Schoon overbodige
nodig99
ZATERDAG 4 JANUARI 1975
PAGINA 23
Beeldhouwer Esser acht:
"Ik geloof' nu eenmaal
noodzaak van een "schoon overbo
dig" in ons leven. Dit "overbodige",
dat zijn waarde in zichzelf heeft
krijgt tegenwoordig te weinig kans'.'
"Het nationale monument op de
Dam in Amsterdam heeft nog een
pyramidale- bouw. Dat is typisch
negentiende-eeuws. Onze eeuw zet de
pyramlde op zijn punt - ons ruim
tegevoel is hevig middelpuntvliedend.
Mijn Icarus Jn de tuin van 'het-
Haags Gemeentemuseum heeft dat.
I "Al zou heel de wereld van het
vrije beeld in elkaar storten, dan
zou er voor mij niets veranderen.
I Ik heb reoht op mijn emoties en
kan niet anders doen, dan die uit-
dragen". Dat is de onwrikbare ze-
i kerheid van de beeldhouwer V.P.S.
Esser <60 Jaar), die zijn leermees-
ter Bronner opvolgde als hoogleraar
I aan de Rijksacademie te Amsterdam.
Die academie is verweten, dat zij
I blind zou zijn voor de eisen van
de tijd - een tijd waarin het op
zichzelf staande beeld zinloos gewor-
I den zou zijn. Van de kunst en van
j (het kunstonderwijs wordt "maat-
echappelijke relevantie" geëist. "De
vrije kunstenaar kan geen andere
taak zien, dan iets moois te ma-
ken", zegt Esser, "en dan mooi in
'1de zin van expressief en karakter-
vol"
Kunst is het zout in de soep, an
ders is het leven smakeloos". De
kwaliteit van het bestaan wordt be
paald door velerlei factoren waar
politieke munt uit kan worden ge
slagen. "Politiek", aldus Esser.
I boeit me wel, maar ik snap er zo
weinig van. Sinds 1934 ben ik in dit
vak. Ik ben nu veertig Jaar beeld-
i houwer. Je vergroeit er mee; Je
wordt er een beetje gek van. Toen
d? Eerste Wereldoorlog was ufcge-
1 broken, vroeg iemand aan Rodin of
hij beeldhouwen nog belangrijk
kon vinden. Helemaal niet, ant
woordde Rodin. Maar voor mij is het
belangrijkste.
Het doet Je blind worden voor
'andere dingen... maar het scherpt
je ogen. Wij leven visueel. Ab
stract denken is onmogelijk voor
mij. Een boek over filosofie zou ik
niet snappen, gedichten vind ik
prachtig. Ik verslind boeken, maar
het terrein van het abstracte den
ken is voor mij gesloten.
Er wordt altijd gedacht, dat wij
hier de mensen opleiden om verve
lende poppetjes te maken. Alsof wij
ons niet in de kunstvernieuwing
verdiept hebben. In 1947 ben ik
hier benoemd. Toen heb ik in Pa
rijs, Brancusi, Laurens, Zadkine
Pausnier en andere beeldhouwers
bezocht, in Italië Marini, in Enge
land Henry Moore. "Wat kan Je
dat nou interesseren", vroeg Bron
ner. Maar ik was Jong en belang
stellend. Ik kon toen mijn ogen nog
niet sluiten voor wait anderen
maakten.
Maar /als Je les geeft, dan kan Je
niet uitgaan van de speciale proble-
men van Henry Moore of van Pi-
I casso. Het beginpunt is het anoniQ-
I me, dat is de natuur. Dat is de ano-
I nieme, schone chaos waarin iets te
I bespeuren is van die "waarheden"
I die bij de Egyptenaren geldend wa-
I ren, zowel als in de ateliers van de
I Grieken .van de Renaissance of die
van vandaag. Het actuele, het zo
genaamd moderne, is een gebied
waarvoor Je Jonge mensen niet kan
opleiden. We gaan ervan uit, dat Je
ge?n kunst kan onderwijzen.
Het gaat niet, bij de opleiding,
I om de plaatsing van de dingen in
de ruimte, om de compositie. Niet
zoals vroeger: een oog, een neus
J en dan samenvoegen.
