaa-r 2000 één miljard ka
tholieken zyn op een wereldbevolking van
6 miljard. Naar de mening van de auteur
dringen zich voor die toekomst twee ge
varen op vanuit de geschiedenis, t.w. het
UTRECHT Het ambt van ouder-
ng moet op de helling. In deze
jd van inspraak en democratise-
ng zijn middelen van opzicht en
icht niet bruikbaar meer. In de lijn
am zijn oorspronkelijke opdracht
gt het vormingswerk. Daartoe moet
ouderling zich kunnen toerusten,
jrwaarde is de opheffing van het
nderscheid tussen het ambt Van
redikant en ouderling. Deze ophef
ing heeft alleen al het voordeel,
at het predikambt wordt gehivel-
;erd. Dat betekent het einde van
le alleeWheerscbappy van de domi-
lee, die de kerk nooit tot heil is ge
feest, maar zeker niet meer past in
leze tijd. Er moet dan ook een plei-
iooi worden gevoerd voor de brede-
e erkenning van de ambtelijke ver-
ntwoordelijkheid van de ouderlin-
Dit is, kort samengevat, de verjon-
ingskuur die de ouderling volgens de
Lmersfoortse legerpredikant dr A.
van Ginkel in deze tijd zou moeten
ondergaan. Hij promoveerde giste
ren aan de Rijksuniversiteit Utrecht
op het proefschrift "De ouderling",
tot doctor in de godgeleerdheid.
Dr. v. Ginkefl vindt de opheffing
van het onderscheid tussen de amb
ten van "dienaar des woords" en
ouderling een "groots ideaal", om
dat de deskundigheid van de ouder
ling vaak ontbreekt en de wegen van
inspraak in het kerkelijk gebeuren
nog niet gevonden zijn. Het zou wel
betekenen, dat de predikant als ge
lijke tussen de ouderlingen staat en
niet meer boven hen. De dienaar
des woords had zijn gezag te dan
ken aan de ambtelijke bediening van
het woord en de sacramenten. Dr.
Van Ginkel pleit ervoor, dit ook
door de ouderlingen te laten doen.
Vooral in kleine gemeenten, waar
geen dominee kan worden betaald,
en in huisgemeenten waarin steeds
meer gelovigen samenkomen, zou
Team
De nieuwe ouderling zou samen met
de predikant ook kunnen functione
ren in een team, dat verschillende
vormen van pastoraat verzorgt. Dr,
Van Ginkel denkt daarbij ook aan
het vormingswerk. Speciaal opge
leide vormingswerkers zouden in
zo'n team als ouderling kunnen fun
geren. Dr. Van Ginkel vindt niet dat
„bijzonder" vormingswerk naast
de reeds bestaande vormingsinstitu
ten een overbodigheid is: het gaat
om de waakzaamheid van de ker
ken tegen de machten van de we
reld en de trouw aan de macht van
Christus. Dat is een oorspronkelijke
taak van de ouderling.
een honorering moeten ontvangen,
aldus dr. Van Ginkel. Ook zou hij
niet meer voor een bepaalde tijd door
de gemeente gekozen moeten worden
maar moeten opkomen uit de huis
gemeenten en de kringen van het vor
mingswerk. Dat zou de betrokken
heid van de gemeenteleden tevens
vergroten, zo verwacht hij.
De dienaar des woords wordt hier
door niet overbodig, al zal hij soms
vervangen kunnen worden: de ge
meente zal hem nodig hebben als
deskundig theoloog, als leider en sti
mulator van het hele kerkelijk be
drijf en als geheel vrijgestelde. "Dat
de dienaar des woords een èoort ker
kelijk manager wordt, zal men
reëel dienen te aanvaarden", aldus
dr. Van Ginkel.
De predikant acht zijn voorstellen,
die de kerk in staat stelt het demo
cratiseringsproces in de maatschap
pij te volgen, een logisch voortvloei
sel uit de traditie en de structuur
van de protestantse kerk.
