Wilson gaat praten met de
vakbonden over stakingen
Neerstorten Saturnus wordt geen ramp
Ford is bezorgd maar wil
niet ingrijpen in Vietnam
BRITSE TEGENSTANDERS VAN
EG BUNDELEN HUN KRACHTEN
Op uitnodiging machtigste bondsleider
Israel bereid tot
opgeven olie Sinaï
MOEDER VAN BREZJNEW
(CIRCA 92) OVERLEDEN
Kans op ongelukken bij bijzonder fraai schouwspel is uiterst gering
WOENSDAG 8 JANUARI 1975
LONDEN De Britse premier Harold Wilson zal een top
conferentie houden met vakbondsleiders om te praten over de
vele stakingen die het Britse bedrijfsleven dreigen te verlam
men. Een datum voor de Ontmoeting is nog niet bekend. Ver-
wach wordt echter clat die nog voor het einde van de week zal
plaatsvinden. Het initiatief is niet van Wilson uitgegaan, maar
van Jack Jones, leider van de bond van transportarbeiders en
de machtigste vakbondsman van Engeland.
Jones deed zijn verzoek nadat Wil- gewoon een keer zijn tanden laten
son vorige week vrijdag fel tegen de zien.
leden van zijn bond was uitgeval- Politiek kan Harold Wilson zich bo-
len. die verantwoordelijk worden vendien plotseling meer veroorloven
genoemd voor de stakingen bij het dan een paar maanden geleden. Dit
in noodverkerende British Leyland- komt voornamelijk doordat de lin-
Wilson zei dat bedrijven, die door verloren.
stakingen in financiële moeilijkhe- Van Concervatieve zijde wordt de
den geraken, niet op overheidssteun topconferentie toegejuicht, hoewel
TEL AVIV Israël heeft in
beginsel besloten de olievelden
van Aboe Rodeis in het zuidwes
telijke gedeelte van de Sinai-
woestijn aan Egypte terug te
geven in een tweede fase van
een akkoord met Cairo.
Het Israëlische dagblad Haa-
retz meldt dat Israël Egypte
verscheidene keuzemogelijkhe
den biedt. Deze zijn:
Totale terugtrekking uit
Aboe Rodus waarbij Egypte
de volledige controle over de
hoefden te rekenen. „U kunt
baan dus in eigen hand hebben",
aldus de Britse premier. Het was de
eerste keer sinds de verkiezingen
hier en daar bedenkingen zijn
tegen de waarde van dit soort be
sprekingen. Als de bonden zich
blijkbaar niet houden aan het so-
dat Wilson zich frontaal tegen de ciaal contract,
Britse arbeiders keerde. zich dan wel houden
De uitspraak van de premier had maken afspraken, zo
zoals verwacht felle kritiek tot ge- aantal Tories zich af?
volg in vakbonds- en politieke krin
gen. Maar Jack Jones, die als zeer
gematigd bekendstaat, zei: „Ik weet niet zullen houden
dat velen willen dat ik de speech op het gebied
van Wilson afkeur, maar ik doe het Wilson twee
niet, wat niet wil zeggen dat ik het
met hem eens ben".
Tijdens de ontmoeting wil Jones
diriï belangrijke punten aansnijden.
Ten eerste het opzetten
bitrair college, speciaal voor stakin- passen
vraagt een
Als de besprekingen met de bonden
mislukken, of als de bonden zich
,n de afspraak
lonen, blijven
mogelijkheden over.
an een wettelijk ge
regelde loon- en prijspolitiek of het
aanpassen van de omstreden wet op
de sociale verzekering van 1966.
De andere mogelijkheid, het
gen. Ten tweede een volledige inza
ge in de boeken van de bedrijven,
zodat de arbeiders bijtijds weten of
er een crisis dreigt of niet. Ten
derde de noodzaak van het bespoe
digen van de besprekingen over ar
beidersparticipatie in het bestuur
van bedrijven.