We worden tegenwoordig zo
afgeleid van de natuur. We kijken er
j te weinig naar. Daarom doen we dat
Esser (rechts) en museumdirecteur Wijsenbeek bij de "Icarus"
in de Haagse museumtuin.
hiér juist wel, met bescheidenheid,
eenvoud, overgave.
Het gaat er niet om, dat ze allemaal
protretten of figuren zullen maken:
waarschijnlijk doen ze later heel an
dere dingen. Maar in de natuur
kunnen ze de bouw van een vorm
bestuderen: de spankracht van een
volume. En als Je begrijpt wat de ex
pressiviteit van een volume kan zijn,
dan is de volgende stap: volumen ten
opzichte van elkaar, het expressief
combineren van vormdelen in een
beeld. Daar kan Je met leerlingen
tijden mee bezig zijn.
Ze maken zich op die manier de blij
vende waarheden eigen, die Je de
eerste bouwstenen zou kunnen noe
men, waarmee ze later hun beelden
kunnen opbouwen of die nu figu
ratief of abstract zullen zijn. De
meesten van mijns150 oud-leerlingen
weilken nonfiguratief, maar ze kun
nen ook protret maken. En een leer
ling die alleen maar iets van tech
nieken en materialen leren wil ver
wijs ik naar de Rietveld-academie.
De techniek maak Je Jezelf eigen.
Bronner heeft me nooit geleerd,
hoe je gips moet gieten.
Als je bij het onderwijs van heden
daagse formuleringen uitgaat, dan
verstop Je voor de leerlingen de weg
om éigen formuleringen te vinden.
Het onderwijs moet zich naar de
persoon richten. Wat een "experi
ment" is, dat hangt ook van de per
soon af. Ik heb nog nooit het beeld
van een vrouw gemaakt. Als ik dat
nu zou doen, dan zou dat voor mij
een experiment zijn.
Iemand met een decoratieve aanleg
kan hier zijn abstracties maken. Het
is boeiend, dat in onze eeuw de beeld
houwkunst verrijkt is met het ab
stracte ornament dat autonoom is,
nier meer symmetrisch en toegepast.
De beeldhouwer Duchamp-Villon
was de eerste die dit ornament een
eigen leven gaf. Dat is van onschat
bare waarde. De twintigste eeuw
heeft van het ornament iets gran
dioos gemaakt. Maar persoonlijk
vind ik de mens het boeiendste ter
wereld. De mens boedt me meer als
thema voor een beeld dan welk
nieuw materiaal of syseeem ook."
Blijkens zijn eigen werk, boeit Esser
dan weer vooral het dynamische in
de figuur. Dat is af te lezen aan zün
portretten, penningen (waarvoor
hem in 1957 de kunstenaars-verzet-
prijs is toegekend) en grote beelden
Tot dde grote beelden behoren het
Troelstra-monument en de Icarus in
Den Haag, het Stormrampbeeld in
de tuin van het Rotterdamse museum,
Bredero in Amsterdam, de Schaat
senrijder en een Barmhartige Sa
maritaan te Utrecht.
Het verwondert hem niet, dat zo veel
beeldhouwers beneden de maat blij
ven: "Voor de oorlog waren er in
Holland zeven beeldhouwers. Nu zijn
er wel duizend en dat komt ndet
doordat er zo veel meer talent is.
Maar ik ben vol goede moed voor de
toekomst van het vak. Bronner zei
altijd: Zolang er in mei appelbloe
sems komen, zuilen er ook beeldhou
wers zijn".
DOLF WELLING
Leidse bioscopen
Tentoonstellingen
Kunsteaal Heuff, Hof laan 7, Wasse-
I maar Expositie Paul de Vilder sohll-
derljen. Van 14 deo '74 t.e.m. 4 Jan.
'75 Openingstijden van 10 uur v.m.—
5 uur nam. dl. ook van 8—10 uur nm.
's Zondags na afspraak Beide Kerst-
I dagen en oud en nieuw gesloten.
