IKOR: op zoek naar relatie
tussen kerk en samenleving
c/fijil pmgmm
...en gisteren
Nieuwveense meisjes
in IKOR-programma
TV morgén]
WOENSDAG 8 JANUARI 1975
Interviews met nabestaanden
van een SS-arts die in Auschwitz
werkzaam was. IKOR durft het
aan dit moeilijk verkoopbare pro
gramma op 18 april op het scherm
te brengen. Het zal menige kijker
verbazen dat het onderwerp juist
door deze zendgemachtigde wordt
gepresenteerd, want IKOR is in
de ogen van velen nog altijd een
soort kerkgenootschap dat zen
ding bedrijft via de televisie. Dat
de over het algemeen voortreffe
lijke programma's van deze kleine
'omroep' 'n breed scala bestrijken
Van oorspronkelijke informatie
en dat die programma's getuigen
van een maatschappijkritische
instelling, is nog onvoldoende be
kend. Dit vindt waarschijnlijk
zijn oorzaak in het feit dat show
programma's en andere lolbroe
kerij bij IKOR taboe zijn.
Voor een goed begrip dient men de
structuur te enknen van IKOR, die
ons gisteren door zijn directeur W.
J. Koole nog eens werd toegelicht.
Nederland telt drie kerkelijke
zendgemachtigden: het RKK
(Rooms Katholiek Kerkgenoot
schap), het IKOR (Interkerkelijk
Overleg in Radio- en Televisie-aan
gelegenheden) en het CVK (Con
vent van Kerken). Het RKK valt
onder de supervisie van de KRO.
IKOR vertegenwoordigt de niet-
katholieke kerken waarbij kortgele
den het CVK is toegetreden.
Binnenkort zal het IKOR daarom
worden omgedoopt tot IKON
(Interkerkelijke Omroep'Nederland).
Gezamenlijk hebben deze zendge
machtigden zoveel zendtijd als een
C-omroep. Die zendtijd wordt deels
met alle drie tezamen deels apart
benut. IKOR en CVK werkten in
televisieprogramma's al van het
begin af eendrachtig samen. IKOR
krijgt 3/5 van de zendtijd. RKK 2/5
deel. In samenwerkingsverband wor
den programma's uitgebracht als
..Woord voor woord" (bij bel vertelling
voor de kinderen, waarvan de
vijfhonderdste aflevering voor de
deur staat) en „Kenmerk", waarin
informatie wordt verstrekt over
onderwegen met betrekking tot
kerk en samenleving.
Het IKOR, een doorbraakkind uit
1946, is voortgekomen uit het
verlangen van de kerken om binnen
de omroep volledig, zelfstandig en
onafhankelijk (dus niet gebonden
aan een ledenorganisatie) te kunnen
opereren.
Om zich het presenteren van eigen
programma's te kunnen veroorloven
deelt het IKOR in de CRM-pot, zij
het dat het vijfentwintig procent
minder krijgt uitgekeerd dan de
andere omroepen, omdat het niet de
verplichting heeft een totaalpro
gramma uit te brengen.
In de Jaren dat er nog geen televisie
bestond bleven de activiteiten van
het IKOR via de radio beperkt tot
gebeurtenissen rondom de kerk. Dat
betrof dus in hoofdzaak kerkdien
sten. Later stond de omroepwet het
IKOR een verbreding toe door
toevoeging van de formulering
kerkelijke uitingen. Directeur Koole:
t,Nu kun je Je net als bij de NOS,
die tot taak heeft ontmoetingspro
gramma's samen te stellen, afvragen
wat kerkelijke uitzendingen zijn.
Voor een deel is het pakket
duidelijk. Daar zijn de vesperuitzen
dingen op zondagmiddag die gelden
als korte liturgievieringen. Bij het
maken van televisieprogramma's zijn
we uitgegaan van de gedachte dat
naast het kerkelijk accent ook een
ander accent moest worden gehan
teerd. Als je namelijk in de
gelegenheid wordt gesteld van
gemeenschapsgelden te profiteren,
dan heb je als kerken ook de
verantwoordelijkheid om program
ma's te maken die begrijpelijk zijn,
boeiend en interessant voor een zo
groot mogelijk publiek. Ons streven
ls daarbij geweest dat werk artistiek
en ambachtelijk zo goed mogelijk te
doen. Wij wilden van begin af aan
het effect vermijden van: als de
kerk iets doet dan loopt zij altijd
achter de feiten. Dat vooroordeel
heerst trouwens nog steeds bij de
mensen. Het is minder geworden
maar nog altijd aanwezig."