In zijn boek "De ouderling" laat
hij zien, dat in de tijd van de her
vorming het ambt van ouderling
werd ingesteld om de macht van de
clerus in te perken, zo noemde de
theoloog Noordmans hem de pion,
waarmee Calvijn de Paus schaakmat
zette.
z.g. egel-effect en de verwijdering van
"top" en 'basis". Met het eerste bedoelt
hij "de reactie, die ontstaat als een met
de mond beleden (binnen- of buitenker
kelijke) oecumene tastbaar en dus ook
handtastelijk gaat worden; Juist als men
zich bloot moet geven, bezwijken we voor
de bekoring die de beschutting van het
eigen bolwerk biedt". Het tweede gevaar
zit in het feit, dat "de interesse intensi
teit van de zgn. gewone gelovige steeds
duidelijker omgekeerd evenredig zal wor
den met de hoeveelheid energie die kerk
leiders en theologische diplomaten beste
den aan structuurvragen en ambtelijke
competentiekwesties".
De auteur ziet een verdergaande secu
larisering (verwereldlijking) van de Kerk,
"die (overigens) nieuwe kansen zou kun
nen bieden voor een weliswaar beperkter
en soberder maar wellicht ook zuiverder
bidden, dat in andere vormen dan voor
heen meer sensibel? minder objectief?
en zeker minder vormelijk de aandacht
van Jonge mensen krijgt op hun tocht
door de woestijn". Eén van de grootste ge
varen die de kerk van morgen bedreigt,
is het teruglopen van haar belangstelling
voor de verkondiging". De "concurrentie"
van de ontwikkelingshulp zal hier zeker
een factor zyn, "zij is geen excuus!". "Ge
zamenlijke bezinning van de kerken op
haar gezamenlijke, wereldwijde, verkon-
digingstaak is een, voorlopig nog nauwe
lijks gerealiseerd, desideratum voor de
nabije toekomst van DE Kerk", aldus prof.
Van Laarhoven in zijn byzonder boeiend
boek.
"De Kerk van 1770—1970". Jan van
Laarhoven. Uitg. Dekker en Van de Vegt
in Nijmegen. 468 pag. Gebonden: f 96,—;
ingenaaid: f 80,
THEO KROON
Dr. Van Ginkel toont aan, dat het
ambt werd ingesteld uit zorg voor de
gemeente, en dat het later vooral
in Nederland verstard is tot een
"als het enige door God gewilde
model van kerkregering". Bij zijn
beschouwing over de nieuwe ouder
ling sluit dr. Van Ginkel aan bij de
ouderling als zorger voor de gemeen
te: zo dient ook nu de kerk te zoe
ken naar een vorm waardoor dezelf
de roeping kan worden gevolgd",
ook omdat onze tijd vraagt om een
verlaging van het niveau van de
kerkregering.
Ook de 26 monniken van de New Clairvanx
Abdij in Vina Californiakunnen hun waardig
heid wel eens verliezen. Bij een dergelijk schil
derij kun je overigens het beste het zwijgen toe
doen.
Nelly Frijda als "Gekke Piet",
veruit de belangrijkste en interes
santste rol in de film "Mijn nach
ten met Susan, Olga, Albert, Julie
Sandra. Hier een fragment uit
de waanzinnige slotscène.
Pim de la Parra, de reyussf*
Theater: Trianon: titel: 'Mijn
nachten met Susan, Olgo, Albert, Ju
lie, Piet en Sandra." Voornaamste rol
len: Nelly Frijda en Willeke van
Ammelrooy; regie: Pim de la Parra.
Hoewel de naam van Willeke van
Ammelrooy alls eerste op het scherm
versohijnt, is het aandeel van Nelly
Frijda in de nieuwe Pim en Wim-
film met de onmogelijke titel "Mijn
nachten met Suzan enz." verreweg
het belangrijkste en interessantste.
Hoe zij woordeloos kan overbren
gen, wat zij moet uitbeelden: een
idiote, zonderlinge, eenzame vrouw,
is uitermate boeiend. Het nieuwe
produkt van het bijna legendarische
duo Pim en Wim is trouwens over
het geheel genomen erg aardig. Zon
der dat er nu echt van een meester
werk sprake is, doet "Mijn nachten
met" erg leuk aan.
In het begin komt de film echter
maar moeilijk van start en dreigt
het een even onbenullige sex-om-de-
sex-projectie te worden als bij vo
rige van him werkstukken vaak het
geval was.
Twee sexy meiden liften met een
Amerikaan in een auto mee. De een
Sandra, verleidt hem en daardoor
wordt de ander, Olga, die het tafe
reel met grote ogen gadeslaat, zo ja
loers dat zij de man de hersens in
slaat. Het lichaam wordt in een
kreek gegooid en dit ziet gekke Piet
(Nelly Frijda). die zich later over
het lijk zal ontfermen.