Galerie van dei Vliet Botermarkt 3
I expositie Anke Blankevaart en DLni
Henkes keramiek Machte la Hooyen
- schilderijtjes Tevens expositie van
wandkleden kleuretsen en bronaplas-
tieken t/m 30 dec Openingstijden dl
t/m aa van 10 uur vm 5 uur nam.
du tot 0 uur nam
Het Bruggehoofd. Steenschuur 44.
tentoonstelling van bouwplannen voor
i het gebied Herengracht—Zijlsingel,
LUXOR: „Pas op... of we slaan d'r
op", dag. 2.30. 7.00 en 9.15 uur. 14
laar.
CAMERA: „Hoe vang ik een man?",
dag. 7.00 en 9.15 uur (oudejaarsavond
gesloten). 18 Jaar.
„De gehdarme op drift", dfig. 2.30 uur,
nieuwjaarsdag en zondag 2.00 en 4.15
Nachtvoorstelling: „Play it again.
dag. van 11.15 tot 12 uur (alleen voor
echgen.) v. 15 tot 16 uur en van 18.80
tot 19.30 uur; kinderafdeling dag. van
15 tot 18.30 uur; 3e klasse: dag. van 14
tot 14.14 uur en v. 18.30 tot 19.30 uur.
Kraamafdellng: dag. van 15 tot 16 uur
18.30 tot 19.30 uur; Klnderaf-
1.30 ut
van
19 tot 19.3
ueve verpleging: dag. vai
14.30 uur en van 18.30 tot 19
Endegeest: dinsdag en vrtldag 13—
- II13 i
14.3C uur; 's zondags
Sam". i
11.80 t
ir. 18 Jaar.
i klasse: de gehele
Amiakllnlek:
Klasse afdeling van 13.30 tot 15.30 i
i 18.30 tot 20 00 t
in 13.30 tot 14.30 i
m 18.30 tot 19.80 t
Derde klasse
woensdagavond van 18.30 t
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve klnde-
Openingstilden: vrijdag 20 dec. 14.00- Nachtvoorstelling: ..Het eilknd der ren) zlJn de bezoekuren als volgt:
maandag 23 dec 14.00-17.00
daE 28 deo. 10.00-16.00 i
80 dec. 10.00-17.00 uur; dinsdag 31 dec.
10.00-16.00 uur; donderdag 2 |an. 10.00
Bink Rooseveltstraat
as exposeert foto's dag
behalve s
Van 6 i
TRIANON: „Robin Hood", dag. 2.80,
7.00 en 9.15 uur. zo. 2.15. 4.30. 7.00 en
9.15 uur. AL.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Zaterdag en zondag:
ernstige patiënten:
r ernstige patiënten door-
fentoonstelling "Zuid- mlsch ziekenhuis behalve
Volkenkunde
HHI
i if Doeken
a tel iet Jüt Scherf' Nassaulaan «1
Oeest-eeest tel 60220 Ana v d Belde-
a x poseert «leen werk o.a glas
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
i buieen
•tiburg 381 Werkd
Oudheden f Ra-
tot woensdag 13.00 uur
Diaco'«e.6senh ulsen van vrijdag
13.00 iiui tot zaterdag 13.00 urn Eli
sabeth uekenbuls)
Bezoekuren Ziekenhuizen
Alphen aan den Rijn
Joh de Wtttetraat 40 jumir ca
binet Gapet Wisselende expositie dl
t/m ea 36 8< uur nam do boven
dien
Avond bezoekuur:
18.31»—19 80 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14.00—19.00. uur alleen
boven- ouders zondag 14.00—16.00
Legermuseum Geopend ran
sa tot en met vrtldag 9 aut
l a ui nam Zon- en feaetda-
i to—0 uur Zondag
- familieleden Kinderen beneden
14 laai nebben eeen toegang op de
kinderafdeling
St Elisabeth-ziekenhuis, klasseafde-
lingen Volwassenen dag. v. 11.15 tot
12.00 uur van 14 tto 14.45 uur en van
18.80 tot 19.30 uur Kraamafdellng:
Rilnoord: ie en 2e klas 11—11.80
15.30—14.15 en 18 30—19.30 u.; 8e klas
13 30—14.15 en 18.30—19.30 u.: Kraam
afdellng 13.3014.15 uur, alleen voor
Middag bezoekuur. echtgenoten 1920 u.: Kinderafdeling
15—16.80 u alleen voor ouders 18
18 30 u
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bi) het informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
PANDA EN DE MEESTER-KRIMPER
40 - 127 Joris scheen schik te krijgen in zijn rondleiding door
het museum. Hij stapte naar een groot zeegezicht tbe en stelde
zich daarvoor op terwijl hij eerbiedig zijn hoed af nam.