De topconferentie
vallig gevolg van
spraak van Harold Wilson. Politiek
de sociale wetgeving
niet een toe- Conservatieve
toevallige uit- Howell, die
1966, lijkt een probater middel
om de kwaal te bestrijden. Bij deze
wet is namelijk bepaald dat de ge
zinnen van stakers recht hebben op
een sociale uitkering en in sommige
gevallen de stakers zelf ook.
De wet is altijd een doorn in het
oog van de Tories geweest. Het
Lagerhuislid Ralph
studie van de gevol
de wet heeft gemaakt, is
is
ander zorgvuldig voor be- tot de conclusie gekomen dat het WASHINGTON/SAIGON Pre- heeft Zuid-Vietnam elf
reid. Het sociaal contract tussen de aantal stakingsdagen „dramatisch is aident Garald Ford
LabourpartiJ
de vakbonden gestegen".
dreigt op de klippen te lopen, zo
het al niet gestrand is.
Het gros van de vakbonden zal deze
maand met looneisen komen die
veel hoger zijn dan volgens de be
palingen van het sociaal contract is
toegestaan. Het inflatiecijfer voor
dit Jaar is zo mogelijk nog hoger
dan vorig Jaar, toen het ruim 22
procent bedroeg. En Wilson moest
enigde Staten is "bezorgd"
i zijn "Het smaldeel is bezig aan een
ter- 242 districtshoofdsteden verlo- operationele missie", aldus Beecher,
de ren, waarvan zes sinds 6 december die over deze missie verder niets
de toen Noord-Vietnam zijn huidige kwijt wilde.
Alleen een terloopse blik
naar opzij kan er in het ver
scheurde Indochina nog af
als vluchtelingen voor het
oorlogsgeweld op de weg
langs het levenloze lichaam
van een jongen naar 'veiliger'
oorden lopen. Dit tafereel
deed zich voor in de omge
ving van de Cambodjaanse
hoofdstad Pnom Penh. De
dorpen in deze streek worden
opnieuw bedreigd door de re
volutionaire troepen en de
bevolking vlucht naar de stad
in de hoop, daar aan de oor
log te kunnen ontkomen.
olievelden krijgt.
De olievelden blijven onder
beheer van Israël, dat Egypte
betaalt voor de gewonnen olie.
De oliebronnen blijven onder
controle van Israël, maar
Egypte krijgt alle olie.
Volgens Haaretz wil Israël de
eerste mogelijkheid alleen over
wegen in het kader van een vijf
jarig akkoord met Egypte dat
daarbij belangrijke politieke
concessies zal moeten doen. De
laatste twee alternatieven zijn
beschikbaar voor het geval
Egypte weigert een akkoord,
voor de duur van vijf ,jaar aan
te gaan.
Israël hecht voorts veel belang
aan een wederzijdse non-belli-
gerentieverklaring voor de duin-
van het aakoord en de afspraak
dat niet wordt deelgenomen
aan een oorlog die zou worden
begonnen door een land dat
geen partner in het akkoord is.
Andere Israëlische bladen
schreven gisteren dat de Ame
rikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Henry Kissinger,
zijn pendeldiplomatie in het
Midden-Oosten deze maand of
begin februari zal moeten her
vatten om over een tweede fase
van een scheidingsakkoord tus
sen Israël en Egypte te onder
handelen.
Correspondenten van deze bla
den in Washington hadden van
Israëlische functionarissen ver
nomen dat een persoonlijke be
middeling van Kissinger in Je
ruzalem en Cairo de enige ma
nier is om de Israëlische en de
Egyptische voorwaarden voor
een dergelijk akkoord in elkaar
te passen.
Volgens de Jerusalem Post valt
het vooral president Sadat
moeilijk om via het huidige sy
steem van diplomatiek overleg
zo tegemoetkomend te zijn als
hij zou kunnen wanneer hij on
der vier ogen met Kissinger zou
spreken.