Vooral in de behoudende groeperin-
een gemeenschap van mensen die
allerlei zaken in de wereld ter harte
moet gaan. Het IKOR interesseert
zich dan ook niet alleen voor de
christenen. De grote vraag is: deel
Je dezelfde horizon als alle andere
mensen. Het IKOR wil de wereld
niet naar de kerk brengen maar de
kerk naar de wereld. Daarom zal er
in de programma's van het IKOR
wel maatschappijkritisch worden
opgetreden maar er wordt niet
geappelleerd aan de gedachte: wordt
toch een christen".
Vooral in ed behoudende groeperin-
De 37-Jarige criticus van het
Sowjet-Russisohe bewind, schrijver
en ingenieur Anatoli Martsjenko
heeft verklaard, dj\t hij een officieel
voorstel, naar Israël te emigreren
heeft afgeslagen en in plaats daar
van verzocht heeft, naar de Ver-
-Hjriri Staten te mogen emigreren.
NEDERLAND I
15.30 De reizen van Marco Polo, animatiefilm (AVRO)
16.15 De Notekrakersbende, natuurfilm (AVRO)
16.30 De reus die alleen maar aan zichzelf dacht, tekenfilm
sprookje (AVRO)
17.00 Bibelebons, kinderprogramma (AVRO)
18.15 Sportlciding, les 10 (TELEAC)
18.45 Paulus de boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Joke/Gerda (IKOR)
19.30 Kenmerk, informatie over kerk en samenleving (IKOR-
KRO/RKK)
20.00 Journaal (NOS)
20.21 De Waltons, tv-serie (EO)
21.10 De „Burning Candles" in Israël, zang (EO)
21.55 Jungle Piloot, programma voor missie en zending (EO)
22.25 Weihnachtsoratorium J.S. Bach (EO)
22.50 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Paulus de boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 Albert Schweitzer Herdenking (SOCUTERA)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Gereformeerd Politiek Verbond (Politieke Partij)
20.30 Ruffian on the Stair, tv-spel (NOS)
21.25 Kijken naar kinderen (NOS)
21.50 Panoramiek (NOS)
22.05 Studio Sport (NOS)
22.30 Journaal (NOS)
e: „Wij zijn er niet alleen voor de
gen van de niet-katholieke kerken
heeft dit credo nog al wat kritiek
opgeleverd. De heer Koole: „Ik leg
die kritiek niet met een glimlach
naast my neer. Ik wil
niet per sé tegen die behoudende
groeperingen zijn. Er zijn uitsteken
de vormen van behoudzucht. Boven
dien ben ik het niet eens met de
onhebbelijkheid die Je bij links wel
eens aantreft om te veronderstellen
dat de behoudzuchtigen nooit eens
een nacht wakker liggen van
Vietnam. Het gevaar is namelijk ook
dat wanneer je de conservatieven in
een isolement drukt ze alles in het
werk zullen stellen om de vrijheid
van anderen in te dammen. Onjuist
van de conservatieven is het dat wij
ook steun geven aan de niet-gelovi-
gen, aan andersdenkenden en aan
dde kritiek hebben op de
gelovigen".
PROGRAMMA'S
De programma's voor 1975 tonen
opnieuw aan dat het IKOR hoge
kwaliteit voorstaat en dat het
kennelijk over een vakkundige staf
beschikt die steeds opnieuw met
oorspronkelyke' ideeën komt aandra
gen. Zonder dat dit direct wordt
uitgesproken bestaat er een duide
lijk verband tussen de specifiek
kerkelijke uitzendingen op zondag
en de programma's die voor de
andere dagen van de week zijn
gereserveerd. Er wordt dus steeds
gezocht naar een relatie tussen kerk
en samenleving.
Koole: „Wij voelen ons registratoren
van deze tijd. Daarom behandelen
wij ook het onderwerp abortus
omdat wij niet alleen willen afgaan
op wat bij voorbeeld de paus er van
zegt.