"Het zeilschip Hobbema, geschilderd door de heer Armada," fluis
terde hij met omfloerste stem. "Let op de aardige glansplekjes
op de kanonslopen, baaske. Een aanschouw de..."
Maar toen stokte de adem hem in de keel.
"W-wat zie ik daar?!" riep hij geschrokken uit. "Een haar-
scheur! In z&n meesterwerk! Hier heeft vandalisme plaats ge
vonden!"
"Waar?J" gromde etn waker, haastig naderbij tredend.
"Ja, waar, Joris?" vroeg Panda. "Ik zie niets!"
"Beschouw de linkertakel van het bovenbramzeil maar," sprak
Joris "Het is een schande!"
En terwijl de anderen zich over het schilderij bogen, deed hij
een snelle greep in zijn hoed.
De
avonturen
van
Jommeke
Het
geheim
van de
Macu
Ancapa
Kooktip
SINAASAPPEL-IJS
Halveer sinaasappelen,
bijvoorbeeld één per per
soon, maar een halve kan
ook en pers die voorzich
tig uit. De schil moet heel
blijven, want na het per
sen verwijdertu de vel
letjes door aan de rand
met een scherp lepeltje
het vel los te trekken. Al
leen zult u by de aan
hechting van het steeltje
een gaatje in de schil
krijgen, maar voor dit re
cept geeft dat niets.
Het sap mengen met
wat geraspte sinaasappel
schil (van een andere si
naasappel), 10Ö gr suiker
(op 4 sinaasappelen), 2
theelepels citroensap en
1/8 lifcr styfgeSlagan slag
room. Dit mengsel in het
vriesvak van uw koelkast
doen en roer er nu en dan
in. Ook de schiflfLen in het
vriesvak leggen. Voor het
opdiengn neemt u de
schillen eruit, legt die op
een dessertbordje en vul
ze met sinaasappel ys.
Een dotje Töom erop en
u eet een verrukkeiyk ys~
toe.
.FRED BASSET
(KLEINE VAART)
- Areas p ass 1 Plmdstx
Breevllet 2 16 o G
zla.
Carebeka-7 3 dw Olamd nr Immüng-
bam,
Geul borg 2 vn Rotterdam nr zee,
Maasborg 2 vn Amsterdam nr Delf
zijl.
Margriet Anja 2 te Rotterdam.
Pandora 2 vn Amsterdam nr Antwer
pen,
Spray 2 vn Rotterdam nr Antwerpen.
grote vaart)
Amstelpark 2 400 w WaUvWbaar nr
2 340 w Walvisbaai nr
Amstelveen 3 v Basrah nr Raatanura,
Antiïla Cape 2 350 o Belra nr Pens.
Atlantic Star 3 v Liverpool n Halifax
Batjan 2 210 n Madeira nr Dubal,
Begonia 3 te Rto Haina,
Buasum 2 560 so Hallfax nr Norfolk,
Cartago 2 400 ouo San Juan nr Ge
nua.
Teres 2 v i
Choluteca 2 250
Charleston,
Ctnulla 3 te Liverpool verw.
Coral Obelia 2 v Las Palm as nr Rio
de Janeiro.
Dailia 2 165 n Cape Blane nr Forca-
Oeres 2 v Cristobal nr Le Havre,
- - Jamaica
Alkmaar 3 te Barcelona,
Duiivedrecht 2 900 o Cape Hatter as nr
Hampton Roads,
Esso Europoort 2 250 ozo Marls nr
Gaaaterdijk 3 v Bremen nr Hamburg,
Singapore,
Gardenia 3 v Miami nr St. Thomas.