Hoewel de Amerikaanse minis
ter half Januari in Washington
een onderhoud zal hebben met
de Israëlische minister van
Buitenlandse Zaken, Ylgal Al-
lon, zal Kissinger ook niet kun
nen ontkomen aan een persoon
lijk gesprek met premier Yitz
hak Rabin en mogelijk het ge
hele Israëlische kabinet om te
trachten de geschillen tussen de
twee partijen uit de weg te rui-
cvctaom - Phoeoc Binh. Hij volgt de campagne begon. Vier van die
nemen mn het system va,n vo6r geheie toestand in Vietnam "zeer steden liggen in de provincie Phooc
1966 opnieuw in te voeren. Daarbij zorgvuldig", zo heeft de woordvoer- Long
der van het Witte Huis, Ronald Nes
sen, verklaard.
De president heeft een onderhoud
uitkering ingeval
king geen recht maar een gunst,
die pas werd ingewilligd als de
Het Amerikaanse Ministerie van
Defensie heeft inmiddels meege
deeld dat een smaldeel van de
vrager kon bewijzen dat hij buiten gehad met de Amerikaanse minister rmë onder lan^ring v^T hei
"Hki cM»rvnm >n moeillj Kneden
MOSKOU De moeder van de
Russische partijleider Leonid Brezj-
new is overleden. Dat blijkt uit een
condoleantieboodschap van de leden
van het Politburo, die gisteren is
afgedrukt in het regeringsblad Iz-
westia. Mogelijk was de gezondheids
toestand van Brezjnews moeder een
van de redenen voor het uitstel van
zijn bezoek aan Egypte.
In de verklaring geven de leden
van het Politburo uiting aan hun
medeleven met Brezjnew en aan
hoogachting en respect voor de over
ledene, die bescheiden en goedhartig
wordt genoemd.
Het is niet bekendgemaakt waar
en op welke leeftijd de moeder van
Brezjenew is overleden. Aangenomen
wordt dat ze ongeveer 92 is gewor
den. Evenmin is bekend of zijn va
der nog in leven is. In de Sowjet- politieke leiders.
Kissinger, over de ontwikkeling
de toestand in Indo-GhAna. Later ten
op de dag zou hij een gesprek heb- band houdt
ben met de minister van Defensie,
James Schlésinger.
de Filippijnse wateren heeft veria
missie "die geen ver
net de gebeurtenissen
Vietnam".
Nessen 2ei verder, dat Ford even
wel geen plan in gedachten heeft
voor militaire hulp aan Zuid-Viet
nam. Nessen noemde de mogelijk
heid "hypothetisch", dat Ford het
CongTes zal verzoeken de wet te
wijzigen, die hem op het ogenblik
verbiedt bommenwerpers of troepen
te zenden om hulp te bieden aan
de strijdkrachten van de regering
van Zuid-Vietnam.
Nessen herinnerde er wel aan.
dat president Ford toen hij de wet
op de hulp aan het buitenland on
dertekende had verklaard, dat hij
van plan was later met de leiders
van het Congres de kwestie van de
hulp aan Zuid-Vietnam en Cam
bodja weer te bespreken.
Volgens militaire deskundigen in
Saigon houdt het verlies van de
provincie Phoeoc Long geen directe
bedreiging voor Saigon in, maar als
Noord-Vietnam tot een groot offen-
sief mocht besluiten heeft het een
door te stoten naar de provincies
ten noorden en oosten van Saigon.
Sinds de ondertekening van het
wapenstilstandakkoord, Januari '73,
Woordvoerder William Bee
cher ontkende vlakweg dat het
smaldeel ops toomt naar een bestem
ming in de Zuidvietnamese wate
ren, nu de strijdkrachten van Sai
gon op het slagveld zware verlie
zen hebben geïncasseerd.