Op de woensdagse vooravond bieden
wij meestal een programma waar je
met het hele gezin naar kimt
kijken. Voor dit seizoen brengen wij
als uitgangspunt: hoe lanceren wij
problemen en situaties waar zowel
volwassenen als kinderen mee te
maken hebben. Hoe bieden wij door
middel van zo'n uitzending de
helpende hand? Er zullen onderwer
pen ter sprake komen waar men
niet gemakkelijk met elkaar over
praat. Op 15 januari starten wij met
de serie „Jouw beurt", waarin wij in
het eerste deel van het programma
een filmpje laten zien van kinderen
(8 tot 13 Jaar) die in relatie tot de
volwassen wereld ihet probleem van
hun werkende moeder ervaren. In
het tweede deel laten we kinderen
in een pannel over dit onderwerp
LEIDEN NIEUWVEEN
Twee meisjes uit Nieuwveen ko
men vanavond (19.05 uur, Neder
land I) in een televisie-uitzending
van het IKOR. Het zijn Joke en
Gerda, die samen op de kleuter
school en de lagere school van het
Zuidhollandse dorp hebben geze
ten. Daarna gingen hun wegen
uiteen. Gerda werd leerling van
een atheneum in Uithoorn en Jo
ke ging naar de huishoudschool.
Gerda (16) zit nu in de vijfde
klas. Joke is cassière bij een
grootwinkelbedrijf in Bovenkerk.
De meisjes hebben elkaar de
laatste Jaren niet meer gespro
ken, maar speciaal voor dit tv-
programma hebben ze met el
kaar voor één dag geruild. Ger
da nam plaats achter de kassa en
ontdekte dat het werk van een
cassière veel moeilijker is dan ze
had gedacht. Joke ging op haar
beurt voor één dag naar het
atheneum. De tv-camera volgde
beide meisjes naar school en
werk en aan het eind van de dag
praatten Joke en Gerda over hun
ervaringen.
1 W
De KRO heetf "belangstelling voor het hotelcomplex Gooiland in Hilversum. De omroep zou het
complex willen gebruiken voor de uitbreiding van haar studioruimten. Het hotel en de schouw
burgzaal zijn onlangs aan de gemeente Hilversum ter overname aangeboden.
discussiëren. Andere programma's in
dezelfde serie zullen kinderen aan
het woord laten die het slachtoffer
zijn van gescheiden huwelijken,
kinderen van beroemde ouders,
schipperskinderen, gehandicapte
kinderen, kinderen van gastarbeiders
en kinderen met een andere
huidskleur. Onze bedoeling is dat
deze thema's in de huiskamer blijven
doorwerken, dat wij de kijkers
behulpzaam zijn om er over na te
denken. We forceren nergens een
kerkelijke of bijbelse getuigenis. En
wie meer wil weten luistert en kijkt
maar op zondag. Het lijkt ons
namelijk onjuist ieder onderwerp te
begeleiden. Je stoot de mensen er
mee af, al hebben wij geen gêne om
een boodschap te brengen".
Op 17 en 21 maart brengt het IKOR
twee documentaires die een actuele
zaak benaderen. Op uitnodiging van
het IKOR is een Surinaams
echtpaar met twee kinderen terug
gekeerd naar Suriname om voor
zichzelf en voor de kijkers vast te
stellen welke mogelijkheden in
Nederland woonachtige Sur immers
hebben in hun eigen land als de
onafhankelijkheid is gerealiseerd.
Eerder zullen twee Zweedse docu
mentaires worden vertoond waarin
het leven van de bevolking in de
Newyorkse wyk Harlem wordt
belicht. De heer Koole. die de
documentaires als monumentaaJl
omschrijft, weet te vertellen dat de
regisseur eerst zes maanden in
Harlem is gaan wonen om zich een
beeld te kunnen vormen van het
leven daar.
NAZI-BEULEN
Koole: „Dat zou bij ons niet
kunnen. De Zweden hebben er het
geld voor over. Ik vertelde u al dat
wij zelf een documentaire maken
over die SS-arts, die op de avond
van zijn arrestatie zelfmoord
pleegde. De Engelse kolonel die hem
ontmoette zei: „Ik schud hier de
hand van een man die verantwoor
delijk is voor honderdduizenden
doden". Onze man Rolf Orthel die de
documentaire heeft gemaakt, had
interviews met de vrouw en
kinderen van de arts. Het adres
heeft ons bereikt via een Joodse
Journalist die van dit soort zaken
een studie heeft gemaakt. Het
merkwaardige is dat iedereen wilde
meewerken aan de documentaire. En
nu vraagt u natuurlijk: waarom
hebben wij dat gedaan? Omdat wij
van mening zijn dat de monsterach
tigheid van de nazibeulen niet
geïsoleerd moet blijven. Adhter die
monsters zit ook een mens. En ook
om het publiek te doordringen van
het feit dat het nazi-stramien in
andere vorm elders in de wereld
even monsterachtig tevoorschijn kan
komen. Dat gebeurt al trouwens. Dit
programma is bedoeld als signaal."