Gulf Italian 3 te Whltx
Heelsum 2 730 zw
Kaapstad,
Hennes 2 28*
zijl,
Ittersrum 3 te Punta Arenas,
Katwijk 3 te Champerico, -
Kermia 2 160 n Paramaribo nr Cura
cao,
Kyllx 2 v Curacao nr Buitenbaai,
Manie Lloyd 1 v Apia nr Lauoka,
Meerdrecht 2 65 wzw St. Maarten nr
Cartagena,
Mersey Lloyd 2 600 no Salvador nr
Kaapstad,
Meta 2 630 o Ascension nr Landsend,
Neder Waal 2 400 zw Norfolk nr Nor
folk.
IÜOHPUICB,
Schelp wij k 3 v Bada Mahsh&hr nr
Shuaiba.
Scherpendrecht 2 40 zw Tanger nr
Bagnoll.
Sepia ^2 350 zzw Bombay nr Mina al
Slmonskerk pass 2 Kaapstad nr Port
Statendam 3 te Laguaira,
Steenkerk 2 250 zzo Freetown
Bremen,
Straat Agulhas 2 360 zw Reunion
ibo 2 t.a. Durban,
Straat Florida 2 60 w PantiauaJc nr.
Durban,
Straat Korea 2 290 ozo Gan nr Kobe
Straat Lemaire 2 dw Timor nr Sln-
Straat Lombok 2 80 o Shanghai nr.
Hongkong,
Straat Luanda 2 v Mataranl nr Mani-
Straat Tauranga 2 v Zaire nr Luan-
Waalekerk 2 te Manila.
Zaankerk 3 te Busan.
Zonnekerk pass 2 Oueeeant nr Port
Elisabeth,
Zwyndreoht pass 2 Miami nr Nor-
teuws
4 januari 1975 -
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Vit Lissabon wordt per tele
graaf gemeld, dat zich in de
Argentijnse republiek een op
stand van troepen en van de
bemanning eener kanonneer
boot heeft voorgedaan. Deze
laatste heeft zich overgegeven.
Het legercorps onder bevel van
generaal Rivas, hetwelk in de
provincie Buenos-Ayres in op
stand was gekomen, bedroeg
aanvankelijk 3500 man militie
maar is thans verminderd tot
op ongeveer 1000 man, die, met
generaal Mitre aan het hoofd,
naar de woeste oorden langs
de baai van Bahia-Blanca zijn
getrokken. Aangenomen wordt,
dat zif binnen acht dagen zul
len zijn verdreven. Het andere
legercorps, door Arredondoin
opstand gebracht, bevindt zich
op 300 mijlen van Buenos-
Ayres en wordt door eene ster
ke divisie achtervolgd. Nergens
hetzij in de steden, hetzij ten
plattelande, heeft de bevolking
aan den militairen opstand
deelgenomen.
Vijftig jaar geleden:
De Senaat van de Leidsche
universiteit heeft in zijn ver
gadering van gisteren besloten
aan H.M. de Koningin het
docoraat honoris causa in de
rechtgeleerdheid te verleenen.
Dit geschiedde dus op den dag
waarop vóór 350 jaar op voor
stel van Prins Willem van
Oranje door de Staten van
Holland en West-Friesland be
sloten werd tot stichting der
Leidsche Hoogeschool De
plechtigheid zal plaats hebben
op 9 Februari a s. in de Pie
terskerk na het uitspreken van
de rectorale rede.
technici toe te staan zich in
Rusland te vestigen om mede
te werken aan de reorganisa
tie van de industrieën aldaar.
Grootste gokkers
HELSINKI De Finnen zeggen
ln 1974 's werelds grootste voetbal-
totogokkers te zijn geweest door aan
die hoop op snelle rijkdom per hoofd
van de bevolking 84 finmark (24 dol
lar) te besteden.
Dit is gisteren bekendgemaakt door
de toto-organisatie "Veikkaus Oy",
een overheidsinstelling.
In 1974 bedroeg de totale om- zo
niet inzet 395,5 miljoen mark (107
miljoen dollar) en werd aan prijzen
geld uitgekeerd 149 miljoen mark
(40 miljoen dollar).