"Als de Verenigde Staten een
militaire actie in Zuid-Vietnam zou
overwegen" aldus Beecher tijdens
een persconferentie, "zou het Con
gres eerst worden geraadpleegd".
Beecher vertelde dat de Enterpri
se, 's werelds grootste oorlogsbodem,
samen met de eveneens door
atoomkracht voortgestuwde kruiser
"Long Beach", twee destroyers, 'n
olie-bunkerschip en een bevoorra
dingsvaartuig gistermiddag om 13
uur zijn basis Subic Bay op de Fi
lippijnen heeft verlaten. Subic Bay
is een van de belangrijke thuisha
vens van de zevende vloot. Beecher
zei dat het smaldeel in zuidwestelij
ke richting koerst.
LONDEN Vijf organisaties van
Britse tegenstanders van de EG
hebben zich gisteren verenigd on
der de benaming "National Refe
rendum Campaign". Zij willen
openlijk aansturen op een "neen"
bij het voor dit jaar voorgenomen
referendum over het Engelse lid
maatschap van de EG.
Voorzitter van de nieuwe strijd
en belangen gemeenschap is het
conservatieve parlementslid Neil
Marten. Een van die twee vice-voor-
zitters is het La bour - parlementslid
en oud-minister van Handel Dou
glas Jay.
Bij de campagne tegen het voort
gezet lidmaatschap van Engeland
wil men zich op twee hoofdargu
menten baseren: het Britse parle
ment moet weer het exclusieve recht
hebben, wetten uit te vaardigen en
belastingen op te leggen, die voor
Britse burgers bindend zijn. Enge
land moet weer tot vrije handel
met elk land in de wereld gemach
tigd zijn, in het bijzonder met be
trekking tot levensmiddelen.
De NRC is van plan door bijeen
komsten in geheel Engeland en
aoor informatie aan de pers de
Britse bevolking uitvoerig in te
lichten over de haars inziens te
verwachten nadelen van een voort
gezet verblijf van Engeland in de
EG. Zij wil in het bijzonder "even
wicht" brengen in de beschouwing
van het EG-vraagstuk door de me
dia, die volgens haar tot dusver pro-
Europees georiënteerd waren.
De NRC zegt te streven naar "n
eerlijke argumentatie zonder par-
tijenstrijd en merkt op, dat haar
eigen samenstelling een mengeling
is van alle groeperingen. De Britse
Tito - Soares President Tito van
Joego-Slavië heeft gisteren met
de Portugese minister van Buiten
landse Zaken Mario Soares gespro
ken over de toekomstige betrekkin
een tussen Portugal en Joego-Slavië.
landen die bijna dertig Jaar geen
diplomatieke betrekkingen met elkaar
hebben gehad. Joego-Slavië was
een van de eerste landen die het
nieuwe Portugese regime erkenden
en diplomatieke betrekkingen aan
knoopten.
regering mag naar de mening van
de NRC geen aanbevelingen doen
over het blijven in of het uittreden
uit de EG. Maar premier Wilson
had daarentegen kort voor de EG-
topconferentie van december in Pa
rijs verkondigd, dat hij bij een be
vredigend resultaat van de huidige
"nieuwe onderhandelingen" de be
volking van Engeland een "Ja" zou
aanbevelen.
Overstromingen Bij overstromin
gen in het zuiden van Thailand zijn i
sedert vrijdag 40 personen verdron
ken. Bovendien worden nog zes per
sonen vermist en zijn er tenmins:e
1.000 geëvacueerd. In de zeven door
de overstromingen getroffen provin
cies is de oogst veelal verloren ge
gaan en is veel vee verdronken.