Het zijn een paar grepen uit een
pakket dat door totaal zestien
mensen wordt gemaakt. Daartoe
behoren ook een documentaire over
de journalist-verzetsman Van Rand
wijk, een voorlichtingsprogramma
over vakanties, waarin men pelgri
mages kan maken naar kerkelijk
historische plaatsen en een liedjes
programma gewijd aan bijbelse
vrouwen in het kader van het Jaar
voor de vrouw.
Zo'n VPRO-avond is niet alleen
interessant, en heeft niet alleen van
achteren naar voren kwaliteit, maar
ook een typisch "eigen gezicht", zelfs
in de aangekochte onderdelen. Ook
in de Godart-film "Vivre 6a vie" (die
me bij herzien in geen enkel opzicht
tegenviel, het zal waarschijnlijk een
klassieke film blijken te zijn, zelfs
het abrupte dodelijke slot vj/xs
tenslotte van het begin af aan via
allerlei wenken voorbereid), en het
extra tekenfilmpje van "Linea",
herken je dat eigen gezicht nog.
In "Culemborg bijvoorbeeld" was deze
vierde keer de plaatselijke politie
aan de beurt. "Als ik een kwestie kan
oplossen door een uur te lullen, dan
doe ik dat liever dan dat ik er tien
seconden op sla", zei een der
agenten, misschien wel dezelfde die
zei dat hij zijn aggressie kwijt kon
in zijn hobby's. Wat zijn die hobby's?
werd hem gevraagd. Radio-amateur,
was zijn antwoord.
In "Berichten uit de samenleving"
zagen we de zuinige gezichten
waarmee in Amsterdam de gemeen
te-ambtenaren in de lunohpauze in
het genot werden gesteld van
biologisch-dynamisch voedsel, en
daarna ging Cherry Duyns op zoek
naar verzet onder de bevolking in
Noordoost-Groningen tegen het plan
om 2.500 ha van de Lauwerszee tot
militair oefenterrein te verklaren.
Hij belandde bij de heer Bronkema,
een der dichtstbijzijnde slachtoffers,
maar iemand die principieel tegen
demonstraties bleek.
Dat maakt, in zo'n context, een erg
slappe, weinig biologisch-dynamische
indruk, dat voelt u wel, te meer
omdat zo'n al wat oudere man
vertrouwen zegt te hebben in de
activiteiten van de burgemeester en
andere betrokken autoriteiten. Al
leen kregen we via een ondertitel te
zien dat de heer Bronkema in de
gemeenteraad zat. Wie weet, vindt
zo'n man wel dat hij via dat orgaan
moet tegenstribbelen. In ieder geval
had Cherry Duyns hem even moeten
vragen wat er in die gemeenteraad
over gezegd was, en welk standpunt
hij daarin had ingenomen, om het
beeld compleet te krijgen.
Het Simplisties Verbond eindigde
met een quasi-woede-uitbarsting van
heer Bie tegen een verachtelijk
artikel in de Haagse Post en had
zich daarvoor over de after-shave
en de elektronische rekenmonster-
tjes gebogen waarmee je overigens,
als je het goede getal aanslaat en je
't ding vervolgens op zijn kop houdt,
woorden als "Shell-Oil" en "Sieg
Heil" te voorschijn kunt toveren, wat
me een belangrijke ontdekking lijkt.
Een nieuwigheid was, dat de heren
Bie en Kooten op bezoek waren
gegaan bij enkele simplistische
briefschrijvers, om in hun huiska
mer (en zelfs in hun r.k. kerk) met
hun meest meegaande gezicht te
luisteren naar simplistische ideeën.
Het was al bij al een aflevering
waar veel inzat, meer in ieder geval
dan vorige keer, maar nog wel
steeds minder dingen waarom je
kon lachen (zoals vroeger), dan
waarover je na kon denken (als je
wou).
Ten slotte was er dan ook weer
"Zorgvliedt", dat programma met dat
horloge dat altijd startmoeilijkheden
heeft. Hans Verhagen had alle
aandacht op de zogeheten Leeuwen-
trap in Vlissingen gefocust, voor
hem een jeugdherinnering, maar
voor het huidige Vlissingen een ding
dat verdwijnen moet. Hij ging uit
van een oude ansicht uit 1909,
waarop slecht herkenbaar een
vrouw stond afgebeeld, maar zijn
poging om via oude tot zeer oude
inboorlingen te weten te komen wie
die vrouw was, leden schipbreuk op
vadertije tijd. Zelfs opa Buys, die
toch al 101 Jaren telde en nog
aardig uit de voeten kon, kon geen
opheldering verschaffen.