Dit alles speelt zich af in een
prachtige typisch Hollands polder
landschap en de toeschouwer komt
werkelijk ogen te kort, alls hem een
blik wordt gegund in de boerderij,
waar Susan (Willeke van Ammel
rooy), Sandra en Olga, een duo dat
er niet voor terugdeinst lesbische
séances op te voeren, als mannen te
kort schieten, en een slaperige Ju
lie verblijven.
Op een gegeven moment komt
Anton, de ik- figuur in feite, naar
de boerderij, verpoost zich daar met
de over-sexte Sandra en krijgt bijna
een asbak op zijn hoofd van de ja
loerse Olga. Anton tuint er echter
niet in verder, want de mooie Su
zan eist zijn aandacht op, terwijl
Albert, een gefrusteerde Jongen, die
door Suzan wordt verzorgd, hem
ontzettend intrigeert.
Als gekke Piet dan op de prop
pen komt met de zonnebril van de
vermoorde Amerikaan op haar neus.
wordt zelfs de boerderij te klein en
gebeuren er de meest vreemde din
gen. Mensen verliezen hun zelfbe
heersing, worden hysterisch en we
ten met zichzelf geen raad meer.
De mooie Julie ontfermt zich
's nachts over Albert. Albert die
door een spleet in de muur de ver
richtingen vam Olga en Sandra
gadeslaat. Een absurde situatie in
een even absurde leefgemeenschap,
die zo aardig voor elkaar was. Maar
als puntje bij paaltje komt en men
Zich bedlreigd gaat voelen, trekt men
zich voor elkaar terug, Sluit men
zich op in zijn eigen frustraties.
Want gefrustreerd zijn ze in feite
allemaal. Alleen Anton is degene, die
wat orde op zaken tracht te stel
len.
Daartussendoor leeft gekke Piet
haar leven, maar vormt tegelijker
tijd een bedreiging voor Sandra en
Olga, die haar treiteren en ve
deren. Dit moet tot een uitbarsting
komen en die komt er ook. In een
waanzinnige sflotscène, die zo vtan
schilderij van Dali zou kunnen zijn
gesneden. Surrealistisch en erg in
drukwekkend.
ANNEMIEK RUYGROK.
Blijvers
REX: "Goofy, de held van de
Olympische Spelen", woe., zat.,
zond. 14.30 uur.
LUXOR: "Chinatown" een in
trigerende film van Roman Po-
lanski, met in de hoofdrollen
Jack Nicholson en Faye Dunaway
(als een bijna klassieke, mysteri
euze schoonheid).
Jack Nilcholson speelt de rol
van privé-decteotive, die door een
"deftige dame" wordt geconsul
teerd, omdat haar man een vrien
dinnetje zou hebben. De detective
gaa aan de slag en woelt heel
wat omver.
CAMARA: "Amarcord", een
knappe film van Fellini. 't Woord
betekent iets als 'Tk herinner me
en het is dan ook een fragmen
tarisch geheel, een aaneenscha
keling van herinneringen, flarden
uit het verleden. Zalig zwelgen in
de verdrietjes en vreugdes van
een aantal mensen in een Itali
aans stadje. Een film met een
knipoog naar de mens die in zijn
bekrompenheid zo ontzettend aan
doenlijk kan zijn.
STUDIO: "Mariken van Nieu-
meghen". boeiende Nederlandse
film; géén chronologisch overzicht
van Marikens leven overeenkom
stig het gelijknamige Maria-mira-
kel uit de zestiende eeuw. De film
geeft 'n gedramatiseerde weergave
van een deel van Marikens leven:
haar samenleven met de duivel
in éénogige mensengedaante: Moe
nen. De film is een aaneenscha
keling van krachtig neergezette
scènes, waarbij het realisme aan
bet eind gruwelijke vormen aan
neemt.
LIDO: "The man with the gol
den gun"; Roger Moore in de
rol van de grote, onverbiddelijke
held James Bond. Alle registers
worden weer opengetrokken: au
to-achtervolgingen, gevechten in
Kung Fu stijl, Jacht op mooie
vrouwen. De zaak waarom het
ditmaal draait is een uitvinding,
die de energiecrisis in één klap
zal oplossen.