Referendum President Ferdinaind
Marcos van de Filippijnen heeft gis
teren bekendgemaakt, dat hij de
kiezers later in deze maand zal vra
gen een oordeel uit te spreken over
de verrichtingen van zijn bewind en
over voortzetting van de staat van
Sinds op 4 oktober 1957 de eerste kunstmaan, de Russische Spoetnik-1 werd gelan
ceerd zijn er bijna zesduizend bemande en onbemande ruimtesondes naar banen om de
aarde, om de zon, naar de maan en de planeten en zelfs naar buiten het zonnestelsel ge
lanceerd, om precies te zijn voor zover bekend 5860. Het meeste van dat materiaal
zwerft als rommel door de ruimte direct om de aarde, en op den duur zal het allemaal in
de dampkring terugkeren.
Vrijdag wordt wel een bijzonder zwaar stuk „thuis" verwacht, en dat kan een spectacu
lair schouwspel worden, wanneer het althans in de nachtelijke uren gebeurt boven be
woond gebied. Het is de tweede trap van de Saturnusraket, waarmee in 1973 het Ameri
kaanse ruimtestation Skylab werd gelanceerd, en dat 36.000 kilo weegt.
Door P. Bok
Hoewel er al enkele honderden
voorwerpen uit de ruimte zijn terug
gekeerd, is deze thuiskomst van de
Saturnus wel iets bijzonders. Het
wordt de ongecontroleerde terugkeer
van het grootste brok ruimterommel
tot dusver.
Andere bijzandetre grote stukken
waren vanzelfsprekend alle beman
de ruimtecapsules, maar daarvan
was de vlucht vrijwel altijd nauw
keurig en ln slechts enkele gevallen
wat minder precies gecontroleerd.
Men wist waar en wanneer ze terug
zouden keren. Dat is ook het geval
geweest met de vele tientallen re
tourcapsules met films en foto's van
spionagesatellieten, zowel van Ame
rikanen als Russen. De Russen la
ten die aan parachutes op land da
ten, de Amerikanen vangen hun
capsules met parachute boven de
Stille Oceaan op met behulp van
vliegtuigen met sleepnetten. Hoe
vaak dit gebeurd is, is niet openbaar
gemaakt. Tegenwoordig gebeurt dit
minder dan vroeger omdat verbeter
de fototechnieken en transmissieap-
paratuur de terugkeer van de opna
men zelf niet meer zo nodig maakt:
de foto's kunnen vanuit de ruimde
worden overgeseind zonder noemens
waardig verlies aan kwaliteit. Voorts
hebben de Russen eenmaal een cap
sule met maanmateriaal naar de
aarde gezonden en daar geborgen.
Maar er zijn ook vele "ongecontro
leerde" thuiskomsten van ruimtema
teriaal geweest: kleinere kunstma
nen die in een lage baan hadden ge
vlogen, delen van lanceerraketten en
brokstukken van in de ruimte gedes
integreerde satellieten.
Meestal verbranden deze ruimte-
materialen door de wrijvingswarmte
in de dichtere lagen van de damp
kring die zij met een snelheid yan
tegen de 29.000 km per uur binnen
treden. Dat ver brandings versch ij n -
sel is hetzelfde als bij meteoren, klei
ne brokjes natuurlijke ruimterom
mel, die in de aantrekkingskracht
van de aarde worden gevangen en de
lichtende sporen in de atmosfeer
veroorzaken die wij (ten onrechte)
vallende sterren plegen te noemen.
Grotere brokken natuurlijk puin
verbranden niet geheel maar vallen
op aarde, meestal verpulverd tot klei
ne brokjes, een zeldzame keer als
een reusachtig brok, in welk geval
grote kraters kunnen worden gesla
gen.
In historische tijden is dat in 1908
misschien in Siberië voorgekomen,
maar van prehistorische tijden zijn
nog Slechts de grote Inslagkraters te
rug te vinden, zoals de beroemde kra
ter In Arizona. Een groot deel van de
maankraters en de kraters op Mars
en Mercurius moet ook op deze wijze
zijn ontstaan.