NICO SCHEEPMAKER
18.00 (S) Bandstand. 18.30 Nieuws.
18.41 Spectrumaandacht voor het
christelijk organisatieleven. 18.46 (S)
Met uiw instemming: het lied van de
week. 19.00 (S) Populaire klassieken.
19.30 Theologische etherleergang.
TROS: 20.00 (S) Close-up: gevarieerd
muziekprogramma. 21.15 (S) Sj>ecia-
Nieuws.
Hilversum II
18.00 Nieuws. VARA: 18.30 Tekst en
muziek: cabaretprogramma. 18.05 De
veredelde dienstboden, discussie. EO:
Kankbord. 23.06 (S)
sieke muziek. 28.56-24.00 Nieuws.
Hilversum m
NOS: 18.02 Joost mag niet eten.
De Meurders Methode. TROS: 6.02-
7.00 Drie op Je boterham.
DONDERDAG 9 JANUARI
Hilversum I
Hilversum III
Ieder heel uur nieuws.
TROS: 7.02 Drie op Je boterham
9.03 Pep op drie. 11.08 Drie draait
Nederlandse tippa-
DUITSE TV
Duitsland I
17,56-18.00 (K) Journaal. (Regionaal
programma: WDR: 9.30-10.00 (K) Se-
samstrasse. 18.00 (K) Kuliturspiegel-
Magazln. 18.30 (K) Aktuallteitec. 18.45
(K) Zandmannetje. 18.55 (K) Nord-
schaiu-magzln. 19.26 (K) Graf Luck-
ner, tv-serie. 1969 (Z/W) Program-
maoveraloht. WDR: 9.30-10.00 (K) Se-
samsbrasse. 18.05 (K) Mtohea aus Lön-
neberga. tv-serie. 18.40 (K) Aktuali
telten. 19.20 (K) Bridget und Bernie).
20.00 (K) Journaal en weerbericht.
c. film. 21.f
Reportage. 22.30-22.50 (K) Journaal
programmaoverzicht. 8.00 Te Deum
Laudamus: gewijde muziek. 8.24 Op
de man af: een evangelisch kommen-
taar b(j de tijd. 8.30 Nieuws. 8.36 Gym
nastiek voor de huisvrouw. 8.45 (S)
Podium: Informatie over gezin en sa
menleving. 9.45 (8) Onder de hoogte
delingen t.b.v. land-
1660
Hier en Nu (S).
Hilversum II
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend
gymnastiek. 7.20 (S) Dag met een
plaatje. (8.00 Nieuws. 8.11 Radiojour-
Duitsland II
17.00 (K) Journaal. 17.10 (K) Kin-
derspeelserie. 17.40 (K) Aktualltelten
en muziek. 18.20 (K) lm Auftrag von
Madame, tv-serie. 18.55 (K) Homer
sagt: Zeus 1st an allem Schuld,
- aktuele thema's
g, klein tv-spel.
naai). 8.50 Morgenwijding.
Spiegel van België. 9.35
9.40 De Nederlandse schoolradio.
(S) Kleutertje luister. 10.10
taminen: populair verzoekplatenpro-
gramma. (11.00 Nieuws. 11.03-11.05 Ra
diojournaal). 11.30 (S) Rondom twaalf
gevarieerd programma. (11.55 Beurs-
Radiolournaal. 13.21 (S) Omzien
Nederland 1
TELEAC: 18.15 Flexibele school.
NOS: 18.45 (K Paulus de boekabou
ter. NOS: 18.55 (K) Journaal. NCRV:
(K 19.05 Van Nature, informatieve
serie. NOS: 20.00 Journ. NCRV: 20.21
(K The Eddy Go Round Show, mu
zikaal programma. 21.10 (K Val en
opstanding, dokumentalre. 22.05 (K)
Journaal.
Nederland II
NOS: 18.45 (K Paulus
bouter. NOS: 18.55 (K Journaal.
(S) De Ondergang hoorspel.
21.35 (K De Om
budsman. 22.25 (K Achter het nieuws.
NOS: 23.00-23.05 (K Journaal.