Rex
REX: "Hoera, mijn slipje is ge
stolen"
Tja, wat moet Je nu met zo'n
filmtitel... Er zijn tijden geweest
dat dames niet wisten waar ze
bleven als hun lingerie ontvreemd
werd. Nou Ja, het gaat dit keer
om een aantal dames die him Ju
welen zijn kwijtgeraakt. De dief
is een charmane boef, die de da
mes eerst verleidt en dan toe
slaat. Tot er een vrouwelijke a-
gente op het tapijt verschijnt...
Nachtfilms
Ki ndermatinee
CAMERA: "Laurel en Hardy",
woensdag en zaterdag 14.30 uur.
Haagse bit)scopen
Apollo „De nachten met Susan,
Olga, Albert, Ju32e, Piet en
Sandra", dag. 12.15, 2.30, 7.00
en 9.15; zat. en zond. 12.15, 2.30,
4.45, 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar.
Apollo-2 "Luchthaven in
alarm". Dag. 2.00, 7.15, 9.45
uur; zonjd. 2.15, 4.30, 7.15, 9.30.
uur. 14 Jaar.
Asta "That's entertainment".
Dag. 2 en 8 uur. Alle leeftij
den.
Bijou "Emmanuelle". Dag.
2.00, 7.30, 9.30; zond. 2.00, 4.15
7.30, 9.30 uur. 18 Jaar.
Camera "Mariken van Nieu-
meghen". Dag. 2.15, 7.15, 9.30
uur; zond. 2.15, 4.30,7.15, 9.30.
18 Jaar.
Cineac "Robin Hood"; ochtend
en middag: 9.30, 11.30, 1.30, 3.30
zond. vanaf 11.30 uur enz. Alle
leeftijden. "Chinatown", elke
avond 7.00 en 9.30 uur. 18 Jaar.
Corso "Vrouwelijke killers van
de Orient". Dag. 2.00 en 8.15
uur; zat. 2.00, 7.00, 9.15 uur;
zond. 2.00, 4.15, 7.00, 9.15 uur.
18 Jaar.
Du Midi „The Excercist", dag.
8.15 uur; zat. en zond. 7.00 en
9.30 uur. 18 Jaar.
Euro "De kanonnen van Na-
varone"; zat. zond. en woensd.
3.45, 7.45 uur. Overige dagen:
1.45 en 7.45 uur. 14 Jaar.
Flora „Liefde düe voor het
grijpen ligt"; dag. 2.00, 7.00,
9.15 uur; zond. 2.00, 4.30, 7.00
9.15 uur. 18 Jaar.
Kriterion „Le mouiton enragé",
dag. 3.00, 7.00, 9.30 uur.
uur.l4Jaar.
dag. 3.00, 7.00, 9.30 uur.
Metropole "The man with the
golden gun"; dag. 2.00 en 8 00
uur. 14 Jaar.
Odeon "Oranjes Jacht op we
reldgoud"; dag. 2.00, 6.45, 9.15
zond. 1.45, 4.15, 6.45, 9.15. Alle
leeftijden.
Olympia "Serpico", dag. 2.00
en 8.00 uur. 18 Jaar.
Passage "The man with the
golden gun"; dag. 2.30, 7.00 en
9.30 uur; zat. en zond. 1.30 4.00
7.00, 9.30 uur. 14 jaar.
Rex ,De eenzame scherp
schutter"; dag. 9.30 11.30 1.30,
3.30, 5.30, 7.30, 9.30; zond. vanaf
1.30 uur enz. 18 Jaar.
Royal '70 "De wrede heerser
van Kanton"; dond. t/m zond.
2.15, 7.00 en 9.30, ma t/m woe.
2.15 en 8.00 uur.
Royal op zolder "Blacula";
dond. t/m zond. 2.15, 7.00, 9.30;
maand, t/m woensd. 2.15, 7.00
9.30 uur. 18 Jaar.
Studio "Zullen we 't nog een
keertje overdoen?"; dag. 2.15,
7.15, 9.30 uur; zond. 1.30, 4.00,
7.15 en 9.30 uur. 18 Jaar.
Studio 2000 "Rebecca": elke
avond 7.00, 9.30; zond. 1.00 7.00
9.30 uur. 18 Jaar.
De Uitkijk 'The great Gatsby"
dag. 2 en 8 uur. 14 Jaar.