De kleinere stukken kunstmaan
en raket die tot dusver de aarde
hebben bereikt hebben nooit groot
onheil aangericht. Dat Is ook on
waarschijnlijk, hoewel de kans beslist
bestaat. Per slot van rekening be
staat 70 procent van het aardopper-
Vlak uit de wereldzeeën en van het
resterende deel nog eens ruim de
helft uit woestijnen, bergebieden en
nauwelijks bewoonde streken. Dat is
zeker het geval in de zones tussen
de 30 graden noorden en zuiderbreed
te, waarboven om bepaalde rede
nen de meeste satellietbanen liggen.
En in de wel dichter bewoonde
streken is de reële bebouwing ook
maar een vrij gering percentage.
Niettemin is er in 1972 een door
69 landen getekende conventie op
gesteld, waarin de aansprakelijkheid
voor schade geregeld wordt, op welke
conventie echter nog nooit een be
roep is gedaan. Alle ruimtevaartmo-
gendheden op China na hebben de
ze conventie getekend.
De ruimterommel valt ooit terug
naar de aarde doordat zich tot op
grotere hoogte dan men aanvanke
lijk meende nog resten van de at
mosfeer bevinden en verder in de
interplanetaire ruimte ook uiterst
ijle materiedeeltjes voorkomen. Die
remmen de snelheid geleidelijk af,
zij het zeer langzaam, waardoor de
centrifugale krachten het gaan ver
liezen van de aantrekkingskracht van
de aarde. Satellieten ln lagere ba
nen komen eerder terug dan die in
hogere, waarvan de levensduur tot
in de honderdduizenden Jaren kan
lopen, in extreme gevallen tot miiT
joenen Jaren.
Het feit, dat de tweede trap van
de Skylab-Saturnus nu al, na nog
geen twee jaar, in de dampkring te
rug-keert, ligt e^n het feit dat deze
Saturnus-trap in een betrekkelijk
lage baan draait.
Het brokstuk, dat vrijdag terug
keert, weegt 36.000 kg. Ongeveer de
helft daarvan zal in de atmosfeer
verbranden, het eerst de betrekkelijk
dunne wanden van de brandstoftank
die in afmeting verreweg het groot
ste deel van het gevaarte uitmaakt.
Maar naar computer-berekeningen
zal ongeveer 18.000 kg materiaal,
voora delen van de zware raketmo
tor, het aardoppervlak bereiken. On
getwijfeld niet als één groot brok,
maar door de hitte en weerstand in
stukken geslagen. Die stukken kun
nen over een vrij groot oppervlak
verspreid worden.
Waar? Dat is nog niet te zeggen.
Dat hangt van allerlei onberekenba
re details af en van de atmosferi
sche toestanden rond de gehele
aardbol binnen de zones van de baan
van het gevaarte. Pas kort tevo
ren kan door de Nasa berekend wor
den op welk tijdstip en waarde te
rugkeer geschiedt, ergens cussen de
50 graden noorder en zuider breedte.
De rakettrap oet dan een fantas
tisch helder, minutenlang waarneem
baar vurig spoor langs de hemel
trekken, maar op een hoogte die
het waarnemen onmogelijk maakt
pulvetde resten de laatste delen van
wanneer er ter plaatse bevolking is.
De laatste fase, wanneer de ver-
de dampkring door schieten, zijn het
witgloeiende sterren, die bovendien de
omringende luchtlagen nog eens lel
doen oplichten.
Spectaculair wordt het wel, maar
of het ergens te zien zal zijn is nog
de vraag. En de kans dat er ern-
stige schacfe wordt aangericht is
niet meer dan naar schatting een
op honderdduizend.
Over geruime tijd (wanneer is
nog niet te berekenen) zal ook de
onvermijdelijke terugkeer van Sky
lab zelf voor een soortgelijk of waar
schijnlijk zelfs veel fraaier schouw
spel zorgen.
